Droga Polski do Unii Europejskiej

Wszystko zaczęło się na początku lat 90. Po upadku komunizmu, Paktu Warszawskiego i RWPG Polska, podobnie jak inne kraje Europy Środkowej, znalazła się w próżni politycznej. Nasze systemy polityczne, gospodarcze i wojskowe były w stanie rozkładu, a nasz przymusowy i największy przyjaciel - ZSRR chwiał się na glinianych nogach. Jedynym i niekwestionowanym rozwiązaniem była wówczas decyzja skierowania naszych wysiłków do zbliżenia z Europą Zachodnią i jej organizacjami gospodarczymi i politycznymi. Już w 1989 roku Polska i Wspólnota Europejska podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej. Dzięki temu mogliśmy bez ceł eksportować towary do krajów Wspólnoty. Taka współpraca przynosiła wymierne korzyści, dlatego dwa lata później, po trudnych negocjacjach zawarliśmy układ stowarzyszeniowy i od 1994 roku Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego z Unią Europejską. To był duży sukces, a zarazem początek długiej drogi wyznaczonej przez kraje Unii podczas szczytu w Kopenhadze w 1993 roku. Już wówczas Rada Europejska, świadoma nieuchronności rozszerzenia, sformułowała warunki, które powinny spełnić kraje ubiegające się o członkostwo. Mówiąc w dużym skrócie, chodziło o to, aby systemy krajów kandydujących, w tym Polski, były przystosowane do wymogów demokracji i wolnego rynku.

Patrząc z perspektywy państw Europy Zachodniej, które po krótkim okresie przygotowawczym wstępowały do wspólnoty, jak np. Wielka Brytania czy Dania, nasza droga integracji z Unią zapowiadała się już wtedy na długą i wcale nie była oczywista. Sytuacja w regionie dla członków Unii nie była jasna - upadek ZSRR i formowanie się nowych państw, wojna na Bałkanach, rozpad Czechosłowacji - takie gwałtowne wydarzenia budziły niepokój w Brukseli i obawy o rozprzestrzenianie się istniejących konfliktów. Na przeszkodzie rozszerzeniu stały również obawy mieszkańców UE przed zbyt wysokimi kosztami przyłączenia ubogich krajów zamieszkiwanych przez ponad sto milionów ludzi. W dodatku, przed przyjęciem kolejnych państw - Austrii, Szwecji i Finlandii, europejscy politycy obawiali się, że organizacja stworzona z myślą o 6 państwach nie będzie w stanie zapanować nad molochem liczącym ich ponad 20. Stało się jasne, że szybkie reformy instytucji Unii są konieczne przed przyjęciem nowych członków. Także kraje Europy Środkowej nie chciały za wszelką cenę znaleźć się od razu w Unii. Napływ konkurencyjnych produktów z Zachodu oraz świadomość słabości wielu dziedzin gospodarki w zderzeniu z wolnym rynkiem - te i inne obawy nie były bezpodstawne. Integracja naszych krajów z Unią wymagała czasu i przygotowania z obu stron.

Inne kraje regionu też miały podobny problem jak Polska. Jedne poradziły sobie z nim lepiej, inne gorzej, np. Bułgaria zaniechała niezbędnych reform i z kraju należącego do czołówki państw socjalistycznych stała się wraz z Rumunią "maruderem" na szarym końcu państw ubiegających się o członkostwo w Unii. Właśnie dlatego te kraje nie zostały uwzględnione podczas otwarcia kolejnego etapu integracji - zaproszenia do rokowań nad członkostwem w Unii w grudniu 1997 r.

31 marca 1998 roku Cypr, Czechy, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry zostały zaproszone do stołu rozmów nad warunkami przystąpienia do Unii Europejskiej. Później dołączyły do nich Słowacja, Litwa, Łotwa i Estonia. Dla wszystkich rozpoczął się okres ciężkich indywidualnych negocjacji z Brukselą, przeglądania różnic w prawie między Unią a państwami kandydującymi, określania czasu, w jakim należy dostosować kolejne dziedziny gospodarki do wymogów krajów piętnastki i wolnego rynku.

Członkostwo we Wspólnocie to dla Polski korzystny wybór zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, jak i tworzenia właściwych warunków do szybszego rozwoju gospodarczego oraz budowania nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego.

W skrócie drogę ku członkostwu w Unii przedstawia poniższe kalendarium:

1989
- 19 września Polska i Wspólnoty Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej.

1990
- 26 lutego 1990 r. Utworzono placówkę ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej przy Wspólnotach Europejskich w Brukseli.

1991
- 26 stycznia polski rząd powołał Pełnomocnika do Spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej.
- 26 listopada Polska została przyjęta do Rady Europy.
- 16 grudnia podpisano Układ Europejski - umowę o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi.

1992
- 1 marca weszła w życie Umowa przejściowa, dotycząca wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi (Układu Europejskiego).
- 4 lipca Sejm upoważnił Prezydenta RP do ratyfikacji Układu Europejskiego.

1993
- 9 maja Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE).
- 21-22 czerwca na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze określono polityczne i ekonomiczne warunki przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do UE.
- 17 października Prezydent RP ratyfikował Układ Europejski.

1994
- 1 lutego wszedł w życie Układ Europejski.
- 8 kwietnia Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w UE.
- 8-10 grudnia Rada Europejska przyjęła w Essen postanowienia dotyczące strategii przyjmowania państw stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej.

1995
- 3 maja została opublikowana tzw. Biała Księga pt. „Przygotowanie krajów Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Rynkiem Wewnętrznym Unii Europejskiej".
1996
- 8 sierpnia Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej.

1997
- 28 stycznia Rada Ministrów przyjęła i przekazała do Sejmu dokument pt. Narodowa Strategia Integracji". Założono w nim, że negocjacje członkowskie rozpoczną się na początku 1998 roku i mogą zakończyć się przed rokiem 2000. Końcowym etapem będzie ratyfikacja traktatu akcesyjnego przez j Polskę, państwa członkowskie Unii i Parlament Europejski.
- 16 lipca Komisja Europejska ogłosiła w AGENDZIE 2000 pozytywną opinię na temat polskiego i wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej.

1998
- 31 marca rozpoczęły się negocjacje o członkostwo Polski w Unii Europejskiej (I posiedzenie Konferencji Międzyrządowej otwierające negocjacje z sześcioma państwa stowarzyszonymi).
- 29 kwietnia Komitet Integracji Europejskiej przyjął „Narodowy Program Przygotowania Polski do Członkostwa w UE", będący odpowiedzią na unijny dokument „Partnerstwo dla Członkostwa".
- 10 listopada otwarto w Brukseli właściwe negocjacje w siedmiu pierwszych dziedzinach (II posiedzenie Konferencji Międzyrządowej RP - UE).
- 11 grudnia Polska złożyła 5 kolejnych stanowisk negocjacyjnych (prawo spółek, ochrona konsumenta i zdrowia, stosunki zewnętrzne, statystyka oraz unia celna).

1999
- 29 stycznia nastąpiło przekazanie przez Polskę trzech nowych stanowisk negocjacyjnych (swobodny przepływ towarów, polityka konkurencji, Unia Gospodarcza i Walutowa).
- 12 lutego Polska przekazała swoje stanowisko dotyczące rybołówstwa.
- 19 kwietnia zamknięto negocjacje na temat statystyki.
- 19 maja zamknięto negocjacje dotyczące telekomunikacji i technologii informacyjnych, polityki l przemysłowej oraz ochrony konsumentów i zdrowia.
- 24 maja Polska przekazała stanowisko negocjacyjne w dwóch nowych działach (polityka socjalna i zatrudnienie oraz energia).
- 15 lipca strona polska przekazała stronie unijnej stanowiska negocjacyjne w zakresie swobody przepływu kapitału, swobody przepływu usług oraz polityki transportowej.
- 30 lipca przekazano stanowisko negocjacyjne dotyczące swobody przepływu osób.
- 6 sierpnia złożono stanowisko w obszarze kontroli finansowej.
- 27 października strona polska złożyła stanowisko w sprawie ochrony środowiska oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
- 22 października Polska przekazała stanowisko w sprawie podatków.
- 30 listopada przekazano stanowiska w kwestii polityki regionalnej oraz budżetu i finansów.
- 16 grudnia strona polska przekazała ostatnie stanowisko negocjacyjne w kwestii rolnictwa.

2001
- 24 lipca 2001 r. Ukazał się rządowy raport o kosztach integracji europejskiej, w którym przedstawiono bilans zysków i strat (korzyści i kosztów) członkostwa Polski w UE.
- 22 sierpnia 2001 r. Liderzy największych partii politycznych w Polsce podpisali „Pakt na rzecz integracji", zobowiązujący liczące się siły polityczne do współdziałania ponad podziałami, w celu wynegocjowania korzystnego traktatu akcesyjnego i uzyskania dla niego społecznego poparcia w referendum.
- 13 listopada 2001 r. W Strasburgu Komisja Europejska przedstawiła dokument „Strategia rozszerzenia Unii Europejskiej”. Pojawił się w nim kalendarz rozszerzenia Unii z datą docelową dla Polski - 2004 r.

2002
- 30 stycznia 2002 r. Komisja Europejska przedstawiła w Brukseli propozycje rozdziału środków finansowych dla Polski i pozostałych krajów kandydujących w pierwszym etapie ich członkostwa w latach 2004-2006.
- 1 lutego 2002 r. Rząd RP powołał Pełnomocnika ds. Informacji Europejskiej. Jego zadaniem jest prowadzenie akcji informacyjnej w polskim społeczeństwie na temat członkostwa w Unii.
- 31 grudnia 2002 r. Zakończenia negocjacji i ogłoszenie gotowości Polski do przystąpienia do Unii Europejskiej

2003
- Czerwiec 2003 r. Referendum narodowe w sprawie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, w którym większość obywateli wyraziła chęć przystąpienia Polski do Wspólnoty.

2004
- 1 maja 2004 r. Polska zostaje pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej.
- Czerwiec 2004 r. Wybory do Parlamentu Europejskiego

Polska jest dla Unii ważnym partnerem handlowym i gospodarczym, krajem o dużym rynku zbytu i korzystnych warunkach inwestycyjnych. Rozszerzenie Europy o Polskę i inne kraje Europy środkowo-wschodniej to gwarancja stabilizacji politycznej i społeczno-gospodarczej na coraz większej części starego kontynentu.