Ład społeczny

Jak rozumiemy pojęcie ładu społecznego?
2. Jak definiujemy pojęcie ładu społecznego?
3. Jakie czynniki tworzą ład prorozwojowy?

Ład społeczny i związane z nim wartości stanowią swoiste * dobre publiczne *, które, gdy raz zostaną wyprodukowane, stają się własnością wszystkich, a przynajmniej większości członków społeczeństwa. W pewnym sensie jest to zresztą udział przymusowy, w którym muszą uczestniczyć wszystkie jednostki i grupy społeczne. Nie każdy jednak ład społeczny można zasadnie uznać za * dobro publiczne *.

Znaczenie nowych pojęć:

Ład społeczny – porządek, system międzygrupowych i jednostkowych porozumień, sposób podejmowania decyzji, które dotyczą jednostek i zbiorowości.

Porządek policentryczny – typ zachowań, w których życie społeczne jest wypadkową indywidualnych decyzji i działań. Zachowania te wynikają z wolnej gry, którą każdy prowadzi na własny rachunek.

Porządek monocentryczny – typ zachowań zbiorowych, które są regulowane przez centralny ośrodek decyzji. Ośrodkowi temu podporządkowane są indywidualne losy ludzkie i całe życie zbiorowe.

Porządek prawny – proces przekształcania się stosunków prawnych w świadomość prawną społeczeństwa; praworządność obejmującą całokształt norm prawnych w praktyce życia społecznego i politycznego.

Ład prorozwojowy – porządek społeczny, system porozumień prawnych, ekonomicznych, politycznych, które gwarantują wszystkim ludziom maksymalną stabilizację na danym etapie historycznego rozwoju.

Wprowadzenie.

Niektóre koncepcje społeczeństwa stawiały swoich rzeczników wobec trudnych problemów: skoro członkowie społeczeństwa kierują się w postępowaniu instynktami, namiętnościami, uczuciami i egoistycznymi w końcu interesami, to w jaki sposób możliwy jest ład społeczny i ochrona interesu wspólnego. Wykluczone przy tym były rozwiązania tego problemu zawarte w doktrynie prawno – naturalnej, według której ludzie odkrywają jakieś trwałe i rozumne zasady, i dostosowują do nich następnie swoje zachowania i instytucje. W tym ujęciu ład społeczny równa się mniej więcej ładowi politycznemu, ponieważ dopiero istnienie rządu w pełni gwarantuje ochronę interesu ogólnego.
[ Szacki ]

1. Jak rozumiemy pojęcie ładu społecznego?
Ład społeczny i związane z nim wartości oznaczają ustanawiane przez ludzi reguły gry – prawne, polityczne, rozwojowe, obyczajowe, moralne, tradycyjne, postępowe itp. Reguły gry często pokrywają się także z takimi określeniami jak: status quo, porządek społeczny, ugoda, współdziałanie, współistnienie. Niekiedy ład oznacza takie cechy jak spoistość lub solidarność.
Istnieją różne typy ładów społecznych. Ossowski wyróżnia ład monocentryczny, w którym decyzje o działaniach grup i jednostek są podejmowane przez centralne jednostki decyzyjne.
W ładzie monocentrycznym podmiotowość społeczeństwa ulega poważnemu ograniczeniu. Zakłócona jest komunikacja pomiędzy różnymi grupami społecznymi, zwłaszcza między władzą i społeczeństwem. Istnieje zhierarchizowana struktura władzy ( reżimy wojskowe, klasowe, totalitarne ). Porządek prawny organizowany jest odgórnie przez zbiurokratyzowane instytucje. Władza skoncentrowana jest w jednym ręku, system partyjny podobnie. Ponadto i rynek jest scentralizowany. Jest on nie tyle obszarem wymiany, ile miejscem dystrybucji rzadkich towarów, dóbr i usług.
U podstaw ładu policentrycznego, w którym decyzje autonomicznych jednostek i grup decydują o całości, leżą liberalne koncepcje ekonomistów. W ładzie policentrycznym, istnieje wolny rynek, demokratycznie rządzone państwo, zakłada się pewne elementy przymusu ze strony rządu dotyczące podatków, z których finansowane są zbrojenia, nauka i inne formy działalności państwa ( na przykład policja, służby publiczne ).

2. Jak definiujemy pojęcie ładu prawnego ?

Gdy orzekamy, że istnieje ład prawny, lub funkcjonuje porządek prawny, stwierdzamy coś więcej, niż istnienie prawa, a nawet więcej, niż istnienie złożonych splotów stosunków prawnych. W tym przypadku ład prawny to stan faktyczny związany ze społecznym tworzeniem i działaniem norm prawnych; proces regularnego i harmonijnego przekształcania się stosunków prawnych w świadomość prawną społeczeństwa.
Miarą doskonałości ładu prawnego w państwie jest praworządność. Praworządność formalna wymaga, aby aparat państwa był zorganizowany na podstawie prawa, aby działał on zgodnie z prawem i na jego podstawie nawet wtedy, kiedy konkretne treści prawa trudno uznać za dobre, bądź godne aprobaty. Ten właśnie formalny moment i związane z nim wymagania powodują, że formalna praworządność to konieczny warunek ładu prawnego każdego nowoczesnego państwa. Kiedy prawo nie jest przestrzegane, wtedy zaczynają występować zjawiska tak zwanego nieładu społecznego. Skrajnym tego przypadkiem jest stan bezprawia. Głównym czynnikiem bezprawia jest kryzys władzy państwowej, która na ogół podejmuje wtedy działalność ograniczającą swobody, a głównie wolność wyboru obywateli.
Skutki bezprawia mogą być dalekosiężne. Na przykład:
1. Zachowania społeczne mogą być nieprzewidywalne i nieobliczalne, słabnie więź obywatelska, zmniejsza się zakres wzajemnych uprawnień i powinności obywateli i państwa.
2. Pogłębia się słabość organów decyzyjnych, zwłaszcza dotyczących organizacji życia państwowego.
3. Ograniczeniu ulegają pokojowe możliwości rozwiązywania konfliktów, których wreszcie w żadnym społeczeństwie nie brakuje.
4. Wśród władzy wzrastają też pokusy do centralizowania decyzji. Tym samym niekiedy istnieją niekiedy tendencje lub naciski, do totalitarnego jej wykonywania.

3. Jakie czynniki tworzą ład prorozwojowy?

We współczesnych państwach istnieją różne problemy kształtujące ład, które należałoby określić mianem ładu prorozwojowego, gwarantującego wszystkim grupom społecznym i jednostkom stabilizację, oznaczającą zaspokajanie potrzeb na coraz wyższym poziomie.

W krajach wysoko rozwiniętych problemy ładu prorozwojowego łączą się z poszukiwaniem takich dróg wyjścia, które harmonijnie poddałyby działalność gospodarczą nowym tendencjom wzrostowym ( informatyki, konsumpcji, robotyzacji ).
W krajach średniorozwiniętych ( Polska ) problemy ładu prorozwojowego łączą się z poszukiwaniem dróg pozwalających na stosunkowo mniej bolesne przechodzenie z ustroju realnego socjalizmu do gospodarki rynkowej.
W krajach zacofanych ( kraje tak zwanego trzeciego świata ) problemy ładu prorozwojowego łączą się z przezwyciężaniem ubóstwa ( głodu, chorób, wysokiej śmiertelności i przyrostu demograficznego ).
W każdym z tych trzech przypadków podstawowymi czynnikami konstruującymi ład społeczny są:
- racjonalizacja gospodarowania posiadanymi zasobami ( energia, surowce, ochrona środowiska ),
- organizacja aktywności społecznej ( głównie samorządności lokalnej ),
- kooperacja między różnymi formami działalności socjalizacyjnej, ekonomicznej, politycznej, kulturalnej w zakresie tworzenia pewnych więzi ogólnorozwojowych.
Ład prorozwojowy, realizowany w oparciu o powyższe czynniki, może być określany mianem ładu dynamicznego. To znaczy, w którym istnieje wewnętrzny ruch społeczeństw. Ruch sił, które tworzą społeczeństwa i zarazem je modyfikują, które organizują praktyki społeczne o charakterze konkurencyjnym pod * przykrywką * różnych instytucji i organizacji. W najszerszym rozumieniu ład prorozwojowy oznacza społeczeństwa, które nie boją się krytykować samych siebie wyciągając jednocześnie z tej krytyki właściwe wnioski. Oznacza to, że społeczeństwo niejednokrotnie kwestionuje samo siebie, że nie jest ono traktowane przez wszystkie jednostki, grupy, lub klasy jako coś niedotykalnego. Może to oznaczać również żądania radykalnych przemian i źródeł poszukiwań społecznej, politycznej oraz gospodarczej odnowy.