Konflikty spoleczne i sposoby ich rozwiazywania

Wszędzie tam, gdzie ludzie wchodzą ze sobą w interakcje społeczne, spotykają się ze sobą różne postawy, poglądy, wartości i wzorce osobowe. Gdy są one mocno zróżnicowane lub ze sobą sprzeczne istnieje prawdopodobieństwo powstania konfliktu. Konflikt jest wynikiem słabej komunikacji między ludźmi. Konflikty są nieuchronne i nie można ich uniknąć, można jedynie je kontrolować i rozwiązywać.

Nasz organizm włącza naturalne mechanizmy gdy tylko na horyzoncie pojawia się jakaś przesłanka o nadchodzącym konflikcie. Wtedy mechanizmy psychologiczne przygotowują się do ataku lub obrony. Są one częściowo wrodzone, pozwalają utrzymać szacunek do własnej osoby, poczucie własnej wartości, a także zachować takie same stosunki społeczne. Nasze reakcje zarówno w sytuacjach zagrożenia życia jak i wtedy gdy zagrożona jest nasza samoocena, reagują automatycznie. Jednak takie automatyczne odruchy często nierozwiązują konfliktu, lecz jeszcze bardziej go pogłębiają. Czasem konflikty wywołujemy przez nadmiar adrenaliny w naszym organizmie, gdyż wtedy nasze odruchy są nieprzemyślane i nieuzasadnione. W takie spory wplątujemy się przez różnego rodzaju czynniki np.: alkohol, różne lęki, obawy, a także emocje związane z porażkami lub sukcesami. To bardzo źle przeciwko sobie nastawia strony konfliktu. Znajomość praw rządzących tymi reakcjami bardzo ułatwia nad nimi kontrole. Jednak to nie wszystko trzeba także posiadać umiejętności przewidywania efektów stosowania określonych technik rozwiązywania sporów, ich efektywności, warunków. Wszyscy powinniśmy znać strategie rozwiązywania konfliktów, a nie tylko politycy, prawnicy czy zawodowi negocjatorzy. Wykorzystują je wszyscy jedni bardziej drudzy mnie świadomie, kiedy kłócą się z innymi ludźmi.

1 Strategia IGNOROWANIE

Technika polegająca na przemilczeniu problemu. U jej podstaw leży przekonanie, że brak decyzji wywołuje mniejszy konflikt niż odrzucenie żądań. Zazwyczaj używana jest ona tylko przez jedna stronę konfliktu. Niesłuchanie argumentów strony przeciwnej, nie przyjmowanie ich do wiadomości i nie staranie się zrozumieć-są objawami stosowanie strategii ignorowania. Także w ramach tej techniki stosowane są takie bronie jak: ciągłe powtarzanie własnego zdania i unikanie konwersacji. Przykłady stosowania tej strategii bardzo łatwo odnaleźć w życiu politycznym. Strona posługująca się tą techniką gdy już zostanie zmuszona do wymiany poglądów to i tak będzie się trzymała od tej konwersacji z daleka, wysyłając swego często niekompetentnego przedstawiciela. Ze stosowaniem tej strategii spotykamy się także w urzędach państwowych. Urzędnik, który z niewiadomych przyczyn nie może, bądź nie umie nam pomóc będzie stosował tę technikę wobec nas. Osoba taka będzie np.: gubiła składane przez nas dokumenty, prosiła o ponowne ich napisanie itp. Po prostu będzie robił wszystko by as zniechęcić do załatwienia tej sprawy. Jednak są sposoby dzięki którym można pokonać ignorancję. W konfrontacji z osobami stosującymi tę metodę musimy być z pewnością wytrwali. Czasem trzeba nawet pokonać poniżenie które nas dosięga by bezkonfliktowo załatwić nasza sprawę. Bywa też tak, że nawet osoba o najszczerszych chęciach dogadania się, w końcu radykalizuje swoje poglądy, usztywnia przekonania. Wtedy konflikt pogłębia się, a szansę na jego rozwiązanie zmniejszają się.

2 Strategia ODWLEKANIE

Technika polegająca na odroczeniu działania. Podstawowy schemat myślenia w technice odwlekania to: oczekiwanie na zmiany, na zdarzenia losu i temu podobne czynniki. Z pewnością tak traktowany konflikt jest skazany na pogłębienie. Czas mija ,a strony konfliktu nabierają coraz głębszego przekonania o własnych racjach, formalizują swoje poglądy Czasem błahy i pozorny przedmiot konfliktu zostaje po prostu zapomniany na rzecz działań symbolicznych, mających na celu obronę honoru, własnego imienia itp. Odwlekanie często współwystępuje z ignorowaniem. Często spotykamy się z odwlekaniem rozwiązania sporu z drugą osobą w oczekiwaniu na jej wyprowadzkę do innego mieszkania lub miasta, w oczekiwaniu na emeryturę, jeśli konflikt toczy w pracy, w oczekiwanie na zakończenie roku szkolnego jeśli spór toczy się w szkole. Stosowanie tej techniki jest bardziej męczące i kosztowne w sensie kosztów psychologicznych niż zdecydowane rozwiązanie konfliktu.

3 Strategia POKOJOWEGO WSPÓŁISTNIENIA

W tę technikę zaangażowane są obie strony konfliktu. Udają, że spór nie istnieje, podkreślają wspólnotę, ignorują przyczyny konfliktu. Nawet współpraca między nimi jest tylko pozornie dobra. Te współdziałanie wynikają raczej z obowiązku niż z jakichś chęci. Dlatego, mimo ich połączonego wysiłku, wyniki nie przynoszą maksymalnych korzyści. Towarzyszące obu stronom poczucie fałszu rodzi tylko wiele podejrzeń o nieczystą grę. Pokojowe współistnienie także nie jest dobrą metodą na całkowite rozwiązanie konfliktu. Najlepiej stosować ten sposób tylko na krótki okres czasu. Nie sprawdza się on w dłuższej perspektywie czasowej. Przecież tak naprawdę nie prowadzi do rozwiązania umożliwiającego prawdziwe porozumienie i w rezultacie do działanie.

4 Strategia DEPRECJONOWANIA

Strategia ta polega na umownym pozbawieniu wartości przeciwnika w konflikcie. Ta strategia pozwala na mechanizm myślenia pozwalający człowiekowi radzić sobie w wielu sytuacjach. Jeśli powiemy o kimś „baran”, zostaje on automatycznie wykluczony ze świata ludzi. Jeśli powiemy „idiota”, poddajemy automatycznie w wątpliwość jego zdolność do normalnego funkcjonowania. Badania psychologiczne na ten temat pokazują, że łatwiej nam jest kopnąć człowieka którego nazwaliśmy „asfalt”, niż człowieka którego nazwaliśmy „czarnuch”. Oba określenia są obraźliwe to odczłowieczają w różny sposób. Czasem takie zdehumanizowanie pozwala łatwiej funkcjonować na przykład pomaga lekarzowi w czasie operacji. Deprecjonowaniem jest również umniejszaniem wartości przedmiotu sporu. Dzięki temu przegrywający ma mimo wszystko satysfakcję, że przegrał w konflikcie o coś, co nie jest tego sporu warte.

5.Strategia REORIENTACJI

Sposób polegający na obarczaniu odpowiedzialnością ze przyczyny konfliktu jednostki i grupy. Wskazanie tzw. kozła ofiarnego jest odwróceniem uwagi od istoty problemu. Reorientacja, to jeden z najbardziej popularnych sposobów radzenia sobie z konfliktami. Wielu ludzie uważa ,że jest to bardzo skuteczna metoda. Tak naprawdę jest to metoda bardzo doraźna. Strategia ta nie jest skuteczna dlatego, że jeśli reorientacja zostanie zdemaskowana to z pewnością natychmiast konflikt się odnowi. Odmianą reorientacji jest stworzenie lub ujawnienie wspólnego zagrożenia tych obu stron konfliktu.
W ten sposób znajduje się sojuszników do walki z innymi przeciwnikami. Następnym sposobem radzenia sobie z konfliktem jest szukanie zagrożenia zewnętrznego. Różnego rodzaju sytuacje zagrożenia czy kryzysu sprzyjają stłumieniu konfliktów, ale tylko na jakiś czas. Jednak kiedy zagrożenia już miną, ujawniają się one na nowo.

6.Strategia SEPARACJI

Technika polegająca na usunięciu strony konfliktu z dotychczasowej przestrzeni życiowej. Strategia stosowana jest w sytuacjach społecznych i w sytuacjach naszych zwyczajowych kontaktów z innymi. Zastosowanie separacji idzie na równi z utratą pewnych wartości, które były wynikiem związku skłóconych stron.

7. Strategia ARBITRAŻU

Technika polega na zwróceniu się stron konfliktu do osoby lub instytucji niezależnej z prośbą o rozwiązanie konfliktu. Dzieci gdy się kłócą o zabawkę w końcu proszą o rozstrzygnięcie sporu rodziców. I takie właśnie odwołanie się do prawodawstwa woli wspólnego zwierzchnika, do sądu, autorytetu w danej dziedzinie nazywamy arbitrażem. Wydawałoby się, że sposób ten jest bardzo korzystny. Stosując arbitraż oszczędzamy stracony czas na bezsensownych kłótniach. Tak naprawdę stosując arbitraż uciekamy tylko od przedmiotu kłótni. Zresztą arbitraż często wcale nie jest zakończeniem sporu, bo strona przegrana najczęściej uważa, że decyzja do niczego nie zobowiązuje bo arbiter poświęcił jej za mało czasu. I konflikt zaczyna się od nowa. Tak więc arbitraż jest tylko rozwiązaniem doraźnym.
Zatrudnienie do roli arbitra – eksperta jest odmianą tej strategii. Polega ona na rozwiązaniu konfliktu z pozycji arbitra. Strony konfliktu wtedy są wzmocnione bo wiedzą, że osąd wyda fachowiec. Mimo to efekt tych wszystkich zabiegów jest taki sam jak przeciętnego arbitrażu. Czasem druga strona czuje się bezsilna gdy nie zostaje powołany, żaden arbiter. Następuje to w sytuacji gdy jedna strona konfliktu stoi na ważniejszej pozycji, do tego ma większe kompetencje do wypowiadania się w konfliktowej sprawie. Tak więc rodzic sam decyduje co jest lepsze dla dziecka. Po takim rozstrzygnięciu druga strona- dziecko-najczęściej reaguje buntem i agresywnością. Dzieje się tak dlatego, że konflikt zamiast zostać rozwiązany, to narasta i przeraża się często w walkę.

8. Strategia KOMPROMISU

Popularna, ale niestety nieskuteczna strategia rozwiązywania sporów. Jest bardzo często stosowana przez polityków, a także przez przedstawicieli różnych grup społecznych. Wiara w moc kompromisu wyrasta z przekonania o nierozwiązalności sporów. Strony konfliktu dojdą do porozumienia przez kompromis, tylko wtedy jeśli każda z nich zadowoli się częściowym spełnieniem swych żądań. Chyba każdy z nas stosował tę metodę. Całe nasze życie pełne jest kompromisów. I tu warto zadać pytani-Czy kompromis rozwiązuje konflikt? Każdy kto stosował tę strategie miał poczucie niedosytu. To jest oczywiste i naturalne, gdyż jak tu być usatysfakcjonowanym jeśli tylko połowicznie spełniamy swoje żądania. I co więcej te częściowo spełnione oczekiwania są ukrytym pretekstem do odnowienia ,a nawet nasilenia konfliktu. Może nie wybuchnie tek konflikt od razu, ale rozwija się w sprzyjających warunkach i pojawi się w najmniej oczekiwanym momencie.

9.Strategia WALKI

Technika polega na wymuszaniu częściowych ustępstw. Podobna jest do kompromisu. Aby rozpoczęła się walka, jedna ze stron musi zacząć spostrzegać drugą jako przeciwnika, którego należy zniszczyć lub przezwyciężyć. Obie strony trzymają się twardo swoich żądań i nie ustępują. Jedna z nich musi zostać pokonana, bo na tym polega walka. Najgorsze jest to, że nawet zakończenie walki nie gwarantuje całkowitego wygaszenia konfliktu.

Opisane powyżej strategia nazywane są tradycyjnymi. Cechu je wszystkie-niestety- mała efektywność. Żadna z tych strategii nie rozwiązuje całkiem konfliktu, ani tak żeby obie strony były usatysfakcjonowane. Techniki te pozwalają tylko na złagodzenie konfliktu, a czasem niestety na utajenie sporu. Oba wyniki nie są zadowalające. Tak pozostawione konflikty nie wygaszają, rozwijają się nabierając tylko siły. Mogą się pojawić przeobrażone- z nieadekwatną siła w reakcji na konfliktogenny bodziec. Omówione strategie są tylko doraźnym środkiem, dzięki którym strony udają, że konfliktu nie ma. Strony konfliktu boją się co rozwiązanie mogłoby przynieść: czy naruszyłoby ich samoocenę, czy zachwiałoby zajmowanymi pozycjami społecznymi itp.


LITERATURA:
„Psychologia konfliktów” S. Chełpa, T. Witkowski