Prawo europejskie prof. Tyranowski 1999
Powstanie UE: najważniejsze etapy:
1946 r. Winston Churchill, w Zurichu, mówił o potrzebie stworzenia „stanów zjednoczonych Europy”,
1947 r. Uruchomiony został amerykański Plan Marshalla, którego celem było udzielenia pomocy dla wszystkich krajów Europy,
1948 r. Utworzono Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej dla zarządzania amerykańskim Funduszem Marshalla, przekształconej w Organizację Współpracy Gospodarczej,
1948 Beneluks, Holandia, Belgia i Luksemburg tworzą unię celną, która stanowiła model współpracy gospodarczej między krajami,
1949 r. Powstaje Rada Europy,
1950 r. Deklaracja Schumana - 9 maja,
1951 (18 IV) podpisano Traktat Paryski ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS),
10.VIII.52 Wchodzi w życie Traktat o EWWiS, powołanie Zgromadzenia Parlamentarnego,
25.III.1957 Podpisano Traktat Rzymski ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, (EWWA - Euratom),
1967 Traktat o fuzji, ustanowienie wspólnych instytucji dla trzech wspólnot,
1979 r. Powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego,
1986 Jednolity Akt Europejski,
1.XI.1993 Wspólnotę Europejską przekształcono w UE,
1994 Wchodzą w życie układy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EEA),
1997 Podpisanie Traktatu Amsterdamskiego, określającego fundamentalne prawa obywateli - wchodzi w życie 1 maja 1999 r.,
2001 Podpisanie Traktatu Nicejskiego, w którym uzgodniono reformę instytucji w perspektywie rozszerzenia.
Geneza unii europejskiej
Papież Pius 12 już podczas II wojny światowej mówił o Stanach zjednoczonych europy. Po wojnie różni politycy zaczęli mówić o zjednoczeniu europy czy to chadecy Szumen, De Goulle. Realizowano już dawno w europie idee zjednoczenie- cesarstwo rzymskie. Europa jako półwysep kontynentu Azjo-europy. Dużo państw. XVI w tworzone są imperia kolonialne często liczebnością i wielkością przewyższające swoje państwa. Następnie Napoleon i jego ekspansja na wschód. Rewolucja francuska jej idee do dzisiaj są podwalinami europy. Jest to też miejscy wybuchu dwóch największych wojen światowych. I wojna światowa która była końcem XIX w rozpadły się trzy mocarstwa europejskie Rosja, cesarstwo austriackie i turecki (rozpadło się na wiele państw min. Irak). Powstała Liga narodów traktat wersalski nie była jednak wstanie regulować całego świata. Ustrój demo -liberalizm - niemożność rozwiązania problemów – kryzys w wyniku którego powstały systemy totalitarne – Rosja, faszystowskie Włochy i faszystowskie Niemcy. (eksperyment model państwa korporacyjnego portugalia). Liga nie była wstanie przeciwstawić się ekspansji tych państw. 1936 podbicie Abisynii przez Włochy- Mussolini. II wojna światowa – rozpoczęła się w Chinach atak japończyków. WB i Francja okazały się bezradne mentalnie, technicznie nieprzygotowani do prowadzenia wojny. Były przygotowane państwa totalitarne Rosja, Niemcy i Japonia. II wojna zburzyła porządek europy. Organizacja narodów zjednoczonych ONZ. Dzisiaj już chyba nie pasuje do realiów ale wówczas była prekursorką. Podział na dwa światy Rosja i zachód (USA Francja, WB i inne). Klęska świata spowodowała zmiany geopolityczne świata. Państwo suwerenne nie było w stanie przeciwstawić się zakusom zewnętrznych, uwikłań w wojny, państwo stało się bezbronne nie było wstanie zabezpieczyć siebie, swoich obywateli. Erdo – istnieje konieczność stworzenia takich mechanizmów współpracy międzynarodowej zwiększających szansę zagwarantowania tych wartości – bezpieczeństwo, byt socjalny. Ograniczyć suwerenność państwa- kiedy może użyć siłę w konfliktach międzynarodowych i zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa jednostki. To wymusiła historia XX w. Przemoc ograniczona w karcie ONZ art.51- państwa te oddały swoją suwerenność na rzecz Rady Bezpieczeństwa. Prawa człowieka 1948 ONZ (56 państw) uniwersalna deklaracja tych praw. 1966 ONZ przyjęło dwie konwencje praw człowieka. Tylko rada bezpieczeństwa może narzucić pewne obowiązki na państwo reszta jest na zasadzie dobrowolności. (1956 nacjonalizcja kanału sueskiego Anglia i Francja próbowała odbić kanał USA i Związek Radziecki uznały, że jest naruszenie prawa międzynarodowego i zmusiły wycofanie tych państw – pokazały kto jest mocarstwem światowym.
Odbudowa po II wojnie światowej
Duże zniszczenie państw europy, nieporównywalne straty zachód a wschód europy. Wzrost znaczenia związku radzieckiego i wzrost popularności partii komunistycznych w zachodniej europie. Obawa przed przejęciem władzy przez komunistów w państwach europy. Polacy marzyli o II wojnie światowej nie zdając sobie sprawy, że zachód o tym w ogóle nie myślał. Istniała potrzeba odbudowy gospodarki europejskiej. Zjednoczenie europy było tego warunkiem. Churchill od 1946 wypowiadał się konieczności stanów zjednoczonej europy – na zasadzie pojednania francusko niemieckiego, WB miała stać obok miła przyjąć role akuszerki integracji europy. Tak uważała do początków 1960 roku. W 1946 plan Marshalla – sekretarz USA plan rekonstrukcji europy. Pomoc gospodarcza dla całej europy jeżeli sama Europa je wykorzysta. Pomoc ofiarowana wszystkim państwom agresji niemieckiej, Polska też ale niestety pod naciskiem Moskwy odmówiły w uczestniczenia w tym planie. Dlaczego USA udzieliła tą pomoc- we własnym interesie kontakty z późniejszymi partnerami handlowymi oraz USA podczas wojny nie straciła ale zarobiła, wzmocniła się szczególnie militarnie. 1948 – blokada Berlina zachodniego—żelazna kurtyna. Były cztery strefy okupacyjne, Berlin na cztery sektory i wyłączony spod Niemiec. Trizonia strefa USA, angielska i francuska- reforma walutowa, każdy Niemiec miał mieć tylko 10 marek a reszta musiał oddać. Rosjanie nie wytrzymali – wykupiono wszystko – szok dla władz radzieckich i dlatego blokada Berlina i co wojna lub zaopatrywanie z powietrza. Kilka miesięcy i doszli do porozumienia. Był to dowód na zapadanie żelaznej kurtyny o której mówił Churchill .
I organizacją był pakt północnoatlantycki 1949-04-09 USA, Kanada, WB, Francja, Włochy, Norwegia i Dania, Portugalia, później Grecja i Turcja a w 1956 NRF i utworzono wówczas Pakt Warszawski.
1949 Rada Europy – organizacja międzyrządowa , między państwowa zrzeszająca demokratyczne państwa europejskie. W 1966 roku zamach w Grecji władza w rękach tzw. Czarni Pułkownicy i Grecja została zawieszona w Radzie europy. RE jest autorem europejskiej konwencji praw człowieka i powołana komisja i sąd w Strasburgu.
Pierwowzorem unii krajów Beneluksu Belgia, Holandia i Luksemburgu. 1948
Unia celna Robert Schuman 1950.05.09- u dwa działy gospodarki: sektor węgla i stali ich kontrola uniemożliwiała na przyszłość konflikt zbrojny. Państwa wchodzące umożliwiały zarządzenie tymi działami w strukturze międzynarodowej. Kompetencje o charakterze federalnym –władza która nie zależy od suwerennych państw. Kontrola międzynarodowa tworzy wspólny rynek w tym sektorze.
Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (EWWS) - Traktat Paryski, 1951 Traktat Paryski został podpisany w Paryżu 18 kwietnia 1951 r. przez sześć państw: RFN, Francję, Włochy, Belgię, Luksemburg i Holandię i dotyczył ustanowienia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali na mocy planu Schumana. Traktat wszedł w życie 23 lipca 1952 r. 100 artykułów i powoływał egzekutywa- wysoka władza, komitet konsultacyjny, specjalna rada ministrów, zgromadzenie i trybunał sprawiedliwości. 68 członków. W roku 2002 traktat ten przestał istnieć.
W 1955 zaczęto przygotowywać ujednolicenie.
Traktaty Rzymskie, 1957 Traktaty założycielskie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom), a także przynależne im protokoły dodatkowe. Traktaty zostały podpisane 25 marca 1957 r. w Rzymie przez Belgię, Danię, Francję, Holandię, Luksemburg i RFN, a weszły w życie 1 stycznia 1958 r. Impulsem do podpisania traktatów rzymskich był raport Spaaka przedstawiający koncepcję rozszerzenia integracji europejskiej w zakresie ekonomicznym. W skład traktatów rzymskich weszła także Umowa w sprawie wspólnych instytucji, która zakłada fuzje zgromadzeń parlamentarnych trzech Wspólnot i utworzenie Europejskiego Zgromadzenia parlamentarnego (Parlament europejski) oraz łącząca trzy trybunały Wspólnot we wspólny trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. W preambule traktatu ustanawiającego EWG sformułowane są główne cele integracji europejskiej (m.in. ścisła współpraca narodów europejskich, postęp gospodarczy i społeczny, eliminowanie ceł i wszelkich barier w swobodnym przepływie osób, kapitału, towaru i usług, stała poprawa warunków życia i pracy, zachowanie spokoju i wolności). Traktaty rzymskie określiły kierunek i stały się fundamentem integracji europejskiej. Doprowadziło to do fuzji organów. Podpisano konwencje połączenie zgromadzenia narodowego i organy sądowe jako jeden trybunał sprawiedliwości. W 1967 Traktat o fuzji, ustanowienie wspólnych instytucji dla trzech wspólnot.
Europejska Strefa Wolnego Handlu - kraje które nie weszły do EWG zainicjowane to było przez WB. WB zdecydowała się na przystąpienie do EWG. Generał De Gaule nie zgodził się na wejście WB do EWG chociaż traktaty te stwarzały taką możliwość – podanie o członkostwo, musi przystąpić do wszystkich trzech, nie może narzucać swoich warunków oraz szacunek dla dorobku wspólnotowego- przyswojenie praw EWG a nie narzucanie swoich, oraz musi przyjąć klauzule przejściowe dotyczące okresu przejściowego, i musi znajdować się na terenie Europy (co z turcją, której część leży na terenie Europy i Azji). Państwa członkowskie muszą wynegocjować warunki stawiane przez wspólnotę a nie odwrotnie. Traktaty akcesyjne musza być ratyfikowane przez wszystkich członków. Traktaty akcesyjne Traktat akcesyjny jest umową międzynarodową zawartą pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwem kandydującym, której przedmiotem jest członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej. Traktat składa się z trzech części (Traktat Akcesyjny - Akt Akcesji, Traktat Akcesyjny - Aneksy i Traktat Akcesyjny - Akt końcowy). Traktat Akcesyjny podlega ratyfikacji zgodnie z uregulowaniami przyjętymi w danym kraju. Traktaty akcesyjne. Traktat akcesyjny jest umową międzynarodową zawartą pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwem kandydującym, której przedmiotem jest członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej. Traktat składa się z trzech części (Traktat Akcesyjny - Akt Akcesji, Traktat Akcesyjny - Aneksy i Traktat Akcesyjny - Akt końcowy). Traktat Akcesyjny podlega ratyfikacji zgodnie z uregulowaniami przyjętymi w danym kraju.
Traktat akcesyjny - Wielka Brytania, Irlandia, Dania - 1973 r. Norwegia nie ratyfikowała.
Traktat akcesyjny - Grecja - 1981 r. kilka lat przejedli.
Traktat akcesyjny - Hiszpania, Portugalia - 1986 r. pełnoprawni 1991 okres przejściowy.
Traktat akcesyjny - Szwecja, Austria, Finlandia - 1995 r.
1964 – Turcja status państwa stowarzyszonego do dzisiaj. Cypr i Malta dzisiaj. Cypr podzielony na grecki i turecki, Grecja ultimatum nie zezwolenia na dalsze rozszerzenia i dlatego Cypr teraz tak.
Od lat 90 nie wspólnoty a Unia Europejska. Częściowo pokrywające się a częściowo odrębne
Jakie są elementy osobowości prawnej. Państwa członkowskie wyposażały wspólnoty w cechę wyposażona w podmioty prawa tutaj podmiotowość prawna struktura ponad państwowa. Takie prawo jak każda osoba prawna jak w poszczególnych krajach członkowskich ale i zdolność prawna w stosunkach międzynarodowych.
Wewnętrzna: zdolność do czynności prawnej. Wspólnoty nabywać nieruchomości, uczestniczyć w postępowaniu sądowym- zdolność procesowa. Kto w imieniu tych wspólnot występował?- komisja jako organ reprezentujący wspólnoty. Wszyscy funkcjonariusze organów wspólnot , deputowani, urzędnicy korzystają z immunitetu dyplomatycznego jak inni. Podmiotowość prawna w wymiarze międzynarodowym. Prawne uprawnienia w stosunku do państw członkowskich. Ważna była praktyka, nie było żadnych umów. W ciągu 40 lat wspólnot wykształtowała się praktyka. Podmiotowość jej została uznana przez państwa trzecie.
Atrybuty podmiotowości międzynarodowej wspólnot:
Zdolność zaciągania zobowiązań- w postaci umów, kazusy podstawa praktyczna,
Wspólnoty uzyskały zdolność do przystąpywania do organizacji międzynarodowych i międzyrządowych.
Zdolność do stawania przed międzynarodowymi organami rozstrzygającymi spory (sfera arbitrażu i sądy), i odpowiedzialność jak państwa.
Zdolność legacyjna – zdolność utrzymywania stosunków dyplomatycznych ( ambasadorzy przy UE w Brukseli i zdolność wysyłania swoich ambasadorów do państw trzecich.
Funkcjonariusz organów uzyskali możność korzystania z immunitetów międzynarodowych.
A co z unią- traktat nie nadał strukturze tej osobowości prawnej, z żadnego zapisu nie da się wywnioskować. Ale z praktyki 10 letniej UE, można zauważyć : zdolność do podpisywania umów z innymi państwami.. Jeden własny organ Rada Europejska i Wysoki przedstawiciel UE do spraw kontaktów z zagranicą i bezpieczeństwa (ale jest nim administrator sekretarz generalny wspólnot Xavier Solana) faktycznie nie ma już z sekretariatem nic wspólnego bo zarządza nim jego z-ca. Wysoki ma wykonywać decyzje polityki zagranicznej UE i prowadzić dialog z podmiotami (tzw. minister UE) w komisji też jest przedstawiciel ale do spraw wspólnoty. Nie wykształciły się jeszcze takie atrybuty jak wspólnoty. Dopiero się rodzi nowy kształt nowa jakość rzeczywistości ( konwent – który ma pracować nad konstytucją unii).
Wspólnoty istnieją są już ukształtowane (podmiotowość prawna) za to UE jest jeszcze procesem, rodzi dlatego trudno ją definiować.
Kompetencje wspólnoty europejskiej. Dzisiaj jest już jedna wspólnota. Te trzy zostały połączone w jedną. Kompetencja wynikają z traktów jakie działania i procedury za pomocą których te działania mogą być wykonywane. Stosunki wewnętrzne to akt prawny przyjęte przez organy unii (rada europejska, komisja). Stosunki zewnętrzne w umowach międzynarodowych.
Kompetencje z zadaniami wspólnoty. Pewne obszary wspólnot. Sfery wyjęte z rąk poszczególnych państw. Transport, rolnictwo, ochrona środowiska. W każdym przypadku musimy stwierdzić do wyłącznego stosowania przez wspólnotę czy też jeszcze pozostaje częściowo w kompetencji państwa. Euratom – kompetencje w zkresie energii atomowej a czy to znaczy że wszelkie użycie energii takiej jest kontrolowane, regulowane przez tą wspólnotę? A co z medycyna czy inna dziedzinie to wszystko trzeba stwierdzić, zbadać.
deklaracje które później nie są dalej realizowane. Istnieje tzw. wola polityczna jej brak zawsze spowoduje wynalezienie 1000 sposobów aby woli nie zastosować ( np. bio- paliwo).
Konstrukcja UE.
Budowla oparta o trzy filary:
1. Fundamentem trzy wspólnoty a obecnie jedna wspólnota.
2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo (traktat o unii europejskiej jako nowa sfera działań). Tradycyjna forma współpracy międzynarodowej.
3. Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych (traktat o UE). Tradycyjna współpraca międzynarodowa. Nie dotyczy europejskiego trybunału europejskiego.
Wspólnym dachem tej budowli są postanowienia traktatu o UE.
Organy i instytucje UE.
Jeden organ – Rada Europejska ( nie Rada Europy
Komisja
Parlament
Trybunal sprawiedliwości
Trybunał obrachunkowy.
Co to oznacza- mogą w imieniu wspólnoty podejmować różnego typu decyzje.
Organy pomocnicze działające wew:
RzPO
Komitet społeczny i gospodarczy
Komitet regionów 222
Coreper= komitet stałych przedstawicieli przy radzie europejskiej
Sąd I instancji
Komitet gospodarczy i finansowy
Zespoły pomocnicze.
Instsytuchje wyspecjalizowane działające na podstawie traktatu.:
Europejski bank centralny
Europejski bank inwestycyjny
Wysoki przedstawiciel do wspólnej polityki
Komitet organizacyjny
Europol- europejska struktura policyjna.
Te wszystkie organy :
Funkcjonują w oparciu o traktaty wspólnotowej o akty wewnętrzne wspólnot.
Rada Europejska Organ polityczny UE, działa na zasadzie konsensusu – jednomyślność wszystkich państw członkowskich.
Rada Europejska składa się szefów państw lub rządów państw członkowskich UE, którzy spotykają się na regularnie organizowanych spotkaniach. Została powołana końcowym komunikatem na szczycie w Paryżu w grudniu 1974 r. i zebrała się po raz pierwszy w 1975 r. (10 i 11 marca 1975 w Dublinie). Jednolity Akt Europejski ustanowił prawnie jej istnienie, a jej oficjalny statut zapisano w Traktacie o UE. Zbiera się co najmniej dwa razy w roku i podlega, jako podmiot prawny, prezydentowi Komisji Europejskiej. Jej celem jest dodawanie UE impulsów niezbędnych do rozwoju i określanie kierunków polityk. Szefowie plus ministrowie przewodniczący komisji i jeden z jego członków. Spotyka się w końcu prezydencji poszczególnych państw członkowskich (1/2 roku)
1. Prezydencja UE
Prezydencja Rady odgrywa główną rolę w organizacji prac instytucji, m.in. wpływa na proces podejmowania decyzji legislacyjnych i politycznych. Jej zadaniem jest organizowanie i przewodzenie wszystkim spotkaniom oraz opracowywanie kompromisów pozwalających rozwiązać napotkane problemy. Każde państwo członkowskie UE pełni Prezydencję przez 6 miesięcy (od stycznia do czerwca, od lipca do grudnia) w systemie rotacyjnym, według ustalonego porządku. Każda Prezydencja tworzy swoją własną stronę internetową niezależną od strony Rady.
2. Sprawozdania Rady Europejskiej
Od 1974 szefowie państw lub rządów spotykają się przynajmniej 2 razy w roku w ramach „Rady Europejskiej” lub „szczytu europejskiego”. W spotkaniach tych uczestniczy również przewodniczący Komisji Europejskiej i Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, który wygłasza mowę w trakcie uroczystości otwarcia.
Rada Europejska odgrywa coraz większą rolę w Unii, ustalając priorytety, wyznaczając kierunki polityki, stymulując rozwój i regulując sprawy sporne, których Rada Ministrów nie rozwiązała. Rada Europejska przedstawia raport Parlamentowi Europejskiemu po każdym spotkaniu i co roku sporządza raport ze stanu postępów Unii.
Rada Unii Europejskiej – najwyższy prawotwórczy organ wspólnotowy dysponujący kompetencją prawotwórczą ale nie posiada inicjatywy prawodawczej (którą posiada Komisja Europejska) – siedziba jest Bruksela. Charakter jej świadczy że wspólnota europejska nie jest w dalszym ciągu państwem, organ o charakterze międzyrządowym. To rządy państw decydują o prawie wewnętrznym unii. Skład jej jest nie jednorodny w zależności od tego co jest jej przedmiotem. Są rady tzw. resortowe. Reprezentują tutaj interes swoich państw, mogą o niego walczyć. Obsługuję ją sekretariat generalny z sekretarzem generalnym który obecnie jest Wysokim przedstawicielem……. UE. Wydając swoje decyzje współdziała z Parlamentem europejskim. Rada ma wpływ na kształt i skład komisji europejskiej, może nadawać statuty i regulaminy ciał doradczych. Koordynacja ogólnych polityk gospodarczych poszczególnych państw członkowskich. Rada podejmuje decyzje większością głosów ( głosowanie ważone i ilość głosów przyznanych poszczególnym członkom rady) większość kwalifikowana- liczba głosów od wielkości państwa jego liczby obywateli. Dotychczas: 10 – 8- 5- razem jest ich 87. nierówność bo Niemcy 10 a Luksemburg 2 jakie dysproporcje. Teraz.- 29 Niemcy, Francja, Włochy– 27 Polska łącznie 345 z Rumunią i Bułgarią. Dotychczas większość kwalifikowana to - 62 głosy ( ale w tym co najmniej 10 państw członkowskich). ( nie wystarczy 6 głównych państw ani żadna inna grupa z państw członkowskich czy to geograficznie lub historycznie zbieżna).
Obecnie 3 rodzaje, procedury głosowań z traktatu Nicejskiego:
- propozycja komisji- 258 głosów ale większość jej członków 13 państw,
- inne przypadki inicjatywy - 2/3 członków 17 członków 258 głosów.
- decyzja rady przyjęta większość głosów decyzja o charakterze aktu konkretnego i indywidualnego- można obostrzony wymóg tj. co najmniej 62% liczby mieszkańców UE.
Akty normatywne:
Samodzielnie lub razem z parlamentem- rozporządzenia (ranga ustawy), dyrektywy i decyzje. Niewiążące zalecenia, opinie wnioski.
Rada UE (Rada Ministrów lub Rada) jest główną instytucją decyzyjną UE. W jej skład wchodzą ministrowie 15 państw członkowskich w zależności od porządku obrad – ministrowie spraw zagranicznych, rolnictwa, gospodarki, transportu, itd.
1. Przewidziane kalendarium obrad Rady UE Obrady są organizowane w siedzibie Rady UE w Brukseli. Od 1 stycznia 1999 istnieje możliwość zapoznania się z programem spotkań przewidzianym na następny tydzień.
2. Sprawozdania z obrad Rady UE Rada UE: w spotkaniach Rady biorą udział reprezentanci państw członkowskich, zazwyczaj ministrowie, którzy odpowiadają przed swoimi parlamentami narodowymi i opinią publiczną. Istnieje ponad 40 typów różnych Rad: Rada „Spraw Zagranicznych” (ministrowie Spraw Zagranicznych), „Gospodarki i Finansów” i „Rolnictwa” organizują spotkania co 2 miesiące, inne, takie jak Rada „Transportu”, „Środowiska”, i „Przemysłu”, 2 do 4 razy w roku. Sprawozdania są publikowane w jednym z języków UE (najczęściej po angielsku) następnego dnia po obradach, a następnie są tłumaczone na 2 lub 3 inne języki.
Komisja europejska cecha to ponadnarodowy interes wspólnoty.
Zadania:
1. Zapewnić przestrzeganie przepisów traktatu wspólnotowego
2. Formułowanie zaleceń i opinii
3. Prawo inicjatywy prawodawczej-
4. Wykonywanie kompetencji nałożonych przez radę
A. Komisja Europejska
Komisja Europejska jest instytucją mającą prawo inicjatyw, egzekucji, zarządzania i kontroli. Jest strażnikiem traktatów i dba o interes wspólnotowy. Składa się z kolegium 20 niezależnych członków (komisarze) decyduje o ilości Rada unii europejskiej, po 1 przedstawicieli każdego państwa + 5 największych państw po 2 członków komisji europejskiej. Jest powoływana na 5 lat, przy wspólnej zgodzie państw członkowskich i jest odpowiedzialna politycznie przed Parlamentem Europejskim. W przyszłości- każde państwo po jednym kandydacie a więc 25. Komisarze są kandydatami swoich państw, ale muszą oni potrafić być niezależni (rękojmia niezależności)od swoich rządów. Rządy między sobą wyznaczają kandydaturę na przewodniczącego , votum zaufania parlamentu europejskiego. Następnie rządy z przewodniczącym wyznaczają pozostałe osoby chcący być członkami komisji. Skład zatwierdzeniu przez parlament europejski. Każdy z komisarzy ma pewną dziedzinę (dział adm wspólnotowej). Kierują jednym lub kilkoma dyrektoriatami .
Kolegium Komisarzy jest wspierane przez administrację złożoną z Dyrekcji Generalnych i Serwisów specjalistycznych, których personel jest rozdzielony pomiędzy Brukselę a Luksemburg.
Wśród instytucji europejskich Komisja jest instytucją, która wydaje najwięcej publikacji między innymi ze względu na różnorodność działalności, jaką prowadzi.
Raport generalny nt. działalności UE wydawany jest co roku przez Sekretariat Generalny Komisji. Raport przedstawia zarys działalności UE i wszystkich jej instytucji w danym roku oraz zawiera użyteczne odnośniki. Raport jest publikowany w pierwszych miesiącach następnego roku.
Ta comiesięczna publikacja przedstawia działalność Komisji i innych instytucji UE. Zawartość każdego biuletynu jest podzielona tematycznie. Druga część Biuletynu jest poświęcona dokumentacji (streszczenia deklaracji, odnośniki do dokumentów urzędowych). Indeks tematyczny znajduje się na końcu każdego numeru. Jest to użyteczne źródło odnajdywania dokumentów urzędowych, chociaż ukazuje się z dwumiesięcznym opóźnieniem Dokumenty robocze publikowane przez Komisję, które są ważnym źródłem oficjalnych stanowisk.
Parlament Europejski – na podstawie traktatu- z wyborów całej unii europejskiej poprzednio to było zgromadzenie parlamentarne.
Deputowani są wybierani w wyborach powszechnych bezpośrednich od 1979 co 5 lat. Nie ma do dzisiaj jednolitej ordynacji wyborczej deputowanych więc ordynacja każdego kraju. Liczba deputowanych danego kraju jest proporcjonalna do liczby mieszkańców. Prawo czynne i bierne obywatele Unii Europejskiej niezależnie od miejsca swojego aktualnego miejsca pobytu.
Siedzibą Strasburg. Sekretariat siedziba w Luksemburgu. Parlament jednoizbowy. Rola Parlamentu jest coraz większa. 626 deputowanych. Niemcy 99 obecnie, Francja, Włochy WB 87. Traktat nicejski – zmiana liczb: ogólnie 732 – Niemcy 99, Polska 50.
Wewnętrzna organizacja: posłowie nie według przynależności państwowej czy narodowej ale skupieni we frakcjach politycznych (socjaldemokratyczna, ludowa, liberalna, komunistów). A więc charakter parlamentu raczej ponadpaństwowy. Deputowani nie powinni przyjmować instrukcji swoich państw ani obywateli, mandat parlamentarny unii europejskiej a nie danego kraju. Kadencja parlamentu nie może być skrócona, żaden organ nie ma takich kompetencji. Również samo rozwiązanie jest niemożliwe.
Dawniej miał charakter doradczy. Od 20 lat wzmacnia się jego pozycja ale roli parlamentu krajowego nie osiągnął. Unia to nie państwo federalne a, więc taki charakter parlamentu. Kompetencje jego się jednak rozszerzają: zwracanie się z wnioskiem do komisji o sporządzenie aktów normatywnych.
4 procedury legislacyjne w których uczestniczy parlament:
- udziela zgody na podjęcie jakiegoś środka ( traktaty o stowarzyszeniu)
- procedura współdecydowania (może proponować poprawki do aktów prawnych) a nawet sprzeciw
- procedura współpracy (RE nie będzie mogła danego aktu normatywnego uchwalić chyba że zrobi to jednomyślnie),
- procedura konsultacyjna ( aby RE lub Komisja wydała decyzje musi skonsultować to z parlamentem) jak nie to akt nieważny ETS.
Uchwalanie budżetu – zmiany do projektu, dyspozycja pozycjami nieobowiązkowymi (dowolność gdzie i jak) większość 3/5 parlamentu.
Głosowania w parlamencie - 3 rodzaje większości:
- Bezwzględna większość 50% + 1 głos,
- Bezwzględna większość 50% +1 przy zachowaniu quorum 1/3 deputowanych
- Votum nieufności dla komisji europejskiej (powoduje jej dymisję)- większość 2/3 głosów co najmniej ½ członków parlamentu na Sali.
Funkcje kontrolne- sprawozdania komisji europejskiej, pytania pod adresem komisji (publikowane w dzienniku urzędowym UE).
Zbiera się on w postaci komisji, które pracują nad określonym projektem, lub na sesjach plenarnych.
Parlament pełni następujące funkcje:
· bada propozycje Komisji i wraz z Radą uczestniczy w procesie legislacyjnym według różnych typów procedur (współdecydowania, kooperacji...)
· kontroluje działalność UE przez inwestyturę Komisji Europejskiej (i możliwości jej krytyki) oraz przez pytania pisemne lub ustne, które może kierować do Komisji lub Rady
· wraz z Radą uchwala roczny budżet i kontroluje jego realizację.
Raporty komisji dla Parlamentu (Raporty Parlamentu).
Propozycje postanowień
Dokumenty pochodzące z innych instytucji, na przykład propozycje Komisji (COM) lub wspólne stanowiska Rady (opinie)
Obrady Parlamentu Europejskiego
Europejski trybunał sprawiedliwości (sąd I instancji od 1988 roku)- najstarszy organ unii. Siedziba obu organów jest Luksemburg. Traktat nicejski- nowa instytucja ad hock na podstawie jednomyślnej decyzji RE tzw. zespoły sędziowskie. Sąd I instancji po to aby odciążyć ETS ( stosunki pracy, emerytury). Obecnie nastąpi wzrost biurokracji z rozszerzeniem unii i dlatego też. Trybunał sprawiedliwości najwyższa rola, władza. Orzecznictwo wielki wpływ na kształt unii. Niektóre zasady ustrojowe, funkcjonowania prawa ustrojowego, relacje pomiędzy prawem ustrojowym a prawem krajów członkowskich zostały przez niego określone.
Kolegialny , 15 sędziów (prezes), wspierani przez rzeczników generalnych (adwokaci generalni) (każda sprawa przekazana przez przewodniczącego do takiego adwokata, który musi przedstawić swój pogląd na sprawę z propozycja rozstrzygnięcia tej sprawy, często przychylają się do tego stanowiska). Mandat trwa 6 lat z możliwością powtórzenia. Co 3 lata wymienionych jest 8 lub 7 sędziów.
- szeroki charakter: adm, cywilny, konstytucyjny ( ocenia relacje prawa wspólnotowego a danego państwa), gospodarczy, prawo pracy.
Sąd I instancji Organ działający przy trybunale sprawiedliwości. Również 15 sędziów ale tam nie ma rzeczników.
Sędziowie wszystkich instancji – pełna niezawisłość i niezależność ( kierować się prawem unii, wspólnot, apolityczność, immunitet i przywileje).
Ponadnarodowe – niezależne od państw członkowskich jak i organów unii europejskiej. Sędziowie wybierani na zasadzie porozumienia między rządami. Ze stanu sędziowskiego sądów najwyższych instancji danych krajów.
Działa na posiedzeniach plenarnych, izby 3-osobowe i w pełnym składzie. Wielka izba- 11 sędziów.
Orzeczenia tego sądu są źródłem prawa w UE. Moc prawna jak akty stanowiące prawo RE.
Trybunał Obrachunkowy
Trybunał Obrachunkowy składa się z 15 członków nominowanych na 6 lat decyzją Rady UE po konsultacji z Parlamentem Europejskim. Trybunał Obrachunkowy sprawdza legalność i regularność wpłat i wydatków Unii oraz zarządza finansami. Kontrola gospodarki finansowej wszystkich organów wspólnotowych. Ale też księgi osób fizycznych i prawnych w zakresie otrzymanych środków wspólnotowych.
Trybunał Obrachunkowy został ustanowiony w 1977 roku i podniesiony do rangi instytucji w Traktacie o UE (Traktat z Maastricht, 1992). W Traktacie Amsterdamskim nadano mu prawo do sygnalizowania wszelkich nieregularności Parlamentowi Europejskiemu lub Radzie. Co więcej, pod jego władzę oddano również środki wspólnotowe składane przez organizmy zewnętrzne i Europejski Bank Inwestycyjny.
Rzecznik praw obywatelskich- powoływany przez parlament europejski na okres jego kadencji. Skargi obywateli unii, podmioty które stale zamieszkają na terenie unii. Zakres skarg; złe wykonywanie władzy przez instytucje wspólnotowe ( prowadzą do negatywnych skutków). Nie ma uprawnień do wydawania decyzji. Parlament określa zasady jego funkcjonowania. Coroczne sprawozdanie do parlamentu.
Komitet ekonomiczny i społeczny- pomocniczy Rady unii europejskiej i komisji. Bruksela. Przedstawiciele różnych dziedzin aktywności gospodarczej. Powołuje Rada unii europejskiej. Obecnie 232 członków (każdy kraj inną ilość). Będzie miał 344 a polska 21.
Komitet regionów – komisji i rady i parlamentu. Konsekwencja polityki wspólnot w sprawie regionalizacji unii. Osłabienie państw a wzmocnienie unii – założenie to nie udało się ale rozwinęła się polityka regionalna u. dostrzeżono zróżnicowanie regionów (różnice gospodarcze) polityka wyrównywania poziomu gospodarczego regionów. Subsydiowanie słabszych regionów. Jeżeli poniżej 2/3 dochodów średniej unii to nabywają uprawnienia do pomocy. 222 członków- przedstawiciele samorządów lokalnych. Niezależni. Różne liczby. wg. 344 i polska 21.
Komitet stałych przedstawicieli- przygotowanie prac rady. W skład ambasadorzy krajów członkowskich a ich zastępcy. Przygotowuje obrady UE, pewne opinie na temat spraw. Dyskusje o skutkach pewnych decyzji przekazywane poszczególnym członkom.
Komitet gospodarczy i finansowy 34 członków, przedstawia opinie własne i na żądanie.
Instytucje:
Europejski bank centralny – nowa 01.06.1998 Frankfurt/m emituje obecnie euro. Jednolita polityka walutowa. Organami rada zarządzająca (6 członków), zarząd i rada główna. Posiada
Europejski bank inwestycyjny- bank wspólnotowy- wspomaganie inwestycji ważnych dla unii. Udziela kredytów i gwarancji w regionach nierozwiniętych.
Prawo unii europejskiej
Dzielimy na:
Prawo pierwotne- założycielskie i akcesyjne.
Prawo traktatowe- klasyczne prawo międzynarodowe publiczne. Państwa swoja wolą tworzą pewne instytucje, zobowiązania. Protokoły i deklaracje załączone do traktatów.
Oraz ogólne zasady prawa jakie zostały wyinterpretowane przez doktrynę (zasada poszanowania życia rodzinnego, pracownicy prawo sprowadzania swoich rodzin tam gdzie się pracuje)), ETS, konstytucje państw członkowskich (wolność wyznawania religii).
Również prawo zwyczajowe – jakaś norma jest słuszna i powinna być upowszechniona w unii (prawo do uczestniczenia w posiedzeniach RE dla sekretarzy a nawet ministrów z krajów członkowskich państwa, landy)
Prawo wtórne- normy prawne wydawane, stanowione przez organy wspólnoty europejskiej, a więc wewnętrzne. Rozporządzenia,- moc ustawy- akty generalne i abstrakcyjne. Stosowane w każdym państwie członkowskim. Adresatami mogą być: obywatele os. Fizyczne, prawne, organy wewnętrzne państw. Egzekwowaniem norm winny zajmować się państwa członkowskie. Wchodzą automatycznie w skład prawa krajowego. Ogłoszony w dzienniku urzędowym UE staje się elementem prawa wewnętrznego kraju wspólnoty i uzyskuje moc obowiązującą. Obowiązuje państwa jak i podmioty prawa. A nawet państwa nie maja prawa transformacji rozporządzeń w przepisy prawa wewnętrznego one już tam są.
Dyrektywy,- inny charakter - są kierowane do państw członkowskich. Formułują cele do osiągnięcia w określonym w czasie. Co i do kiedy ale jak? - pozostawia swobodnej aktywności danego państwa. Obowiązek na państwo. Wydaje parlament rada oraz komisje.
Decyzje,- są skierowane do konkretnych adresatów. Wydaje parlament rada oraz komisje. Obowiązują adresatów w całości. Państwo, osoba fizyczna lub osoba prawna. Adresat jasno określony.
Zalecenia i opinie. – nie mają mocy wiążącej. Ale mogą wywoływać skutki prawne szczególnie politycznych. Ich brak powoduje możliwość zaskarżania do trybunału sprawiedliwości.
Dzienniki urzędowe wspólnot europejskich- rozporządzenia i dyrektywy. W życie po 20 dniach od publikacji. Publikowany we wszystkich językach urzędowych wspólnoty.
Nadrzędności i bezpośredniej skuteczności prawa UE. Odrębny nowy porządek prawa. Obecnie mamy jakby trójporządek prawny.
Porządek międzynarodowy – trybunał sprawiedliwości w strasburgu.
Porządek prawny wspólnotowy- posiada autonomię do porządku wewnętrznego. Nie może być zmieniony ustawami wewnątrz państwowymi.
Porządek wewnętrzny.
Jego bezpośrednie stosowanie- to prawo nie musi być transformowane- obowiązuje swoją mocą. Z tych aktów wynikają dyrektywy, zakazy bezpośrednio osób fizycznych i prawnych. Adresaci mogą się na nie powoływać w stosunkach z własnym organami państwa sądowe i administracyjne.
bezpośrednia skuteczność- organy państwa muszą wykonywać, egzekwować normy zawarte w prawie wspólnotowym.
Pierwszeństwo stosowania prawa wspólnoty- rozporządzenie pierwszeństwo przed ustawą.
Obywatelstwo unii europejskiej
Traktat 1992 wprowadził to pojęcie:
Każda osoba posiadająca obywatelstwo pastwa członkowskiego staje się automatycznie obywatelem UE. Oparte jest to więc na obywatelstwie państw członkowskich. Obywatelstwo UE ma charakter dopełniający, poszerzający ze względu na struktury unijne. Deklaracja w Maastricht – potwierdzono to jednoznacznie. Obywatelstwo unii nie znosi nie zastępuje więc obywatelstwa państwowego, narodowego. Fakt ten nie oznacza również podwójnego obywatelstwa.
Jakie są prawa z obywatelstwem unii (na czym polega dopełnienie praw państwowych):
1. Prawo do swobodnego poruszania się , przebywania na obszarze państw członkowskich,
2. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach komunalnych (obywatele pracują na terenie innego państwa unii i maja czynne prawo wyborcze tylko w wyborach komunalnych, gminnych, najniższego szczebla samorządu)(Holandia była pierwsza, obcokrajowcy 5 lat legalnie pracowali) ( w Anglii są hrabstwa {województwa} i dystrykty {powiat} ale dystrykty niemetropolitarne {powiaty ziemskie} dzielą się na parafie).
3. Czynne i bierne prawo wyborcze obywatelom unii w wyborach do parlamentu europejskiego (np. Francuz pracujący w Niemczech może tam kandydować do parlamentu).
4. Prawo do korzystania z opieki dyplomatycznej i konsularnej innego państwa członkowskiego w sytuacji gdy znajdzie się na terenie państwa w którym nie ma jego macierzystej placówki dyplomatycznej.
5. prawo składania petycji do parlamentu europejskiego i prawo do występowania ze skargami orzecznika praw obywatelskich.
Praktyczna realizacja tych zasad: mogą być pewne ograniczenia stosowania tych zasad (bezpieczeństwo publiczne, ubezpieczenie społeczne różny poziom w różnych krajach i napływ sfer biedniejszych).
Prawo wyborcze – państwa przyznając to prawo mogą ograniczyć co do organów wykonawczych (często są jednoosobowe a nie kolegialne). ( Francja - 32 000 gmin bo nie było tam jeszcze od powstania gmin, procesu komasacji gmin).
Pojęcie dotyczące harmonizacji prawa
Integracja i kooperacja- para pojęciowa, różne koncepcje polityczne i gospodarcze współpracy pomiędzy państwami.
Integracja- współpraca między państwami w formie przeniesienia pewnych części kompetencji krajowych na instytucje ponadnarodowe które dysponują własnymi wspólnymi organami. Istota wspólnoty europejskiej. Jak się ją osiąga? Instrumenty:
- uwspólnotowienie polityk- obszary polityk przekazywane są do właściwości wspólnot. (polityka handlowa. Rolna,) ale poprzez swoich przedstawicieli Rada Unii Europejskiej,
- ujednolicenie prawa- rozporządzenia wydawane przez RUE, mają na celu usunięcie w krajowych porządkach prawnych sferach przekazanych wspólnocie.
- zbliżanie prawa- przepisy wspólnotowe nie zajmują miejsca państwowych ale zbliżają, niwelują różnice. Dyrektywy jako narzędzie. Różne poziomy integracji:
harmonizacja całkowita (dyrektywa wypiera prawo kraju całkowicie),
harmonizacja opcyjna (państwa w dalszym ciągu mogą wydawać regulacje krajowe, ale muszą przestrzegać wymogów dyrektywy),
harmonizacja minimalna- państwa musza osiągnąć standard minimalny dyrektywy ale mogą same utrzymać przepisy rozwiązania surowsze (przepisy mięsne ilość wody w Polsce obostrzone ale już zliberalizowane jak w unii i co?),
- organ wspólnotowy przyjmuje nowe zasady tworzenia regulacji, dyrektywa określa wymogi a gremia organizacyjne, opracowują szczegółowe normy (bezpieczna zabawka, nowe grupy norm bezpieczeństwa zabawki),
- przeniesienie kompetencji decyzyjnych na instancje wspólnotowe (komisja leków- przejęła od państw kompetencje do decyzji o dopuszczeniu leków na obszar wspólnoty),
Pojęcie wzajemnego uznania ( nie łączyć z integracją)- likwidowanie pewnych barier i różnic między państwami ,wzajemne uznanie przepisów adm dotyczących kontroli technicznych, spółek prawa handlowego.(polskie spółki ZOO tak samo jak GMBH niemiecka). Wzajemne uznanie dyplomów , świadectw.
Kooperacja- współpraca państw z jednoczesnym utrzymaniem nieograniczonej suwerenności narodowej. Nie istnienie organów ponadnarodowych. Umowy międzyrządowe.
Cztery Swobody gospodarcze w prawie unii europejskiej
Swoboda przepływu towarów, osób, świadczenia usług i przepływu kapitału.
Art.2 traktatu. Wspólnota ma za zadanie poprzez utworzenie wspólnego rynku, wspólnych działań, polityki, wspieranie w całej wspólnocie harmonijnego, zrównoważonego rozwoju gospodarczego itd…..
wzrost gospodarczy, konkurencyjność gospodarek , ochrony środowiska polepszenie czyli zwiększenie standardu jakości życia obywateli. Wizja dobrobytu i metody jego osiągnięcia. A więc jednolity rynek i optymalne wykorzystanie czynników produkcji.
Swoboda przepływu towarów - unia celna i zakaz stosowania w handlu ceł importowych i eksportowych pomiędzy krajami unii. Zakaz ograniczeń ilościowych (kontyngenty). Przepis definiujący – zakaz dyskryminujących podatków wewnętrznych wobec produktów krajów unijnych. Prawo harmonizacji technicznej UE- takie produkty które nie powodują szkód wśród użytkowników. Jednolite kryteria, normy.
Swoboda przepływu osób- likwidacja ograniczeń adm w państwach które uniemożliwiały by utrudniały przemieszczanie się obywateli państw członkowskich, osiedlania się, szukania pracy. Te same warunki zatrudnienia, warunki pracy i płacy. Są pewne ograniczenia tylko ogólny interes publiczny tzw. porządek publiczny, bezpieczeństwo i zdrowie. Kwestia orzecznictwa ETS czy to ograniczenie może być zastosowane. Swoboda przepływu świadczenia usług . Zakaz tworzenie przepisów restrykcyjnych ograniczający aktywność obcokrajowców. Świadczenie odpłatne
Swoboda przepływu kapitału. Płatność, kapitał jw. Pełna liberalizacja pomiędzy państwami nie tylko unijnymi ale i państwami trzecimi.
Wspólne polityki unii europejskiej
Wspólna polityka handlowa,- podstawą jest wspólna unia celna. Wyeliminowane jakiekolwiek cła w stosunkach pomiędzy państwami unii. Aktywy udział w światowym handlu. Dąży do światowej liberalizacji (inna praktyka). Środki:
– harmonizacja pomocy udzielanej przez państwa członkowskie przy eksporcie towarów do państw trzecich ( firmy unijne nie konkurowały w tym dostępie między sobą)
- system ujednolicenie zasada prawa celnego ( stawki celne, umowy, działania antydumpingowe,)
- działania komisji która może upoważnić do stosowania indywidualnego do ochrony swoich interesów ale aby nie stały w sprzeczności (np. czasowe określenie pewnych taryf ale w stosunku do państw trzecich.) Unia jako członek GAP i WTO, miejsce konfliktów w stosunkach handlowych pomiędzy np. USA a UE.
Wspólna polityka rolna- od początku 60, była polityką że unia musi być samowystarczalna, stworzyć sytuację że rolnik europejski nie będzie standardem odbiegał od innych grup społecznych, mechanizm konkurencyjności produktów rolnych – a to równa się nakładom, a więc zebranie środków na finansowanie polityki rolnej. Była to pierwsza polityka wspólnoty. Samowystarczalność w warunkach stabilizacji cen po 10 latach istnienia EWG a więc 1968 . Stabilizacja w warunkach nadprodukcji po 1968 do dzisiaj. Zwiększenie konkurencyjności poza unią. Ochrona kształtu rolnictwa (nie wielkoobszarowe jak w USA) ale małe (50ha) i średnie (kilkaset ha). Klasyfikacja wyrobów przetworzonych i nieprzetworzonych. Wspólna polityka rolna to wyjęcie tego działu gospodarki spod wolnej konkurencji, była przedmiotem ścisłej regulacji. Interwencjonizm wspólnoty- warunki przerobu, handlu i stawek celnych. Rolnictwo jest odgrodzone od rynku światowego. Olbrzymia krytyka. Traktaty unijne nie zawierają definicji gospodarstwa rolnika. Celowa uprawa płodów naturalnych spożywanych w postaci nieprzetworzonej także do leśnictwa.
Cele wspólnej polityki rolnej:
- zwiększenie możliwości produkcyjnych,
- godziwy poziom życia osób zatrudnionych w rolnictwie (parytet rolnictwa),
- stabilizacja rynków rolnych krajowych rynków państw należących do wspólnoty,
- stworzenie dostępnych źródeł zaopatrzenia w płody rolne.
Zasady :
1. Uwzględnienie pozycje, sytuacje działalności rolniczej,
2. Program stopniowych przekształceń odgórnie kierowanych,
3. Traktowano rolnictwo jako stałą wewnętrzną cześć gospodarki wspólnoty,
4. Preferowania produktów wspólnoty
5. Wspólna polityka
6. Wspólne koszty, zasada solidarności a więc budżet.
Instrumenty:
- Jednolite zasady konkurencji,
- Koordynacja na poziomie europejskim,
- Wspólna organizacja rynku rolnego.
Elementy :
Dopłaty wyrównawcze różnice pomiędzy ceną progowa w unii (ustalana przez unię) a ceną światową,
Ilość możliwej produkcji- ta ilość mleka po tej cenie zostanie skupiona.
Wyłączanie części obszaru spod uprawy za opłatą.
Ekstensyfikacji rolnictwa- obniżenie środków intensyfikujących wydajność z jednostki powierzchni.
Emerytury rolnicze- zmiana struktury rolnictwa, gwarancja dla poziomu warunków życia rolników już np. starych.
Obligatoryjna granica wydatków na polityką rolną- nie ma więcej pieniędzy na nadwyżki.
Powołany został europejski fundusz orientacji i gwarancji rolnej wspiera rynek rolny i udziela pomocy na restrukturyzacje rolnictwa. Sekcja gwarancji – finansowanie rynków rolnych i sekcja orientacji – finansowanie zmian strukturalnych w rolnictwie (modernizacja).
Polska a wspólnota rolna- inne koszty, rozwój technologiczny. Siła nabywcza euro 1,8 w Polsce. Problem struktury rolnictwa, małe gospodarstwa. Ilość osób pracujących w rolnictwie 60% ludzi zbędnych. Komasacja gospodarstw (15 ha w 100 kawałkach).
Wspólna polityka transportowa- łatwy transport, ułatwienia i transport również do krajów trzecich. Elementy tej polityki:
- działania w zakresie ochrony środowiska naturalnego, wyeliminowanie uciążliwości dla środowisk, miast, zmniejszenie kosztów, polityka kombinowanego transportu: kolejowy, drogowy i wodne, są połączone.
- wspólne zasady do tranzytu,
- bezpieczeństwo transportu,
- wspólne przepisy ujednolicające- nowe regulacje, taryfy przewozowe, ubezpieczenie, kwalifikacje kierowców, socjalne zabezpieczenie.
Polityka regionalna w unii europejskiej-
Obok wspólnej polityki rolnej i unii walutowej jest najważniejszym obszarem działania Unii. Ramy ujęte w jednolitym akcie europejski. Cel zwiększenie gospodarczej spójności regionów państw unii. Różne poziomy regionów i tak Basen Paryski, Brema ale i północna portugalia, Irlandia 50 % średniej Unii dochód. Region ma prawo do pomocy jeżeli nie więcej niż 2/3 średniej unijnego dochodu. (mazowiecki bo Warszawa). Trzy fundusze strukturalne:
- Europejskie fundusz rozwoju regionalnego,- wspieranie inwestycji, infrastruktura, wspieranie małych i średnich.
- Europejskie fundusz socjalny- polityka pro-zatrudnieniowa, równe szanse na rynku pracy
- Europejskie fundusz gwarancji rolnej -
Fundusz spójności- uzupełniający do pozostałych. Nie regiony ale całe państwa PKB <90% średniego w Uni i(Grecja, portugalia, Hiszpania). Kierunki : ochrona środowiska i transeuropejska sieć komunikacyjna.
Zasady działania funduszy:
1. Koncentracji- każdy fundusz na wybrana sferę oddziaływania
2. Programowa- wieloletnie programy rozwoju opracowane wcześniej a więc negocjacje z czynnikami wewnętrznymi.
3. Partnerstwa- współpraca komisji unii i właściwych władz krajowych, regionalnych aby przygotowywać projekty.
4. Dodatkowości – pomoc przez unię ma stanowić jedynie uzupełnienie środków państwa członkowskiego. Własny udział.
Administracja – słowo od łacińskiego ministrala- służyć. Wywodzi się minister bo ma służyć. Ad obsługiwać , zarządzać , czymś kierować ale nie rządzić bo gubrnare (gubernator, govermant).
Administracja zarządzanie jakimiś sprawami - tutaj publicznymi.
Zakres określimy negatywnie- nie jest to stanowienie prawa (tworzenie nowych norm prawnych ) i nie jest to wymiar sprawiedliwości (spory na tle przestrzegania).
Funkcjonalnie- działalność organizatorska wykonawcza w odniesieniu do politycznych decyzji, występowała zawsze jak długo istniał władca i jego wola .
Podmiotowo – aparat powołany do prowadzenia takiej działalności. Tutaj nie zawsze istniał w takim znaczeniu. Nowocześnie aparat: zawodowy (kształcony do tej funkcji),- oparty na pionowym i poziomym podziale pracy,- hierarchiczna budowa,- funkcjonuje na podstawie prawa. Tak rozumiany aparat kształtował się stopniowo, te cechy XV-XVI w. w państwach o ustroju monarchii absolutnej.
Obecnie w europie różne modele adm publicznej maja swoje źródła w kształtowaniu się różnych warunków ekonomicznych, politycznych różniące wówczas te państwa. Ale w Polsce inaczej – kiedy w europie nowoczesna administracja (monarcha powoływał do służby ludzi nie z najwyższych sfer aby ich związać ze sobą, majątek, prestiż, pozycja) a Polska to demokracja szlachecka ( urzędy wydzierane przez szlachtę, magnaterię a więc urzędy dziedziczne, a więc nie związani byli z monarchą, i co dalej państwo polskie przestaje istnieć, zła adm, za późno na reformy i poprosili o pomoc obcych do zrobienia porządku, na własne życzenie rozbiory, dwa pierwsze zaakceptowane przez sejmy szlacheckie a po trzecim król polski abdykował, zgodził się z rozbiorem obcych monarchów).
To samo przeniesione gdzie indziej nie zawsze to będzie to samo ( KRRiT, KRS, przykład z Francji a jak wygląda w Polsce).
Niemiecki model adm publicznej-
terytorium od 1200 lat, i na nim przez ten okres nie było nigdy scentralizowanego państwa niemieckiego. W miarę jednolite terytorium 12 lat trzeciej rzeszy, była to próba ujednolicenia. Występowała zróżnicowana ilość podmiotów prawno-narodowych (państw i państewek) mimo istnienia od 1000 cesarstwa niemieckiego. 1648 – traktat westfalski kończył wojnę trzydziestoletnia na ziemiach europy (konflikt religijny protestanci a katolicy choć nie tylko bo również interesy państw). Pod tym traktatem podpisało się 300 podmiotów państwowych Niemiec (Austria, królestwo bawarskie , Saksonia, Nadrenia, państwa miasta Lubeka, Hamburg, arcybiskupstwo Moguńskie, księstewka). Świadomość – że ludzie potrafią zarządzać swoimi sprawami na najniższych poziomach a więc przekonanie że istnienie mechanizmu zarządzania własnymi sprawami było nie obce. Idea samorządności terytorialnej.
Punktem wyjścia jest absolutna monarchia oświecona XVII-XVIII i funkcjonowała do XIX w. dotyczyła dwóch państw: Austria i Prusy (XVIII). XVII doktryna kontrreformacji wrogości religijnej, antykatolicyzm, a XVIII w oświecenia i racjonalizmu. Wyszło od Francji ale w tych państwach szerzej i mocniej zostały te poglądy zaakceptowane. Idee te w praktyce zapewnią utrzymanie ich władztwa i panowania monarchii absolutnej, dlatego monarchowie tych państw z chęcią te zasady wprowadzają. W XIX w idea państwa prawnego na terenie Prus (rządzi prawo a nie ludzie) ukształtowała się w absolutnej monarchii Prus. Te reformy zagwarantowały przetrwanie absolutnej monarchii w tych państwach ale nie w e Francji której monarchia była niereformowalna.
Reformy w Niemczech:
1.Zorganizowaniu racjonalnego systemu adm centralnej i terenowej. – jasny podział resortowy (charakter klasyczny – 5 resortów, spraw zagranicznych, wojny, sprawiedliwości, skarbu, wewnętrznych {gospodarz kraju bo zwartość reszty zakresów, i z niego wykształcały się następne ministerstwa np. oświata, handel itd.} w adm centralnej i powołanie ciała (ministrowie służących władcy). również model rządów kanclerskich (obecnie parlamentarno- gabinetowy) kanclerza wyłania parlament a on ministrów którzy są odpowiedzialni przed nim a nie parlamentem. Adm terytorialna – wraz ze wzrostem terytorium kształtował się pewien podział gminy, powiaty, regencje, ale przede wszystkim landy o własnych strukturach, prawie jako członek federacji.
2.Stały i zawodowy korpus urzędników państwowych,- cel już w XVIII w wydano przepisy gwarantujące urzędnikom określony status: stabilizacja w służbie cywilnej (urzędnicy powołani mają zagwarantowane do końca swojego funkcjonowania chyba że popełnią przestępstwo). Ten model niemiecki nie był znany w Francji tam zasada to udział w wykonywaniu suwerenności państwowej a więc w każdej chwili można pracownika zwolnić. Dostęp do urzędów w krajach niemieckich zależny od kwalifikacji nie urodzenie. A więc system wysoko kwalifikowanych kadr urzędniczych. Jak można było się dostać: wykształcenie, praktyka w adm publicznej zakończonej egzaminem. Zapoczątkowany w XVIII w do dzisiaj prawie bez zmian. Kamery (urząd skarbowy) i policja (administracja i służby porządku wew.). XIX w państwo prawne droga na urzędnika wykształcenie prawnicze. Problem apolityczności różnie rozumiana WB ostry sposób (żadnych oświadczeń politycznych Niemczech w pracy Niemczech poza nią), w Niemczech bardziej liberalna ma być neutralny, poza pracą tak.
3.Nowoczesne podstawy odpowiedzialności państwa przed sądami powszechnego za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy tego państwa i samego państwa. W XIX w Niemczech za szkody odpowiada państwo we Francji odpowiadał funkcjonariusz. 1848 Wiosna Ludów w europie przyniosła upowszechnienie porządku konstytucyjnego. Prawo współ stanowione przez parlament i prawo kontroli adm publicznej. Dotyczyła organów niższych. Sądownictwo administracyjne- kontrola legalności decyzji.
4.Stopniowe wprowadzenie udziału czynnika społecznego w zarządzanie państwa (samorząd terytorialny)- upowszechnił się w latach po powołaniu II Rzeszy Niemieckiej 1871. tworzony z woli państwa , udział w rozwiązywaniu spraw prze mieszkańców. Prawo wyłaniania organów, ale był cały czas pod nadzorem państwa, adm rządowej. Nie ma takich samorządów które byłyby samowystarczalne, a więc instytucja dotacji (celowe, zadania zlecone) i subwencje (wyrównawcze).
Francuski model adm publicznej-
monarchia absolutna od XV do XVIII w. absolutyzm oświecony. Rewolucja francuska też nie była początkiem nowej ery w dziedzinie adm. Reformy były przypisywane Napoleonowi chociaż nie mógł on ich dokonać (podział Francji na departamenty).
Reformy napoleońskie:
1.Wprowadził radę ministrów (rząd) przewodniczy głowa państwa (cesarz, król,)
2.Rada stanu –organ doradczy rządu powoływany przez szefa rządu doradza w sferze paralegislacji a dzisiaj najwyższy trybunał adm
3.Izba obrachunkowa – kontrola finansów państwa,
Francja podzielona na 1790 na departamenty (90) w miejsce prowincji. Cel to centralizacja władzy. Nazwy od nazw geograficznych (górny i dolny ren). 1982- regiony we Francji to przywrócono historyczne nazwy Burgundia. 1821- podział na gminy (każde miasto i wioska odrębna gmina) do dzisiaj taki sam.
Zasada jednoosobowego kierownictwa na wszystkich szczeblach adm jedynym organem kolegialnym jest rada ministrów. Do dzisiaj. Na czele gminy stoi mer, na czele departamentu – prefekt (dzisiaj prezydent czyli przewodniczący). Monokratyzm.
Zasada rządy i parlamenty odchodzą a adm zostaje. Dwie kategorie funkcjonariuszy: politycznych i administracyjnych. System parlamentarny- minister gabinet ministerialny i funkcjonariusze polityczne.
Wyłączenie spraw rzeczowe w gestii sądów powszechnych sprawy adm przez specjalnie powołane organy wchodzące w skład administracji. Rady prefektorialne przy prefekcie jako status sądu administracyjnego. Francja ojczyzna sądownictwa adm.
W XIX stopniowo samorząd terytorialny na szczeblu gminy. Początkowo mer powoływany przez państwo. Odgórnie, rada gminy też dopiero od 1848 powoływać przez radę merów. 1871 zasada wyboru rad gminnych przez społeczność gminną. Do dzisiaj.
Urzędnicy – korpusy urzędników państwowych , zrzeszają urzędników o jednolitym charakterze (rodzaj działalności publicznej) korpus prefektów (wysoko postawiony, elitarny około 200 osób). Kadry początkowo z wyższych szkół były politechnika, akademia wojskowa i szkoła dróg i mostów. Po II WŚ narodowa szkoła administracji.
Szwecja –
duży obszar a mało ludzi 9 ml. Jedno państwo jedno narodowe. Monarchia od 200 lat stoi dynastia bernardotów (Napoleon wysyłał marszałków i to jeden z nich, który kazał się obwołać królem). Rozwinięty kraj. Monarchia parlamentarna. Historia od XV w monarchia stanowa. Od ½ XV akt o formie rządu.(konstytucja). Dzisiaj jednoizbowy parlament. 349 posłów liczy parlament od 1975 roku. Od 70 lat (1932) sprawuje socjal- demokracje samodzielnie lub w koalicji z lewicą lub ekologiści (zieloni). Była państwem powiązanym z religią - luterański kościół powiązany z państwem (głowa państwa głową kościoła), anty katolicyzm ochrona przed wpływami Rzymu. Do 1933 roku szkolnictwo w rękach kościoła.
Parlament na czele talman – który powołuje premiera, on powołuje ministrów a oni odpowiedzialny przed premierem. Bardzo nieliczny rząd.
Oddzielone kierownictwo polityczne państwa od bieżącego administrowania państwem tj. agencje i centralne zarządy.
Instytucja ombudsmana – rzecznik praw obywatelskich od 1809 parlament szwedzki powołuje osobę która ma kontrolować adm publiczną i sądownictwo. Obecnie czterech ombudsmanów parlamentarnych jeden jest szefem, prawnicy z dużym stażem. Kontrolują adm sądową (sposób traktowania obywateli, terminy), lokalną, organy policji, prokuratury, zakłady lecznicze, organizacje społeczne. Raporty i formułują wnioski.
Kanclerz sprawiedliwości od 1792- funkcjonariusz rządowy- przestrzeganie prawa przez organy centralne ale przed wszystkim chronić interesy państwowe w sporach sądowych.
Od 1954- rząd własnych ombudsmanów- do spraw konkurencji. 1971 – do spraw konsumenta.1980- urząd do spraw równouprawnienia. 1986 – do spraw dyskryminacji (rasa, narodowość,). 1994- do spraw dzieci.
1969- do spraw prasy powoływany przez komitet adwokatów szwedzkich, szefa klubu prasowego.
Instytucja przejęta przez wiele państw. (od 16 lat w Polsce).
Nie ma tradycji samorządowych. Podział jest dwustopniowy: 24 prowincje(hrabstwo) gminy komasacja 40 lat temu było ich 2200 a dzisiaj 284. władza prowincjonalna – dualistyczny samorządowo rządowy. Na czele Rada lata w powszechnych wyborach, na jej czele organ wykonawczo zarządzający -zarząd 10 członków (5 przez radę a 5 przez rząd i gubernator mianowany przez rząd). Opieka zdrowotna medyczna, niedorozwinięci- rehabilitacje, opieka społeczna, szkolenie specjalistyczne ponad maturalne, przemysł, komunikacja, planowanie regionalne.
Władza centralna- polityka zagraniczna i obronna, sądy, podatki, drogownictwo, geodezja. Państwo jest właścicielem 5% przedsiębiorstw. Polityka ekonomiczna w skali makro, rynek pracy, energetyka i ubezpieczenia społeczna.
Gmina szwedzka- opieka medyczna na podstawowym szczeblu, szkolnictwo obowiązkowe (przedszkola, szkoły i szkoły średnie) środowiska, ochrona przeciwpożarowa, profilaktyka wobec zjawisk negatywnych (alkoholizm, narkotyki), organizacja czasu wolnego młodzieży (kultura, sport, wypoczynek), obrona cywilna, dostarczanie energii, wody. Różne wielkości od 700 000 do kilka tysięcy mieszkańców, tak samo z powierzchnią Kiruna powierzchnia naszego województwa a mieszkańców około 20 000. Gminy dawniej wspólnie z parafiami. Ilość radnych do 12 000 rada 31 radnych, do 24000-42, 36000-51, 36000-61, 300000-101 (+zastępcy). Na czele stoi przewodniczący i zastępcy jako organ prezydialny, nie ma zarządu pełni komisja główna (centralna) w skład wchodzi 5 szefów najważniejszych komisji rady. (finanse, prawne). Komisje gminne są kolegialnymi szefami działów administracji. Komisje fakultatywne powoływane przez radę albo obligatoryjnie przez państwo. Urzędnicy zawodowi urząd pomocniczy komisji. Udział w każdym stadium decyzji adm. Odpowiedzialność jako komisja przed społecznością gmin.
Związek gmin szwedzkich i związek rad prowincjonalnych szwedzkich. Organizacje prowadzące szkolenia, pomoc techniczna i finansowa org adm terenowych oraz rolę związków zawodowych negocjują z państwem pewne sprawy.
Rola państwa aktywna. Poziom życia i jakości jego aby nie poniżyć godność obywatela. Państwo opiekuńcze, socjalne. Ingerencja państwa w sferę finansowa i dochodową ludzi. Ostry podatek progresywny.
Administracja, funkcjonariusze faktycznie służą (sami urzędnicy dzwonią do obywateli, podają terminy, umawiają się).
Niemcy-
Państwo federalne 16 landów w tym 3 landy miasta (Hamburg, Brema i Berlin) . Różnica w landach nie miastach jest rozbudowany samorząd terytorialny. Landy miasta nie są rozbudowane, nie ma powiatów, gmin). Każdy land jest państwem, własna konstytucja, parlament, ustawodawstwo i rząd nie ma prezydenta ( USA gubernator).
Federacja- Bundestag, prezydent federalny, kanclerz federalny, rząd federalny i federalny trybunał konstytucyjny ( 6 organów).
Bundestag- reprezentacja narodu, wybory powszechne, bezpośrednie, wolne równe i tajne. 656 posłów do Bundestagu liczba ruchoma. System wyborczy mieszany- ½ metodą proporcjonalną a ½ większościową. Okręgi wyborcze landy w wyborach proporcjonalnych 40 miejsc to 20 z listy partyjnej okręgowej landowej a 20 z 20 okręgów jednomandatowych tego landu. Każdy głosujący posiada dwa głosy jeden na partię (w skali całego kraju prób 5%) a drugi na nazwisko. Lista podpisy 200 osób albo poparcie partii. Wybiera kanclerza. Komisja rozjemcza – konflikt między dwiema izbami, jak stan wojenny ta komisja przejmuje funkcje ustawodawcze i kontrolne.
Bundesrat- reprezentacja landów. O składzie liczba mieszkańców w danym landzie. Każdy land 3 ale >2 ml -4, 5-6, 6-7, delegowani przez rządy landów (członkowie rządów łącznie z premierami). Uczestniczy w procesie ustawodawczym ½ musi być zatwierdzona przez Bundesrat (znaczenie tych ustaw dla landów).
Prezydent federalny – 5 lat kadencja raz powtórzona przez zgromadzenie związkowe (2 * tyle ile Bundestag 1312 oraz reprezentanci danego landu kultury, nauki, biznesu.) ciało wybierające prezydenta bezwzględną większością głosów. Zakres kompetencji węższy niż w Polsce.
Rząd federalny – kanclerz i ministrowie przez Bundestag. Zmiana poprzez konstruktywne votum nieufności.
Kanclerz kieruje pracami rządu. Odpowiedzialność przez parlamentem, członkowie rządu nie.
Trybunał federalny konstytucyjny. na staży konstytucji spory federacji a krajem. Orzeka o zgodności konstytucją działalność partii politycznych.
Parlament- trzy rodzaje ustaw- wyłączne,- do parlamentu federalnego
Konkurencyjne,- materia tak długo przez parlamenty krajowe dopotyu nie ureguluje federalny prawo pracy, gospodarcze, cywilne prawo
ramowe-. Ramowa ustawa a ustawa szczególna to w landach. Porządek,
Podział terytorialny niemiec w ramach landów- powiaty grodzkie i i gminy. Powiat powinien mieć 100- 150 km2 , od 10 – 15 gmin, liczba ludności 100- 150 tys., budżet powiatu od 100 – 150 ml marek.
Gmina podstawowa jednostka podziału. Proces komasacji z 28 000 gmin do 16000 na terenie byłej republiki federalnej. NRD- 7500 gmin 45% <500 mieszkańców.
Samorządność landów przejawia się w różnorodność ustrojów adm powiatowej i gminnej. Nie ma jednego modelu adm władz ustroju gmin. Własna ordynacja powiatowa i gminna w każdym landzie.
Są typy ustrojowe gmin:
- Północno – radcowski niemiecki (holsztyn dolana Saksonia) pod okupacją wojskową brytyjska. Po II wojnie światowej . polega na terenie tych gmin wybiera się w wyborach powszechnych rade gminy na 4 lata. Gmina wybiera burmistrza organ prezydialny kieruje pracami rady gminy, nie jest organem władzy wykonawczej. Kierowanie adm gminy powierza RG naddyrektorowi- od 8 do 12 lat na trzy kadencje rady gminy. Szef adm gminy. Na jego wniosek – RG zastępcy przyboczni- szefowie działów adm. Powołuje komisja adm ( burmistrz, naddyrektoer- monitorowanie pracy adm gminy).
- Magistracki – przyjęty w polsce w 90 roku. XIX w Prusy samorządy miejskie. Wybory powszechne rada gminy (parlament gminy) który wybiera przewodniczącego rady gminy ( prezydent miasta ) reprezentat rady obok niego burmistrz i członkowie zarządu gminy tzw. magistrat organ wykonawczy.
- Burmistrzowski – zachodnia część zachodnich Niemiec Nadrenia, gutenbergia. Wpływy francuskie silna pozycja organu wykonawczego jednosobowego. Rada gmina wybiera burmistrza i nie ma zarządu gminy. Całością adm zarządza burmistrz. Na jego wniosek RG szefów działów adm. RG przekazuje częśc kompetencji ustawowych burmistrzowi i on je realizuje. Trudno odwoływalny.
- Radcowski południowo niemiecki- Bawaria. Jedyny przypadek w wyborach powszechnych RG i burmistrza. Ten burmistrz zgodnie z konstytucja gminną jest wybierany niekoniecznie na okres 4 lat a nawet od 6-8 lat. Jednocześnie jest przewodniczącym RG kieruje jej pracami. Powołuje kierowników.
Wielkość rad gminnych – do 300 mieszkańców 5 radnych. 500-7 radnych do 59 radnych w dużych gminach ( miasto nawet 105 radnych).
Rozwiązania dotyczące funkcjonowania gmin:
Partycypacja inicjatywa mieszkańców w sprawie wniesienia problemu pod obrady gminy np. 10% mieszkańców to dany problem musi wejść pod obrady. Jest też gminne referendum 10-20% wniosek. ustawy nie dopuszczające odwołania burmistrza albo poprzez organ nadzorcze, ale i takie gminy gdzie RG może odwołać burmistrza.
Zadania gmin:
Własne obowiązkowe- opieka socjalne, szkolnictwo podstawowe, drogi, p-poż, cmentarze,
Własne dobrowolne- zakładanie domów dziecka, starców, biblioteki, szpitale, użyteczności publicznej. Związki między gminne, aby realizować te cele, bo jednej gminy nie stać finansowo na to.
Powierzone zlecone przez land lub federację- meldunki. Paszporty OC, kontrola nad opieką zdrowotną, inspekcja przemysłowa.
Nie ma adm na szczeblu powiatu występują wyspecjalizowane struktury (urzędy skarbowe, straż graniczna).
Organizacje zrzeszające gminy i powiaty w Niemczech. I tak związek niemieckich gmin i miast. Związek miast niemieckich (miasta grodzkie) związek niemieckich Powiatów. Pozycja logistyczne- interesy w stosunków do landów, państwa,- wymiana doświadczeń pomiędzy członkami, - fachowe doradztwo dla organów czy jednostek samorządowych.
Szwajcaria
13 w chłopi jednoczą się przeciwko podporządkowaniu się feudałom sąsiadów. Kantony trzy pierwsze i do nich przystępowały następne. Zachowały odrębnośc kulturową, tradycji, językową a więc kuriozum na tle europy. W XIX w ostatecznie jako konfederacja helvetikca 1798. Związek kantonów ale faktycznie jest to państwo związkowe federalne. Przyspieszony rozwój w okresie napoleońskim. 1815 republika helverska przyłączyły się pozostałe kantony. W oparciu o konstytucje z 1848 – konstytucja konfederacji szwajcarskiej. Stolicą Berno. Ostatni akt konstytucji 1874 wielokrotnie zmieniania do dzisiaj. 7-8 ml mieszkańców. 4- języczna. Tu wyjątek od reguły, nie mają swojego języka a wysokie poczucie tożsamości narodowej.Niemiecki, 20% językiem francuskim, 10% po włosku (południowe kantony), retoromański (pozostałość języka łacińskiego)
Ustrój- jedyne państwo oparty o zasadę jednolitości władzy. System – parlamentarno- komitetowy myśl (Jana Jakuba Russo, obserwował kantony szwajcarskie i stąd jego idea mogła mieć tam zastosowanie bo małe państwo, w pozostałych krajach demokratycznych koncepcja nierussowska społeczeństwa). Dzięki temu jest państwem gdzie w życiu społecznym funkcjonują instytucje demokracji bezpośredniej. Na wszystkich trzech poziomach: gminnym,- zgromadzenia ludowe, zastępuje formy władcze – radę gminy tam postać zarządu do bieżącego kierowania gminą. Raz w roku musi się odbyć zgromadzenie ludowe- tam podstawowe decyzje rozlicza się zarząd gminy , budżet, zadania, inwestycje. 80% gmin funkcjonuje w oparciu o zgromadzenie gminne a w 20% parlamenty gminne (rady gminne). W Szwajcarii duże rozproszenie gmin ponad 3000. 3% to 100 miast powyżej 10 000 mieszkańców. W Szwajcarii frank jeżeli> niż 800 mieszkańców musi wybierać parlament, germańskich do dzisiaj > 10 000 wybierają parlament. W zgromadzeniach bierze udział tylko 5-10% uprawnionych do głosowania, jaka reprezentatywność ? ale oni nie chcą. Uzasadniają – jakby ludziom było źle to by przyszli, biorą udział ci którzy są zainteresowani sprawami publicznymi. Słabość referendum - bo tam jest tylko tak lub nie.
Kantonów:
federacji- referendum, bardzo silnie rozwinięte, w postaci obligatoryjnej przy okazji jakiekolwiek zmiany materii konstytucyjnej ( większość głosujących ale i większość kantonów). Także w postaci veta ludowego ( po uchwaleniu ustawy przeciwnicy zbiorą 50 000 podpisów w celu referendum i musi być ta ustawa poddana referendum około 100 już było takich referendów i 50% ustaw zostało odrzuconych. Każda inna kwestia przedstawiona społeczeństwu przez parlament lub 50 000 podpisów. Sprzeciw do Ligi Narodów, ONZ, Wspólnot Europejskich, dopiero dwa lata temu do ONZ. Najbardziej zmilitaryzowany kraj , każdy do 50 roku życia jest w wojsku. Tak samo na szczeblu kantonów i gminy.
Ustrój- jako państwo związkowe: dwuizbowy parlament izba ludowa społeczeństwo a druga to rada kantonów. Zgromadzenie związkowe - 4 razy w roku na sesje, obie izby oddzielnie tylko jak władza wykonawcze to wspólnie (rząd czyli rada związkowa – komitet wykonawczy woli parlamentu)
7 członków musi spełniać:
4 ze niemieckiej i po jednym z francuskiej i włoskiej.
Muszą być to przedstawiciele co najmniej 4 największych kantonów szwajcarskich Zurych, Berno,.
Tych 7 członków musi reprezentować 4 partie podstawowe w parlamencie.
Nie mają immunitetu – podlegają odpowiedzialności karnej.
Jeżeli dochodzi do konfliktu parlament a rząd to powołuje się komisję mediacyjna która doprowadza do konsensusu.
Prezydentem jest członek rządu wybierany na rok na funkcje prezydenta np. jeden z ministrów zostaje prezydentem federacji szwajcarskiej, po roku staje się vice. Członek rządu na 4 lata ale przeciętna to jest 10 lat.
Relacje : kantony są samodzielnymi państwami (prawo kantonalne ma pierwszeństwo przed prawem federalnym a więc nie podejmują decyzji sprzecznych a prawem kantonów.
Obywatelstwo Szwajcarii można otrzymać po posiadaniu obywatelstwa kantonu a więc to kanton nadaje: prawo stałego zamieszkania w jakiejkolwiek gminie a tam ten kto ma pracę, dom, uregulowana sytuacja prawna.
Wielka Brytania –
Państwo wyspiarskie 250 km2 o 60 ml ludzi a więc duże zaludnienie. Język angielski, walijski. Członek Unii Europejskiej nie weszła do strefy euro. Izolacja od kontynentu. Państwo jednolite ale stanie się chyba państwem federalnym (Szkocja, Walia, Północna Irlandia).
Szkocja zachowała odrębność własny rząd ministerstwo do spraw Szkocji w Edynburgu z ministerstwami odrębne ministerstwo, własny bank waluta równorzędna WB.
Ustrój brytyjski- monarchia dziedziczna w teorii absolutna pełnia władzy w rękach królowej. Król wyraża głos premiera funkcja reprezentatywna, izba lordów i izba gmin. Wyspa Mann najstarszy na świecie funkcjonujący parlament, odrębne prawo niż na terytorium WB, nie należy do UE. Wyspy normandzkie rządzenie przez gubernatorów.
Władze centralne- parlament z trzech izb. Izba lordów pozostałość po kompromisie mieszczaństwa i lordów. 400 lordów mianowanych dożywotnio przez króla. I dziedziczni. Pełni funkcje Najwyższego Sądu, trybunał, izba może w składzie trzech lordów.
Izba gmin- 650 członków, deputowani z 650 okręgów jedno-mandatowych. Funkcjonuje 300 lat a więc zasady konstytucyjne, konwenanse ściśle przestrzegane, równoznaczne ze śmiercią polityczną.
Rząd – powoływany przez króla, rząd jego królewskiej mości, obok rządu gabinet cieni – alternatywna grupa polityków gotowa przejąć władzę, 100 członków ale 20 funkcjonariuszy najważniejszych.
Anglia – nie zna pojęcia władzy rządowej, instytucji państwowych w terenie nie ma adm rządowa w terenie. Pojęcie to tylko na szczeblu centralnym, państwo w stosunkach międzynarodowych . samorząd lokalny – wyraz woli politycznej mieszkańców poszczególnych części Anglii. Nie ma tam żadnych struktur rządowych. Samorządność lokalna, zadania określone oczekiwaniami, dążeniami społeczności lokalnej (nie terytorialny), uregulowane ustawą (Margaret Tacher).
Podzielona na hrabstwa – 47 w Anglii i oraz dystrykty 36 metropolitalnych i 343 niemetropolitalne. Największa aglomeracja , największy zabudowany obszar Liverpool, Manczester, Bermingnam około 30 ml ludzi.
Też podział dystryktów na parafie – wywodzą się z parafii kościoła anglikackiego około 10 tys. >7 z radą parafialną a reszta bez. Na szczeblu parafii – instytucja demokracji bezpośrednia – zebranie parafialne- wybiera 5-7 osób na 5 lat , odpowiedzialność prawna. W nieparafialnych też są zebrania tam przewodniczący i z dystryktu tworzą trest parafialny.
Parafie – porządek, cmentarz, toalety, ogródki tereny zielone
Dystrykt- Budownictwo i mieszkalnictwo, ochrona środowiska, nadbrzeża, licencje,
Hrabstwo – policja nie ogólnopaństwowa tylko hrabstwo, ochrona pożarowa, transport, opieka społeczna, zdrowie.
Organy samorządu lokalnego – dystrykt i hrabstwo ta sama struktura rady przewodniczący co roku większością głosów kieruje pracami rad, vice-przewodniczący i radni różna liczba radnych (30-100). Rady działają poprze komisje obowiązkowych i powoływanych tj. resortowe, stałe specjalne. Komisje wykonawcze dysponują kompetencjami rady. Komisja doradcze- przygotowywanie projektu stanowiska dla rad.
Komisje pełnią funkcje kolegialnego kierownictwa administracji lokalnej nie ma jednoosobowego działania.
Czynne prawo wyborcze – wszyscy obywatele brytyjskiej wspólnoty narodów i ma 18 lat i na stałe przebywa na terytorium WB.
Bierne- jw.21, i znajduje się w spisie wyborców danego hrabstwa, zajmował ziemie 12 miesięcy przed wyborami, główne i wyłączne miejsce pracy też, zamieszkiwanie też,.
Kto traci bierne prawo- pełni stanowisko opłacane przez rady urzędnik, nauczyciel, bankrut, w czasie 5 lat na karę pozbawienia wolności nie mniejszą niż 3 miesiące, pozbawiana członkostwa na skutek spowodowania wydatków sprzecznych z prawem, winne zaniedbanie lub strata.
Kadencja rad 4 lata, wybory w okręgach jednomandatowych chociaż gdzieniegdzie wielomandatowe. 85% członków rad to polityczne a 18 % niezależni.
Zasada ujawnienia zainteresowania finansowego- temat obrad, przetarg, musi ujawnić ten fakt, wymóg ustawowy, nie ma prawa głosu i prawa do głosowania. Posiada się akcje, udziały, jest się związany z ludźmi prowadzącymi dane przedsiębiorstwa.
Prawo wglądu dokumentów i uczestniczenia – każdy radny ma prawo, warunek wykonywania funkcji radnego.
Francja-
Jednolite państwo. Ustrój republikańskie dominująca pozycja prezydenta jako szefa państwa kompetencje, prerogatywy , wojna, wszelkie uprawnienia władcze w jego rękach. Przewaga egzekutywa na legislatywą: zgromadzenie narodowe obraduje sesyjnie 2 sesje 80 i 90 dni (170 dni) w efekcie władza wykonawcza prezydent i rada ministra posiada uprawnienia wydawania aktów z mocą ustawy, dekrety, ordynanse. Sprawnie z centrum kierowanego.
Prezydent obecnie 5 lat (7) w wyborach powszechnych, powołuje rząd, decyduje o użyciu Force de France – siła uderzeniowa.
Parlament: 2 izby- senat i zgromadzenie ludowe. Senat charakter reprezentacji podmiotów zbiorowych wspólnot terytorialnych, 377 senatorów, 9 lat, co trzy lata odnawiany przez 1/3 kolegia kwalifikowane a więc radni, merowie gmin. Zgromadzenie ludowe 577 osób, 5-letnia kadencja wybory proporcjonalne.
Rada konstytucyjna – 9 członków, 9 lat kadencja, bada zgodność z konstytucją ustaw zwykłych i organicznych, prawidłowość wyborów i referendum, opinie spraw
Rada stanu- podlega premierowi jej przewodniczący a kieruje vice – najwyższy organ sądownictwa administracyjnego – kontrola aktów wydawanych przez administrację.
Podział administracyjny: od 20 rewolucja samorządowa. XIX w na 96 departamentów i do dzisiaj. 1982 trzeci stopień podziału na regionu 2-5 departamentów skład regionu 20 najwyższa jednostka organizacyjna.
Rady na szczeblu departamentów – 5 lat. Powszechne. Rada wybiera przewodniczącego(prezydent) na 5 lat i nieodwoływalny, a jak konflikt zostaje rozwiązana rada.
Nie ma samorządowej adm realizowana jest przez adm rządową, kierowana przez prefektów (przedstawiciele rządu).
Mer reprezentant ludności ale i rządu. Jednoosobowa odpowiedzialność. Zastępcy kierują pewnymi działami adm ale nie są to odrębne organy podlegają pod mera.
Gminy – 50 lat kilka kampanii na rzecz połączenia gmin. 65% poniżej 500, 18% -1000 16%- 5000,. Budżet państwa dofinansuje budżet gmin.
System wyborczy bardzo mieszany, skomplikowany niejednolity.
Duże rozproszenie gmin i współdziałanie. Związki syndykaty- od 1940 powoływane przez gminy wspólnymi zainteresowaniami wodociągi, szkoły, kierowani przez dwóch przewodniczących, ustala opłaty, państwo finansuje w 50% budżety, dystrykty- związki gmin wokół większych ośrodków miejskich, wspólne organy i przekazują uchwałą rady gmin kompetencje na ich rzecz, komunikacja miejska, strefy na rozwój przemysłu. infrastruktura i wspólnoty miejskie- pow. 50 tys. mieszkańców wielkie aglomeracje lata 60 decyzja rządu Tuluza, Lione, utworzone miasta satelity, nie otworzy organów ponad gminnych ma radę wspólnoty ustalająca budżet.
Holandia Niderlandy
- niskie kraje, poldery, największe zaludnienie na km2 jest 370 mieszkańców,.
Nowoczesna holendia XIX w. Wcześniej zjednoczone prowincje konfederacja od XVI. Prowincje były państwami. 1815 konstytucja do dzisiaj. Przekształcona w państwo jednolite. Ustawowo obniżone znaczenie prowincji. monarchia konstytucyjna. Parlament dwuizbowy: - senat 75 członków przez rady prowincjonalne, - izba ludowa kadencja 4 lata 150 , 4 lata, wybory bezpośrednie,
Jeden okręg wyborczy zasada proporcjonalnych wyborów, żadne mechanizmy korygujące, żadne progi wyborcze. Listy kandydatów poszczególnych partii politycznych. Głosuje się na listę, jak np. 2% to 3 miejsca i trzy pierwsze nazwiska na liście. Partia decyduje kto a nie wyborcy.
Parlamentarzyści -członkiem rządu nie może być deputowany, traci mandat, zasada niepołączalności członkowska rządu z członkostwem w parlamencie.
Rząd – konstytucyjnie składa się z Króla(pozycja symboliczna) i ministrowie. 19 ministrów + sekretarze stanu. Nie mogą być członkami parlamentu, stanowiska polityczna i odpowiedzialność przed parlamentem.
Prawo inicjatywy ustawodawczej rząd i parlament. Jak odrzuci izba wyższa to jest to veto bezwzględne, dlatego długi proces zanim zostanie przedstawiona negocjacje, rozmowy, sondaże.
Filaryzacja systemu politycznego;
Liberalny
Socjalistyczny
Protestancki
Katolicki
Odpowiednio też partie polityczne, są w stałym kontakcie ze sobą , dyskusja o polityce państwa.
Rada stanu – najstarszy i najwyższy organ doradczy 24 członków, dożywotnio dekret królewski (zwyczaj że w wieku 70 lat składa się rezygnację z członkostwa.) przewodniczy król lub królowa, opiniuje projekty ustaw, dekrety królewskie, sprawy adm, pełni funkcje naczelnego trybunału adm.
Izba kontroli finansowej – kontroluje przychody wydatki państwa dożywotnio jw.
Podział adm Holandii – 12 prowincji, różnej wielkości, rada komisji, - 4lata, wybory proporcjonalne,
Prowincje – Rada prowincji -radny nie można łączyć z członkiem rządu, urzędem prowincjonalnym,
zarząd prowincji- na czele komisarz ludowej, ale z głosem decydującym. W zarządach wszystkie partie partia pracy, chadecja, partia ludowa,
komisarz królowej –przewodniczy radzie ale głos doradczy, mianowany i opłacany przez koronę (rząd), rada nie więcej niż on a więc żadnych kominów płacowych, reprezentuje adm centralna w prowincji, reprezentuje na zew, zwiera porozumienia. Kto mógłby być burmistrzem czy ten sam czy nowy, w wyniku dyskusji przedstawia rządowi dwóch kandydatów a on wybiera jednego.
Gminy- na podstawie ustawy, liczba się zmniejsza 647 obecnie proces komasacji, samowystarczalność gmin,
Rada gminy- powszechne proporcjonalne . Od 7-45 członków.
Holandia jako pierwsza przyznała czynne i bierne prawo wyborcze do gmin cudzoziemcom którzy legalnie mieszkają co najmniej 5 lat.
Struktura wew.- rada gminy 6 – krotnie w roku, uchwala, adm,. Tworzy komisje decyzyjne i doradcze.
Zarząd gminy – 2-6 członków + burmistrz.
Burmistrz- mianowany przez koronę na 6 lat jak przetrzyma to automatycznie na następne 6 lat. Odskocznia do kariery politycznej bo jest politycznym reprezentantem gminy znaczenie wyższe niż komisarz.
Sekretarz i - szef urzędników adm oraz odpowiedzialny za legalność wszelkich decyzji
skarbnik gminy,- decyzje finansowe, podpisy.
Wszystkie gminy w skład związku gmin holenderskich, reprezentuje go samorząd. Poszczególne kategorie gmin maja swoja reprezentacje wielkość a pula funkcji w związku.
Polityka regionalna unii europejskiej
Polityka promująca regiony w unii. Był projekt aby kosztem pastw narodowych wzmocnić regiony nie udał się, ale zauważono różnice pomiędzy regionami.
Regionalizacja konsekwencją historii.
Polityka wewnętrzna państw jako regionalizacja, przeciwdziałanie ruchom odśrodkowym (Belgia proces rozkładu do federacji, trzy wspólnoty polityczne, rozpad na dwa państwa flamandzkie i walońskie. Baskowie i Hiszpania , Korsyka i Francja ruchy niepodległościowe , separatystyczne.)
Decentralizacja po to, aby spacyfikować te zjawiska, przesunięcie decyzji z centrum w teren, odpowiedzialność ludzi na dole.
Francja referendum i odejście de Goule.
Włochy i Hiszpania tendencje autonomiczne.
Słuszność regionalizacji wspólnotowa karta regionalizacji. Jest to obszar stanowiący wyraźna jednostkę geograficzna, na poziomie najwyższym adm danego kraju, której ludność wyróżnia się cechami język, kultura, tradycja. Wg karty – region : zgromadzenie regionalne uprawnienia prawodawcze i kontrolne, organ prezydialny kompetencje wykonawcze i adm. Cechy samodzielność finansowa budżet. Region autonomiczny czy samorządowy? Nie rozstrzyga tego karta. Francja samorządowy Włochy autonomiczny.
Regiony Francja 1980- cechy każdy region podmiot samorządu, podmiotowość prawną, obrót prawny, podmiot praw własnościowych. Zadania poszerzone kosztem adm rządowej, które zrezygnowało z swoich kompetencji. Nadzór adm rządowej nadzorem sądowym, czyli decyzje kontrolowane przez organy sądowe. Posiada kompetencje enumeratywnie wyliczone przez ustawę:
Pobudzanie rozwoju gospodarczego (odpowiedzialność za stan sytuacji gospodarczej regionu) wolno przyznawać bezpośrednią pomoc podmiotom gospodarczym (co w Polsce niemożliwe),
Dbałość o tożsamość regionalną, nienaruszalność, przyroda.
Stymulacja rozwoju szkolnictwa średniego (region) i wyższego (centrum rząd).
Zaspakajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców.
Planowanie przestrzenne regionalne i narodowe- uchwalane i charakter dyrektywy – obowiązujące.
Rada regionalna- 5 kadencja, proporcjonalne wybory, przewodniczący jednoosobowy organ wykonawczy nie odwoływalny. Dobre kontakty z prefektem regionu. Biuro – aparat, urząd pomocniczy przewodniczącego.
Włochy -
Konstytucja włoska 1947 stały się republiką, regiony 20, 15 statut zwyczajny a 5 autonomiczne. 1948- ustawy organiczne do konstytucji 5 regionów autonomicznych: Sardynia i Sycylia, sub - alpejskie górna Ryga, Trentino i coś jeszcze, a pozostałe15 w 1970. Autonomia włoska opiera się na szerokim uprawnieniu prawodawstwa kultura , oświata sfera adm regionalnej, służby zdrowia działają na podstawie statutu części konstytucji. Zwykła samorząd ograniczenia ustawowe. Na podstawie ustawy , którą można zmieniać.
Państwo upoważnienia do stanowienia ustaw.
Rada regionalna zarząd i przewodniczący rady. Regulują konstytucja, ustawa i statuty.
Rada organ prawodawczy, pr. Regionalne, przepisy wykonawcze do własnych ustaw w efekcie nie ma rozdzielenia uprawnień wykonawczych i ustawodawczych. Ustawy duże przez parlament a ustawy małe przez komisje parlamentarna., rząd też i bałagan.
Funkcjonowanie rady
Decyzje adm
Zarząd – organ wykonawczy i przez radę powoływany. Członkowie kierują działami adm regionalnej.
Komisarz regionu- przedstawiciel rządu, rzecznik adm rządowej w regionu. Organ komisja regionu
Cechy:
Bardzo skomplikowany – brak rozdziału uprawnień.
Słaba pozycja zarządu wobec rady.
Elastyczność pewnych rozwiązań – odmienność zakresu kompetencji poszczególnych regionów.
Kolegialna forma organu.
Hiszpania
1976- kraj demokratyczny 1978- konstytucja hiszpańska w wyniku paktu – kilka partii przygotowało projekt konstytucji. Kortez generalny. Silnie zróżnicowanie regionów. Wojna domowa konfrontacja sił zjednoczeniowych i odrębnościowych. Katalonia Baskowie. Konstytucja uznała prawo tych społeczności lokalnych do samodzielnego rozwoju. Model tworzenia regionu – z inicjatywą utworzenia ma wystąpić społeczność lokalna a więc zorganizować, wyłonić reprezentacje, przygotować projekt statutu do parlamentu i dopiero kortezy generalne uchwalają ustawę organiczną jako konstytucje danego regionu. Decyduje społeczność lokalna. Katalonia kraj Basków i Galicji północnej Hiszpanii ale na tym się nie skończyło i dlatego całość regionów powstała jako autonomiczne. Statuty autonomiczne dają samodzielność że w chwili obecnej mają sytuacje podobna do landów niemieckich. I kategoria ustawodawcza
-konkurencyjne – region lub państwo- badania naukowe, kultura. Jak region podejmie to wyłącza państwo i odwrotnie jak region nie to dopiero państwo
- podzielne – władze centralne tworzą ramowe ustawy a region wypełnia je konkretną treścią prawo pracy, zdrowie,
- wyłączna- ale tylko dla regionu leśnictwo, turystyka, prawo w stosunkach międzynarodowych.
Regiony na władzę centralną – mianują własnych senatorów, istnieje sąd najwyższy na szczeblu regionalnym, Rząd regionu, - rada wykonawcza powoływana przez prezydenta za zgodą parlamentu.
Przedstawiciel rządu tzw. delegat rządu współdziałający z adm autonomiczną.
Kontrole pełni trybunał konstytucyjny na ustawodawstwem regionalnym. Pełni też rząd – lokalne akty prawne. Kontrola finansowa – izba skarbowa. Sąd administracyjny
Niemiecki model adm publicznej-
terytorium od 1200 lat, i na nim przez ten okres nie było nigdy scentralizowanego państwa niemieckiego. W miarę jednolite terytorium 12 lat trzeciej rzeszy, była to próba ujednolicenia. Występowała zróżnicowana ilość podmiotów prawno-narodowych (państw i państewek) mimo istnienia od 1000 cesarstwa niemieckiego. 1648 – traktat westfalski kończył wojnę trzydziestoletnia na ziemiach europy (konflikt religijny protestanci a katolicy choć nie tylko bo również interesy państw). Pod tym traktatem podpisało się 300 podmiotów państwowych Niemiec (Austria, królestwo bawarskie , Saksonia, Nadrenia, państwa miasta Lubeka, Hamburg, arcybiskupstwo Moguńskie, księstewka). Świadomość – że ludzie potrafią zarządzać swoimi sprawami na najniższych poziomach a więc przekonanie że istnienie mechanizmu zarządzania własnymi sprawami było nie obce. Idea samorządności terytorialnej.
Punktem wyjścia jest absolutna monarchia oświecona XVII-XVIII i funkcjonowała do XIX w. dotyczyła dwóch państw: Austria i Prusy (XVIII). XVII doktryna kontrreformacji wrogości religijnej, antykatolicyzm, a XVIII w oświecenia i racjonalizmu. Wyszło od Francji ale w tych państwach szerzej i mocniej zostały te poglądy zaakceptowane. Idee te w praktyce zapewnią utrzymanie ich władztwa i panowania monarchii absolutnej, dlatego monarchowie tych państw z chęcią te zasady wprowadzają. W XIX w idea państwa prawnego na terenie Prus (rządzi prawo a nie ludzie) ukształtowała się w absolutnej monarchii Prus. Te reformy zagwarantowały przetrwanie absolutnej monarchii w tych państwach ale nie w e Francji której monarchia była niereformowalna.
Reformy w Niemczech:
1.Zorganizowaniu racjonalnego systemu adm centralnej i terenowej. – jasny podział resortowy (charakter klasyczny – 5 resortów, spraw zagranicznych, wojny, sprawiedliwości, skarbu, wewnętrznych {gospodarz kraju bo zwartość reszty zakresów, i z niego wykształcały się następne ministerstwa np. oświata, handel itd.} w adm centralnej i powołanie ciała (ministrowie służących władcy). również model rządów kanclerskich (obecnie parlamentarno- gabinetowy) kanclerza wyłania parlament a on ministrów którzy są odpowiedzialni przed nim a nie parlamentem. Adm terytorialna – wraz ze wzrostem terytorium kształtował się pewien podział gminy, powiaty, regencje, ale przede wszystkim landy o własnych strukturach, prawie jako członek federacji.
2.Stały i zawodowy korpus urzędników państwowych,- cel już w XVIII w wydano przepisy gwarantujące urzędnikom określony status: stabilizacja w służbie cywilnej (urzędnicy powołani mają zagwarantowane do końca swojego funkcjonowania chyba że popełnią przestępstwo). Ten model niemiecki nie był znany w Francji tam zasada to udział w wykonywaniu suwerenności państwowej a więc w każdej chwili można pracownika zwolnić. Dostęp do urzędów w krajach niemieckich zależny od kwalifikacji nie urodzenie. A więc system wysoko kwalifikowanych kadr urzędniczych. Jak można było się dostać: wykształcenie, praktyka w adm publicznej zakończonej egzaminem. Zapoczątkowany w XVIII w do dzisiaj prawie bez zmian. Kamery (urząd skarbowy) i policja (administracja i służby porządku wew.). XIX w państwo prawne droga na urzędnika wykształcenie prawnicze. Problem apolityczności różnie rozumiana WB ostry sposób (żadnych oświadczeń politycznych Niemczech w pracy Niemczech poza nią), w Niemczech bardziej liberalna ma być neutralny, poza pracą tak.
3.Nowoczesne podstawy odpowiedzialności państwa przed sądami powszechnego za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy tego państwa i samego państwa. W XIX w Niemczech za szkody odpowiada państwo we Francji odpowiadał funkcjonariusz. 1848 Wiosna Ludów w europie przyniosła upowszechnienie porządku konstytucyjnego. Prawo współ stanowione przez parlament i prawo kontroli adm publicznej. Dotyczyła organów niższych. Sądownictwo administracyjne- kontrola legalności decyzji.
4.Stopniowe wprowadzenie udziału czynnika społecznego w zarządzanie państwa (samorząd terytorialny)- upowszechnił się w latach po powołaniu II Rzeszy Niemieckiej 1871. tworzony z woli państwa , udział w rozwiązywaniu spraw prze mieszkańców. Prawo wyłaniania organów, ale był cały czas pod nadzorem państwa, adm rządowej. Nie ma takich samorządów które byłyby samowystarczalne, a więc instytucja dotacji (celowe, zadania zlecone) i subwencje (wyrównawcze).
Francuski model adm publicznej-
monarchia absolutna od XV do XVIII w. absolutyzm oświecony. Rewolucja francuska też nie była początkiem nowej ery w dziedzinie adm. Reformy były przypisywane Napoleonowi chociaż nie mógł on ich dokonać (podział Francji na departamenty).
Reformy napoleońskie:
1.Wprowadził radę ministrów (rząd) przewodniczy głowa państwa (cesarz, król,)
2.Rada stanu –organ doradczy rządu powoływany przez szefa rządu doradza w sferze paralegislacji a dzisiaj najwyższy trybunał adm
3.Izba obrachunkowa – kontrola finansów państwa,
Francja podzielona na 1790 na departamenty (90) w miejsce prowincji. Cel to centralizacja władzy. Nazwy od nazw geograficznych (górny i dolny ren). 1982- regiony we Francji to przywrócono historyczne nazwy Burgundia. 1821- podział na gminy (każde miasto i wioska odrębna gmina) do dzisiaj taki sam.
Zasada jednoosobowego kierownictwa na wszystkich szczeblach adm jedynym organem kolegialnym jest rada ministrów. Do dzisiaj. Na czele gminy stoi mer, na czele departamentu – prefekt (dzisiaj prezydent czyli przewodniczący). Monokratyzm.
Zasada rządy i parlamenty odchodzą a adm zostaje. Dwie kategorie funkcjonariuszy: politycznych i administracyjnych. System parlamentarny- minister gabinet ministerialny i funkcjonariusze polityczne.
Wyłączenie spraw rzeczowe w gestii sądów powszechnych sprawy adm przez specjalnie powołane organy wchodzące w skład administracji. Rady prefektorialne przy prefekcie jako status sądu administracyjnego. Francja ojczyzna sądownictwa adm.
W XIX stopniowo samorząd terytorialny na szczeblu gminy. Początkowo mer powoływany przez państwo. Odgórnie, rada gminy też dopiero od 1848 powoływać przez radę merów. 1871 zasada wyboru rad gminnych przez społeczność gminną. Do dzisiaj.
Urzędnicy – korpusy urzędników państwowych , zrzeszają urzędników o jednolitym charakterze (rodzaj działalności publicznej) korpus prefektów (wysoko postawiony, elitarny około 200 osób). Kadry początkowo z wyższych szkół były politechnika, akademia wojskowa i szkoła dróg i mostów. Po II WŚ narodowa szkoła administracji.
Przeczytaj podobne teksty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.