Nerwice

Nerwice- zaburzenia czynnościowe układu nerwowego przy braku strukturalnych zmian w komórkach nerwowych. Obecnie terminem tym określa się grupę zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, bogatej i różnorodnej symptomatyce.

Przyczyny nerwic dzielimy na psychologiczne konflikty i trudne sytuacje, problemy, których pacjent nie potrafi rozwiązać.

Objawy dzieli się na psychiczne, cielesne i zachowania, prowadza one do narastających trudności w stosunkach z ludźmi i pełnieniu określonych ról społecznych.

Pacjenci nerwicowi charakteryzują się podwyższonym poziomem niepokoju, niskim progiem frustracji i zawyżonymi aspiracjami, skupieniem na sobie, mających poczucie niższej wartości, inności i krzywdy oraz żalu do innych.

Zburzenia lękowe
Lek- może występować w postaci przewlekłego lub okresowo nasilającego się i falującego stanu oraz w formie gwałtownych napadów. Źródeł i przyczyn chory nie potrafi określić i najczęściej nie wiążą się one z określonymi sytuacjami. Wykraczają ponad prawidłowe reakcje na działanie stresu. Wywołać mogą to: nieszczęśliwy wypadek, choroba, zgon w otoczeniu, nadużycie alkoholu, dolegliwości płynące z własnego ciała (np. nadmierny wysiłek, brak snu, choroba, napięcie seksualne itp.). Istotna role mogą odegrać wiadomości o groźnych chorobach.
U pacjentów dominuje napięcie i trwoga, nie może znaleźć sobie miejsca, skarży się na dolegliwości ze strony układu krążenia i oddychania. Może zmniejszyć się masa ciała, sen staje się niespokojny.

Fobie
Występuje tu intensywny lek w określonych sytuacjach i kontaktach z określonymi przedmiotami. Chory unika bodźców lękotwórczych.
1. Fobie proste- np. wysokości, burz, zwierząt.
2. Fobie społeczne- obawa przed kontaktami z innymi ludźmi, znalezieniem się w sytuacjach publicznych. U chorego występuje zwiększony niepokój, drżenie, pocenie, bicie serca itp. Chorzy wstydzą się objawów i unikają przebywania z innymi.
3. Agrofobia- lek otwartej przestrzeni

Neurastenia
Występuje w przebiegu wielu chorób infekcyjnych i somatycznych (osłabienie, zwiększona męczliwość, wyczerpanie, zmienność nastroju, trudności w podjęciu działań). Do jej powstania przyczynia się długotrwale przeciążenie na skutek wysiłku, któremu towarzysza ujemne przeżycia. W leczeniu wykorzystuje się wypoczynek, zmianę środowiska, zajęcia ruchowe, leki.

Nerwica depresyjna
Występują u chorych w dzieciństwie, których występowały trudności kontaktu, lękliwość, zależność, kłopoty z jedzeniem oraz np. strata matki przed 11. rż. , brak bliskich relacji z ludźmi, obarczanie licznymi obowiązkami. Choremu towarzyszy niepokój i obniżony nastrój, co może się utrwalić, bo chorzy wybiórczo postrzegają i wychwytują ujemnie bodźce i sytuacje. Są przekonani, ze własnym działaniem nie zmienia swojej sytuacji.


Nerwica histeryczna
Charakterystyczne są zaburzenia świadomości i układu uczuciowo ruchowego. Najczęściej występuje nagły początek i niekiedy nagle ustąpienie zaburzeń. Role decydująca odgrywają procesy uczenia się w zetknięciu z trudnymi sytuacjami, których jednostka nie potrafi opanować i rozwiązać.

Zaburzenia dysocjacyjne
Objawy imitują rożne choroby somatyczne i neurologiczne, maja niekiedy symboliczny charakter, przekazują określone treści i komunikaty otoczenia, zależne od wyobrażeń, wiedzy i pragnień chorego. Zaburzenia czuciowo- ruchowe mogą mieć charakter ostry i przewlekły. Objawy są podobne jak w przebiegu chorób organicznych. Charakteryzują się zmiennością obrazu związaną z zachowaniem się otoczenia chorego, czytelnym charakterem niekiedy określonym jako mowa ciała, motywacja wzbudzająca skojarzenia z dążeniem chorego do uzyskania ulg, korzyści. Występują drgawki, omdlenia, nadmierna senność, osłupienie lub pobudzenie psychoruchowe, zespól depersonalizacyjny, zamroczenie, trans.

Natręctwa
Mogą mieć charakter pojedynczych obsesji (myśli, słowa, wątpliwości) lub ich ciągów oraz kompulsji (działanie proste lub czynności złożone). Obsesje mogą występować samodzielnie lub razem z kompulsjami. Wśród najczęstszych można wymienić myśli związane ze stanem zdrowia, możliwością zakażenia się, religijnymi, moralnymi.
Funkcje intelektualne chorych na nerwice natręctw charakteryzują się tendencja do przewagi myślenia abstrakcyjnego, symbolicznego i magicznego, do nadmiernego uogólniania. Pacjenci często sprawiają wrażenie skutych, ruchy są mało płynne, brak rozluźnienia postawy ciała i wyrazu twarzy. Widoczne jest wzmożone napięcie mięśniowe, uboga mimika twarzy.. Pacjenci najczęściej nie mówią o swoich objawach, jakby się ich wstydzą, często nie mówiąc o tym lekarzowi. Sprawiają wrażenie, ze nie są w pełni krytyczni wobec treści natręctw oraz ich absurdalności, jednocześnie domagają się wyjaśnień, zapewnienie i uspokojenia

Nerwica hipochondryczna
Istnienie tej postaci nerwicy jest podawane w wątpliwość, ponieważ zespół hipochondryczny zwykle występuje w przebiegu innych zaburzeń np. schizofrenii czy depresji. Niekiedy hipochondryczne nastawienie jest charakterystyczne dla całego życia pacjenta. Nerwice hipochondryczna należy rozpoznawać u pacjenta wtedy, gdy u pacjenta dominuje zainteresowanie własnym zdrowiem. Hipochondryczne skargi należy odróżniać w stosunkowo licznej grupie pacjentów w starszym wieku, którzy systematycznie odwiedzaj lekarzy różnych specjalności, zwłaszcza internistów. Są to zazwyczaj ludzie samotni o bardzo ograniczonych więzach społecznych.

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne F43.
Podstawa dla wyodrębnienia tej kategorii zaburzeń stały się obserwacje, ze po przeżyciu wyjątkowo nieoczekiwanego, „stresującego” wydarzenia mogą wystąpić zburzenia o określonym obrazie psychopatologicznym i przebiegu.
Wyróżnia się ostra reakcje na stres, która charakteryzuje się szybkim ustąpieniem po nagłym przeżyciu katastroficznej sytuacji przez osobę, która poprzednia nie miała zaburzeń psychicznych. Do tych wydarzeń zalicza się katastrofy żywiołowe, wypadki, sytuacje wojenne – bitwy itp., napady, gwałty. W obrazie dominują początkowo zwężenie pola świadomości, zaburzenia orientacji, później rozpacz, gniew, lęk, depresja lub pobudzenie i nadmierna aktywność. Zwykle po trzech dniach objawy ustępują.
Druga grupa tych zaburzeń nosi nazwę „stresowe pourazowe”. Są ta opóźnione lub/i przedłużone reakcje na wydarzenie lub istnienie krotko- lub długotrwałej sytuacji o wyjątkowo obciążającym i zagrażającym charakterze(holokaust, gwałt, przeżycie tortur). Występuje dotkliwie, natrętne przypomnienie sytuacji lub wydarzeń we wspomnieniach, wyobrażeniach na jawie lub w snach oraz obojętnienie uczuciowe, izolowanie się, unikanie bodźców wywołujących wspomnienia. Trwają od kilku tygodni do 6 miesięcy.


LECZENIE
PSYCHOTERAPIA

Przyjmuje się powszechnie ze psychoterapia jest podstawowa metoda leczenia nerwic. Dlatego tez nie miej ważna jest wiedza teoretyczna lekarza na umiejętność wywierania psychoterapeutycznego wpływu pacjenta. Aby to osiągnąć, lekarz musi porozumieć się z pacjentem, zaspokoić jego oczekiwania, potrzeby uzyskania wsparcia i informacji.
Celem psychoterapii podtrzymującej, która jest stosowana przeważnie w lecznictwie psychiatrycznym ambulatoryjnym, kryzysowym i oddziałach somatycznych jest zmiana stosunku pacjenta do dolegliwości i cierpień, przezywania i reagowania.
Chorzy w pierwszej grupie charakteryzują się pozytywnymi doświadczeniami w rozwiązaniu złożonych problemów i radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami. Początek ich zaburzeń był nagły i wiązał się z zaistnieniem sytuacji urazowej z przeżyciem „kryzysu” życiowego.
Chorzy z drugiej grupy znajdują się w sytuacjach, które trudno zmienić, rokowanie przedstawia się niekorzystnie ze względu na długotrwałość, postać zaburzeń, podeszły wiek dlugi okres stosowania biologicznych metod leczenia.
W sumie dla pacjentów dwóch grup jest ich samopoczucie – najczęściej są napięci, pełni obaw i niepokoju, nieszczęśliwi, bezradni, dlatego tez przede wszystkim potrzebują wsparcia. Chory ma możność podzielenia się swoimi zmartwieniami, kłopotami, przeżyciami, niejednokrotnie może sprawić sobie ulgę mówiąc o wszystkim, widząc u lekarza zainteresowanie, chęć zrozumienia ii udzielenia pomocy. Lekarz jest aktywny w rozmowie, niekiedy nawet dyskretny, udziela informacji, skupia się głównie na aktualnych sprawach sytuacjach, wyjaśnia i tłumaczy, pobudza do aktywności.
W rękach doświadczonego i odpowiedzialnego terapeuty, który zdaje sobie sprawę z możliwości, ograniczeń i niebezpieczeństw tej metody, może ona być skutecznym środkiem pomocniczym w leczeniu np. monosymptomatycznych zaburzeń histerycznych, zaburzeń wegetatywnych, zaburzeń snu itp. Oznacza to, ze za pomocą hipnozy u niektórych chorych można uzyskać ustąpienie objawów, u innych – znaczne odprężenie i poprawę samopoczucia. Do osiągnięcia wyników leczniczych nie jest niezbędne wywołanie głębokiego stanu hipnotycznego

Podobne korzyści przynieść może psychoterapia treningowa, która polega stosowaniu systematycznych planowych ćwiczeń, stopniowo coraz trudniejszych, pomagających w wygaszeniu nieprawidłowych nawyków. Terapia ta jest określana jako terapia behawioralna.

Integrująca (restrukturalizujaca) psychoterapia systematyczna jest wskazana u pacjentów z przewlekłymi nerwicami. Dąży do uzyskania zmiany zasadniczych postaw pacjenta, co nie, kiedy jest równoznaczne z modyfikacja osobowości. Terapia stawiająca sobie takie cele trwa zazwyczaj długo(kilka miesięcy) wymaga kilkudziesięciu spotkań terapeutycznych

Psychoterapia grupowa w warunkach ambulatoryjnych jest zwykle stosowana samodzielnie. Grupy liczące 9-11 uczestników mogą mieć charakter otwarty lub zamknięty, ich skład może być hetero- lib homogenny. Spotkania odbywają się najczęściej 1-4 razy w tygodniu, trwają do 2 godzin, ich ogólna liczba nie może wynosić 10-15 do 30-40, a ich treść i charakter są zróżnicowane.

FARMAKOTERAPIA

Farmakoterapia jest w praktyce nie, kiedy główna a nawet jedyna metodą leczenia nerwic. Choć przyczyny takiego postępowania lekarzy są zrozumiałe, jest ono jednak błędne. Na ogół samym stosowaniem leków, nawet uwzględniając wykorzystanie czynnika sugestii, nie udziela pacjentowi optymalnej a nawet korzystnej pomocy.
W wielu przypadkach właściwe jest kojarzenie psycho- i farmakoterapii, ponieważ skuteczne stosowanie systematycznej psychoterapii jest często dopiero możliwe po zmniejszeniu znacznego nasilenia cierpień, związanych z lekiem, natręctwami, zaburzeniami wegetatywnymi i czuciowo-ruchowymi, obniżeniem nastroju, zaburzeniami snu itp. Lekarze dysponują obecnie bardzo dużo liczba środków farmakologicznych, działanie, których, gdy są stosowane u pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi, ma charakter identyczny lub podobny. Dlatego tez wskazane jest, aby lekarz ograniczył stosowanie licznych specyfików do lepiej znanych mu z doświadczenia i aby danych do szybkiego ich odstawienia ze względu na możliwość uzależnienia się pacjenta.