PO - Rany

Raną nazywamy przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych organizmu (skóry, błon śluzowych, spojówek) na skutek urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego. Oceniając stan życia poszkodowanego, trzeba brać pod uwagę: a) umiejscowienie rany (w pobliżu jakich narządów, ścięgien lub dużych naczyń krwionośnych znajduje się rana), b) wielkość rany (rozległość – powierzchnia zranienia), c) głębokość, wygląd oraz kształt brzegów rany. Otarcie – powstaje przy stycznym działaniu na skórę przedmiotu o szorstkiej powierzchni lub w kontakcie z podłożem. Często znajduje się piasek, drobne ciała obce, różne zanieczyszczenia. Krwawienie jest niewielkie, rana bolesna, bo zostały uszkodzone zakończenia nerwowe. Trzeba dokładnie przemyć otarte miejsce wodą z mydłem, używając gazika lub miękkiej szczoteczki. Rany cięte – powstają na skutek działania przedmiotów ostrych. Mają gładkie, równe brzegi. Silne krwawienie powoduje wypłukanie bakterii z rany. Różna głębokość rany, zależy od siły działania oraz ostrości narzędzia. Opatrując należy dążyć do zbliżenia i zaciśnięcia brzegów rany. Rany płatowe – powstają wówczas, gdy uraz mechaniczny zadziałał stycznie do powierzchni ciała, w wyniku, czego jego płat został oderwany lub wisi na fragmencie skóry. Pomagając, należy „przykleić” odcięty fragment i założyć opatrunek, najlepiej śrubowy zaginany. Rany rąbane – powstają wskutek działania z dużą siłą ostrego narzędzia (tasaka, siekiery, szabli), w wyniku, czego dochodzi do uszkodzenia nie tylko tkanek miękkich, ale również kości. Czasami może dojść do całkowitego odrąbania kończyn. Pomagając należy, dążyć do opanowania krwotoku. Zranioną część ciała, przykryć czystym opatrunkiem, unieść powyżej poziomu serca. Opatrunek przymocować ściśle, unieruchamia się go za pomocą bandaża lub chusty trójkątnej. Ranę ręki przymocowuje się do tułowia powyżej serca. Natomiast nogę należy unieść i opatrzyć np. na plecaku, torbie. Należy jak najszybciej dowieźć poszkodowanego do szpitala wraz z odcięta częścią ciała. Rany kłute – groźne dla życia. Powstają w wyniku działania z dużą siłą ostro zakończonych przedmiotów (sztylet, gwóźdź). Otwór rany jest mały, krwawienie zewnętrzne niewielkie, a wewnętrzne może być obfite, w zależności od wielkości i rodzaju uszkodzonych naczyń. Kanał drążący może być głęboki, a mikroorganizmy, które się tam dostaną mogą być przyczyną groźnych powikłań. Szczególnie groźne są rany w okolicy klatki piersiowej i jamy brzusznej, ze względu na możliwość uszkodzenia narządów wewnętrznych. Udzielając pomocy należy zwrócić uwagę na pozycję w jakiej zastano poszkodowanego. Po opatrzeniu rany i odpowiednim jego ułożeniu, w zależności od miejsca urazu, należy zadbać o jak najszybszą pomoc medyczna. Rany szarpane – (darte) powstają w wyniku rozerwania tkanek pod wpływem zadziałania przedmiotów tępych, kanciastych. Brzegi rany są poszarpane, nierówne, rozciągnięte lub podwinięte. Charakteryzują się również ubytkiem tkanki, której fragmenty mogły pozostać na przedmiotach. Rany są silnie zabrudzone, np. kurzem, rdzą. Nadszarpnięte i zakażone tkanki, obumierając, powodują dodatkowe zagrożenie, a ubytek tkanki utrudnia złączenie brzegów rany. Rany miażdżone – powstają w wyniku silnego urazu tępym narzędziem. Są wypełnione skrzepłą krwią, zawierają ciała obce. Brzegi są nieregularne, o skąpym krwawieniu. Otaczające ranę tkanki są zgniecione. W ranie mogą być widoczne pokruszone odłamy kostne. Istnieje niebezpieczeństwo upośledzenia czynności mięśni, niewydolności narządów. Niezbędna jest szybka pomoc lekarska. Udzielając pomocy trzeba pamiętać o delikatnym opatrzeniu rany. Rany postrzałowe – mogą być wywołane pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów. W przypadku postrzału rana wlotowa jest mała i ma gładkie brzegi. Rana wylotowa jest znacznie większa, o postrzępionych brzegach. Mogą być widoczne odłamy kostne. Uszkodzeniu mogą ulec nerwy, naczynia krwionośne oraz narządy wewnętrzne. Duża utrata krwi i zagrożenie życia. Rany postrzałowe dzieli się na: styczne – powstają, gdy pocisk rozerwie skórę i tkankę, ale nie przenika w głąb, przestrzałowe – mają wlot, kanał przestrzałowi przestrzałowy wylot, ślepe – mają wylot i kanał przestrzałowy, ale pocisk tkwi wewnątrz ciała.



Postępowanie ratownicze podczas opatrywania ran konczyn: 1) zabezpieczenie miejsca wypadku, 2) odpowiednie ułożenie poszkodowanego,3) sprawdzenie czynności życiowych, 4) uniesienie kończyny, 5) zalozenie opatrunku, 6) unieruchomienie, 7) wsparcie psychiczne, 8) wezwanie pogotowia. Rany szyi – trudne do opatrzenia. Nie można przymocować opatrunku dookoła szyi. Rane mocno przyciska się przez opatrunek opatrunek wzywa pomoc. Rannego układa się w pozycji lezacej z uniesiona glowa i barkami. Rany tułowia – opatruje się, układając poszkodowanego w pozycji lezacej lub półsiedzącej – w zależności od miejsca rany. Opatrunek układa się delikatnie, aby nie ucisnąć na okolice rany. Rane zostawia się w takim stanie jaki się zastalo. Podczas opatrywania trzeba być twarza do rany. Rany nie wolno dotykac, a wnętrzności, jeśli wypłynęły, przykryc czysta tkanina. Krwotok jest to wylew krwi w pelnym jej skladzie poza switlo naczynia krwionośnego lub poza serce wskutek przerwnia ciągłości ich ścian. Tetniczy – charakteryzuje się pulsującym w rytm skurczow serca wyplywaniem krwi jasnoczerwonej. Panujące ciśnienie w tętnicach, utrudnia tworzenie się skrzepu zamykającego naczynie. Zylny – z powierzchni rany krew wyplywa ciagla strozka, ma zabarwienie ciemnoczerwone. Krwawienie może ustac samoistnie, po opatrzeniu rany, w skutek powstania skrzepu. Miąższowy – powstaje w wyniku uszkodzenia większej liczby naczyn włosowatych, zdarcia i oddzielenia się skory, przerwania miesni lub uszkodzenia narządów miąższowych (watroba, sledziona, nerki) krew splywa z calej uszkodzonej powierzchni. Krwawienia zewnetryne; male – ustaja zwykle samoistnie po upływie kilku do kilkunastu minut od zalozenia opatrunku (skrzepu) duże (krwotoki) trzeba natychmiast zatamowac. Sposoby tamowania krwotokow na konczynach polega na: uciśnięciu tetnicy doprowadzającej krew, uniesieniu konczyny lub maksymalnym zgięciu konczyny w stawie. Lekkie krwawienia tamuje się przez uniesienie konczyny i nałożenie opatrunku a silne krwawienia tamuje się uciskajac miejsce zranienia przez gaze.