Konsul- najwyższy urzędnik, posiadał (imperium maius) władzę wyższą. Korzystali ze skarbu państwa.
Pretorowie- mieli (imperium minus) władzę niższego rzędu. Odpowiadali za porządek w Mieście. Mieli prawo osądzania spraw karnych i cywilnych. Było ich dwóch.
Cenzurowie- przeprowadzali spis majątku obywateli, dzieli obywateli na centurie i tribus, ustalali listę członków senatu.
Edylowie- dbali o porządek w Mieście, o zaopatrzenie rzymskich targów, urządzali na własny koszt igrzyska.
Kwestorzy- pomagali konsulom, odpowiadali za wpływy podatkowe.
Trybunowie- bronili lud przed arystokratycznymi urzędnikami i senatem, mieli prawo veta, wobec postanowień władzy i prawo łaski wobec skazanych na śmierć, byli nietykalni
Justynian Wielki (527-65)- ostatni okres dążeń unifikacyjnych, przywrócenie władzy cesarzy nad wielkością dawnego Imperium Romanum. Justynian czuł się rzymianinem, propagował łacinę, zlikwidował akademię Platońską, związane to było z nastawieniem chrześcijańskim o rzymskim cesarza, który niszczył ośrodki kultury greckiej jako nosicieli myśl pogańskiej.
Kodyfikacja prawa: a)korpus iuris civiliz – z tych części składał się kodeks, zawiera on: -INSTITUTIONES - formułuje zasady prawa rzymskiego; -DIGESTA- zawiera wyjątki z prac różnych prawników ułożone w systematycznym porządku; -CODEX IUSTINIANUS –obejmuje wszystkie ustawy mające jeszcze jakieś znacznie –NOVELIE IUSTINIANI – zawierają uzupełnienia i zmiany ustaw objętych kodeksem Justyniana.
KODEX opierał się na założeniu, że ludzie dzielą się na: wolnych (wolno urodzeni niewolników wyzwoleni) i niewolników.
PRZYCZYNY UPADKU:
P. Biologiczne: -zmiany klimatu, spowodowały przesunięcie się koczowniczych ludów Azji na zachód; -wyjałowienie ziemi będące wynikiem braku szerokiego zastosowania nawożenia gleby i płodozmianu.
P. Ekonomiczne: -zmniejszenie się liczby niewolników na niektórych obszarach cesarstwa; -obniżenie wydajności produkcji rolnej; -nadmierne ciężary podatkowe nakładane na poddanych przez władców i administracje; -odpływy kruszcu (złota i srebra) poza granice cesarstwa; -spadek wartości pieniądza
P. Polityczne: -niechęć obywateli rzymskich do służby wojskowej; -decydujący wpływ armii na wybór cesarza; -utrwalenie się podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią po podziale dokonanym przez cesarza Teodozjusza Wielkiego(395r); -najazdy barbarzyńców
AKWEDUKTY- służyły do picia i zasilania term TERMY –miejsca kąpieli gorących, zimnych i parowych, można tam było uprawiać sport, wieść dysputy, czytać książki, spotykano tam znajomych i jadano posiłki. Atrakcją rzymian były IGRZYSKA, wyścigi w amfiteatrze, walki gladiatorów, polowanie na dzikie zwierzęta i wyścigi rydwanów.