Planetoidy

Pas planetoid znajduje się między orbitami Marsa i Jowisza, w odległości od 1,7 do 4 jednostek astronomicznych od Słońca. Zawiera miliardy planetoid, poprzedzielanych rozległymi obszarami pustej przestrzeni. Planetoidy mogą być węglowe, kamienne lub metaliczne. Zdaniem naukowców, planetoidy uległyby skupieniu w jedną planetę, gdyby nie wpływ potężnego pola grawitacyjnego Jowisza.
Ponad 90% planetoid znajduje się w obrębie pasa planetoid. Krążą one wokół Słońca po orbitach, a czas jednego okrążenia wynosi od 3 do 6 lat. Pozostałe planetoidy są poklasyfikowane w grupy, z których każda ma inną orbitę. Trojańczycy to dwa zbiorowiska planetoid, poruszających się po orbicie Jowisza; jedna grupa poprzedza Jowisza, druga postępuje za nim. Grupy Amora, Apolla i Ateńczyków utworzone są z planetoid o orbitach bliższych Ziemi.

Oznaczenia planetoid

Planetoidy oznacza się numerami, w kolejności poznawania ich orbit. Nadaje się im też nazwy, często pochodzące od nazwiska odkrywcy. Początkowo używano imion mitologicznych, głównie żeńskich (na przykład, Westa, Pallas i Junona). Gdy zasób tych imion wyczerpał się, zaczęto stosować nazwy stanów, miast, uczelni, nazwiska kompozytorów, pisarzy, astronautów itp. Obecnie wszystko może być nazwą planetoidy; jedna z planetoid, o numerze 2309, nosi imię pana Spocka, postaci z popularnego serialu telewizyjnego StarTrek.

Fakty

Używając zależności liczbowej Bodego, znanej pod nazwą teorii Titiusa-Bodego nietrudno jest zauważyć brak jednej planety pomiędzy Marsem a Jowiszem. Znajdować się ona powinna w odległości 420 mln km od Słońca.

W 1801 roku włoski astronom Giuseppe Piazzi odkrył właśnie w takiej odległości niedużą planetę o średnicy 1000km. Piazzi obiekt ten nazwał Ceres, od imienia bogini rolników. Odkrycie tej planety zdawało się wypełniać lukę, jaką tworzyła teoria Titiusa-Bodego. Dość szybko zauważono jednak inne drobne ciała krążące po orbicie między Marsem a Jowiszem. Były to między innymi: Pallas(1802r.), Junona(1804r.) i Westa(1807r.). Do tej pory odkryto już tak wiele planetoid, że nie sposób je nazywać. Tysięczna planetoida nosi nazwę Piazza.

Największe planetoidy

Obecnie każdego roku odkrywa się kilkadziesiąt nowych planetoid. Wszystkie planetoidy są jednak tak małe, że ich łączna masa nie przekracza dwukrotnej masy Ceres. Zajmują one w większości orbity pomiędzy 2,2 a 2,3 jednostki astronomicznej. Są jednak od tego wyjątki np. Ikar ma orbitę najmniejszą bo 1,08 jednostki astronomicznej, planetoidy z rodziny Apolla mają orbitę bliską Ziemi, a Eros i Adonis krążą w pobliżu Słońca, najbardziej oddalona jest Hilda(4 jednostki) i planetoidy trojańskie(5 jednostek). Między planetoidami występują jednak przerwy, które zostały nazwane przerwami Kirkwooda. Nie występują tu żadne obiekty. Przyczyną ich powstania są prawdopodobnie perturbacje grawitacyjne.

Rozmiary planetoid

Wymiary planetoid są różne, od 1 kilometra aż do 1070km w przypadku Ceres. Średnica większości planetoid nie przekracza 250 km. Te o średnicy ponad 300 km są sferyczne (kształt kuli lub elipsoidy obrotowej); mniejsze mają kształt nieregularny(często nadawany w trakcie zderzenia między planetoidami). Kształty zależne są od stosunku sił grawitacji do sił zapewniających spójność skał. Ocenia się, że istnieje prawie miliard planetoid o rozmiarach powyżej jednego kilometra. Najmniejsze planetoidy są zaledwie drobinkami pyłu kosmicznego, nie większymi od łebka szpilki.
Obiekty te posiadają też różną jasność, która zależy od ich wielkości jak i pozycji względem układu Ziemia-Słońce. Wyróżnia się planetoidy jasne, oraz takie, które należą do najciemniejszych obiektów w Układzie Słonecznym. Różnica ta jest spowodowana ich różnym składem mineralnym. Planetoidy jasne składają się z krzemianów, natomiast ciemne zbudowane są z minerałów o dużej zawartości wody i węgla.

Różnice te pozwalają podzielić planetoidy na kilka klas:
• Klasa C odpowiada planetoidom ciemnym. W jej skład wchodzi 60% wszystkich planetoid. Występują one na ogół na obrzeżu pasa planetoid.
• Klasa S gromadząca 30% znanych planetoid składa się przeważnie z ciał krzemianowych z domieszką żelazo-niklową.
• Klasa M to pozostałe 10% planetoid zbudowanych w całości z metalu (żelazo i nikiel).

Łączna masa wszystkich planetoid stanowi przypuszczalnie nie więcej niż jedną tysięczną część masy Ziemi, czyli jedną dwudziestą część masy Księżyca. Wśród ciał niebieskich planetoidy są obiektami bardzo drobnymi.
Są dwie hipotezy, co do powstania planetoid. Pierwsza mówi, że w przeszłości istniała planeta, która w wyniku uderzenia jakiegoś ciała rozpadła się na tysiące małych fragmentów. Druga mówi, że gdy tworzyły się planety tom wszystkie w wyniku połączenia drobnych ciał. W miejscu pasa planetoid do połączenia takiego nie doszło, bo oddziaływały tu duże siły grawitacyjne, których skutki widzimy w postaci przerw Kirkwooda.

Planetoida (Asteroida) - Skaliste ciało Układu Słonecznego, zbyt małe, by uznać je za planetę. Większość znanych planetoid krąży wokół Słońca między Jowiszem i Ziemią. Z nielicznymi wyjątkami planetoidy mają zbyt małą masę, by siła ciążenia mogła im nadać sferyczny kształt.