Oświecenie

1. Poglądy filozoficzne
Kartezjusz
Wolter - tylko to jest prawdziwe, co można pojąć rozumem, naturalizm - nie ma rzeczy nadprzyrodzonych, świat - doskonała machina, zegar.
John Locke - „tabula rasa“, empiryzm ale specyficzny - wiedzy nie sprawdzimy doświadczalnie, ona cała z doświadczeń pochodzi (zarówno zła jak i dobra)
Dawid Hume - sceptyk - prawdy filozoficzne są względne i jest ich wiele, empiryk, agnostyk - prawdy religijne są nie do udowodnienia, cuda to zakłócenia praw przyrody
Immanuel Kant - empiryzm, traktowanie innych tak jak siebie, „Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie.
Jan Jakub Rousseau - twórca sentymentalizmu, sprzeciwiał się cywilizacji, ale wiedział, że musi się z nią godzić , nie tylko rozum, również uczucia, serce, natura.
2. Postawy wobec religii
Tolerancja, ateizm (Holbach), deizm (Wolter i Denis Diderot), Wolter i świat jako zegar.
3. Klasycyzm - literatura i sztuka
Narodził się we Francji w połowie XVII w.
Racjonalizm jako podstawowy punkt ideologii.
Sztuka ma realizować prawdę i piękno, nawiązanie do antyku.
Uznają normy w literaturze i sztuce wyznaczone przez Arystotelesa („Poetyka”) i Boileau („Sztuka poetycka”). Obowiazuje jedność czasu, miejsca, akcji, zasada decorum, jednolitość stylu itp.
4. Sentymentalizm
Prekursor: L. Sterne „Podróż sentymentalna” (nazwa kierunku).
Ośrodkiem nurtu jest uczucie, wrażliwość , serce, natura - w opozycji do klasycznego rozumu i nauki.
Twórca: Jan Jakub Rousseau.
Empiryzm i sensualizm - metody poaznania świata.
Dzieło sztuki ma mówić o uczuciach, psychice człowieka, bohaterem staje się wrażliwy, uczuciowy człowiek.
Sentymentaliści tworzą sielankę i powieść sentymentalną.
5. Rokoko w sztuce
Wiek XVIII to rozkwit sztuki zdobniczej, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej. Dziedziną sztuki staje się dekoracja wnętrz, panuje miłość do luksusowych przedmiotów, niebywale rozwija się meblarstwo. Ulubione motywy dekoracyjne rokoka to muszla, łodygi kwiaty. Rokokowi twórcy są związani z kulturą dworską. Stosowano jasną, pastelową kolorystykę. Rzeźbę rokokową realizowano głównie w drewnie, często polichromowanym. Charakterystyczna była dla niej ruchliwość, elegancja i finezja form, zarówno w tematyce świeckiej, jak i religijnej. W dobie rokoka malarstwo ścienne, dekoracyjne dominowało nad obrazami sztalugowymi.
6. Tematy i problemy literatury oświecenia
Miłość : poezja sentymentalizmu, miłość w „Powrocie posła”
Polityka i naprawa kraju: „Powrót posła”
Temat obyczajowy: Niemcewicz, komediopisarze, Krasicki (przywary sarmatow, duchownych)
Natura ludzka
Dojrzewanie i edukacja młodego człowieka: Krasicki „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”
Natura: sentymentalizm
Podróż „Podróże Guliwera” Swifta
7. Gatunki literatury oświecenia
Klasycyzm: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, powieść , powiastka filozoficzna (posłużenie się fabułą do wprowadzenia treści moralnych, ironia, epizodyczność fabuły, motyw podróży), dramat
Sentymentalizm: sielanka sentymentalna, powieść sentymentalna
Rokoko: erotyk, epigramat, anakreontyk
8. Wpływ literatury na obyczaje i postawę wobec ojczyzny
Krasicki i „Powrót posła”
9. Instytucje kulturalne
Teatr Narodowy powstały w 1779r. z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Kuźnica Kołłątajowska klub polityczny skupionych wokół Kołłątaja zwolenników reform.
Księgarna Grólla i Biblioteka Załuskich
Collegium Nobilium szkoła założona przez Stanisława Konarskiego
Szkoła Rycerska założona przez króla Stanisława Augusta (wykładowcy - encyklopedyści)
Komisja Edukacji Narodowej 1773 - przypominała ministerstwo oświaty (pierwszy organ tego typu w Europie)
Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych opracowywało podręczniki
Towarzystwo Przyjaciół Nauk działało po rozbiorach i broniło kulturę i język polski.
10. Aktualne problemy epoki widoczne w literaturze
„Pijaństwo”, „Żona modna” i „Powrót posła”,