Socjologia makrostruktur

Socjologia makrostruktur – wykłady :struktura:elementy, zależności, interakcje *całość bedąca struktura jest swoista . tzn.jest czymś więcej niż sumą składników.*dany element struktury charakteryzuje się specyficznymi cechami wynikającymi z faktu funkcjonowania w owej strukturze.*cechy elementów struktury wpływają na kształt całości.*w każdej strukturze są takie elementy, bez której jej funkcjonowanie nie byłoby możliwe oraz takie, które mogą lecz nie muszą wchodzić w jej skład.*każda całość o charakterze struktury podlega procesowi reprodukcji w trakcie swego funkcjonowania, która może mieć charakter prosty lub rozszerzony*stosunki między elementami warunkujące trwanie struktury mogą prowadzić jednocześnie do jej zmiany.3 warstwy struktury społecznej(Paweł Rybicki):*zbiorowości społeczne-struktuktura społeczna składa się z ludzi. Konkretne cechy, płeć, wiek, role społeczne jakie pełnią, pozycje społeczne jakie zajmują.*elementy kulturowe-w ramach tej warstwy wyodrębnione są 2 podwarstwy:1) dobra kultury symbolicznej( to co mażna wyróżnić w formie materialnej ) 2) preferencje i orientacje ludzi wynikające ze stosunku do dóbr kultury symbolicznej. Przy badaniu struktury społecznej jest bardzo ważna kultura, jest nierozerwalna z ludźmi. Ważne jest to, w jakim sensie ludzie są nosicielami tej kultury.*działania i zachowania społeczne- zwraca uwagę, że w rozpatrywaniu struktury społecznej są ważne do rozpatrzenia zachowania i działania ludzkie. Jeden człowiek nie tworzy struktury społecznej.4 aspekty struktur( P.Sztompka ):*struktura normatywna- reguły postępowania mogą mieć bardzo różne źródła: nakazy prawa, zwyczaje, obyczaje, religia, przesądy.*struktura idealna- struktura idei i przekonań.* struktura interesów- st. szans życiowych. Zwraca uwagę na to, że ludzie mają różne interesy w realizacji czegoś, określonych interesów. Maja różne szanse na zrealizowanie swoich życiowych interesów.*struktura interakcyjna- struktura działań i zachowań ludzi. struktura społeczeństwa:jest zmienną niezależną, która wpływa na zmienne zależne: postawy zachowania poglądy tożsamość osobowość itp.determinacja strukturalna: człowiek będący członkiem pewnej struktury społecznej zachowuje się tak, jak narzuca mu logika danej struktury społecznej. Aspekt pozytywny i negatywny: zdecydowana większość ludzi wybiera aspekt negatywny – ograniczający, krępujący naszą wolność, ekspresje itp. (więźniowie). Pozytywny aspekt wyraż się tym, że dzięki uczestnictwu w pewnych strukturach społecznych pozwala nam na określone zachowania, daje nam możliwość robienia czegoś, realizowanie się, możemy pełnić rolę podmiotową. Jawne elementy: klasy i warstwy społeczne (wpływają na naszą osobowość tożsamość); podstawowe kategorie społeczne (wiek, wykształcenie, płeć, zawód, stan cywilny); zbiorowości religijne, zbiorowości polityczne (partie, związki, organizacje polityczne); zbiorowości społeczne, lokalne, terytorialne, instytucje społeczne. Utajnione elementy: elity:organizacje przywódcze w strukturach, do których należy się dzięki posiadaniu, spełnianiu pewnych kryteriów np. ekonomicznych, politycznych, społecznych itp. Wąskie zbiorowości które można przeciwstawić masom. Lobby: grupy lobbingowe; lobbować można na rzecz pozytywną i na rzecz dobra wszystkich lub skierowane na rzecz indywidualnych interesów osób. Kliki: zbiorowość ludzi których łączą dążenia do egoistycznych celów oraz więzi o charakterze przedmiotowym. Melvill Dalton w swej klasyfikacji wyróżnił 5 podstawowych klik:*klk symboliczna o str. Pionowej: ludzie świadczą sobie pewne usługi nawzajem, dzięki temu zapewniają trwanie kliki.*klik pasożytnicza- pasożyty to ci, którzy mają więcej powiązań klikowych , osoba mająca duże wpływy.*klik obronna o strukturze poziomej- członkowie zajmują mniej więcej równe pozycje, nawiązują porozumienia, aby bronić zastanego stanu rzeczy, aby nie dopuścić do zmian, które mogły by być szkodliwe dla kilki.*klik agresywna- dąży do realizacji zmian w strukturze zgodnych z interesami członków kliki. *klki przypadkowe- zawiązują się przypadkiem, w nagłej potrzebie nawiązania jakiegoś interesu, po czym najczęściej rozpadają się. Nierówności społeczne: obszar wokół którego kręci się myśl społeczna, ideologie. W socjologii występują 2 gr. Teorii opisujących istotę nierówności społecznej:*teorie funkcjonalistyczne- podteorie funkcjonalistyczne opublikowane przez Davies i Moore w artykule amerykańskiej gazety. Założenie: *nierównośc jest uniwersalną cechą społeczeństwa. *zróżnicowanie pozycji w społeczeństwie jest wymogiem funkcjonalnym i niezbędnym by społeczeństwo mogło funkcjonować. *każde społeczeństwo musi motywować jednostki do zajmowania wysokich pozycji, rozbudować pragnienie wypełniania obowiązków powiązanych z tymi pozycjami, poprzez system korzyści materialnych niematerialnych. *znaczenie funkcjonalne pozycji zależy od unikalności danej pozycji na tle innych, od stopnia zależności od niej innych pod względem funkcji. Społeczeństwo aby trwać musi posiadać nierówność. nierówność każdym społeczeństwie trzeba rozbudować strukture społeczeństwa i zachęcić jednostki do zajmowania wysokich pozycji. Pewnych pozycji społecznych jest mniej. *teorie konfliktu( skumulowanych przewag): podstawą do teorii konfliktu była teoria K. Marksa. Podstawowym konfliktem w społeczeństwie jest konflikt klasowy, pomiędzy posiadaczami środków produkcji i tymi którzy tych środków nie posiadają. Społeczne stanowiska, posiadacze chcą maksymalizować zysk, a nieposiadający śr. produkcji partycypować(współuczestniczyć) w wartości dodatkowej, dążyć do zwiększenia władzy. Konflikt klasowy był obecny we wszystkich formacjach społeczno-ekonomicznych poza wspólnotą pierwotną wspólnota pierwotna: ustrój społeczno-ekonomiczny który istniał na samym początku. Ludzie dzielą się na klasy społeczne. We wspólnocie pierwotnej wytwarzano rozmaite dobra, ale nie wytwarzano tego, co Marks nazywał nadwyżką. Nie wytwarzali jej, gdyż byli do tego nie zdolni, byli zbyt prymitywni, nie mieli dostatecznie wytworzonych sił wytwórczych. Kiedy w końcu udoskonalili siły, wytworzyli więcej niż umieli spożyć. Wówczas powstała nadwyżka, a razem z nią pytanie: kto ma czerpać zysk z tej nadwyżki? Była nią starszyzna, która w ten sposób przyczyniła się do kształtowania systemu klasowego. teoria skumulowanych przewag: klasy uprzywilejowane mają przewagi np. materialne, klasowe nad tymi , którzy są upośledzonymi klasowo, mają przewagę do kumulowania się w procesie dziedziczenia. Struktury klasowe: tworzone są przez nierówny, konfliktogenny rozkład bogactwa, wiedzy i władzy.* mechanizmy konwersji- bogactwa, wiedzy i władzy. * bogactwo wiedza i władza jako zasoby działania i jako atrybuty położenia społecznego jednostek. * bieguny bogactwa, wiedzy i władzy i problem tożsamości klasowych. * problem ostrości granic i ich zacierania się. Bogactwo – kl. Ekonomiczne, Wiedza – kl. Kulturowe, Władza – kl. Polityczne. 3 podstawowe koncepcje klas społecznych: klasy ekonomiczne- najważniejszy podział ze względu na majątek, posiada znaczenie fundamentalne. 3 stanowiska w ramach ujęć ekonomicznych: ogólne, K.Marksa, M.Webera. Karol Marks-koncepcja klas społecznych: * klasa społeczna definiowanych w kategoriach stosunku społecznego, stosunków do środków produkcji, określającego miejsce jednostki w jej społecznej organizacji. * stosunek do środków produkcji i jego fundamentalne znaczenie w badaniu zróżnicowania społecznego. * poza wspólnotą pierwotną, podział społeczeństwa na klasy społeczne istniał we wszystkich formacjach społeczno-ekonomicznych. * koncepcja dychotomiczna – w każdym społeczeństwie – 2 klasy podstawowe, w kapitalistycznym – burżuazja i proletariat. *tendencja do pogłębiania się dychotomii w kapitalizmie. *oparte na wyzysku, antagonistyczne stosunki między klasami. *zmiany społeczne związane są z przemianami stosunków sposobów produkcji oraz świadomości społecznej (baza i nadbudowa) * klasy w sobie i dla siebie. * w społeczeństwach przedkapitalistycznych, klasy podporządkowane nie wychodziły przed etap klasy w sobie. *ekonomiczną dominacje burżuazji wzmacnia dominacja ideologiczna utrudniająca osiągnięcie klasie podporządkowanej etapy klas dla siebie. Główne punkty krytyki: * niejasna terminologia. * przesadne eksponowanie roli stosunków do środków produkcji * koncepcja klasy dla siebie. * teza o dychotomizacji struktury społecznej. Max Weber-koncepcja klas społecznych: * klasa społeczna – zespół ludzi charakteryzujący się podobnymi szansami realizacji własnych interesów rynkowych (definiowana także poprzez odwołanie do kategorii szans życiowych położenia na rynku. * ma charakter obiektywny, nie jest grupą świadomą swego istnienia. * własność lub jej brak jest podstawowym, ale jednym z wielu kryteriów określających sytuacje klasową. * charakterystyczne dla ustroju kapitalistycznego, dla gospodarki rynkowej. * nie wszystkie konflikty mają charakter klasowy. Grupa statusowa: * posiada pewne prawa i przywileje zdeterminowane nie pozycją na rynku, ale posiadaniem pewnych cech ocenionych w kategoriach wartości i prestiżu np. niewolnicy. * takimi cechami mogą być: urodzenie, pochodzenie, pokrewieństwo. * zróżnicowanie statusów odzwierciedla w odrębności stylów życia i ograniczeniu kontaktów z jednostkami poza grupy. * w większości społeczeństw występują zarówno klasy jak i grupy statusowe, społ. Przedindustrialne Partia: bardzo szeroka definicja- każda grupa, której celem jest sprawowanie władzy lub która ma do czynienia z walką o władze może być powiązana z określoną klasą lub grupą statusową. Podział na grupy statusowe: jest charakterystyczny dla wszystkich społeczeństw przedindustrialnych. Max Weber sądził, że klasy pojawiły się wcześniej i dzieliły się na stany lub grupy statusowe. Klasa jest powiązana z partią i grupą statusową. Różnice między koncepcjami klas społecznych: K. Marks: * klasy tworzą się w sferze wytwarzania dóbr. *pojęcie klasy społecznej jest kategorią ogniskującą w sobie wszystkie istotne nierówności. *stosunek klasowy z posiadania lub nieposiadania środków produkcji i kapitału. Max Weber:* klasy tworzą się w sferze ich podziału tzn. na rynku. * porządek polityczny i ekonomiczny są w zasadzie niezależne. * stosunek do własności jest determinującym czynnikiem klasotwórczym.. Klasy polityczne: G. Mosca – jest twórcą teorii klasy rządzącej i rządzonej. Ujmował społeczeństwo w sposób funkcjonalny, tzn. uważał, że nierówny rozkład władzy w społeczeństwie jest wymogiem funkcjonalnym każdego społeczeństwa, aby społeczeństwo mogło dobrze funkcjonować. Nie wierzył w demokrację, twierdził, że jest to mit, w którego ludzie chcą wierzyć. W każdym społeczeństwie wytwarza się druga warstwa rządząca. Zapewnia poparcie dla nielicznej klasy rządzącej. V. Pareto: uważał że w każdym społeczeństwie potrzeba jest elita i taka elita w każdym społeczeństwie się tworzy. Atrybuty każdej elity i jej czynniki: * wyposażenie w określone predyspozycje psychiczne. * umiejętność doboru haseł różnych dziedzin: religijnych, politycznych pochodzenia, pokrewieństwa, Teoria cyrkulacji elit: daje odp. Na pytanie jakimi metodami należy dochodzić do wymiany elit, by nie doszło do ich wysiedlenia. 3 metody cyrkulacji elit: * siłowa- wymiana elit w wyniku rewolucji, * oddolna infiltracja- powolne przenikanie, jednostki z klas zdominowanych przenikają w sposób powolny do klasy rządzącej. Stopniowe uchylenie „paretowskiej płyty bezpieczeństwa” * odgórna kooptacja- kooptować- dobierać do swojego składy, do swojej grupy. Przedstawiciele klasy rządzącej dobierają do swojego grona jednostek, które wywodzą się z klasy zdominowanej. Cel wyraża się w legitymizacji całego systemu. Ruchliwośc społeczna: przemieszczanie się jednostek jednostek grup społecznych w strukturze społecznej. Rodzaje ruchliwości: * pioowa- werbalna, przemieszczanie się jednostek górę i w dół..* pozioma- horyzontalna- przemieszczanie się jednostek jednostek grup, która nie wiąże się ze zmianą pozycji na niższą lub wyższą, lecz podobną o podobnym statusie. Charakter ruchliwości: * międzypokoleniowa- zakres przemieszczeń wykonują dzieci w porównaniu z pozycja swoich rodziców. * wewnątrzpokoleniowa- przemieszczenia jakie jednostki wykonują w trakcie życia jednostki i od momentu wejścia jednostki na rynek pracy. Ruchliwość: * strukturalna- kryteria niezależne od jednostki, takie przemieszczenia które wynikają z czynników o charakterze strukturalnym np. przemiany techniczne, technologiczne w społeczeństwie, transformacje ustrojowe. Taki typ ruchliwości która jest wymuszona przez zewn. Okoliczności zewn. jednostki. * wymienna – to taka ruchliwość która polega na wymianie; ruchliwość w górę jednostki. Teoria Pierre’a Bourdieu: Teoria reprodukcji struktury społecznej za pośrednictwem systemu szkolnego. Twierdził że każda jednostkę można opisywać jako posiadacza 3 rodz. Kapitałów * kulturowego, najważniejszą jego częścią jest język – kapitał językowy . Jest budulcem wiedzy o rzeczywistości. Język legalny i nielegalny. Habitu: każdy z nas ma określony habitu. Składają się na niego wszystkie cechy które określają człowieka. Klasa średnia: Arystoteles wg. Klasy średniej- * umiarkowanie jako środek między rozwiązłością, a brakiem wrażliwości * oszczędność jako srodek między rozrzutnością a chciwością * wielki gest jako środek między małostkowością a prostackim szachowaniem pieniędzmi * łagodność * męstwo * sprawiedliwość