Formy ekologiczne i zbiorowiska roślin

Naukę zajmująca się wzajemnymi zależnościami pomiędzy organizmami i ich środowiskiem nazywamy ekologia. Ekolodzy badają populacje, biocenozy i ekosystemy oraz biosferę i ekosferę.
A. Populacją są wszystkie osobniki tego samego gatunku zamieszkujące ten sam obszar.
B. Biocenozę stanowią wszystkie populacje wszystkich gatunków zamieszkujących ten obszar. Ekosystemem jest bioceneza wraz ze swym niedożywionym środowiskiem.
C. Biosfere stanowią wszystkie biocenezy Ziemi, inaczej wszystkie żywe organizmy Ziemi. Ekosfera jest ekosystemem Ziemi, który obejmuje wszystkie współzależności pomiędzy biosfera, atmosferą, litosfera i hydrosferą.
II. Biom jest ekosystemem ogarniającym wszystkie tereny Ziemi o podobnym klimacie, podobnych glebach oraz zasiedlone przez podobne rośliny i zwierzęta
A. Tundrę, biom dalekiej północy, charakteryzuje warstwa wiecznej zmarzliny w głębszych warstwach gleby oraz karłowatej roślinności przystosowana do niskiej temperatury i bardzo krótkiego okresu wegetacyjnego
B. Tajga, biom położony na południe od tundry, odznacza się dominacja drzew szpilkowatych
C. Lasy sfery umiarkowanej zajmują tereny o względnej wysokości wysokich opadach atmosferycznych; dominują w nich drzewa liściaste, z których większość traci liście na ziemię. Dla lasu deszczowego strefy umiarkowanej, występującego miedzy innymi na zachodzie Ameryki Północnej, charakterystyczna jest dominacja drzew szpilkowych
D. Zbiorowiska trawiaste strefy umiarkowanej (step i preria) charakteryzują się gruba warstwą bogatej w mineralne składniki pokarmowej gleby i dość wysokimi, ale trudnymi do przewidzenia opadami atmosferycznymi
E. Biom chaparralu cechuje gęstwa krzewów i niskich drzew o drobnych liściach oraz łagodna, wilgotna zima i suche lato
F. Pustynie występujące w strefie tropikalnej i strefie umiarkowanej na terenach o bardzo niskich opadach atmosferycznych zasiedlają gatunki roślin i zwierząt o przystosowaniach zabezpieczających przed nadmierna utratą wody
G. Dla ekosystemów trawiastych strefy tropikalnej (sawanna) charakterystyczne jest występowanie pojedynczych drzew lub kęp drzew rozrzuconych wśród traw
H. Wilgotny las tropikalny charakteryzuje się gleba ubogą w mineralne składniki pokarmowe i wysokimi opadami atmosferycznymi równomiernie rozłożonymi w czasie roku. Spotkamy tu najbardziej złożona strukturę przestrzenną i największa różnorodność gatunkową.
III. Strefy życia, jakie wyróżnić możemy w każdym ekosystemie wodnym, różnią się wieloma ważnymi czynnikami środowiska, w tym zasolenia, ilością tlenu rozpuszczonego w wodzie i natężeniem światła niezbędnego dla fotosyntezy.
A. W środowisku wodnym organizmy mogą prowadzić trojaki tryb życia: planktonowy (bierne unoszenie się w wodzie bez możliwości przeciwstawienia się prądom), nektonowy (aktywne pokonywanie prądów) i bentoniczny (zamieszkiwane powierzchni dna lub osadów dennych).
B. Fitoplankton złożony z mikroskopijnej wielkości glonów i sinic jest głównym producentem stanowiącym początek podstawowego łańcucha pokarmowego w ekosystemach wodnych.
IV. Ekosystemy słodkowodne to ekosystemy wód płynących (rzeki i potoki), wód stojących (jeziora i stawy) oraz terenów podmokłych
A. Najważniejsza cechą wyróżniającą ekosystemy wód płynących jest prąd wodny, do którego organizmy zamieszkujące potoki i rzeki są znakomicie przystosowane
1. Życie w wodach płynących uzależnione jest w wielkim stopniu od szczątków organicznych słupukiwanych z sąsiednich ekosystemu lądowych, ponieważ producentów jest tu niewielu
2. Organizmy rwących potoków i leniwie płynących rzek różnią się znacznie ze względu na rusznice w szybkości prądu
B. Każde dostatecznie głębokie jezioro ma trzy dobrze wyodrębnione strefy życia
1. w przybliżonej strefie litoralu występuje pas roślinności zakorzenionej i glonów związanych z położeniem. W śródjeziornej strefie limetycznje głównymi producentami są drobne glony planktonowe. W położonej głębiej mrocznej strefie profundalnej życie uzależnione jest od szczątków organicznych odpadających z przeswielonych warstw powierzchniowych
2. W strefie klimatu umiarkowanego każde głębokie jezioro wykazuje uwarstwienie termiczne: ciepłe wody powierzchniowe oddzielone są od chłodnych wód w głębi warstwą gwałtownego skoku termicznego(termokliny)
C. Tereny podmokłe, o poziomie wody gruntowej tuz nad powierzchnia gleby, maja cechy charakterystyczne ekosystemów wodnych i lądowych

V. Morskie strefy życia obejmują estuaria, strefę pływów, przybrzeżna strefę nerytyczną i oceaniczna strefę otwartych wód morza czy oceanów
A. Eustuaria są jednymi z najwyżej produktywnych ekosystemów Ziemi, ponieważ zamieszkujące je organizmy potrafią zatrzymać dla siebie wielką część z olbrzymich ilości materii organicznej i mineralnych składników pokarmowych przynoszonych tu przez rzeki. Z tego też względu staja się one wyśmienitym środowiskiem dla szybko rosnącego narybku i wczesnych stadiów rozwojowych wielu bezkręgowców morąskich
B. Organizmy stref pływów maja różnorodne przystosowania zabezpieczające przed zmywaniem przez potężne fale przyboju i umożliwiające codzienne przetwarzanie ekstremalnych warunków wilgotności, zasolenia i temperatury tak odmiennych w czasie przypływu i odpływu.
C. Strefę nerytoryczna charakteryzuje bogactwo organizmów planktonowych i bentonicznych
D. Strefa Oceaniczna jest uboga w życie. Organizmy zamieszkujące olbrzymie przestrzenie strefy głębinowej (abyslu) obejść się musza skrajnie nie wielka ilością pokarmu pokarmu, który szczęśliwie nie został jeszcze przez nikogo zjedzony w czasie swego długo trwałego opadania z prześwietlonych warstw powierzchniowych, gdzie był kiedyś wyprodukowany


Poniżej zaprezentuje najważniejsze zbiorowiska roślinne Polski na tle warunków siedliska.
Zbiorowiska otwartej przestrzeni wodnej. Małe stawy i jeziora o stojącej wodzie, a w większych zbiorowiskach wodnych pobrzeża, dochodzące do trzech metrów głębokości zarasta zespół grzybienia białego. Są tu: włosiennicznik wodny, liczne gatunki rdestnic wodnych wywłócznik, wiele roślin swobodnie pływających na powierzchni wody jak np. rzęsa wodna i żabiściek.
Zbiorowiska szuwarów. Pobrzeża jezior i wolna płynących rzek zarasta zespół czcin i oczetetów, wkraczających daleko do zbiorowiska wodnego, do jednego metra jego głębokości. W skład ściany oczeretów, do czterech metrów niekiedy wysokiej, wchodzą zawsze te same powtarzające się gatunki: pałka wodna, sitowe jeziorne, tatarak, strzała wodna, szczaw lancetowaty. Z traw wymienić należy mozge, mannę.
Torowiska niskie. Turzyce tworzą duże zwarte bądź rozrzucone kępy. W miarę obniżania się poziomu wody turzyce wielkie zastępowane są mniejszymi roślinami jak wełnianka, skrzyp błotny storczyk, mchy. Cecha charakterystyczna tego typu zbiorowisk noszących nazwę „łąk kwaśnych” albo torowisk niskich jest stałe spiętrzenie się dopływających wód.
Torowisko wysokie w przeciwieństwie do torowisk niskich powstają tam, gdzie wody gruntowe są nieruchome. Zasoby wodne czerpią one z opadów. Torowiska wysokie nie występują tez nigdy w dolinach rzecznych, przeciwnie, często można ja spotkać w dziłakach wodnych. Zasilane woda deszczową, są ubogie w składniki mineralne i są kwaśne. Buduje je w ogromnej przewadze mech torfowiec. Dzięki szczególnej budowie chłonie on wodę jak gąbka. Powierzchnia torowiska pokryta jest wypukłymi kępami żurawiną, bagnem, wełnianką, rosiczką oraz mokrymi dolinkami turzycą. Przy przyrastaniu torowiska na grubości następuje błyskawiczna zamiana dolinek w kępy, a kępy w dolinki.
Łąki mokre, czasowe zalewane woda tworzą murawy niskiego wzrostu, późno rozwijające się. Na łące zakwitają: konieć błotna, rzeżucha łąkowa, trzęślica modra, kosaciec syberyjski, krwisciąg, mieczyki, goździki, przytulia groszek i wiele innych
Łąki świeże drugiego typu, o mniszym poziomie wody gruntowej dobrze nawożone stanowią buja murawę która może być koszona nawet dwa razy i trzy razy w roku, sa to najważniejsze pod wzdlędem gospodarczym zespoły łąkowe w naszym kraju. Trawa panująca jest rajgras wyniosły, a ponadto sto kłosa, brzanka. Z bilin złocień, pękawa, bodziszek łąkowy, barszcz.
Łąki jałowe i wrzosowiska. Łąki świrze nie nawożone, a stale użytkowane szybko jałowieją, zmieniając całkowicie swój charakter. Na miejsce wysokich cennych gospodarczo traw zaczyna się szybko rozrastać bliźniaczka. Drugą rośliną, która zajmuje, szczególnie na gruntach piaszczystych, wielkie wyjałowione obszary po wysuszonych łąkach i wyciętych lasach jest wrzos.
Zarośla łozowe powstają zarastając naturalnie szuwary nadrzeczne. W ich skład wchodzą wierzby krzaczaste, z których najpospolitsza jest wierzba szara inaczej łoza. W zaroślach wierzbowych spotykamy rośliny towarzyszące swarom i łakam kwaśnym. Należą do nich kosaciec żółty, borek trój listkowy, knieć błotna i inne.
Lasy olchowe- olsy. Olsza czarna tworzy zwarty wysokopienny las, w tym szczególnym, że pojedyncze drzewa rosną na wzniesionych kępach. Częstym zjawiskiem sa korzenie wspierające, umacniające na kępach wyniosłe drzewa. W miejscach zalewaancyh woda spotykamy roślinność szówarów, na miejscach suchszych, wzniesionych roślinnością leśną. W podszyciu lasów olchowych często spotkać można kalinę, jarzębinę, kruszynę, chmiel.
W Karatach wzdłuż rzek i potoków występuje olsza czarna, tworząca odrębne zbiorowisko.
Łęgi topolowi-wierzbowe występują na żyznych muldach nadrzecznych, wąskimi pasami wzdłuż rzek. Najwyszsze piętro tworzą jedne z najwyższych drzew: topola czarna, topola biała, niszsze: wierzba biała, wierzba krucha, w piętrze krzewów m.in.: czeremcha, trzmielina, dereń świdwa.
Lasy dębowo-gradowe, tzw. Grondy. Są to lasy najlepiej odpowiadające ogulnym warunkom w Polsce. Ponadto zwartymi koronami grabów wznoszą się dęby, lipa drobnolistna, a ponadto często towarzyszą im: klon zwyczajny, niekiedy wiązy. W podszyciu rosną: leszczyna trzmiel, kruszyna, dereń. W runie występują cieniolube gatunki jak: barwinek pospolity, turzyca orzęsiona, gwiazdnica wielko kwiatowa i inne. Drzewostany bukowe występują na glebach zasobnych w węglan wapnia, o odczynie obojętnym, są tak zwarte i cieniste, że brak im niemal zupełnie podszycia. Runo leśne rozwija się bujnie, ale przedewszystkim na przedwiośniu, przed rozwojem liści. Są to charakterystyczne bliny: koko rycz pusta, śnieżyczka, żwieiec gruczołowaty. Lasy dębowo sosnoe występuja na piaszczystych glinach i bardziej zasobnych piskach, są widne. Oprócz dębu i sosny spotkac można tu: broszę osikę, niekiedy lipę, modrzew. W runie przeważają bądź rośliny lasów liściastych bądź iglastych. Bór sosnowy utworzony na ubogich piaszczstych glebach Polski niżowej tylko z sosny. Najbardziej charakterystyczne są: borówki, gruszyczki i widłaki.
Zespoły zbożowe. Okres wegetacji zespołów zbożowych rozpoczyna się w ozimach od jesieni, w zbożach jarych od wczesnej wiosny, kończy się zaś bardzo wcześnie, w lipcu lub sierpniu. Zgodnie z tym wielim chwastów zbożowych kiełkują jesienią, jak np. konkol, wyka czterojesienna lub wczesną wiosna nawrót polny. Parzenicy, jęczmieniowi czy prosu towarzysza chaber bławatek, mak i inne. Po żniwach zakwitają: ostóżeczka polna, czyściec polny.
Zespoły upraw okopowych to zespoły chwastów które zjawiają się tam gdzie człowiek je niszczy kilka krotne w czasie okresu wegetacyjnego. Rozwija się przed wszystkim w ogródkach wiejskich, Także na polach silenie nawożonych. Panującymi są: lebioda, rdesty. Należą do gatunków nitrofilowy, mających duże wymagania azotowe.
Zbiorowiska roślin ruderalnych. Do zbiorowisk takich nalezą zespoły występujące na śmietnikach, nasypach kolejowych, hałdach itd. Miejsca te odznaczają się duża zawartością soli mineralnych (azotanów). Najbardziej charakterystyczne są tu wielkie byliny: popłoch pospolity, lulek czarny, łopian pajęczynowaty, pokrzywa. Na silnie wydeptywanych miejscach, na ścieżkach, chodnikach rozpowszechnione są rumianek bez promieniowy, rdest. Ptasia i babka.