Sowy

Sowy od wieków budziły wśród ludzi żywe uczucia. Jedni je kochali przypisując im przynoszenie szczęścia, czy też wierząc iż to właśnie one ochronią przed wybuchem pożaru. Inni zaś widzieli w sowach zwiastuna śmierci,wcielenie wszelkiej maści sił "nieczystych". Sowy uważano również za symbol mądrości. Z uwagi na nocny tryb tych sympatycznych ptaków, człowiek niewiele wiedział o ich życiu. Otaczała je przeto otoczka tajemniczości sprzyjająca wymyślaniu bardziej lub mniej nieprawdopodobnych opowieści z sowami w roli głównej.Obecnie rozwój rolnictwa spowodował zanik naturalnych siedlisk występowania tych ptaków. W efekcie tych zmian sowy zostały zagrożone wyginięciem. Większość gatunków należących do tej grupy to gatunki skrajnie nieliczne lub nieliczne, które możemy spotkać jedynie w niewielu ostojach.
Znane są różne gatunki Sów na przykład takie jak:
1. Sowa błotna
2. Płomykówka

3. Puszczyk mszarny

Systematyka:
TYP - STRUNOWCE
GROMADA - PTAKI
RODZAJ – PUSZCZYK
GATUNEK – PUSZCZYK MSZARNY
Puszczyk Mszarny zwany również sowa mszarna występuje w północno wschodniej Europie, środkowej Azji, południowej Alasce, zachodniej Kanadzie i USA. W Europie i Azji zimuje na obszarze lądowym, w Ameryce - w środkowym pasie Ameryki Północnej. Ptak ten zamieszkuje głównie tajgę. Niekiedy z powodu braku pożywienia zmuszony bywa do nieregularnych wędrówek. Nie odlatuje jednak do środkowej Europy. Zimą można go spotkać w obrębie zabudowań wiejskich. Poluje na zrębach zupełnych, bagnach i polanach. Dawniej gniazdował w Puszczy Białowieskiej; obecnie do Polski zalatuje bardzo rzadko.
Wielka szara sowa, rozmiarami zbliżona do puchacza. Długość jej ciała wynosi 62-70cm, zaś rozpiętość skrzydeł 130-150cm. Ma charakterystyczną twarz, ze "słojami" na szlarze i małymi żółtymi oczami w czarno-białej oprawie. Tułów szary, z gęstymi ciemnymi szarobrązowymi kreskami. Na gardle duże białe, półksiężycowate plamy. Długi ogon. Przesiaduje zwykle na wysokości 1-4 metrów na drzewie, krzaku lub słupie, czatując na norniki; latem poluje przez cały dzień. . W spokojnym i wyrównanym locie, na dłuższych odcinkach także ślizgowym, znamienna jest wielka głowa, jasne okienka na szerokich skrzydłach i ciemny pasek końcowy na długim ogonie.
Wydawany w ciemności głos tokowy samca trudno zlokalizować, gdyż brzmi podobnie bez względu na odległość, ale niesie się nie dalej niż na około 400 metrów; jest to trwająca zwykle 6-7 sekund seria 10-12 głuchych, przypominających głos bąka dźwięków "ho", jakby z wysiłkiem przyspieszanych i na koniec słabnących. W zaniepokojeniu wydaje go dwukrotnie szybciej, ale słabiej. Samica odpowiada wysokim i zaskakująco miękkim "kjiep-kjiep-kjiep", a podczas zalotów odzywa się wysokim, żałosnym "kje-kje-kje" (podobnie żebrzą podloty), słabym gwizdem "kjo" lub "koijo" i niskim gruchaniem.
Ptak ten zajmuje gniazdo po innych ptakach, najczęściej w środku koron przy pniu, pod zawisem gałęzi, na wysokości 6 - 10 metrów. Przebudowuje je wyściełając drobnymi gałązkami (przeważnie drzew iglastych). Po przebudowie średnica gniazda wynosi około 1 metra, zaś wysokość około 40 cm. Składanie jaj zaczyna się w ostatniej dekadzie kwietnia lub na początku maja. W zniesieniu zazwyczaj jest od 3 do 5 jaj w kształcie zbliżonym do owalnych, wydłużone, koloru białego (zwykle matowe). Wymiary średnie jaj: 54x42,5 mm. . Wysiaduje tylko samica od pierwszego jaja. Pierwsze pisklęta wykluwają się po 29-32 dniach, już w maju. Oczy otwierają po tygodniu, po 10 dniach pokazują się pierwsze pióra miedzy białym puchem pisklęcym. Dopiero po pięciu tygodniach, mniej więcej w połowie czerwca, młode opuszczają gniazdo. Samodzielne stają się dopiero jesienią i do tej pory są karmione przez rodziców. Na zbliżanie się do gniazda obie płcie reagują kłapaniem i alarmują "huch huch huch". Sowy te żywią się głównie gryzoniami i ich lęgi zależą od ich obfitości. Łowią przede wszystkim lemingi (które zimą potrafią znaleźć nawet pod grubą warstwą śniegu) także wiewiórki, ptaki średniej wielkości, jak jarząbek i sójka złowroga, rzadziej zające bielaki i głuszce. Dopóki ma młode i w czasie długiego dnia polarnego poluje również w dzień.

4. Następna sowa to- Sowa włochata

Cechy rozpoznawcze: podobna do pójdźki i chociaż jest od niej mniejsza, wydaje się większa na skutek bardzo sutego upierzenia. Szlare i białe upierzenie wyraźniejsze. Żyje skrycie i poluje tylko w nocy. Lot w linii prostej. Zamieszkuje lasy w północnej Europie i Azji, a w Polsce gnieździ się nielicznie w Karpatach, Tatrach, Sudetach i na Mazurach. Na przelotach jesiennych pojawia się na terenie całego kraju.
Głosy: podobne do głosu dudka „dududu”, poza tym „głu ug Wawaka”. Pożywienie: drobne gryzonie i ptaki. Gniazdo: w dziuplach drzew. Jaja: 4-7 szt. białe, nieco wydłużone. W zimie pozostaje na miejscu lęgowym lub wykonuje niewielkie wędrówki. Wymiary: długość całego ciała 23-25cm, rozpiętość skrzydeł 54cm, skrzydło złożone 17cm, ogon 10-11cm, waga 120g.

Znanymi sowami są również:
5.Sowy Uralskie


6. Puchacz

7. Włochatka

8. Puszczyk Arabski

9. Puszczyk
Najczęściej spotykanymi sowami są Sowy śnieżne i Sowy Uszate.

10. Sowa śnieżna

Sowa śnieżna to duży ptak drapieżny z rodziny puszczykowatych. Gniazduje w tundrze Eurazji i Ameryki Północnej. Zimuje na całym Półwyspie Skandynawskim, środkowej Azji oraz tajdze i północnej części Wielkich Równin Ameryki Północnej. W Polsce nielicznie zimują najczęściej młode osobniki, głównie na północy kraju. Inwazyjne pojawy odnotowano zimą 1920/21 i 1932/33. Spotykana w październiku - lutym.
Cechy gatunku:
Wyraźna biała szlara, wokół dzioba długie miękkie pióra. Nogi i palce obficie upierzone. Dymorfizm płciowy: samiec - nieomal czysto biały, niewiele brązowych plamek, najliczniejszych na lotkach i sterówkach oraz barkach i pokrywach skrzydłowych. Samica większa, a plamki zlewają się w poprzeczne pręgi. Młode z jeszcze większą ilością barwy brązowej. Wymiary średnie Sowy to długość ciała ok. 60 cm rozpiętość skrzydeł 160 cm waga ok. 1,35-2,6 kg. Sowy Śnieżne gniazdują na ziemi, w płytkim zagłębieniu. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju 5-14 jaj. Jaja składane w odstępach kilkudniowych, wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 5 tygodni. Pisklętami zajmują się obydwoje rodzice. Żywią się gryzoniami głównie lemingi i ptaki. Im mniej pokarmu, tym większą jego część stanowią gryzonie. Poluje również dniem. Sowy Śnieżne są objęte ochroną gatunkową.

11. Sowa Uszata

Systematyka:
TYP - STRUNOWCE
PODTYP – KRĘGOWCE
GROMADA - PTAKI
RZĄD – SOWY
GATUNEK – SOWA USZATA

Sowa uszata średniej wielkości występującej w Europie, Azji, północno-zachodniej Afryce oraz w Ameryce Północnej. W Polsce rozpowszechniony (zwłaszcza na niżu), ale nieliczny ptak lęgowy. Liczebność zmienia się w zależności od ilości pokarmu, czyli gryzoni – w tzw. "mysich latach" uszatki odchowują więcej młodych. Ptaki te wędrują od lutego do kwietnia oraz od października do listopada. Późną jesienią i zimą można spotkać stada od kilku do kilkudziesięciu sów na jednym lub kilku drzewach. Miejsca gromadnego przebywania nie zmieniają się z roku na rok i są prawdopodobnie wykorzystywane przez te same ptaki.
Cechy Gatunku. Ten gatunek sowy stosunkowo łatwo rozpoznać po długich pękach piór na głowie, które wyglądają jak uszy. Ogólnie ubarwieniem i kształtem podobna do puchacza, jednak znacznie mniejsza od niego. Nieco mniejsza od puszczyka. Samce i samice ubarwione jednakowo lecz samice są większe. Upierzenie rdzawo-brązowe w ciemne plamki i kreski, spód ciała jaśniejszy, żółtawo-brązowy, pióra na piersiach z podłużnymi kreskami (przypominające kurze łapki). Na głowie charakterystyczne "uszy" utworzone przez pióra. Oczy pomarańczowo-czerwone, otoczone ciemnymi piórami, szlara pomarańczowo-brązowa, wyraźnie odgraniczona. Dziób czarny, nogi opierzone. Młode latające już sowy wyglądają podobnie lecz kreskowanie jest delikatniejsze, uszy z piór krótsze i mniej widoczne, a szlara ciemniejsza. Poluje głównie o zmierzchu i o świcie. Lata bardzo sprawnie między gęstym listowiem, kiedy poluje potrafi zawisnąć w powietrzu trzepocząc skrzydłami. W dzień uszatka siedzi ukryta, wyciągając ciało aby upodobnić się do gałęzi drzew. Gdy jest zaniepokojona, prostuje się i wysmukla. Typowy godowy głos samca to niskie, głuche pohukiwanie („huu… huu… huu…”) – pojedyncze dźwięki powtarzane wielokrotnie w odstępach 2-3 sekundowych. Samica odzywa się zgrzytliwym, wyższym „hyyy”, często w duecie z samcem. Wymiary średnie - długość ciała samiec 35 cm, samica 37 cm, rozpiętość skrzydeł samca od 90 do 95 cm, samice 100 cm, waga samce - 260g, samice - 280g. Sowy uszate gniazdują najczęściej po innych ptakach, zwłaszcza krukowatych - wronach, srokach, gawronach, krukach, a rzadziej po myszołowach lub krogulcach. Gniazda umieszczone wysoko od 5 do 10 m w górnej części korony, przeważnie drzewa iglastego, bliżej pnia. Zdarzają się gniazda na ziemi. Uszatki wykorzystują również wiklinowe kosze lęgowe wieszane przez człowieka na drzewach. Przed złożeniem jaj gniazdo jest wyściełane korą, piórami, liśćmi i mchem. Samce zajmują terytoria i bronią ich głosem już zimą. Okres lęgowy trwa od marca do sierpnia. Podczas zalotów samiec odbywa loty tokowe z pojedynczymi uderzeniami skrzydeł („klaskaniem”). Uszatki bronią gniazda przed intruzami przyjmując groźny wygląd – rozkładają skrzydła, stroszą pióra i pochylają głowę, przez co wydają się 2-3 razy większe niż w rzeczywistości. Mogą również odciągać wroga od gniazda, udając że są ranne lub właśnie coś upolowały, i robiąc przy tym dużo hałasu. Rzadziej atakują bezpośrednio, rzucając się ze szponami na głowę intruza. Jaja sowy uszatej niemal kuliste, równo-biegunowe, o grubej, gładkiej skorupie, czysto białe. Średnie wymiary 41x33 mm. Jaja składają w ilości 4-6, czasami 8, składane są zwykle w połowie lub pod koniec kwietnia, w odstępach dwudniowych. Wysiadywanie są tylko przez samice, od złożenia pierwszego jaja trwa około 27-32 dni. Pisklęta wychodzą z gniazda na pobliskie gałęzie po ok. 25 dniach, są tam karmione przez rodziców. Po ok. 35 dniach od wyklucia potrafią już latać, pomimo że pokryte są jeszcze białym puchem. Młode stają się niezależne od rodziców po ok. 2 miesiącach. Żywią się prawie wyłącznie gryzoniami -norniki i myszy. Tylko wyjątkowo chwyta inne gryzonie, ptaki, owady lub żaby. Po ok. 3-4 godzinach wydala przez dziób niestrawione resztki pokarmu w postaci tzw. wypluwek. Są one duże (2 x 5 cm), owalne, koloru czarnego lub szarego i zawierają kości, zęby i sierść.
Uszatki polują na otwartych przestrzeniach – łąkach, ugorach, polach uprawnych, natomiast prawie nigdy w lasach, gdzie gniazdują i odpoczywają w dzień. Latają od zmierzchu do świtu, nisko (1-2 m) nad ziemią, lotem ślizgowym ze skrzydłami ułożonymi poziomo, i nasłuchują z głową przechyloną w jedną stronę. Gdy tylko sowa namierzy ofiarę, natychmiast spada na nią, przygważdżając szponami do ziemi. Mniejsza zdobycz jest od razu połykana lub niesiona w dziobie, większa – niesiona w szponach. Sowy uszate są opięte ochroną gatunkową. Ptak bardzo pożyteczny ze względu na zjadanie dużej ilości gryzoni.
Sowy tworzą starą i mocno wyodrębniającą się od innych ptaków grupę. Mimo pewnego zewnętrznego podobieństwa i sposobu bycia nie są, jak dawniej sądzono, spokrewnione z ptakami drapieżnymi. Najwięcej wspólnych cech posiadają z lelkowatymi. Oczy sów, podobnie jak u ludzi, położone są z przodu głowy; niezwykle czule reagują na światło co jednak odbywa się kosztem ograniczonego rozpoznawania kolorów i zmniejszonym polem widzenia. Brakującą ruchomość oczu zastępuje im bardzo duża ruchomość głowy, którą sowy mogą obrócić aż na plecy lub też tak wykręcić, że dziób skierowany jest pionowo ku górze. Ptaki te bardzo źle widzą z bliskiej odległości, stąd też aby przyjrzeć się czemuś bliżej (np. upolowanej zdobyczy) czynią jeden dwa kroki do tyłu. Lot sów jest wyjątkowo cichy, żaden szum czy łopot skrzydeł w ciszy nocnej nie ostrzeże ofiary o zbliżającym się niebezpieczeństwie. Ta bezszelestność wynika z wyjątkowo miękkiego upierzenia. Dziób jest mały, haczykowaty i otoczony wiązką piór szczeciniastych pełniących funkcje narządu dotyku. Wszystkie sowy zabijają ofiarę szponami jak jastrzębiowate, dzioba używają tylko do rozrywania ofiary.
Większość sów prowadzi nocny tryb życia, dzień spędzając w gąszczu drzew lub w dziuplach; dlatego też słuch odgrywa u nich niezwykle istotną rolę. Sowy słyszą doskonale i za pomocą słuchu lokalizują swoje ofiary. Ptaki polujące nocą mają wokół oczu pierścień sztywnych piór, tzw. szlarę, która kieruje fale akustyczne do otworów usznych. O ich wyostrzonym słuchu może świadczyć fakt, iż potrafią bezbłędnie zlokalizować przemykające pod liśćmi a nawet śniegiem myszy i ją pochwycić. Sowy aktywne w ciągu dnia, np. sóweczka i sowa jarzębata, mają szlarę słabo wykształconą. Sowy odzywają się chętnie, wydając charakterystyczne głosy, które wcale nie muszą być donośne. Sowy wiążące się co roku z nowym partnerem, w okresie godowym wydają długo brzmiące w powietrzu zawołania. Zaś gatunki, które tworzą pary na całe życie, w czasie godów używają głosów bardzo oszczędnie. Samce pohukiwaniem zaznaczają swoje terytorium i jednocześnie wskazują samicy miejsce gniazdowania. Sowy nie budują gniazd, a jaja składają bezpośrednio na podłożu lub w niedbale wygrzebanym zagłębiu w ziemi (wyjątkowa jest tu sowa błotna, którą warunki środowiska w jakim żyje zmuszają do zrobienia czegoś na kształt gniazda). Jaja sów są owalne, wręcz okrągłe, koloru białego. Wysiaduje tylko samica. Młode wykluwają się w nie jednakowym czasie i dlatego różnią się wielkością. Jeżeli pożywienia jest mało część piskląt ginie i zostaje najczęściej pożarta przez rodziców, bądź rodzeństwo. Większość sów gnieździ się w dziuplach. Pisklęta po wykluciu są ślepe i okryte puchem. Matka karmi młode podtykając im pod dzioby kęsy pożywienia. Ponieważ soki trawienne nie rozpuszczają ani sierści, ani kości czy też hitynowych pancerzy owadów niestrawione resztki pokarmu zbijają się w kulę i są przez sowę wypluwane. Takie wypluwki mają bardzo duże znaczenie badawcze. Po ich wielkości i kształcie możemy określić do jakiego gatunku należy sowa, która ją wypluła, zaś badając skład wypluwki dowiadujemy się jakie zwierzęta padły jej ofiarą.