Babiogórski Park Narodowy

Utworzony został w 1954 r, obejmuje objęte ochroną od 1933 północną i częściowo południową część masywu Babiej Góry, od Przełęczy Jałowieckiej do Przełęczy Lipnickiej. Siedzibą dyrekcji parku, ogrodu roślin babiogórskich i ośrodka edukacyjnego jest Zawoja.

Babiogórski Park Narodowy rozciąga się na wysokości od ok. 810 m.n.p.m. do 1725 m n.p.m. Powierzchnia wynosi 1734 ha, ścisłej ochronie podlega 1061 ha. Stoki północnego masywu Babiej Góry, bardziej strome niż południowego, częściowo skaliste, pocięte są licznymi potokami, wywierzyskami i źródliskami.

W roku 1997 powierzchnia Parku została poszerzona i wynosi obecnie ok. 3392 ha. Włączone do obszaru Parku zostały głównie lasy należące poprzednio do Lasów Państwowych. Nadmienić należy, że aby ochrona przyrody przynosiła pożądane efekty konieczne jest dalsze poszerzenie powierzchni Parku.

Historia utworzenia Babiogórskiego Parku Narodowego jest długa a swoim początkiem sięga II poł. XIX wieku. Wtedy to babiogórską przyrodą zainteresował się Hugon Zapałowicz, późniejszy miłośnik Babiej Góry i założyciel jednego z najstarszych schronisk beskidzkich – schroniska na Markowych Szczawinach. On to ogłosił w 1880 roku jedną z pierwszych obszernych rozpraw o przyrodzie Babiej Góry. Zwrócił tym samym uwagę na piękno i unikalność flory i fauny babiogórskiej.

CHRONIONE ROŚLINY I ZWIERZĘTA

Roślinność ułożona jest piętrowo: w reglu dolnym, do 1150 m n.p.m., występuje las jodłowo-bukowy z domieszką olchy i świerkowo-jodłowy, w reglu górnym, do ok. 1390 m n.p.m. - las świerkowy z jaworami i zaroślami jarzębiny, do 1650 m n.p.m. rośnie kosodrzewina, w żlebach i zagłębieniach ziołorośla z omiegiem górskim i miłosną górską. Powyżej 1650 m n.p.m. hale wysokogórskie z niskimi murawami (w tym endemiczna murawa kostrzewy pstrej), porostami (200 gatunków) i mchami (ponad 200 gatunków). Wśród ok. 700 gatunków flory kwiatowej w Babiogórskim Parku Narodowym znajduje się jedyne w Polsce stanowisko okrzynu jeleniowego i rogownicy alpejskiej. Ponadto wątrobowców i 100 gatunków glonów.

Na terenie parku występują m.in.: jeleń karpacki, ryś, głuszec, płochacz skalny, kumak górski, a okresowo także niedźwiedź.

Wśród ptaków występują rzadkie gatunki, m.in. puchacze, sowy uralskie, głuszce, włochatki, dzięcioły trójpalczaste i białogrzbiete, drozdy obrożne, siwerniaki, płochacze halne.

Na Babiej górze z pośród ptaków drapieżnych najliczniejszy jest myszołów. Do rzadkich gatunków w tej grupie należą też: pustułki (piętro alpejskie), jastrząb gołębiarz i krogulec. Sowy reprezentowane są przede wszystkim przez puszczyka, a puchacz jest gatunkiem zalatującym. Do najbardziej charakterystycznych ptaków zamieszkujących lasy należą na Babiej Górze dzięcioły.
Najczęściej można spotykać dzięcioła czarnego a najrzadziej występuje dzięcioł trójpalczasty.

Większość lęgowej ornitofauny należy do ptaków śpiewających m.in. 6 gatunków sikorek, pluszcz, drozd śpiewak i obrożny, oraz po 3 gatunki świstunek i muchołówek.

W piętrze kosodrzewiny i halnym gnieżdżą się: płochacz halny i siwarnik, a w lasach reglowych: gil, czyż i krzyżodziób.

POMNIKI I REZERWATY PRZYRODY

Osobliwością przyrody nieożywionej są szczelinowe groty:
na Kościółkach i Złota Studnia. Partie szczytowe zajmują rumowiska skalne piaskowców fliszowych.
W 1977 UNESCO uznało Babiogórski Park Narodowy za Światowy Rezerwat Biosfery.

FAUNA BABIEJ GÓRY

Spośród kręgowców żyje na Babiej Górze około 170 gatunków, w tym 6 gatunków ryb (pstrąg potokowy, głowacz pręgopłetwy i inne), 6 gatunków płazów (głównie traszki), 5 gatunków gadów (jaszczurki - 3 gatunki, najliczniejsza żyworodna i węże takie jak żmija i zaskroniec), 115 gatunków ptaków, oraz 38 gatunków ssaków. Spośród ssaków żywiących się owadami, których jest na Babiej Górze 7 gatunków, najciekawszym jest ryjówka górska. Najliczniejszą grupą ssaków stanowią gryzonie (13 gatunków) takie jak: darniówka i polnik bury, które dochodzą do wysokogórskich partii góry. Z rodziny pilchowatych żyją tu 3 gatunki prowadzące nadrzewny tryb życia. Są to żołędnica, koszatka i orzesznica. Wśród ssaków drapieżnych spotyka się na Babiej Górze lisa, wilka.
W czasie zimy 1999/2000 na terenie Babiogórskiego Parku niedźwiedź gawrował, co najdobitniej świadczy o zachowanej jeszcze pierwotności babiogórskiej przyrody. Ponadto występuje również borsuk.

FLORA BABIEJ GÓRY

Babia Góra stanowi bardzo zróżnicowane środowisko życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Pod względem florystycznym jest w obrębie Beskidów jednym z najbardziej interesujących masywów górskich.

Flora obejmuje 700 gatunków roślin naczyniowych, 200 gatunków mchów,100 gatunków wątrobowców, 250 gatunków porostów i około 120 gat. glonów. Duża jest również na Babiej Górze liczba gatunków wysokogórskich. Spośród 70 gatunków tego rodzaju roślin występujących w obrębie Śląsko-Babiogórskim połowa rośnie tylko na Babiej Górze.