Opakowanie jest jednym z elementów promotion - mix, spełniając funkcje estetyczne i informacyjne. Opakowanie stanowi równocześnie element produktu (funkcje użytkowe).
W dzisiejszych czasach opakowanie pełni bardzo ważną funkcję - jest bardzo ważne z uwagi na upowszechnienie zakupów w dużych sieciach samoobsługowych. Obecnie opakowanie spełnia bardzo istotne funkcje promocyjne (wyróżnienie, zachęta do zakupu) oraz informacyjne (informacje o produkcie).
Dlatego też zmiana opakowania powinna być bardzo ostrożna, zbyt częste zmiany mogą doprowadzić do spadku wiarygodności. Z drugiej strony nowe cechy danego produktu należy podkreślać niewielkimi zmianami w opakowaniu.
Charakterystyka opakowań:
Pakowanie żywności (napełnianie, zamykanie, porcjowanie, formowanie, owijanie) jest zwykle końcowym etapem procesu technologicznego. Pakowanie żywności ma na celu najczęściej zabezpieczenie żywności przed działaniem czynników biologicznych, chemicznych, mechanicznych, ułatwia jej transport i dystrybucję. Krótko mówiąc :
Opakowanie to wyrób, który stanowi zewnętrzną warstwę określonego towaru mającego chronić go, ułatwiać przemieszczanie, magazynowanie, jak również sprzedaż oraz ma oddziaływać na wyobraźnię nabywcy.
Polska Norma PN-O-79000 (Terminologia) definiuje opakowanie jako: wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie ich do transportu i składowania oraz prezentacji, a także chroniący środowisko naturalne przed szkodliwym działaniem niektórych produktów.
Norma ISO TC-122 WG 5 podaje inną definicję opakowania: Opakowanie to zaprojektowany wyrób służący do zabezpieczenia, przygotowania wyrobu do dystrybucji, operacji logistycznych, oraz termin wieloznaczny określający opakowania konsumenckie, przechowalnicze, zbiorcze, transportowe, wielokrotnego użytku i inne. Opakowania jednostkowe są przeznaczone dla ostatecznego odbiorcy i ich funkcje użytkowe są skierowane właśnie do niego. Przykładem są opakowania komplementarne czy opakowania z łatwo otwieranymi zamknięciami.
Prof. Dr. Hab. Hieronim Hubera specjalista w dziedzinie opakowalnictwa z Akademii Ekonomicznej w Poznaniu odpowiada na pytanie : czym w istocie jest opakowanie ?
„ Czy można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie? Jeżeli chodzi o definicję opakowania, terminologia jest niejednoznaczna i zagmatwana. Do definicji jakiegokolwiek produktu czy procesu dochodzi się poprzez wymienienie jego właściwości lub określenie celu, któremu ma służyć. W przypadku opakowania istnieje tak wiele przeciwstawnych elementów i czynników, że zdefiniowanie go tradycyjnymi metodami staje się niemożliwe. Wynika to powszechności stosowania opakowań oraz z ich zróżnicowanego wykorzystania, determinującego często odmienne właściwości. Stąd bierze się duża liczba definicji opakowania. Żadna z tych definicji nie opisuje go jednak w pełni. Ostatnio najczęściej spotykane sformułowanie mówi, że opakowanie to całokształt funkcji, jakie powinno spełniać.”
Jak widać, definicji opakowań jest bardzo wiele. Lecz każda z nich daje nam do zrozumienia, że opakowania są to wyroby przeznaczone do umieszczania w nich produktów w tym celu, aby mogły być one dostarczone do konsumenta w stanie niezmienionym, jak i po to by uatrakcyjnić produkt aby pozytywnie oddziaływał na konsumenta i zachęcał do kupna.
Podział opakowań
Podział opakowań ze względu na funkcję jaka spełniają:
Funkcja Ochronna Towarów – chroni produkt przed działaniem czynników zewnętrznych. Wartość użytkowa musi być zabezpieczona przez opakowanie , aby zapewnić : świeżość, trwałość, estetyczność, atrakcyjność. Opakowanie powinno zapobiegać : zepsuciu, zmianie barwy, zmianie konsystencji, wyparowaniu, zabrudzeniu, uszkodzeniu towaru
Funkcja Informacyjna – nabywca zapoznaje się z rodzajem i właściwościami produktu, datą produkcji, sposobem użycia, terminem ważności, ceną, producentem. Funkcja ta jest ważna w przypadku wprowadzania na rynek nowego towaru.
Funkcja Reklamowa – podnosi ona wartości estetyczne towaru i zachęca do kupna
Funkcja Promocyjna – organizowanie degustacji. Towary znajdujące się w sprzedaży promocyjnej zawierają kupony konkursowe, które upoważniają klientów do udziału w losowaniu nagród.
Funkcja Jakościowa – ma znaczenie przy towarach luksusowych. Są produkowane one z bardzo dobrych tworzyw, o ciekawej kolorystyce, są trwałe i podkreślają wysoki poziom towaru. Estetyczne opakowanie zachęca klienta do kupna mimo wysokiej ceny.
Funkcja Ekologiczna – polega na tym, że opakowania powinny być możliwe do wycofania z obrotu handlowego i nadawać się do utylizacji, aby były przyjazne dla środowiska.
Rozpatrywanie zagadnienia styku opakowań z towarami: A- opakowania bezpośrednie – stykają się bezpośrednio z towarami, chronią towary przed wpływami zewnętrznymi. Należą do nich np.: torebki papierowe.
B – Opakowania pośrednie – służą do ochrony towarów opakowanych bezpośrednio i samych opakowań. Chronią towar przed uszkodzeniami mechanicznymi przed wpływami atmosferycznymi, kradzieżą. Odgrywają ważną rolę w czasie transportu i przechowywaniu. Należą do nich skrzynie, klatki, kartony,
W zależności od przeznaczenia rozróżniamy opakowania: Jednostkowe które zawierają określoną ilość towarów sprzedawaną w handlu detalicznym. Opakowania te powinny umożliwić rozpoznanie opakowanej jednostki. Kolejnymi opakowaniami które można zaliczyć do tej grupy to opakowania zbiorcze zawierają one od kilku do kilkudziesięciu opakowań jednostkowych. Pełnią funkcję ochronną. Nie są przeznaczone dla konsumentów. Do klientów trafiają w przypadku dużej ilości opakowań jednostkowych np.: napoje, cukier Ostatnią grupą opakowań to opakowania transportowe, obejmują ilości towarów, które są najwłaściwsze do wykonywania czynności manipulacyjnych i ułatwiają transport. Mogą to być opakowania bezpośrednie i pośrednie.