Rodzaje papierów wartościowych

Rodzaje papierów wartościowych

Akcja
Akcja - papier wartościowy potwierdzający członkostwo posiadacza w spółce akcyjnej oraz posiadanie ułamkowej części kapitału akcyjnego.
Właściciel akcji posiada prawa majątkowe (prawo do dywidendy, prawo do odpowiedniej części majątku spółki w razie jej likwidacji, prawo poboru akcji) oraz korporacyjne (prawo do udziału w walnych zgromadzeniach, prawo do informacji o działalności spółki, prawo głosu, prawo zaskarżania uchwał, prawo dochodzenia roszczeń spółki).
Wyemitowane przez spółkę akcje mogą być akcjami zwykłymi lub uprzywilejowanymi. Uprzywilejowanie może dotyczyć wielkości przysługującej dywidendy, liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub szczególnych uprawnień w przypadku postępowania likwidacyjnego spółki. Rodzaje uprzywilejowania muszą być zapisane w statucie spółki. Granice uprzywilejowania określa Kodeks spółek handlowych. Uprzywilejowanie może dotyczyć jedynie akcji imiennych.
Bardzo istotnym podziałem z punktu widzenia obrotu giełdowego jest podział na akcje w postaci fizycznej oraz akcje zdematerializowane. Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być tylko akcje nie mające postaci materialnej, a więc istniejące w formie zapisu komputerowego. Akcje dzielimy na:

AKCJE IMIENNE - zawiera w tekście nazwisko akcjonariusza. Zbycie akcji imiennej odbywa się przez pisemne oświadczenie umieszczone na samej akcji lub w odrębnym dokumencie. Zbywalność akcji imiennych może być ograniczona przez przepisy statutu spółki akcyjnej. Posiadacze akcji imiennych wpisywani są do księgi akcyjnej. Zamieszcza się w niej również wpis o przeniesieniu akcji na inną osobę. Za akcjonariusza uważa się wobec spółki tylko tę osobę, która wpisana jest do księgi akcyjnej.

AKCJE NA OKAZICIELA - nie zawiera w tekście danych osobowych akcjonariusza. Sprzedaż akcji na okaziciela nie wymaga żadnych formalności, a ich zbywalność nie może być ograniczona. Za akcjonariusza uważa się posiadacza akcji na okaziciela. Wszystkie akcje dopuszczone do publicznego obrotu i notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie muszą być akcjami na okaziciela i ich zbywalność nie może być ograniczona w jakikolwiek sposób.


Obligacja
Obligacja - papier wartościowy stwierdzający fakt zaciągnięcia długu przez emitenta obligacji u jej nabywcy. Emitent obligacji zobowiązuje się do okresowego wypłacania jej posiadaczowi oprocentowania oraz, w terminie zwanym terminem wykupu, zwrotu jej wartości nominalnej.
Zadłużenie wobec nabywcy obligacji jest spłacane w terminach określonych dla danego rodzaju obligacji Obligacja, w przeciwieństwie do akcji nie ma charakteru udziałowego lecz wierzycielski. Emitentem obligacji może być Skarb Państwa, gmina, bank a także podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Obligatariusze (posiadacze obligacji) są uprzywilejowani w stosunku do posiadaczy akcji - ich wierzytelności są spłacane przed ewentualnym podziałem majątku spółki między akcjonariuszy.


Certyfikat Inwestycyjny
Certyfikat Inwestycyjny - papier wartościowy na okaziciela, emitowany przez Fundusz inwestycyjny zamknięty lub mieszany.
Posiadacz certyfikatu inwestycyjnego posiada prawo do odpowiedniej części majątku funduszu w razie jego likwidacji. Ze względu na notowanie certyfikatów inwestycyjnych na Giełdzie Papierów Wartościowych podlegają one codzienne wycenie rynkowej. Odrębnej, obowiązkowej wyceny certyfikatów dokonuje cyklicznie ich emitent. Wycena ta dokonywana jest z częstotliwością określoną w umowie między okazicielem a emitentem. Wynika ona z oszacowania wartości instrumentów finansowych, w które zainwestował fundusz.
Pole możliwości inwestycyjnych funduszu ograniczane jest przez jego statut. Zamknięte fundusze inwestycyjne mogą inwestować m.in. w transakcje terminowe, prawa pochodne, waluty, a nawet udziały spółek z o.o., a więc lokaty niedostępne z mocy prawa dla funduszy otwartych. Jednocześnie możliwość inwestowania w instrumenty pochodne stwarza funduszom znacznie większe możliwości tworzenia zróżnicowanych strategii inwestycyjnych.

Prawa Do Akcji (PDA)
PDA – papier wartościowy umożliwiający dokonanie sprzedaży akcji nowej emisji przed ich faktycznym wprowadzeniem do obrotu giełdowego. Dzięki dopuszczaniu PDA do obrotu giełdowego zmniejsza się ryzyko braku płynności, wynikające z czasu pomiędzy złożeniem zapisu i opłaceniem akcji i zarejestrowaniem akcji przez właściwy sąd rejestrowy. PDA nie powinny być traktowane przez inwestorów tak jak akcje.
Z możliwości tej korzysta coraz więcej spółek na Giełdzie warszawskiej, które wychodząc naprzeciw oczekiwaniom akcjonariuszy, wnioskują do giełdy o wprowadzenie PDA do obrotu.
Obrót prawami do nowych akcji podlega takim samym regułom jak obrót akcjami. Jeżeli ktoś chce sprzedać zapisane na rachunku papierów wartościowych prawa do akcji, musi złożyć zlecenie w biurze maklerskim według takich samych zasad jak w przypadku akcji. Prawa do akcji notowane są w tym samym systemie notowań, w którym notowane będą akcje danej spółki (lub na którym spółka już jest notowana). Rozliczenie zawartej transakcji przeprowadza Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych oraz dom maklerski według takich samych zasad, jakie obowiązują w odniesieniu do akcji.





Prawo pierwszeństwa
Prawo pierwszeństwa jest papierem wartościowym dającym posiadaczowi przywilej do nabycia akcji nowej emisji danej spółki po określonej cenie. Termin realizacji praw pierwszeństwa poprzez zakup akcji spółki jest z góry określony i kończy się w dniu wygaśnięcia praw pierwszeństwa.
Ważną cechą prawa pierwszeństwa jest to, że może ono być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy. Posiadacz prawa pierwszeństwa może więc zbyć posiadane prawa pierwszeństwa, co jednak oznacza, że nie będzie mógł objąć akcji nowej emisji.

Prawa poboru
Prawo poboru - przysługujące akcjonariuszowi prawo pierwszeństwa do objęcia akcji nowej emisji.
Prawo poboru oznacza przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Prawo to jest o tyle istotne, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. Korzystając z prawa poboru mają oni możliwość zachowania dotychczasowego stanu posiadania w spółce akcyjnej.
Prawo poboru może ono być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy. Zbycie posiadanego prawa poboru oznacza zbycie prawa do nabycia akcji nowej emisji.