Układ krążenia-ogólna charakterystyka

Układ krążenia służy do przenoszenia substancji wewnątrz organizmu. Są to substancje pokarmowe, tlen, dwutlenek węgla, zbędne produkty przemiany materii oraz szczególne substancje-hormony. W układzie krążenia wyróżniamy układ krwionośny i limfatyczny.
Układ krwionośny. Składa się on z serca, naczyń krwionośnych i krążącej w nich krwi. Centralnym narządem układu krwionośnego jest serce, mieszczące się w klatce piersiowej pod mostkiem, zwrócone nieco w lewą stronę. Serce jest workiem wypełnionym krwią, które stale pompuje dzięki rytmicznym skurczom silnie umięśnionej ściany. Serce ssaków podzielone jest na cztery części- 2 przedsionki i 2 komory. Przedsionki przepompowują krew do komór, a komory pompują ją do całego ciała. Aby zapobiec wstecznemu ruchowi krwi, między przedsionkami i komorami znajdują się fałdy, zwane zastawkami. Wśród naczyń krwionośnych odróżnia się tętnice, żyły i naczynia włosowate.
Tętnice prowadzą krew z serca do narządów, a żyły odprowadzają ją z powrotem z narządów do serca. Naczynia włosowate są to najdrobniejsze naczynia krwionośne, które łączą system tętnic i żył. Wszelka wymiana substancji, o których wspomniano na wstępie, odbywa się przez naczynia włosowate.
Obieg krwi w ciele. Największa tętnica, zwana aortą, wyprowadza krew z lewej komory serca do całego ciała. Z całego ciała krew zbierana jest żyłami i ostatecznie dwiema żyłami, które noszą nazwę czczych, wprowadzana jest do prawego przedsionka. Z przedsionka prawego krew zostaje przepompowana do prawej komory, skąd tętnicą płucną odprowadzana jest do płuc. Z płuc żyłą płucną wraca krew do lewego przedsionka, a z niego do lewej komory. W całkowitym obiegu krwi wyróżnia się obieg duży - z lewej komory do wszystkich części ciała i powrót do serca przez prawy przedsionek, oraz obieg mały – z prawej komory do płuc i powrót do serca przez lewy przedsionek.
Krew w dużym obiegu rozprowadza tlen do wszystkich tlen do wszystkich części organizmu, a wracając zabiera dwutlenek węgla. W małym obiegu krew odprowadza dwutlenek węgla do płuc (z których wydalony zostaje przy wydechu), a zabiera tlen. W lewej komorze i przedsionki znajduje się krew utleniona, a w prawej komorze i przedsionku odtleniona. Ponieważ nie ma połączeń między prawą i lewą częścią serca, krew utleniona i odtleniona nie mieszają się.
Krew. Płyn wypełniający serce i krążący w naczyniach składa się z osocza, czerwonych i białych ciałek krwi oraz tzw.płytek krwi. Osocze jest to żółtawa ciecz, zawierająca ok.90% wody, różne białka oraz inne substancje, które krew aktualnie rozprowadza. Jednym z ważnych rodzajów białek osocza jest fibrynogen, powodujący krzepnięcie krwi w razie skaleczenia. Czerwone ciałka (erytrocyty) są to komórki o kształcie krążków, średnicy kilku mikronów, wklęsłych z obydwu stron. Charakterystyczną cechą tych komórek jest brak jądra komórkowego. Czerwone ciałka krwi tworzą się w szpiku kostnym, skąd przedostają się do krwiobiegu. Ich barwa uwarunkowana jest obecnością barwnika – hemoglobiny. Podstawowym jej składnikiem jest związek zwany hemem. Istnieje pewne podobieństwo w strukturze między cząsteczką hemu i cząsteczką roślinnego barwnika zielonego – chlorofilu.. W skład cząsteczki hemu wchodzą: C, H, O, N i Fe.
Hemoglobina ma zdolność nietrwałego przyłączenia tlenu i dwutlenku węgla; właściwość ta umożliwia krwi rozprowadzanie po organizmie tlenu i odprowadzanie dwutlenku węgla. Białe ciałka krwi (leukocyty) występują we krwi w kilku odmianach. Mają one zdolność ruchu samoistnego. Główną ich funkcją jest obrona organizmu przed bakteriami, które wtargnęły do organizmu. Białe ciałka otaczają obce ciało wypustkami plazmatycznymi i pochłaniają je. Płytki krwi (trombocyty) biorą udział w procesie krzepnięcia krwi, ponieważ zawierają niezbędny do tego enzym.