Postawa człowieka i jej cechy

Pojęcie postawy jest rozumiane dwojako:
1. Jako tzw. definicja sytuacji, jakiej dokonuje jednostka, podejmując interakcje skierowaną do określonej osoby jako partnera interakcji

Z punktu widzenia interakcjonizmu symbolicznego w ujęciu Herberta Blumera przyjmowanie pojęcia postawy jako dyspozycji psychicznej jednostki do określonych zachowań jest sprzeczne z koncecją interakcji. Interakcja jest procesem wzajemnych oddziaływań ludzi na siebie. Początek każdej interakcji od strony podmiotu działającego stanowi ocena sytuacji, a właściwie definicja sytuacji. Definicja sytuacji polega na ustaleniu znaczenia sytuacji, odtworzeniu roli drugiej osoby oraz aktywnym operowaniu tymi znaczeniami w doborze odpowiedniego toku własnego działania. Dokonuje się to w dwustopniowym procesie interpretacji:
1) jednostka wyróżnia w danej sytuacji obiekty, które mają dla niej znaczenie ( dokonuje strukturalizacji sytuacji)
2) w wewnętrznej konwersacji przeprowadza szereg operacji na tych znaczeniach: selekcjonuje, sprawdza, przetwarza, dostosowując do potrzeb aktualnej sytuacji

Wg Blumera przyjęcie koncepcji postawy w drugim znaczeniu pomija cały proces definiowania sytuacji. Podmiot inicjujący interakcję nie ma żadnej gotowości do określonego działania, nie ma postawy, ale ciągle definiuje i redefiniuje sytuację, interpretuje reakcje swojego partnera, konsultuje z nim itd.

Znaniecki w swojej socjologicznej teorii działania uznał definicję sytuacji za równoważną postawie w znaczeniu “postawy jednostki czynnej”. Jest ona tu definicją konkretnej sytuacji, w której znalazła się jednostka w określonym momencie swej czynnej działalności. Taką definicję sytuacji można określić jako postawę realną, w przeciwieństwie do definicji sytuacji, nie mającej bezpośredniego związku z aktualnymi czynnościami autora, konstruowanej przez jednostki mówiące lub piszące, które określamy jako postawy ideacyjne. Wiedza i badania empiryczne pod nazwą opinii, postaw itp. prowadzone w formie wywiadów, ankiet i innych źródeł ukazują tylko postawy ideacyjne, zastępcze, odkrywają modele postaw, jakie występują w świadomości i kulturze grup społecznych, w których dana jednostka podlega procesowi socjalizacji i działa. Dlatego “postawa” rozumiana jako definicja sytuacji jest bardziej adekwatna do socjologicznego badania rzeczywistości społecznej.

2. Jako element osobowości, rozumiany jako gotowość jednostki do określonego zachowania się względem danego przedmiotu postawy. Osobowość jednostki obejmuje i wyraża się w określonych postawach jednostki względem różnych elementów rzeczywistości.

W psychologii społecznej G. Meada struktura osobowości obejmuje: “organizację postaw”, samoświadome “ja” (jaźń). Organizacja postaw społecznych stanowi strukturę i treść indywidualnej osobowości.

Postawa jest tu ogólnie rozumiana jako element osobowości. W praktyce badawczej i w określeniach definicyjnych przyjęło się rozumieć postawę jako względnie trwałą dyspozycję jednostki do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu, wynikającą z poglądów, uczuć i dążności danej jednostki odnoszących się do przedmiotu postawy. Postawa obejmuje 3 komponenty:
a) poznawczy - poglądy własne lub przyjęte od innych o danym przedmiocie. Wiedza ta jest przesiąknięta ocenami, może być ona nieprawdziwa, stereotypowa.
b) emocjonalny (afektywny) - względnie trwałe uczucia, upodobania, uprzedzenia negatywne bądź pozytywne w stosunku do przedmiotu postawy, oparte na jakichś doświadczeniach jednostki lub doświadczeniach innych. Komponent ten jest uznawany za dominujący, gdyż nadaje kierunek postawie (określa czy ma ona charakter negatywnej czy pozytywnej) oraz musi mieć tzw. walencję (być uczuciem o określonym zabarwieniu, gdyż postawy o tzw. zerowym ładunku emocjonalnym są niemożliwe).
c) behawioralny- określone zachowanie się względem danego przedmiotu wynikające z poglądów jednostki i jej nastawienia uczuciowego

Te 3 komponenty mogą występować w różnych proporcjach i różnym zestawieniu.

Pewne postawy mają względnie trwały charakter, ale na ogół postawy są zmienne, nietrwałe ze względu na swe wewnętrzne niespójności, zmienne warunki sytuacyjne i podleganie wpływom zmieniającego się otoczenia społecznego. Działaniami, które mogą być podejmowane w celu zmiany postawy są: informacja, dialog, dyskusja, przekonywanie, perswazja, propaganda, angażowanie jednostki w określone działania.