Ideał wychowania od starożytności do współczesności

Referat: „Ideał wychowania od starożytności do współczesności”
• Wychowanie tak dawne jak człowiek
- charakter klasowy i historyczny

CZŁOWIEK PIERWOTNY:
- proces pracy - sporządzenie narzędzi
- wzajemna pomoc, współdziałanie
- przekazywanie swoich doświadczeń młodemu pokoleniu
- przejmowanie doświadczeń
- obserwacja i naśladownictwo
- udzielanie wskazówek
- bezpośredni udział - zdobywanie sprawności i nawyków
• okres barbarzyństwa
- rozwijają się wierzenia, mity
- włożenie większego wysiłku w wychowanie
- przygotowanie do przeżycia
- obrzędy wtajemniczenia=> inicjacja (pierwsza instytucja wychowawcza)
- ustrój wspólnoty pierwotnej nie był ustrojem klasowym
- wszystkie dzieci otrzymywały jednakowe przygotowanie życiowe (różnice wynikały jedynie z różnicy płci)

USTRÓJ NIEWOLNICZY:
- wychowanie w ustroju niewolniczym ma charakter klasowy
- wychowanie – jako funkcja w rękach klasy wolnej
- nauczyciele, wychowawcy oraz instytucje
- starożytna Grecja i Rzym (dwa różne systemy wychowania dzieci wolnych obywateli)
a) Grecja antyczna – system spartański i ateński
System spartański:
- wychowanie dzieci Spartan – klasy panującej
- surowe wychowanie fizyczno – wojskowe
- państwo decyduje które dziecko nadaje się życia, a które ma zostać skazane na śmierć
- wychowanie w instytucjach państwowych (do lat 7 w domu, 7 – 18 instytucja typu koszarowego,18 – 20 przygotowywanie do służby wojskowej, 20 – 30 służba wojskowa, powyżej 30 lat pełnoprawny obywatel)
- wychowanie dla państwa, nie dopuszczające indywidualizmu
- wpajano pogardę dla niewolników
- wychowanie umysłowe (ograniczano się do nauki czytania, pisania, elementarnych rachunków, opowiadań i pieśni wojennych i patriotycznych, uczono ich dawania krótkich, zręcznych odpowiedzi na pytania)
System ateński:
- obejmuje tylko dzieci klasy wolnej
- harmonijne i wszechstronne wychowanie
a) wychowanie muzyczne [wykształcenie umysłowe - do 7 lat w domu, zamożni obywatele: 7 –14 za opłatą od prywatnych nauczycieli otrzymywali wykształcenie, dzieci odprowadzał pedagog (niewolnik, nadzorujący), biedni obywatele: 7 – 12 przygotowywano do kupiectwa, rolnictwa, rzemiosła lub innych umiejętności praktycznych]
b) wychowanie fizyczne [wychowanie sportowe – pięciobój i nauka pływania,
c) naukę kontynuowano w gimnazjach
d) końcowym etapem wychowania było 2 – letnie przygotowanie wojskowe i obywatelskie

Gimnazjum:
- typ szkoły średniej (program nauczania obejmował ćwiczenia ciała i kształcenie umysłu)
Szkółki początkowe:
- dla uboższych (czytanie, pisanie, początki rachunków)

Szkoły typu wyższego:
- charakter filozoficzny (Akademia – założona przez Platona)

RZYM:
- nie przejęli w pełni greckiego kultu ciała i nagości oraz wychowania muzycznego
- poddali się natomiast całkowicie intelektualnej kulturze greckiej
- nauczyciele – retorzy
• szczeble wykształcenia ogólnego:
- elementarny (nie zajmowało się nim państwo – czytać, pisać, rachować uczył niewolnik grecki lub prywatny nauczyciel),
- gramatykalny (szkoła średnia, chłopcy między 12 – 15 rokiem życia, język grecki, łaciński, gramatyka, literatura),
- retoryczny (szkoła wyższa, literatura, prawo, krasomówstwo, historia, geografia, filozofia, oratorstwo polityczne i sądownicze)

USTRÓJ FEUDALNY:
- podział na klasy (klasy i ich poszczególne warstwy to stany: szlachta – rycerstwo, duchowieństwo, chłopstwo, mieszczaństwo
- wychowanie ma charakter klasowy
- wychowanie rycerskie – dzieci feudałów świeckich, wychowanie mieszczańskie – przyuczające do rzemiosła lub kupiectwa, wychowanie kościelne – duchowieństwo, wychowanie chłopskie – w rodzinie, przy pracy na roli
1) Wychowanie rycerskie: [syn szlachcica oddawany na dwór książęcy – funkcja pazia, (uczył się manier dworskiego zachowania), 14 lat – stawał się giermkiem (prawo noszenia miecza, towarzyszył i pomagał panu w walce, mógł się tylko bronić, uczył się cnót i umiejętności rycerskich), młody rycerz – opanowanie 7 cnót rycerskich (jazda konna, pływanie, rzut oszczepem- dzidą, szermierka, myślistwo, gra w warcaby, układanie i śpiewanie wierszy ku czci swojego pana i damy serca, wyrabiano w nim pogardę dla pracy fizycznej i poddanych), pasowanie na rycerza – (21 lat) turniej dworski, na którym pasowany musiał pokazać swoje umiejętności władania bronią i jazdy konno, (dawało prawo do posiadania pieczęci, możliwość ożenku, dysponowanie swoimi dobrami), turnieje, zapasy, polowania, biesiady, życie towarzyskie – sfera zainteresowań rycerza, gardził pracą, nie cenił wiedzy książkowej (rzadko spotykana umiejętność pisania i czytania)
2) Wychowanie cechowe: otrzymywanie nauki rzemiosła w warsztacie domowym, pod silnym nadzorem cechu (nauczyciel – mistrz), pierwszy stopień wychowania – okres terminatora (ucznia), okres wyzwolenia ucznia na czeladnika (czeladnik pracował pod opieką mistrza za określoną opłatą), otrzymanie godności mistrza
3) Wychowanie kościelne: Polskę ominął etap szkół klasztornych, w XII w. nastąpiło zakorzenienie chrześcijaństwa – otwarcie szkół katedralnych, szkoły parafialne - II poł. XIII w. (duży wkład mieszczaństwa pochodzenia niemieckiego – zagrożenie germanizacją) – wprowadzenie przeciwdziałań (pacierz po polsku, nie zatrudnianie w szkolnictwie Niemców nie znających języka polskiego), 1364 – założenie Uniwersytetu w Krakowie przez Kazimierza Wielkiego, po śmierci Kazimierza Wielkiego Uniwersytet upadł – 1400 Władysław Jagiełło wznowił jego działalność