Partie i systemy partyjne w Polsce

PARTIE I SYSTEMY PARTYJNE

WYBORY

1989 – do Parlamentu tzw. Kontraktowe
- do senatu wolne wybory (99 – strona solidarnościowa: 1- Henryk Stokłosa – biznesmen) Większościowe, większość bezwzględna
- do sejmu 299 (2/3) strona rządząca (PZPR, SD, PSL, str. PAX, Unia)
161 (1/3) wolne wybory (wszystkie mandaty str. Solidarnościowa
Ordynacja większościowa (I tura w. bezwzględna, II tura w. względna)

1990 – Prezydenckie

I tura II tura

Wałęsa 40% Wałęsa 74%
Tymiński 23% Tymiński 25%
Mazowiecki 18%
Cimoszewicz 9%
Bartoszcze 7%
Moczulski 2,5%

Prezydentem gen. W. Jaruzelski, premierem Mazowiecki, Wałęsa odsuwany na 2 tor. Wałęsa idzie do wyborów prezydenckich , NSZZ Solidarność tworzy FORUM
1991 – do Parlamentu
- 111 ugrupowań startuje
- nie było progów wyborczych
- obliczanie głosów metodą Hare’a- Nemeyera
- duże okręgi wyborcze

Wyniki

Unia Demokratyczna 12,32%
SLD 11.99%
PSL 9,22%
Wyborcza Akcja Katolicka 8,98%
Porozumienie Centrum 8,71%
Kongres Liberalno Demokr. 7,49%
NSZZ Solidarność 5,95%

-7 partii w koalicji

CLEAVAGE podział socjopolityczny
‘89 – za/przeciw komunizmowi
’91 – lustracja/ dekomunizacja
’97 – prywatyzacja, podatki, ekonomia (zachodzi podział)
2001 – za/ przeciw UE
2005 – uczciwość ?!


1993- do Parlamentu
Nowa ordynacja progi wyborcze 5%-partie, 8% koalicje, 7% - głosowanie z listy krajowej
Utrudnienia dla partii małych – mniejsze okręgi wyborcze, obliczanie głosów metodą d’Hondta (sprzyjająca partią dużym)

Wyniki:
SLD 20%
PSL 15%
UD 10%
UP 7%
Katolicki Komitet Wyborczy Ojczyzna 6% (nie dostał się)
KPN 5,8%
BBWR 5,4%

1995- PREZYDENCKIE

I TURA II TURA
Kwaśniewski 35% Kwaśniewski 51%
Wałęsa 33% Wałęsa 49%
Kuroń 9,22%
Olszewski 6,86%
Pawlak 4,31%
Zieliński 3,53%
Gronkiewicz-Waltz 2,76%
Mikke 2,40%
Lepper 1,32%

ROP – partia zbudowana przez Jana Olszewskiego

RODZINY IDEOLOGICZNE
SLD – socjaldemokracja
UP – socjalistyczna
PSL – agrarna
KPN – niepodległościowa (piłsudczykowska, propaństwowość, uzdrowienie rządów)

Kadencja 93 – 95

Próba zjednoczenia prawicy
Porozumienie 11.XI (małe partie prawicowe)
UPR
Stronnictwo Ludowo Chrześcijańskie
Partia Konserwatywna
Stronnictwo Narodowo Demokratyczne
Partia Chrześcijańskich Demokratów

Przymierze dla Polski
(duże partie prawicowe)
Porozumienie Centrum
Porozumienie Ludowe
Koalicja Konserwatywna
RdR
ZchN

Sekretariat Ugrupowań Centroprawicowych
(prawicowi outsiderze)
ChD-SP
Ruch III RP
Zjednoczenie Polski
Stronnictwo Wierności RP

Konwent św. Katarzyny

2000 – prezydenckie

Kwaśniewski 53,90%
Olechowski 17,30%
Krzaklewski 15,57%
Kalinowski 5,95%
Lepper 3,05%
Wałęsa 1,01%

Skutki wyborów :
-słaby wynik Kalinowskiego
-ukonstytuowanie PO
-rozbicie obozu prawicowego/słabość Krzaklewskiego
-słaby wynik Leppera/ rok później ta partia zdobywa 10% poparcia społecznego.

2001 – do parlamentu

Nowa ordynacja – zniesiono listę krajową
Obliczanie głosów metodą ST. Langue (preferuje ugrupowania średnie)

Wyniki:
koalicja
SLD – UP 41%
PO 12%
Samoobrona 10%
PiS 9,5%
PSL 9%
LPR 8%

RZĄDY (GABINETY)

89 – 90  RZĄD MAZOWIECKIEGO
90 – 91  RZĄD BIELECKIEGO
91 – 92  RZĄD OLSZEWSKIEGO (mniejszościowy)
92 – 93  RZĄD HANNY SUCHOCKIEJ
93  wotum nieufności dla tego rządu i nowe wybory
93 – 95  RZĄD PAWLAKA
95 – 96  RZĄD OLEKSEGO
96 – 97  RZĄD WŁ.CIMOSZEWICZA
97 - 01  RZĄD BUZKA
01 – 04  RZĄD MILLERA
04 – 05  RZĄD BELKI

LISTA KRAJOWA Od 1991 – 2001 391 mandatów z okręgów 69 mandatów z listy

Do podziału tych 69 mandatów miały prawo ogólnopolskie komitety wyborcze, które w skali kraju zdobyły minimum 7% poparcia. Każda z nich ma swoją listę . 69 kandydatów (posłów) (kolejność jest istotna, bo brani są od góry) którzy startują także z okręgu , ale jeśli się nie dostaną mogą wejść z listy jeśli ich partia ma te 7%.
np. 3 partie w parlamencie
A – 50% - ma prawo do obsadzenia 34 posłów z listy
B – 25% - może obstawić 17 z listy
C – 25% - może obsadzić 17 z listy

CECHY POLSKIEGO SYSTEMU POLITYCZNEGO

1. niestabilność (absolutna) preferencji wyborców, partii w parlamencie, ordynacji
2. podział genetyczny (2 relewentne postPRLowskie SLD, PSL)
3. duża rola związków zawodowych (OPZZ, Solidarność) Wsparcie dla mediów – zaplecze, hamowały reformy gospodarki
4. niechęć partii dla nazwy ze słowem „partia”
5. tworzenie mediów w paśmie postPRLowskim albo postsolidarnościowym
6. partie idą w stronę typu catch all
7. zmiany polaryzacji partii
-89-97 – duża polaryzacja
-93-97 – stopniowe zmniejszenie dystansu
-od 2001 zwiększenie polaryzacji (LPR – Samoobrona)
Duży konflikt ideologiczny bo przy wyborze pre + nowe kreują 2 partie populistyczne LPR i Samoobronę

HUNTINGTON

• Transformacja - ośrodek władzy jest silny i decyduje o tempie i zakresie zmian
• Przemieszczenie – mają miejsce wybory, bo ani władza ani opozycja nie są na tyle silne by przeprowadzać zmiany czy przejąć władzę
• Zastąpienie – gwałtowne przejęcie władzy przez opozycję (bo jest silna a ośrodek władzy jest słaby)

Gerymandering – manipulacja okręgami wyborczymi