Porażka Hiszpanów w wojnie z USA w 1898 r. Doprowadziła do przejęcia kontroli nad Kubą przez Amerykanów. W 1902 r. Kuba formalnie uzyskała niepodległość, lecz w praktyce była zależna politycznie i ekonomicznie od Stanów Zjednoczonych. W praktyce taka sytuacja miała miejsce do końca lat 50-tych. Przez lata 50-te rządy sprawowały władze cieszące się poparciem Waszyngtonu. Mimo oficjalnie obowiązującej demokratycznej konstytucji kolejne rządy Kuby miały charakter dyktatorski. Dominującą postacią życia politycznego Kuby był od lat 30-tych płk. Fulgencio Batista de Zaldivar, który w 1940 roku ustanowił własną dyktaturę. Jego następca Ramon Grau San Martin również rządził w latach 1944-48 metodami dyktatorskimi.
Gospodarka kubańska, całkowicie oparta na monokulturze trzciny cukrowej i turystyce, była zupełnie uzależniona od USA. Rodziło to nastroje nacjonalistyczne, które – po ponownym dojściu Batisty do władzy w 1952 r. i ustanowieniu terrorystycznej dyktatury wojskowej – wykorzystała grupa lewicujących intelektualistów z braćmi Fidelem i Raulem Castro Ruz na czele.
NOWA WŁADZA
W 1953 r. Pojawił się młody, ambitny adwokat Fidel Castro, który jak się później okazało, zdominował życie polityczne całego państwa na długie lata. W początkowym okresie Fidel Castro nie był komunistą, nie był tez tak odbierany przez Amerykanów.
F. Castro 26 lipca 1953 r. podjął próbę zdobycia władzy siłą, ale atak na koszary Moncada odparto. Próba nie powiodła się, Castro został uwięziony. Lecz jego ruch znany pod nazwą „ruchu 26 lipca” zyskał znaczna popularność. Po dwóch latach Castro został zwolniony i wyemigrował do Meksyku, by tam przygotować kolejny spisek zbrojny. Jesienią 1956 roku wybuchło na Kubie powstanie, a w grudniu 1956 r. bracia Castro i sformowany przez nich kilkudziesięcioosobowy oddział wylądowali na wyspie. Desant został rozbity przez wojska Batisty, ale niewielkiej części oddziału udało się przedrzeć w góry Sierra Madre (Sierra Maestra) na południu Kuby, gdzie Castro zaczął tworzyć oddziały partyzanckie. Wojna domowa trwała ponad dwa lata i kosztowała ok. 20 tys. istnień ludzkich. W 1958 r. Castro otrzymał pomoc radziecką. Umożliwiła mu ona podjęcie jesienią tego roku ofensywy. 1 I 1959 r. Batista uciekł, następnego dnia oddziały kierowane przez Argentyńczyka Ernesto Che Guevarę zajęły Hawanę.
Istotną rolę w obaleniu dyktatury Batisty odegrał także spisek wojskowy w armii dyktatora, na którego czele stał gen. Cantilla. Na czele nowego rządu stanął początkowo działacz demokratyczny – Miro Cardona. Po kilku tygodniach został jednak odsunięty od władzy, po którą sięgnął sam Castro.
GOSPODARKA I POLITYKA
Najważniejszym jego posunięciem była reforma rolna zarządzona 17 maja 1959 r., której kształt wymierzony był przede wszystkim w kapitał Stanów Zjednoczonych zainwestowany w plantacjach i przetwórstwie trzciny cukrowej. W następnym roku doszło do wywłaszczenia obcego kapitału i nacjonalizacji bez odszkodowań amerykańskich kompanii ropy naftowej, a wkrótce potem pozostałych przedsiębiorstw amerykańskich.
Stosunki z USA gwałtownie się pogorszyły. Jesienią 1960 r. rząd USA zastosował embargo handlowe wobec Kuby, a 3 I 1961 r. zerwał stosunki dyplomatyczne z Hawaną.
Kuba uzyskała wtedy poważną pomoc gospodarczą od ZSRR i krajów demokracji ludowej. Jej istota polegała na kupowaniu cukru (bojkotowanego przez USA) po cenach światowych i sprzedawaniu Kubie po symbolicznej cenie ropy naftowej, którą Kuba częściowo reeksportowała. Pomoc ta wynosiła ok. 2 mld. $ rocznie.
W 1961 r. Castro stanął na czele Komunistycznej Partii Kuby. Kuba została całkowicie izolowana na terenie Ameryki, a w 1962 r. usunięto ją z Organizacji Państw Amerykańskich.
Terrorystyczny kurs polityki Castro spowodował, że wiele osób, w tym także byli partyzanci z gór Sierra Madre, musieli szukać schronienia poza granicami Kuby przed czystkami prowadzonymi przez Castro. W latach 1960-70 do USA wyemigrowało ok. 500 tys. Kubańczyków. Powodem emigracji była także trudna sytuacja gospodarcza kraju.
NIEUDANA PRÓBA
W dniu 20 stycznia 1961 r. John Fitzgerald Kennedy został zaprzysiężony na trzydziestego piątego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Pierwsze miesiące przyniosły prezydentowi dotkliwą klęskę. Co gorsza niezawinioną przez niego samego. Poprzedni prezydent D. Eisenhower, pozostawił swojemu następcy bombę z włączonym zapalnikiem zegarowym - Kubę. J. Kennedy obejmują urząd prawdopodobnie nie wiedział, że w 1960 r. Centralna Agencja Wywiadowcza rozpoczęła przygotowania do obalenia Fidela Castro. Akcja miała być przeprowadzona przez uchodźców kubańskich, którzy wyszkoleni i wyposażeni przez CIA w tajnych bazach w Nikaragui, mieli dokonać desantu na Kubę.
15 kwietnia 1961 r. z lotniska Puerto Cabezas w Nikaragui wystartowały samoloty B-26B. W trzech lotach zaatakowały lotniska w San Antonio de los Banos, Campo Libertad i Antonio Maceo, ale nie udało im się zniszczyć wszystkich samolotów kubańskich, co miało istotne znaczenie dla dalszego przebiegu inwazji. 17 kwietnia o świcie 1400 kontrrewolucjonistów wyskoczyło z 5 okrętów desantowych, które dobiły do plaży w Zatoce Świń. Operacja udała się, ale na brzegu wojska inwazyjne napotkały na zorganizowaną obronę i z trudem przedarły się do nabrzeżnych lasów. Jednocześnie do akcji przystąpiły samoloty kubańskie. Już w czasie lądowania oddziałów inwazyjnych kubańskie myśliwce zatopiły statek Houston a później inną jednostkę Rio Escondido. Przeprowadzona 21 kwietnia 1961 r. akcja w Zatoce Świń po czterech dniach zakończyła się kompletna
klęską. Z 1400 uchodźców, którzy wzięli udział w inwazji, zginęło 120, a ponad 1200 dostało się do niewoli. Nielicznym udało się powrócić na Florydę. Z czasem uwięzieni zostali wykupieni z rąk władz kubańskich za dostawy leków wartości 55 mln dolarów.
Prezydent Kennedy, choć niewiele wiedział o przygotowaniach do tej awantury, honorowo wziął na siebie odpowiedzialność za poczynania swoich tajnych służb.
KONFLIKT
Kennedy potrafił szybko otrząsnąć się z tej porażki, ale nie mając doświadczenia w sprawach międzynarodowych i dość naiwnie traktując Związek Radziecki, szybko wystawił się na następny cios.
Nikita Chruszczow, który bacznie obserwował kubańskie wydarzenia i zachowanie nowego prezydenta, doszedł do wniosku, że Kennedy nie jest groźnym przeciwnikiem i łatwo można sobie z nim poradzić tym bardziej, że prezydent jest nastrojony ugodowo. Uznał, że osobiste spotkanie z Chruszczowem może przyczynić się do rozwiązania najważniejszych problemów ówczesnego świata: zahamowania wyścigu zbrojeń i stabilizacji sytuacji w Niemczech.
W lutym 1961 r. po naradzie z ambasadorem amerykański w Moskwie Llewellynem Thompsonem i trzema byłymi ambasadorami podjął decyzje spotkania z Chruszczowem. 9 marca Chruszczow przyjął propozycję spotkania, chciał on osobiści poznać człowieka, z którym miał zamiar zwyciężyć w grze on panowanie nad światem.
Spotkali się w czerwcu 1961 r. w Wiedniu. Rozmowy trwały 2 dni. Chruszczow wrócił do Moskwy z wrażeniem zwycięstwa, dlatego zdecydował się na stanowcze posunięcia na dwóch frontach: w Berlinie i na Kubie. Jego plan był bardzo niebezpieczny, ale zwycięstwo ugruntowałoby pozycję Związku Radzieckiego na arenie międzynarodowej i zepchnęło Stany Zjednoczone do defensywy na długie lata.
Chruszczowa niepokoiła narastająca przewaga amerykańskich strategicznych, co było wynikiem zdecydowanych działań nowego prezydenta. To właśnie obiecywał Kennedy wyborcom, że zlikwiduje militarna przewagę Związku Radzieckiego, którą określił mianem „luki rakietowej”, gdyż w arsenale radzieckim było bez mała dwukrotnie więcej rakiet balistycznych z głowicami nuklearnymi niż amerykańskich. Efektem tego stał się bardzo szybki wzrost liczby amerykańskich rakiet i zmiana proporcji sił. W 1960 r. Rosjanie mieli 35 rakiet, Amerykanie 18. W rok później Amerykanie mieli 63 rakiety, Rosjanie 50. W 1963 r. przewaga była już bardzo wyraźna: USA miało 294 rakiety, a ZSRR tylko 75.
Przywódca ZSRR uznał, że może zmusić prezydenta USA do poważnych ustępstw i polecił zainstalować na Kubie rakiety średniego zasięgu. Miał to być argument przetargowy w rokowaniach zbrojeniowych. We wrześniu 1962 r. amerykańskie samoloty dokonujące rutynowych lotów zwiadowczych zaczęły dostarczać zdjęcia, na których eksperci rozpoznali stanowiska rakiet przeciwlotniczych, jakie Rosjanie zamieszczali wokół baz rakietowych na terytorium swojego państwa. Był to pierwszy sygnał ostrzegawczy.
Międzyczasie na Kubie po nieudanej inwazji w Zatoce Świń F. Castro przyspieszył proces przemian socjalistycznych, z czym wiązało się poszerzenie współpracy z ZSRR i jego satelitami. Podczas pobytu na początku lipca 1962 r. w Moskwie kubańskiej delegacji wojskowej z Raulem Castro na czele, podjęto ostateczną decyzję o udzieleniu pomocy militarnej rewolucyjnej Kubie. W końcu lipca tego roku na Kubę zaczęły przybywać pierwsze dostawy sowieckiej broni strategicznej.
W połowie 1962 r. amerykańska agencja wywiadowcza CIA uzyskała od swoich ludzi na Kubie informacje, że do portów przybywają statki radzieckie. Nie udało się dowiedzieć, co przywoziły, aczkolwiek szpiedzy wskazywali na wojskowy charakter dostaw. W sierpniu 1962 r. szef CIA John McCone zażądał od prezydenta Kennedy’ego zgody na zwiększenie liczby lotów wywiadowczych nad Kubą. Wkrótce 29 sierpnia, samolot U-2 sfotografował dwie wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych SA-2 oraz sześć innych w budowie. Tego odkrycia nie można było już zlekceważyć. Co prawda SA-2 były bronią defensywna i w najmniejszym stopniu nie mogły zagrozić Ameryce, to jednak wiedziano, że w Związku Radzieckim ich stanowiska budowano wokół silosów rakiet balistycznych.
W tym samym czasie, gdy amerykańskie samoloty fotografowały wybrzeża Kuby, aby odkryć tam stanowiska rakiet w Moskwie rozwijała się akcja szpiegowska, której centralna postacią był Oleg Pienkowski. Pracownik wywiadu wojskowego GRU od marca 1962 r. prac owal brytyjskiego wywiadu.
Wg szacunków wywiadu amerykańskiego, do połowy X 1962 r. ok. 100 sowieckich statków dostarczyło na Kubę m.in.: 42 wyrzutnie rakiet balistycznych ziemia-ziemia średniego zasięgu (do 1100 mil), 144 wyrzutnie rakiet ziemia-powietrze (SAM), 42 myśliwce bombardujące IŁ-28 oraz 42 myśliwce MIG-21. Równocześnie na Kubę przysłano Rakieta ziemia- powietrze ok. 22 tys. radzieckich żołnierzy i techników.
4 września prezydent J.F. Kennedy - nieznający jeszcze szczegółów radzieckich dostaw na Kubę – oświadczył, iż USA nie zgodzą się nigdy na rozmieszczenie na tej wyspie rakiet ziemia-ziemia, ani jakiejkolwiek innej strategicznej broni ofensywnej. W kilka dni później ambasador ZSRR w Waszyngtonie A. Dobrynin zapewnił Roberta Kennedy’ego – brata prezydenta, iż na Kubie nie zostaną zainstalowane rakiety ziemia-ziemia.
12 września ukazało się w tej sprawie oświadczenie agencji TASS stwierdzające m.in.: „... Związek Radziecki nie potrzebuje przenosić swojej broni- w celu przeciwdziałania agresji – do innego kraju na przykład na Kubę. Nasza broń nuklearna jest tak potężna i Związek Radziecki ma tak potężne rakiety, że nie ma powodów do poszukiwania dla nich miejsc poza granicami Związku Radzieckiego.
Równocześnie specjaliści sowieccy – korzystając ze sprzyjających warunków atmosferycznych – kontynuowali na Kubie montaż wyrzutni rakiet balistycznych. 15 X po poprawie pogody samolot zwiadowczy U-2 sfotografował zbudowane już wyrzutnie rakiet ziemia-ziemia, które znajdowały się w rejonie San Cristobal – kilkadziesiąt kilometrów od Hawany. W kierownictwie USA doszło w następnych dniach do dramatycznej dyskusji na temat sposobu reakcji na sowiecką prowokację. Radykałowie na czele z Deanem Achesonem proponowali zmasowany atak powietrzny na wyrzutnie. Umiarkowani (Robert Kennedy, Robert McNamara) opowiadali się natomiast za zastosowaniem wojskowej blokady Kuby.
W tym czasie Rosjanie – nie wiedząc jeszcze o amerykańskim odkryciu – nadal zapewniali USA o nieobecności na Kubie swoich rakiet. 18 X minister spraw zagranicznych ZSRR Andriej Gromyko potwierdził to w rozmowie z prezydentem Kennedym.
Wreszcie 24 X prezydent USA w przemówieniu telewizyjnym poinformował naród amerykański o zaistniałej sytuacji, nazywając wcześniejsze twierdzenia Gromyki kłamstwem. Kennedy zapowiadał też wprowadzenie z dniem 24 X kwarantanny na wodach otaczających Kubę.
Ponad 180 amerykańskich okrętów wojennych rozpoczęło tego dnia blokadę wyspy, rewidując wszystkie statki płynące na Kubę. 20 radzieckich transportowców z kolejną partią sprzętu wojskowego zatrzymało się tuż przed linią graniczną obszaru kwarantanny. Siły nuklearne USA i ZSRR postawione zostały w stan najwyższej gotowości. Dowództwo amerykańskich sił zbrojnych rozpoczęło przygotowania do inwazji na wyspę, w której uczestniczyć miało 340 tys. żołnierzy. 24 X rząd radziecki zaprotestował przeciwko blokadzie Kuby i po raz kolejny oświadczył, że na wyspie nie ma nuklearnej broni ofensywnej. W armii sowieckiej wstrzymano urlopy i demobilizację starszych roczników, a na Kubę udał się członek najwyższych władz KPZR A. Mikojan.
Dnia 25 X Kennedy wysłał do Moskwy depeszę, zawierającą żądanie przywrócenia na Kubie stanu poprzedniego, czyli wycofania rakiet. 26 X Nikita Chruszczow przysłał odpowiedź, w której proponował USA przerwanie blokady i oficjalne zobowiązanie się do nieinterwencji na Kubie. W zamian obiecywał demontaż rakiet. Tego samego dnia jeden z amerykańskich samolotów zwiadowczych został zestrzelony nad Kubą przez radziecką rakietę przeciwlotniczą. Spowodowało to nasilenie przez dowództwo armii USA presji na prezydenta w celu natychmiastowego rozpoczęcia ataku na wyspę.
Rankiem 28 X Chruszczow przesłał Kennedyemu drugi list, w którym do dotychczasowych żądań dołączył kolejne – USA miały usunąć z terenu Turcji rakiety średniego zasięgu Jupiter. Był to najbardziej krytyczny moment w trakcie kryzysu kubańskiego. Kennedy zignorował nowe żądanie Moskwy (zostało ono jednak w późniejszym okresie spełnione) i odpowiedział pozytywnie na pierwszy list Chruszczowa, zapewniając, iż nie dojdzie do inwazji na Kubę, jeśli Rosjanie usuną z jej terytorium broń ofensywną. 29 X Chruszczow wyraził zgodę na demontaż wyrzutni oraz na inspekcję i obserwację amerykańską w czasie operacji ich wywożenia z Kuby.
W dniu 5 listopada 1962 r. z portu z Mariel wyszedł radziecki statek Diwonogorsk z 4 głowicami na pokładzie, 7 listopada wyruszył w morze Metalurg Anosow z 8 rakietami, 2 dni później Brack wywiózł z Kuby 6 rakiet. Związek Radziecki zwlekał z ewakuacja bombowców Ił-28 powodując, że amerykańskie okręty pozostały na pozycjach do 20 listopada, aż Rosjanie zaczęli rozmontowywać samoloty i ładować je na statki. Blokada zakończyła się. 15 grudnia 1962 r. pierwsze bombowce Ił-28 opuściły Kubę w skrzyniach na pokładzie statku Kasimow. Takie rozwiązanie kryzysu wywołało negatywną reakcję F. Castro i doprowadziło do przejściowego ochłodzenia stosunków sowiecko-kubańskich.
Kryzys, który zatrwożył świat grożący wybuchem wojny między dwoma mocarstwami zakończył się zwycięstwem Kennedy’ego. To bardzo umocniło jego pozycję. Ameryka uwierzyła w swojego prezydenta.
PODSUMOWANIE
Kryzys kubański był najpoważniejszym konfliktem radziecko-amerykańskim i postawił świat w obliczu wojny nuklearnej. Do jego rozwiązania przyczyniła się mediacja sekretarza generalnego ONZ U Thanta, papieża Jana XXIII i innych wybitnych polityków. Kryzys przyczynił się do wzrostu popularności Kennedy’ego, natomiast osłabił pozycję Chruszczowa, który nie mógł (mimo nacisków Fidela Castro) zdecydować się na rozpętanie wojny i ostatecznie – widząc bezkompromisowe stanowisko USA - ustąpił. Konsekwencją kryzysu było też utrwalenie na Kubie komunistycznego rządu F. Castro, któremu przestała zagrażać bezpośrednia interwencja amerykańska.
KALENDARIUM
Kryzys kubański
• Styczeń 1959 r. - Fidel Castro przejmuje władzę na Kubie
• Kwiecień 1962 r. - Nikita Chruszczow podejmuje decyzję o rozmieszczeniu rakiet na Kubie
• 14 października 1962 r. - amerykański samolot zwiadowczy U-2 fotografuje na Kubie wyrzutnie rakiet średniego zasięgu
• 22 października 1962 r. - prezydent J. F. Kennedy informuje Amerykanów o nałożeniu "morskiej kwarantanny" na Kubę; siły zbrojne USA i ZSRR zostają postawione w stan gotowości
• 26 października 1962 r. - do Departamentu Stanu USA trafia list Chruszczowa z propozycją demontażu wyrzutni w zamian za deklarację nietykalności Kuby
• 27 października 1962 r. - sowiecka rakieta trafia w samolot U-2 nad Kubą; wieczorem Robert Kennedy i Anatolij Dobrynin uzgadniają, że Kreml usunie rakiety z Kuby, a Amerykanie z Turcji
• 28 października 1962 r. - Radio Moskwa ogłasza, że Chruszczow przyjął propozycję prezydenta Kennedy'ego
• 20 listopada 1962 r. - Sowieci wycofują ostatnie rakiety z Kuby
• Kwiecień 1963 r. - Amerykanie wycofują ostatnie rakiety z Turcji
WAŻNE POSTACIE
Nikita Siergiejewicz Chruszczow, (Ники́та Серге́евич Хрущёв)
Urodzony 17 kwietnia 1894 - zmarł 11 września 1971, polityk radziecki, działacz partyjny i państwowy,
I Sekretarz Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) w latach 1953 - 1964 i premier ZSRR w latach 1958 - 1964.
John Fitzgerald Kennedy (1917-1963)
Popularny "JFK", trzydziesty piąty prezydent USA (1961 - 1963). Urodził się 29 maja 1917 roku w Bostonie. Pochodził z bogatej, katolickiej rodziny.
W czasie II wojny światowej w stopniu porucznika marynarki dowodził kutrem torpedowym. Rozpoczął prezydenturę 9 listopada 1960 roku. Powołał do życia Korpus Pokoju.
Przyczynił się do wprowadzenia zakazu prób z bronią atomową. Zmarł w wyniku zamachu, 22 listopada 1963 roku w szpitalu Parkland Dallas w stanie Texas, gdzie rozpoczynał swoją kampanię wyborczą.
Fidel Castro
Urodził się w rodzinie zamożnego plantatora trzciny cukrowej w okolicach Biran w prowincji Oriente. Jako dziecko pracował przy uprawie trzciny. W wieku 6 lat udało mu się przekonać rodziców, by wysłali go do szkoły.
Poglądy Castro ewoluowały od nacjonalistyczno-demokratycznych (przed i wkrótce po obaleniu dyktatury) po komunistyczne. Na Kubie zaprowadzono socjalizm. Znacjonalizowano przemysł, skonfiskowano mienie nie-Kubańczyków, skolektywizowano rolnictwo. Z Kuby uciekło wiele osób, przede wszystkim przedstawicieli klasy średniej. Część z nich utworzyła w Miami na Florydzie opozycję antycastrowską. Fidel Castro, sprawujący od 1976 roku funkcję prezydenta kraju, nie zamierza wycofać się z polityki.
Pojawiające się, co jakiś czas dywagacje na temat jego ewentualnych następców nie mają, przynajmniej obecnie, żadnych podstaw. Przeciwnicy jego rządów twierdzą, iż rządy Castro na Kubie pochłonęły od ok. 60 tysięcy do ok. 100 tysięcy ofiar
Fulgencio Batista y Zaldvar
Urodzony 16 stycznia 1901 - zmarł 6 sierpnia 1973, kubański polityk, generał i dyktator w latach 1952-1959. Batista wstąpił do armii w roku 1921. W roku 1933 przewodził tzw. buntowi sierżantów, który obalił tymczasowy rząd Carlosa Manuela de Cspedesa, który wcześniej usunął rząd gen. Gerardo Machado y Moralesa. Prezydentem został mianowany Ramon Grau, ale Batista, obejmując stanowisko szefa sztabu armii, sprawował faktyczną kontrolę nad poczynaniami prezydenta. W październiku 1940 roku Batista został wybrany prezydentem i był nim do 1944 roku. Później ze względów konstytucyjnych nie mógł być wybrany ponownie. Udał się na dobrowolną emigrację na Florydę, aby powrócić na Kubę w roku 1952. W wyniku wojskowego zamachu stanu 10 marca 1952 roku usunął prezydenta Carlosa Prio Socarrasa i stał się dyktatorem. Politycznie oznaczało to odrzucenie konstytucji i nawiązanie dobrych stosunków z USA i kręgami zorganizowanej przestępczości.
Jego rządy cechowały się brutalnością i powszechną korupcją. Kuba stała się dogodnym miejscem robienia interesów dla amerykańskich firm, a także popularnym miejscem turystyki amerykańskiej
Pułkownik Oleg Pieńkowski (ros. Олег Пеньковский) (1919 - 1963)
Wysoki oficer radzieckiego wywiadu wojskowego GRU, aresztowany za szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii w 1962 roku i następnie stracony.
Początki służby
Urodzony w 1919 roku, syn poległego w wojnie domowej oficera Białogwardyjskiej Armii, co później zaważyło na dalszych awansach Pieńkowskiego. Absolwent Kijowskiej Szkoły Artylerii w 1929 roku. 17 września 1939 roku brał udział jako oficer polityczny baterii, wchodzącej w skład 1 Frontu Zachodniego, w agresji na Polskę. W 1940 roku uczestniczył w wojnie z Finlandią.
II wojna światowa
Po inwazji Niemiec na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku, odesłany do Zarządu Politycznego Moskiewskiego Okręgu Wojskowego. Podczas wojny był czterokrotnie ranny i wielokrotnie odznaczany. Walczył m.in. w 323 pułku artylerii przeciwpancernej, nad którym następnie objął dowodzenie
Luka nuklearna
Przez lata pięćdziesiąte Stany Zjednoczone próbowały naprawić tzw. lukę nuklearną, jaka ich zdaniem występowała między nimi a Związkiem Radzieckim. Owej luki w ogóle nie było. Amerykanie wierzyli w słowa Nikity Chruszczowa, który chwalił się, że Związek Radziecki produkuje rakiety międzykontynentalne jak parówki. Materiały dostarczone przez Pieńkowskiego pozwoliły CIA ujrzeć prawdziwą skalę potęgi nuklearnej Związku Radzieckiego.
Aresztowanie, wyrok, egzekucja
Oleg Pieńkowski został aresztowany przez KGB 22 października 1962 roku. Oficera CIA z Ambasady KGB aresztowało, kiedy przyszedł na alarmowe spotkanie z Pieńkowskim. Wcześniej otrzymał znak alarmowy, jakim był głuchy telefon. W pokazowym procesie, który miał miejsce w maju 1963 roku, udowodniono mu szpiegostwo. Pieńkowski skazany został na karę śmierci, o wykonaniu wyroku doniesiono 17 maja 1963 roku.
Podsumowanie działalności O. Pieńkowskiego
Oleg Pieńkowski okazał się najbardziej wartościowym szpiegiem zimnej wojny. Zapewne, dlatego, że podczas jego kariery jako szpiega miało miejsce bardzo ważne wydarzenie, kubański kryzys rakietowy. Oprócz tego, że spędził on w Londynie i Paryżu, z oficerami CIA i MI6, ok 144 godzin, podczas których sypał informacjami, których spisanie zajęło 1500 stron maszynopisu, przekazał także 111 rolek filmów, zawierających ok. 10 tysięcy przefotografowanych kart dokumentacji wojskowej i technicznej.
Anastas Iwanowicz Mikojan (ros. Анаста́с Ива́нович Микоя́н) (27.X.1895 – 21.X1978)
Radziecki polityk, brat Artioma Mikojana. Z pochodzenia Ormianin. Pobierał nauki w Ormiańskim Seminarium Duchowym w Tyfilisie (obecnie Tbilisi). Ukończył tę szkołę z wyróżnieniem. Nie został jednak duchownym, albowiem w tym czasie wybuchła Rewolucja Lutowa, a on sam wstąpił do partii bolszewików. Po śmierci Lenina w styczniu 1924 poparł Józefa Stalina. W1926 został komisarzem (ministrem) ds. zapatrzenia a następnie handlu zagranicznego. Jako jeden z nielicznych członków rządów z tamtych czasów przeżył represje lat 30. Pod koniec lat 30. został wiceprezesem Rady Komisarzy Ludowych, czyli wicepremierem ZSRR.
Podczas wojny współpracował ze Stalinem w sprawach obrony. Po śmierci Stalina (1953) pozostał na stanowisku wicepremiera i w ścisłym kierownictwie. W 1957 poparł Nikitę Chruszczowa w walce z "antypartyjną grupą".
Wykonywał szereg misji dyplomatycznych, odwiedzał z ramienia Chruszczowa między innymi USA, lub Kubę, gdzie spotykał się z Fidelem Castro. Reprezentował ZSRR na pogrzebie prezydenta Kennedy'ego. W latach 1964-1965 sprawował urząd Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, czyli formalnej głowy państwa. W 1965 odszedł na emeryturę
