Podejmowanie działalności gospodarczej w Polsce

Podmiot podejmujący i wykonujący zawodowo i we własnym imieniu działalność gospodarczą zwany jest przedsiębiorcą.

Przedsiębiorcą może być:
osoba fizyczna,
osoba prawna,
nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego.

Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Spółkami prawa handlowego nie mającymi osobowości prawnej są spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe i spółki komandytowo-akcyjne przewidziane w kodeksie spółek handlowych.

Obowiązek uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców dotyczy:

osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą,
spółek jawnych,
spółek partnerskich,
spółek komandytowych,
spółek komandytowo-akcyjnych,
spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółek akcyjnych,
spółdzielni,
przedsiębiorstw państwowych,
jednostek badawczo-rozwojowych,
przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne,
towarzystw ubezpieczeń wzajemnych,
innych osób prawnych, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru,
oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń.
Podstawa prawna: art. 36 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. Nr 121, poz. 769, z 1998 r. Nr 155, poz. 1015, z 2000 r. Nr 60, poz. 702, Nr 84, poz. 948 i Nr 114, poz. 1193).

Wśród przedsiębiorców najwięcej jest osób fizycznych. Wśród przedsiębiorców będących osobami prawnymi najwięcej jest spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Pojęcie osoby fizycznej odpowiada używanemu w języku potocznym pojęciu człowieka. Definicję osoby fizycznej należy wywodzić z przepisów kodeksu cywilnego. Elementem istotnym dla oceny, czy osoba fizyczna może być przedsiębiorcą, jest zdolność do czynności prawnych tej osoby.

Przedsiębiorcami co do zasady zostają osoby fizyczne pełnoletnie, które nie zostały ograniczone w swojej zdolności do czynności prawnych.

Osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz te jednostki organizacyjne, które w odpowiednich przepisach określone zostały jako osoby prawne.

Osobowość prawna może być związana z określoną kategorią podmiotów (np. spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, fundusze inwestycyjne) lub z indywidualnie określonymi podmiotami (np. Narodowy Bank Polski, Polska Akademia Nauk, Agencja Techniki i Technologii).

Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy (np. Kodeks spółek handlowych - w odniesieniu do spółek kapitałowych, ustawa o przedsiębiorstwach państwowych - w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych, Prawo spółdzielcze - w odniesieniu do spółdzielni). Organizacja i sposób działania osoby prawnej może być ponadto regulowana przez statut tej osoby prawnej.

Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisania do właściwego rejestru, chyba, że co innego wynika z właściwych przepisów.

Podejmujący działalność gospodarczą mogą w zasadzie swobodnie podejmować decyzję, w jakiej formie organizacyjnej ma być ona prowadzona. Należy jednak pamiętać, że niekiedy przepisy wymagają, aby określona działalność gospodarcza była prowadzona w określonej formie prawnej (np. banki tworzone są w formie spółek akcyjnych ).

Ograniczenia swobody podejmowania działalności gospodarczej - Koncesje

Obowiązek uzyskania koncesji wynikać może jedynie z Prawa działalności gospodarczej.

Uzyskania koncesji wymaga obecnie wyłącznie podjęcie działalności gospodarczej w zakresie:
poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
ochrony osób i mienia,
transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,
budowy i eksploatacji autostrad płatnych,
zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,
rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.

Występować o udzielenie koncesji mogą wszyscy przedsiębiorcy na jednakowych zasadach.

Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać:

oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres,
numer w rejestrze przedsiębiorców,
określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja,
informacje określone w przepisach odrębnych ustaw.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone w odrębnych przepisach

Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji:
gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,
ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa Państwa,
ze względu na ważny interes publiczny,
jeżeli w przypadku udzielania ograniczonej liczby koncesji w wyniku rozprawy udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom.

O udzielenie koncesji może ubiegać się podmiot, który działalności gospodarczej jeszcze nie podjął, jeżeli zamierza ją podjąć po uzyskaniu koncesji. Organ koncesyjny może w takim przypadku wydać promesę (przyrzeczenie wydania) koncesji. Okres ważności promesy nie może być krótszy niż 6 miesięcy.

Koncesja wydawana jest na czas oznaczony nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.

Odmowa wydania koncesji, która nastąpić może wyłącznie w formie decyzji administracyjnej podlega zaskarżeniu w trybie przewidzianym w kodeksie postępowania administracyjnego.

Wydanie koncesji łączy się z obowiązkiem uiszczenia opłaty skarbowej. Np. opłata skarbowa od koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych wynosi 2.500 złotych (za wykonywanie transportu lotniczego) lub 1.000 złotych (za wykonywanie innych usług lotniczych).

Koncesji ani zezwolenia nie wymaga, podlegająca do dnia 31 grudnia 2000 r. koncesjonowaniu, działalność gospodarcza w zakresie:
przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi,
przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi,
obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r.,
usług paszportowych,
dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty,
produkcji, opracowywania, dystrybucji i rozpowszechniania filmów,
chowu, hodowli i połowu ryb w wodach śródlądowych,
prowadzenia targowisk,
transportu morskiego oraz zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej,
usług turystycznych, z wyjątkiem organizowania imprez turystycznych i pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,
sportu profesjonalnego,
poszukiwania i wydobywania surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin.

Pozostała działalność, podlegająca do dnia 31 grudnia 2000 r. koncesjonowaniu, na podstawie:
ustawy o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu,
ustawy o działalności gospodarczej,
ustawy o łączności,
ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej,
ustawy o ochronie roślin uprawnych,
Prawa łowieckiego,
Kodeksu celnego,
ustawy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami,
ustawy o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz o obrocie specjalnym objęta została wymogiem uzyskania zezwolenia.

Ograniczenia swobody podejmowania działalności gospodarczej – Zezwolenia

Obowiązek uzyskiwania zezwoleń obejmuje bardzo wiele dziedzin działalności gospodarczej. Wynika on z szeregu przepisów szczegółowych. Przepisy te oraz Prawo działalności gospodarczej określają równocześnie organy zezwalające oraz wszelkie warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, a także tryb wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń.

Przykłady zezwoleń w działalności gospodarczej:
zezwolenia na wyrób, rozlew, oczyszczanie, skażanie i odwadnianie spirytusu, wydzielanie spirytusu z innego wytworu, a także wyrób i rozlew wódek oraz na
wytwarzanie wyrobów tytoniowych,
zezwolenia na hurtowy obrót napojami alkoholowymi, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży, wyrób i rozlew wyrobów winiarskich,
zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,
zezwolenia wydawane na podstawie przepisów o nasiennictwie,
zezwolenia na konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin,
zezwolenia na hurtowy obrót środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi, wytwarzanie tych środków i materiałów oraz prowadzenie apteki ogólnodostępnej,
zezwolenia na zarządzanie lotniskiem,
zezwolenia na działalność związaną z wykorzystywaniem energii atomowej,
zezwolenia na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego,
zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych,
zezwolenia na obrót w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju,
zezwolenia na obrót w kraju i z zagranicą tuszami zwierzyny i ich częściami,
zezwolenia na sprzedaż usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za granicą, posiadanie, hodowanie,
zezwolenia na utrzymywanie chartów rasowych lub ich mieszańców,
zezwolenia na wykonywanie krajowego zarobkowego przewozu osób pojazdami samochodowymi nie będącymi taksówkami,
zezwolenia na zarobkowy przewóz osób taksówką,
zezwolenia na prowadzenie magazynu celnego lub składu celnego,
zezwolenia na organizacja imprez turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,
zezwolenia na świadczenie usług detektywistycznych,
zezwolenia na produkcję i dystrybucję tablic rejestracyjnych,
zezwolenia na wytwarzanie, przetwarzanie i przerabianie środków odurzających i substancji psychotropowych, przywóz i wywóz z zagranicy tych środków oraz obrót hurtowy nimi,
zezwolenia na uprawę maku i konopi włóknistych,
zezwolenia na produkcję i wprowadzanie do obrotu dietetycznych środków spożywczych i odżywek, a także wprowadzanie do obrotu takich artykułów przywożonych z zagranicy oraz produkcję i wprowadzanie do obrotu jako środków spożywczych lub ich składników takich substancji, które nie były stosowane w celu żywienia ludzi,
zezwolenia na prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt, grzebowisk i spalarni zwłok zwierząt i ich części,
zezwolenia na eksploatację publicznej sieci telefonicznej lub sieci publicznej, przeznaczonej do rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiofonicznych lub telewizyjnych, na używanie urządzeń radiowych do nadawania i transmisji,
zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych,
zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.
Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia.

Przedsiębiorca może ubiegać się o promesę zezwolenia.

Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony. Wydanie zezwolenia na czas oznaczony może mieć miejsce:
na wniosek przedsiębiorcy,
jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.
Jeżeli wydanie zezwolenia wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe, wówczas po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej organ zezwalający udziela zezwolenia na czas oznaczony.

Za wydanie zezwolenia oraz promesy zezwolenia pobiera się opłatę skarbową w wysokości określonej w ustawie o opłacie skarbowej, chyba że przepisy odrębnych ustaw stanowią inaczej. Wysokość opłaty skarbowej jest zróżnicowana.

Ograniczenia działalności gospodarczej - obowiązek zapewnienia, że prace będą wykonywane przez osoby posiadające określone kwalifikacje.

Przedsiębiorca zobowiązany jest zapewnić, aby określone prace były wykonywane przez osoby posiadające niezbędne przygotowanie. Wymóg posiadania określonych kwalifikacji wynika z szeregu szczegółowych ustaw. Tytułem przykładu można wskazać następujące zawody:
adwokaci i aplikanci adwokaccy,
radcowie prawni i aplikanci radcowscy,
biegli sądowi i tłumacze przysięgli,
rzecznicy patentowi,
biegli rewidenci,
doradcy podatkowi,
maklerzy,
aktuariusze, agenci lub brokerzy ubezpieczeniowi,
kierownicy aptek oraz hurtowni farmaceutycznych,
personel lotniczy,
lekarze i lekarze stomatolodzy,
lekarze weterynarii,
nauczyciele,
nauczyciele akademiccy.

Wpis do rejestru przedsiębiorców (zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej)

Wszyscy przedsiębiorcy zobowiązani są zarejestrować się w rejestrze przedsiębiorców, prowadzonym przez sądy.

Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej

Termin: uzyskanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej jest pierwszym krokiem na drodze dopełnienia wszelkich formalności związanych z utworzeniem własnego przedsiębiorstwa. Wybór terminu zgłoszenia zależy od samego zainteresowanego.

Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

W celu dokonania zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej przedsiębiorca (lub jego pełnomocnik) powinien się osobiście udać do tego urzędu, na którego obszarze ma być prowadzona działalność. Może jednak zdarzyć się, że urząd, na którego obszarze ma być prowadzona działalność, odmówi dokonania wpisu do ewidencji, informując, że należy dokonać zgłoszenia w urzędzie miejsca zamieszkania. Odmowa dokonania wpisu powinna nastąpić w drodze decyzji, która podlega zaskarżeniu do samorządowego kolegium odwoławczego. Alternatywą dla zgłaszającego jest zgłoszenie w urzędzie miejsca zamieszkania. W każdej gminie powinien być jeden taki gminny rejestr przedsiębiorców.

Wykonanie obowiązków związanych z ewidencjonowaniem składa się z trzech etapów:
zgłoszenie zamiaru prowadzenia działalności - przedsiębiorca,
zarejestrowanie działalności gospodarczej zgodnie ze zgłoszeniem - urząd,
wydanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji – urząd.

Zgłoszenie zamiaru prowadzenia działalności

Przedsiębiorca składa organowi ewidencyjnemu zgłoszenie, które powinno zawierać:
oznaczenie przedsiębiorcy,
oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie siedziby i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej,
określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej,
wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Do zgłoszenia należy dołączyć dokument potwierdzający tytuł prawny przedsiębiorcy do lokalu (nieruchomości) stałego miejsca wykonywania działalności.

Brak jest ujednoliconego formularza zgłoszeniowego. Poszczególne gminy opracowują własne formularze. Przykładowy wypełniony formularz stanowi załącznik nr 1 do niniejszego przewodnika.

Należy zwrócić uwagę na zakres działalności, który powinien być podany w formularzu. Określenie zakresu działalności powinno być konkretne. Zgłoszenie zawierające w rubryce zakres działalności zbyt ogólne sformułowanie, np. "prowadzenie wszelkiej działalności produkcyjnej, handlowej oraz usługowej, także import i eksport, o ile nie wymaga uzyskania koncesji lub zezwolenia" nie powinno być przyjęte przez urzędnika.

Zarejestrowanie działalności gospodarczej

Organ ewidencyjny dokonuje wpisu zgodnie ze zgłoszeniem lub wydaje, w formie decyzji administracyjnej, odmowę wpisu do ewidencji jeżeli:
zgłoszenie dotyczy działalności gospodarczej nie objętej przepisami Prawa działalności gospodarczej,
zgłoszenie zawiera braki formalne, które mimo wezwania nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie,
prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej w zgłoszeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.
Podstawa prawna: art. 88c Prawa działalności gospodarczej.

Decyzja o odmowie wpisu może zostać uchylona w postępowaniu odwoławczym, prowadzonym stosownie do postanowień kodeksu postępowania administracyjnego.

Wydanie zaświadczenia o wpisie do ewidencji

Organ ewidencyjny doręcza z urzędu przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia. Kopię tego zaświadczenia urząd przekazuje do właściwego Urzędu Skarbowego, jednostki organizacyjnej ZUS oraz Urzędu Statystycznego. Przekazanie tej informacji nie zwalnia jednak przedsiębiorcy z poniżej opisanych obowiązków rejestracyjnych w tych instytucjach.

Za dokonanie wpisu do ewidencji pobierana jest opłata skarbowa w kwocie 30,00 (trzydziestu) złotych.

Wpis do rejestru przedsiębiorców

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy zostali wpisani do ewidencji działalności gospodarczej lub do rejestru sądowego do dnia 31 grudnia 2000 r., będą zobowiązani do złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców. Przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, obowiązek ten będzie dotyczył po dniu 31 grudnia 2003 r.

Wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców, będzie składany przez tych przedsiębiorców do organu ewidencyjnego lub sądu prowadzącego rejestr sądowy. Wniosek ten nie podlega opłacie sądowej, o ile zostanie złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2003 r.

Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy, zwane sądami rejestrowymi.

Informacji na temat tego, do którego sądu należy się zgłosić, a także jakie są opłaty z tego tytułu, powinna udzielić gmina.

W gminie także można zapoznać się z treścią Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), aby ustalić, jaki numer posiada zgodnie z tą klasyfikacją wykonywana działalność gospodarcza. Numer ten należy wpisać do formularza wniosku.

Polska Klasyfikacja Działalności stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. Nr 128, poz. 829, z 1998 r. Nr 143, poz. 918, z 1999 r. Nr 92, poz. 1047 i z 2001 r. Nr 12, poz. 93), a zatem można ją odszukać także we wszystkich miejscach, gdzie znajdują się pełne zbiory Dzienników Ustaw.

Wniosek musi być sporządzony na specjalnym urzędowym formularzu. Gmina zajmuje się także rozprowadzaniem urzędowych formularzy wniosków, umożliwiających rejestrację osób fizycznych i spółek jawnych,



Wniosek osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

Wniosek o rejestrację osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą oznaczony jest jako KRS-W 11. We wniosku tym należy podać m.in.:
dane dotyczące przedsiębiorcy (w tym numer PESEL),
nazwę pod którą prowadzona jest działalność gospodarcza,
dane o wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy,
informacje o prowadzeniu działalności z innymi podmiotami na podstawie umowy spółki cywilnej,
informacje o osobie pozostającej w związku małżeńskim,
informacje o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, siedzibę i adres siedziby przedsiębiorcy (zakładu głównego),
przedmiot działalności przedsiębiorcy według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Wydaje się, że wypełnienie formularza wniosku oraz zgromadzenie załączników do niego będzie zadaniem znacznie trudniejszym dla osoby zainteresowanej niż sporządzenie zgłoszenia do ewidencji gospodarczej na zasadach obowiązujących dotychczas.

Wniosek o wpis musi być opłacony.

Wnioski osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą zwolnione są z obowiązku dołączania uwierzytelnionych podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego przedsiębiorcy, a także z obowiązku dołączania dokumentu potwierdzającego tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu (nieruchomości), w którym ma być wykonywana działalność objęta wnioskiem.


Wpisy do rejestru osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą nie podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.


Wniosek przedsiębiorcy nie będącego osobą fizyczną

Przedsiębiorca, nie będący osobą fizyczną, może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Rejestracja przedsiębiorców nie będących osobami fizycznymi w rejestrze wymaga zapłacenia 1000,00 złotych. Opłaty tej nie poniosą przedsiębiorcy wpisani wcześniej do rejestru handlowego.

Wpisy do rejestru przedsiębiorców nie będących osobami fizycznymi wpisy pozostałych podmiotów wymagają ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, co łączy się z koniecznością poniesienia przez te podmioty dodatkowych kosztów. Opłata za ogłoszenie wpisu do rejestru przedsiębiorców wynosi 500 złotych.

Jeżeli wpis podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, to należy również uiścić opłatę za to ogłoszenie.

Do wniosku dołącza się uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu, a także dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu (nieruchomości), w którym ma być wykonywana działalność objęta wnioskiem.


Przedstawienie tytułu prawnego do lokalu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza, stanowi dodatkową trudność w okresie podejmowania działalności gospodarczej. Lokal ten może stanowić własność przedsiębiorcy (wówczas należy przedstawić akt notarialny lub wypis z księgi wieczystej), ale regułą jest wynajmowanie lokali lub dzierżawa nieruchomości (wówczas należy sporządzić odpowiednie umowy w formie pisemnej).

Uzyskanie wzoru umowy najmu lub dzierżawy nie powinno nastręczać większych trudności. Sugeruję jednak, aby przed podpisaniem takiej umowy zasięgnąć porady prawnika. Zdarza się, że wynajmujący redagują umowę w sposób wyjątkowo niekorzystny dla przedsiębiorcy


Zgłoszenie w Urzędzie Statystycznym

Przedsiębiorcy są zobowiązani do posiadania numeru identyfikacyjnego krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej i posługiwania się nim przy przekazywaniu informacji wykorzystywanych dla celów statystycznych. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej obejmuje osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz ich jednostki lokalne. Jest on prowadzony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sposób zinformatyzowany i nosi skróconą nazwę REGON.
Podstawa prawna: art. 30 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. Nr 88, poz.439 z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz.U. Nr 69, poz. 763).

Zgłoszenie w Urzędzie Skarbowym

Przedsiębiorcy, będący z punktu widzenia przepisów podatkowych podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numer identyfikacji podatkowej NIP.

Ewidencji dokonują organy podatkowe.

Podatnicy zobowiązani są do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego odpowiadającego szczególnym wymaganiom określonym w ustawie.

Ordynacja podatkowa nakłada również określone obowiązki na przedsiębiorcę.

Przedsiębiorca zobowiązany jest informować organ podatkowy bez wezwania o umowach zawartych z osobami zagranicznymi.

Przedsiębiorca będący podatnikiem, jest obowiązany wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, oraz zgłosić imiona, nazwiska i adresy tych osób.

Zgłoszenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych

Osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Podstawa prawna: art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 z późniejszymi zmianami).

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą są zobowiązane samodzielnie i bezpośrednio dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń.

Termin: 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczenia.
Zgłoszenie adresuje się do jednostki organizacyjnej ZUS właściwej z uwagi na siedzibę, miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

W celu dokonania zgłoszenia należy pobrać w oddziale ZUS formularze ZUS ZUA - Zgłoszenie do ubezpieczeń oraz ZUS ZFA - Zgłoszenie płatnika składek - osoby fizycznej. Przed wypełnieniem formularza należy zapoznać się z instrukcją ("Zasady wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych. Poradnik dla płatników składek. Warszawa. Styczeń 1999 r." - publikacja ZUS) oraz informacjami zamieszczonymi na formularzu.

Podstawa wyliczenia składek zmienia się raz na kwartał.

Rozliczenia składek dokonuje się składając co miesiąc deklarację ZUS-DRA lub ZUS-RSA.

Termin: deklaracje należy przesłać do 10 dnia następnego miesiąca (nawet jeżeli nie nastąpiły żadne zmiany w zakresie podstawy wyliczenia składki), jeżeli płatnik rozlicza oraz opłaca składki od co najwyżej 10 osób, a w pozostałych przypadkach do 15 dnia następnego miesiąca.

Deklaracja może być składana osobiście w jednostce organizacyjnej ZUS lub przesyłana listem poleconym. Przesyłanie listem poleconym oszczędza dojazdu do siedziby ZUS, a w terminie bliskim końca okresu składania deklaracji oszczędza oczekiwania w kolejce. W przypadku składania deklaracji osobiście w ZUS można zwrócić się do urzędników przyjmujących deklarację o udzielenie wyjaśnień, co do prawidłowego jej wypełnienia.

W przypadku opóźnienia w płatności składek należność zostanie powiększona o odsetki, które wynoszą 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego ustalanej przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Pracownicy, zatrudnieni przez przedsiębiorcę, muszą być zgłoszeni do ubezpieczenia.

Założenie rachunku bankowego

Założenie rachunku bankowego jest dla wielu przedsiębiorców obowiązkowe. Są oni zobowiązani do bezgotówkowego obrotu na mocy Prawa działalności gospodarczej. Obowiązek dokonywania rozliczeń za pośrednictwem banków został z dniem 1 stycznia 2001 r. (wejście w życie całości Prawa działalności gospodarczej) rozszerzony na wszystkich przedsiębiorców przy odpowiedniej wartości transakcji z innymi przedsiębiorcami, określonej w art. 13 tego prawa.

Jeżeli chodzi o przedsiębiorców, którzy nie są zobowiązani do prowadzenia rozliczeń za pośrednictwem banku, to założenie rachunku bankowego należy rekomendować jako znaczne ułatwienie w prowadzeniu działalności.

Przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą, a przepisy sanitarne

Organem powołanym do nadzoru nad higieną pracy w zakładach pracy jest Państwowa Inspekcja Sanitarna.

Przedsiębiorca ma obowiązek powiadomienia, w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności, właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników, a także złożenia pisemnej informacji o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczących danej dziedziny działalności.

Państwowy inspektor sanitarny jest uprawniony do kontroli zgodności budowanych obiektów z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi, określonymi w obowiązujących przepisach.

Państwowemu inspektorowi sanitarnemu przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy, wprowadzenie nowych technologii, dopuszczania do obrotu materiałów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi, jeżeli stwierdzi, że mogłoby nastąpić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

Obowiązki przedsiębiorcy podejmującego działalność gospodarczą wynikające z przepisów przeciwpożarowych

Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej przedsiębiorca zobowiązany jest:
przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,
wyposażyć budynek, obiekt, lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,
zapewnić osobom przebywającym w obiekcie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,
przygotować obiekt lub budynek do prowadzenia akcji ratowniczej,
ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Obowiązki przedsiębiorcy podejmującego działalność gospodarczą wynikające z przepisów dotyczących ochrony środowiska

Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska:

zabrania wprowadzania do gleby substancji szkodliwych,
zabrania przeznaczania na cele inwestycyjne gruntów rolnych wysokiej jakości i gruntów leśnych,
zobowiązuje przedsiębiorców emitujących substancje zanieczyszczające do powietrza do prowadzenia pomiarów stężeń tych substancji,
upoważnia właściwe organy do ustalania w drodze indywidualnej decyzji rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających powietrze, dopuszczonych do wprowadzenia do powietrza,
zobowiązuje przedsiębiorców do ochrony lasów przed szkodliwymi wpływami gazów, pyłów i ścieków, powstających w związku z działalnością gospodarczą,
upoważnia wojewodę do określenia w drodze indywidualnych decyzji dopuszczalnego poziomu hałasu lub wibracji przenikających do środowiska,
dopuszcza sprowadzane z zagranicy odpadów (z wyłączeniem odpadów niebezpiecznych) jedynie po uzyskaniu zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (np. makulatura dla zakładów celulozowo-papierniczych).
Ustawa Prawo wodne nakłada na przedsiębiorcę obowiązek uzyskania pozwolenia wodno prawnego na gospodarcze korzystanie z wód. Przed wystąpieniem o takie pozwolenia przedsiębiorca musi sporządzić operat wodno prawny.


Zatrudnianie pracowników

Zagadnienia związane z zatrudnianiem pracowników uregulowane są w przepisach prawa pracy.

Przedsiębiorca może zatrudniać pracowników w nieograniczonej liczbie i bez pośrednictwa organów zatrudnienia.

Swoboda zatrudniania nie dotyczy zatrudniania cudzoziemców. Pracodawcy muszą uzyskiwać zgodę starosty na zatrudnienie. Podstawa prawna: art. 50 ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu - Przedsiębiorca może zatrudnić lub powierzyć inną pracę zarobkową na terenie Polski cudzoziemcowi nie posiadającemu karty stałego pobytu lub statusu uchodzący, jeżeli uzyska na to zezwolenie starosty powiatu, na terenie którego znajduje się siedziba pracodawcy, a cudzoziemiec uzyskał wizę pobytową z prawem do pracy lub kartę czasowego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zgodę na zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej u tego pracodawcy.

Z przepisów prawa pracy wynika szereg obowiązków przedsiębiorcy (zwanego Pracodawcą) w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Wśród tych obowiązków należy zwrócić uwagę na obowiązek pracodawcy rozpoczynającego działalność zawiadomienia na piśmie, w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności, właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników, a także złożenia pisemnej informacji o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących danej dziedziny działalności .

W zakresie nawiązania stosunku pracy należy wskazać w szczególności na obowiązek niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 7 dni, potwierdzenia na piśmie warunków zatrudnienia pracownika.

Pracodawca zatrudniający co najmniej 5 pracowników zobowiązany jest ustalić regulamin
wynagradzania (określa warunki wynagradzania) oraz regulamin pracy (ustala organizację i porządek w procesie pracy, a także prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika).

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w swoim zakładzie.

W okresie podejmowania działalności gospodarczej należy zwrócić uwagę na zatrudnianie pracowników posiadających odpowiednie przygotowanie i kwalifikacje do wykonywania danej pracy.

Pracowników należy poddawać szkoleniom w zakresie bhp przed podjęciem pracy.

Pracodawcy zatrudniający powyżej 10 pracowników zobowiązani są organizować służby bhp w swoich zakładach.

Stanowiska pracy mogą być wyposażone wyłącznie w maszyny spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności.

Pracodawca dostarcza pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej. Również te środki muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności.

Przed dopuszczeniem do pracy pracownik powinien zostać poddany badaniom lekarskim (wstępnym).