Wyjaśnij istotę myślenia mitycznego, interpretując fragment legendy o Demeter i Persefonie

Temat: Wyjaśnij istotę myślenia mitycznego, interpretując fragment legendy o Demeter i Persefonie

Mity, nie tylko greckie, są swoistym zestawem archetypów ludzkich charakterów i zachowań, które mają za zadanie wyjaśnienie pewnych zjawisk występujących na świecie. Dla starożytnych mieszkańców świata, nie lada wyzwaniem było objaśnienie i zinterpretowanie zmieniających się pór roku.
W ciekawy dość sposób poradzili sobie z tym Grecy tworząc mit o matce- ziemi, zwanej Demeter i jej córce- Persefonie.
Według wierzeń greckich bogini Demeter była córką tytana Kronosa. Jako opiekunka płodów rolnych, miała w swym obowiązku dbać o urodzajność gleb. Była bóstwem dobroczynnym- dawała ludziom jedzenie i czuwała nad bydłem oraz plonami.
Można przypisać jej determinację, ale i przede wszystkim ogromną miłość do córki- przez dziewięć dni i nocy szukała Persefony, gdy ta zaginęła i wytrwale poszukiwała hipotetycznego świadka porwania. Demeter głęboko przeżywała każde emocje, przez co była uparta i zdolna do gniewu. W „Mitologii” Jana Parandowskiego czytamy, iż „Przeklęła >łanów zieloną chwałę< i zasiewy zmarniały (…)ludzi nawiedził głód. (…)zagniewana na bogów ukryła się tak, że nikt nie mógł jej znaleźć”. Potrafiła ukarać bogów, ludzi i zwierzęta za swoje nieszczęście. Jednak Demeter była zarówno skłonna do gniewu jak i radości- gdy jej córka wróciła, cały świat na nowo odżył i zakwitł.
Persefona była młodziutką dziewczyną- posłuszną matce, ale nierozważną i naiwną. Nie zauważyła podstępu Hadesa i zjadła jabłko granatu. Myślę też, że gdyby zwróciła uwagę, iż kwiat, który zerwała jest bogatszą wersją narcyza, cała sytuacja nie miałaby miejsca.
O wyglądzie bohaterek mitu nic nie wiadomo, jednakże nasuwa się myśl, iż Persefona musiała być niezwykle piękna, skoro została porwana przez Hadesa.
Sama dramatyczna historia, tłumacząca kolejność pór roku, miała następujący przebieg:
Demeter zostawiła Persefonę wraz z nimfami na łące, by dziewczyna pozbierała kwiaty. Przed odejściem zabroniła jej zrywania narcyzów, gdyż były to kwiaty poświęcone bóstwom podziemnym. Persefona była posłuszna matce, jednak gdy ujrzała niezwykły, przecudny biały kwiat, wbrew zakazom i rozsądkowi postanowiła go zerwać. Na jej nieszczęście, okazało się, że był to narcyz. Nagle rozwarła się ziemia i z czeluści wyskoczył powóz zaprzężony w czarne konie, a w nim bóg świata zmarłych- Hades. Porwał on Persefonę, której nikt nie spieszył z pomocą, oprócz drobnej rusałki Kiane. Jednak i ona nie mogła się przeciwstawić Hadesowi. Persefona płakała i krzyczała. Nikt nie słyszał jej krzyku. Bóg ciemności zawiózł ją do swego królestwa- Hadesu.
Gdy Demeter wróciła na polanę i spostrzegła brak córki, od razu zaczęła poszukiwania. Nikt jednak nie wiedział, gdzie Persefona się znajduje. Uparta Demeter szukała jej przez dziewięć dni i nocy nie poddając się rozpaczy. Jednak i ona się załamała, na wieść, że jej ukochaną córkę porwał Hades. Przeklęła całą ziemię, tak, że rośliny zmarniały, trzoda osłabła, a ludzi nawiedził głód, zaś sama skryła się w jaskini. Karmiła się tam swą żałobą, nie wierząc, że los jej i córki może się odmienić.
Bóg i opiekun całego świata- Zeus, na wieść o nieszczęściu bogini, rozkazał Hadesowi wypuścić porwaną Persefonę. Hades musiał się zgodzić, jednak zanim zwrócił córkę Demeter, podał jej jabłko granatu- owoc świata podziemnego, który związał Persefonę na zawsze z bogiem ciemności i krainą cieni.
Tak więc dziewczyna spędzała trzy miesiące w roku u swego męża Hadesa, zaś pozostałe dziewięć wraz z matką. Wyrok był sprawiedliwy, bo zadowalał zarówno matkę jak i Hadesa.
Mit, zdawało by się, iż przedstawia zwykła historię, umiejscowioną jednak w świecie bogów, gdzie to nieśmiertelni odgrywają główne role. Jednak niesie on ze sobą o wiele głębsze treści.
Jan Parandowski w „Mitologii” pisze, iż imię Demeter oznacza „gleba-matka”, co znaczyłoby, iż w samym imieniu bogini są już zapisane jej najważniejsze cechy- macierzyństwo i płodność ziemi.
Persefona była też nazwana przez starożytnych greków Korą, co oznaczało po prostu „dziewczynę”.
Ten stary mit znany każdemu starożytnemu Grekowi jak i dzisiejszemu Europejczykowi tłumaczy w sposób dość oczywisty cykliczność pór roku. Gdy Persefona powracała z Hadesu, cały świat zielenił się, odżywał na nowo, odzwierciedlając uczucia szczęśliwej Demeter. Na świecie panowała wiosna- wszystko kwitło i kusiło kolorami. Lato- okres szczególnej płodności ziemi- to czas hojności Demeter, przebywającej u boku swej córki. Jesienią bogini plonów, była świadoma, iż córka za jakiś czas odejdzie, smuciła się więc i cała przyroda marniała. Zimą zaś, gdy córka była z dala od matki, ta, znów zrozpaczona i smutna uciszała całą roślinność, czekając na powrót Persefony. Powroty Persefony były cykliczne, tak samo jak pory roku.
Ten mit grecki, oprócz wyjaśnienia tajemnicy pór roku, naświetla też głębię uczuć pomiędzy matką i córką. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie głęboka personifikacja bogów greckich, którzy oprócz typowo boskich zachowań (np. rządzenia ludzkim życiem, opieką nad jego poszczególnymi funkcjami) zachowują się jak zwykli ludzie. Mogą pragnąć (jak Hades), smucić się (Demeter) i popełniać błędy (Persefona). Tacy ludzcy bogowie są w stanie przeżywać tak samo emocje jak zwykli śmiertelnicy. Możliwe więc, że Grecy pod wpływem idei osobowych bóstw stworzyli właśnie taki mit o porach roku- pełen gwałtownych emocji. Mit jest wielowymiarowy- przedstawia zarówno dużą symbolikę natury- której przemiany stają się tylko symbolem, na tle historii Demeter. Natura pełni raczej rolę tła- tylko odzwierciedla emocję matki-ziemi i jest zależna od jej uczuć i postanowień. Mit też opowiada o dużym cierpieniu, miłości macierzyńskiej, która staje się najważniejsza i najistotniejsza. Idąc tropem myślenia mitycznego- czy istniałyby dziś pory roku, gdyby Demeter tak bardzo nie kochała Persefony? Co by było gdyby pozwoliła na jej porwanie?
Opowieść potwierdza też, że najgorsze dla rodzica, to strata dziecka. Wiedzieli już o tym starożytni Grecy i wie każdy współczesny rodzic, który tego doświadczył.
Grecy, którzy uważali swych bogów za pełnych emocji, stworzyli genialny mit, w którym to właśnie emocje nieśmiertelnych mają wpływ na otaczających ich świat. Ich przygody, odczucia decyzje w jakimś stopniu kształtują byt.
Ta wielowymiarowa opowieść jest wciąż inspiracją dla wielu, potwierdzeniem starych prawd dla innych, a dla mnie- genialnym wytłumaczeniem cykliczności pór roku.