"Do przyjaciół Moskali" Mickiewicz wobec Rosji i Rosjan.

Adam Mickiewicz wobec Rosji i Rosjan. Zinterpretuj wiersz „Do przyjaciół Moskali” w kontekście innych utworów poety.

Adam Mickiewicz w swojej poezji poruszył zagadnienia bliskie sercu każdego Polaka. Wypowiadał się na temat wolności, podstępu, zdrady, umiłowania ziemi ojczystej, a także miłości, cierpień powodowanych głębokim odczuwaniem świata. Ponieważ poeta żyl w czasach, kiedy Polski nie było na mapie politycznej Europy, ale istniała jedynie w sercach i umysłach Polaków, więc wątek stosunku do zaborcy był istotnym motywem poezji mickiewiczowskiej. Żyjąc w zaborze rosyjskim, często wypowiadał się n temat stosunki do Rosji i Rosjan. Carska Rosja była kraina nieprzyjazna, w przeciwieństwie do ludzi prostych, szczerych. Wśród Rosjan dostrzegał przyjaciół i wrogów, potrafił dokonać linii podziału nie miedzy narodami, ale poprzez narody, o czym świadczy wiersz „Do przyjaciół Moskali”.
W utworze „Do przyjaciół Moskali” podmiot liryczny często podkreśla swoja obecność poprzez zaimki osobowe i formy czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Wyraźnie podkreśla swój związek z przyjaciółmi, do których się zwraca. Jest to rodzaj liryki bezpośredniej o mocno wyeksponowanym pierwiastku biograficznym, apostroficzny charakter wielu wypowiedzi jak na przykład: „Wy – czy mnie wspominacie!” lub „Gdzież wy teraz?” mówi o ścisłym związku poety z rosyjskimi przyjaciółmi. Daje mu to możliwość ukazania różnych sposobów oddziaływania carskiego despotyzmu na zwykłych ludzi. Wspomina i smierciach przyjaciół, wygnankach, więzieniach, ciężkiej pracy w syberyjskich kopalniach i zsyłkach na daleka północ. Przywołuje postać Rylejewa i Bestużewa, których poznał podczas swojego pobytu w Rosji.
Powieszenie Rylejewa wyzwala w poecie tendencje do wypowiedzi prawdy moralnej brzmiącej jak przestroga: „Klątwa ludom, co swoje mordują proroki”. Inny przyjaciel dekabrysta Bestużew jest w utworze ofiara carskiej przemocy i okrucieństwa. Mickiewicz pisząc o nim podkreśla, ze w carskich kopalniach obok Rosjan pracowali polscy zesłańcy. Wspólna niedola łączyła polskich i rosyjskich rewolucjonistów. Poeta przeciwstawia dobro złu, godność hańbie. Bratnia szyja Rylejewa wisząca przy haniebnym drzewie jest ostrzeżeniem. Drzewo stało się wiec symbolem hańby rosyjskiego narodu, tym okrutniejszym, ze to Car hańbił własny naród. Śmierci z rak Cara poeta przeciwstawia zniewolenie ludzi i ich umysłów, zaprzedanie się w laski Cara. Podkreśla, iż system carskich rządów przewidywał obłaskawianie ludzi urzędem, orderem by w ten sposób wymusić służalczość, podłość. System carski polegał wiec nie tylko na zastraszaniu, ale i na śledzeniu ludzi, którzy często załamywali się i godzili na współpracę z Carem, ma świadomość, iż w carskim despotyzmie łatwo było o kupienie ludzi. Chciałby jego wiersz przypominał o wolności, godności ludzkiej, o, która zawsze warto walczyć. Swoje pieśni nazywa żałosnymi, ale zwiastującymi wolność. Formuje tu przesłanie wolności: „Aż na północ zalecą te pieśni żałosne (…)Niech wam zwiastują wolność, jak żurawie wiosnę.”. W zakończeniu utworu poeta wspomina o tym, iż będąc w niewoli musiał ukrywać prawdziwe myśli i uczucia przed Carem, lecz dla przyjaciół rosyjskich głosił prawdę, przed nimi odkrywał swe serce. Nie stawia znaku równości pomiędzy wszystkimi Rosjanami, odróżnia carskiego despotę od Rosyjskich dekabrystów. Swa poezje do kielich trucizny, co ma pokazywać sile poezji romantycznej, gorycz mowy poety zdolna przepalić okucia niewoli. Wyraża pewien niepokój, iż lata, życia pod carskim despotyzmem mogły spowodować przyzwyczajenie się do nienormalnych warunków. Boi się, ze pośród przyjaciół rosyjskich są tacy, którzy przyzwyczaili się do niewoli nazwanej w wierszu: „długo noszoną obroża” i być może bali by się zdjęcia tej obroży. Jest tu wiec przyjacielem tych Moskali, którzy darzą do obalenia carskiego despotyzmu, dekabrystów rosyjskich, a wrogiem służalców, ludzi zastraszonych i carskiego despoty. Świadczy to wnikliwym przeanalizowaniu uczuć w stosunku do Rosjan.
Współczucie dla ludu rosyjskiego wyraża również utwór „Droga do Rosji”. Ilustruje nam Rosję widzianą przez więźniów wywożonych kibitkami. Podmiot opisuję ją jako krainę pustą, otwartą i ogarniętą niewolą. Mieszkańcy osad wyglądają jakoby byli uśpieni i nie zdawali sobie sprawy z tego, iż żyją w niewoli. W III części „Dziadów” również wyraża swój stosunek do Rosji i Rosjan w I scenie więziennej senator Nowosilcow jest katem polskiej młodzieży, która więził po to by wkraść się w łaski Cara. Stal się on symbolem wszystkiego, co złe i nieludzkie, jest odpowiedzialny za wywożenie dziesięcioletnich chłopców ze Żmudzi na Sybir. Ofiary jego przemocy traktowano jak przestępców, bito, poniżano i wywożono w kibitkach na Sybir. Scena VI II części „Dziadów” idealnie ilustruje nam stosunki panujące Rosji. Podczas snu Senatora Nowosilcowa Mickiewicz przedstawia nam służalstwo i podłość carskich urzędników. Poeta uważał, że tylko podczas snu można pokazać prawdziwą naturę człowieka. Senator swoimi poczynaniami skazał się na piekło. Czarty wiedzą o tym, lecz postanawiają jeszcze podręczyć Nowosilcowa nasyłając koszmary. Najpierw Senator śni o sobie. Widzi otaczającą go łaskę cara, otrzymuje od niego ordery oraz pieniądze, główny czynnik służalstwa. Przybywa on do cara na dwór, gdzie wszyscy mu się kłaniają podziwiają go i przeraźliwie boją. Lecz system carski polega na niepewności i zastraszeniu, dlatego też Senator widzi drugą stronę systemu. W jednej chwili zostaje pozbawiony łask władcy, staje się nikim. Wszyscy jego poddani, którzy wcześniej kłaniali się przed nim i płaszczyli teraz szyderczo się śmieją i drwią sobie z niego. Diabły dręczą w ten sposób Nowosilcowa aż do świtu, gdy powróci od do ciała nazwanego przez nich „brudną psiarnią”.
W „Panu Tadeuszu” ukazuje kapitana Rykowa, który doskonale rozumiał Polaków, lubił ich, a nawet szanował, umiał zasymilować się. W odróżnieniu od majora Pałta, który gardził Polakami i ciągle ich posądzał o wystąpienia przeciw Carowi.
Utwory wymienione przeze mnie ukazują różnorodny stosunek Mickiewicza do Moskali, jak wówczas pogardliwie nazywano Rosjan w języku kolokwialnym, potocznym. Trudno jest zilustrować uczucia, jakimi pałał Mickiewicz do Rosjan, ale na pewno mogę powiedzieć, iż potrafił on doskonale rozpoznać przyjaciół Polski, takich jak Rylejew czy Bestużew. Zaistniała sytuacja, metody Cara, jego pupile oraz system carski nasuwały Mickiewiczowi myśli zimne, mściwe oraz pełne pogardy dla Rosjan i Rosji. Potrafił on jednak odnaleźć przeciwników dyktatora, których nazwał nawet przyjaciółmi i dał „obywatelstwa prawo” w swych marzeniach.