Wojna trzydziestoletnia

Przyczynami wybuchu wojny trzydziestoletniej (1618-1648) były antagonizmy religijne w Europie Zachodniej, nasilone działalnością kontrreformacyjną Habsburgów, a także szereg czynników politycznych np. groźba niebezpiecznego dla rywali Habsburgów sojuszu austriacko-hiszpańskiego, walka o miejsce nad Bałtykiem, dominację Rzeszy Niemieckiej, niezależność Holandii i respektowanie odrębności Czech. Stronami w tym konflikcie były Unia Ewangelicka i Liga Katolicka. Pod nazwą Unii Ewangelickiej krył się sojusz niemieckich książąt protestanckich. Byli oni wspierani przez Holandię, Francję, Danię i Szwecję. Państwami neutralnymi udzielającymi pomocy Unii Ewangelickiej były Anglia, Rosja i Turcja. Natomiast Liga Katolicka powstała z inicjatywy katolickiego władcy Bawarii, Maksymiliana I i składała się z katolickich książąt niemieckich i Hiszpanii. Państwem neutralnym, które udzielało Lidze pomocy była Rzeczpospolita. Wojna trzydziestoletnia składała się z 4 etapów. Pierwszym z nich, a zarazem bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny była defenestracja praska (1618). Było to wyrzucenie przez okno zamku na Hradczanach namiestników króla Ferdynanda I, narzuconego Czechom jako króla. To wydarzenie zaczęło czeski etap wojny trzydziestoletniej. W 1619 r. miało miejsce oblężenie Wiednia przez powstańców czeskich i wojska siedmiogrodzkie. W 1620 rozegrała się zwycięska dla Ligi Katolickiej bitwa pod Białą Górą i pacyfikacja Czech. Ostatnim wydarzeniem w czeskim etapie wojny było zajęcie w 1622 r. Palatynatu przez wojska habsburskie. Następnie nastąpił drugi etap wojny, zwany także duńskim etapem wojny. W 1629 r. po klęskach militarnych Dania została zmuszona do zawarcia rozejmu z Habsburgami i wycofania się z wojny. Trzecim etapem wojny był etap szwedzki. W 1632 r., w nierozstrzygniętej bitwie pod Lutzen zginął król szwedzki Gustaw Adolf. W 1634 r. Szwedzi ponieśli klęskę pod Nordingen. W czwartym etapie wojny po włączeniu się do wojny Francji szala zwycięstwa przechyliła się na stronę Unii Ewangelickiej. W 1648 r. został zawarty pokój westfalski. Jego postanowieniami były m.in. zapewnienie wolności religijnej trzem wyznaniom: luteranizmowi, kalwinizmowi i katolicyzmowi. Ustanowiono pełna samodzielność państw niemieckich nawet w polityce zagranicznej. Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcia terytorialne to Szwecja otrzymała ujście Odry ze Szczecinem, wyspy Wolin i Uznam, port w Wismarze a także biskupstwa Verden i Bremę. Brandenburgia otrzymała Pomorze Wschodnie z Kołobrzegiem, arcybiskupstwa Minden i Halberstadt. Uznano prawa Francji do biskupstw Toul, Verdun i Metz. Jednocześnie Habsburgowie zrzekli się na korzyść Francji swych praw do posiadłości w Alzacja. Hiszpania formalnie uznała niepodległość Zjednoczonych Prowincji(Holandii).