Republika rzymska.

Początkowo tereny Italii zamieszkiwali Etruskowie i prowadzili w państwie tyrańskie rządy, co powoli zaczęło nie podobać się ludziom. W końcu VI wieku p.n.e. obalono ostatniego z monarchów etruskich i zdecydowano, że władzę przejmie lud, tak jak to było w demokratycznych Atenach. Właśnie tak Rzym stał się REPUBLIKĄ (słowo pochodzi od łacińskich "res" czyli rzecz i "publicum" czyli wspólna). O rzymskiej republice często pisał Cyceron (II/I w. p.n.e.): "A więc państwo (res publica)... jest to rzecz ludu (res populi). Lud zaś - to bynajmniej nie każde zbiorowisko ludzi skupionych dowolnym sposobem, lecz wielka ich gromada, zespolona przez uznanie tego samego prawa i przez pożytki wynikające ze wspólnego bytowania. Zasadniczą przyczyną takiego zespolenia się jest nie tyle słabość ludzi, ile pewnego rodzaju wrodzony pęd do życia zbiorowego"

W rzymskiej republice społeczeństwo było podzielone na dwie grupy społeczne: patrycjuszy i plebejuszów. Ci pierwsi, najbogatsi, pochodzili z liczących się rodów, mieli więcej praw, także politycznych, ale to właśnie oni płacili podatki i byli zobowiązani do pełnienia służby wojskowej. Mieli także monopol na stanowiska urzędnicze, gdyż wiele przedsięwzięć sami musieli finansować ze swoich prywatnych funduszy. Wzbudzało to wiele niezadowolenia wśród uboższego ludu, który czuł się dyskryminowany. Biedniejsi, plebejusze, nie mieli praw politycznych, ale traktowani byli jako ludność wolna. Z czasem, ponieważ zamożność niektórych plebejuszów zaczęła wzrastać, a do uprzywilejowanej grupy nie można było awansować (o przynależności decydowało pochodzenie), ustalono więc klasy, a kryteriami było bogactwo, a nie urodzenie. Najbogatsze klasy miały przeważającą liczbę głosów w zgromadzeniu (chociaż mogła do niego należeć ludność też i z niższych klas), ale za to byli najbardziej obciążeni na rzecz państwa.

Urzędy w republice rzymskiej:
KONSULOWIE - w republice rzymskiej pełnili funkcje królów, byliwybierani przez zgromadzenie na okres jednego roku. Do ich zadań należało kontrolowanie urzędników, zwoływanie zgromadzeń ludowych, pełninie funkcji kapłańskich - decydował o treści wróżb i dowództwo nad armią. Mieli 12 pomocników (liktorów). Za symbol władzy konsulów uważa się pęk rózeg.
SENAT (senex - starzec) - ograniczał władzę Konsuli. W skład senatu wchodziło trzystu urzędników (byli urzędnicy, dożywotnio), których zadaniem było zatwierdzanie uchwał przyjętych przez zgromadzenie ludowe, przyjmował i wysyłał posłów i delegacje, reprezentował ciągłość państwa, zarządzanie skarbem oraz decydowanie w sprawie polityki zagranicznej. W czasie republiki składał się z samych patrycjuszy, a byli to urzędnicy sprawujący rządy obecnie i byli urzędnicy, którzy zakończyli już swoje urzędowanie. Princeps senatus - najważniejszy senator, który jako pierwszy zabierał głos.
KWESTOR - zajmował się finansami państwa.
CENZORZY kontrolowali prywatne życie, ich dochody, ale także ustalali listy wyborców, prowadzili spisy ludności i przydzielali ich do odpowiednich grup, prowadzili spis senatorów (kto jest godny posady, kolejność zabierania głosu), sprawdzali finanse państwa oraz organizowali pobór legionistów.
PRETOR - sprawował funkcje sądownicze..
EDYLOWIE - odpowiadali za porządek w mieście, jak i dostawę żywności oraz organizowanie igrzysk olimpijskich,
TRYBUN LUDOWY - nie był to wprawdzie urzędnik, ale miał prawo weta w tych sprawach, które godziły w interesy plebejuszy (sam był jednym z nich).
DYKTATOR - powoływany w sytuacjach awaryjnych na okres 6 miesięcy. Jego decyzja była niepodważalna (nie obowiązywało prawo weta), kierował całym krajem i całą armią.
ZGROMADZENIE LUDOWE (komitia) - było podstawowym organem władzy. Na jego zebraniach ogół obywateli decydował o wyborze urzędników, jak również o wywoływaniu wojny i zawieraniu pokoju, sprawowało władze ustawodawczą. Zgromadzenie było ostatnią instancją odwoławczą.

Republika nie przetrwała jednak długo. Z czasem ilość obywateli zaczęła się zwiększać. Zwoływanie Zgromadzenia Ludowego zaczęło być niemożliwe. Nie pomagały nawet dni wolne od pracy, które specjalnie na zgromadzenie ustanowiono, by każdy mógł dotrzeć. Poza tym urzędnicy sprawujący swoje funkcje zaledwie przez rok najpierw dbali o własne interesy, a później dopiero zajmowali się sprawami republiki. Korupcja kwitła, a nieuczciwi urzędnicy okradali najbiedniejszą ludność. Na początku I wieku p.n.e. w Rzymie panował rozgardiasz. Co chwilę ktoś inny obwoływał się dyktatorami i przejmowało władzę. Stałość w rządach zapanowała dopiero za czasów Juliusza Cezara, który swoimi licznymi zwycięstwami zyskał niemałą popularność, a dzięki łupom z podbojów mógł opłacić swoich "zwolenników", którzy pomogli mu w zdobyciu władzy. Jego panowanie to ostateczny koniec rzymskiej republiki. Za czasów jego następcy, Oktawiana Augusta, Rzym stał się już cesarstwem, a to jest całkowicie inna historia.