Monarchia wczesnopiastowska. Między jednością, a rozbiciem.

Na przestrzeni wiekow w panstwie Polskim zachodzilo wiele zmien,które powodowaly zarówno jego jednoczenie się, jak i rozbicia. Przyczyn takiej `dezorganizacji` panstwa Polskiego było wiele ,w swojej pracy postaram się przedstawic najistotniejsze z nich. Pod pojeciem monarchii wczesnofeudalnej kryje się ustroj, w którym monarcha sprawujacy rzady nad danym panstwem ma bardzo silna wladze, a panstwo traktowane jest jak wlasnosc prywatna monarchy. W Polsce okres monarchii wczesnofeudalnej datuje się od polowy X w do 1138 roku.
Pierwszym wladca Posli potwierzonym historycznie jest Mieszko I. W okresie tym poganskie panstwo Polan zaczelo sasiadowac z chrzescijanskim panstwem Niemieckim.Tak bliskie sasiedztwo z panstwe chrzescijanskim stwarzalo zagrozenie dla panstwa Polskiego w postaci przymusowej chrystianizacji a nawet zaboru ziem. Aby uchronic Polske przed takim obrotem spraw Mieszko I zdecydowal się na przyjecie chrztu w roku 966. Przyjecie chrztu oznaczalo zaliczenie Polski do spolecznosci chrzescijanskiej innych krajow, a ksiaze polski traktowany miał być na rowni z ksiazetami innych krajow. Bardzo waznym plusem przyjecia chrztu było także wmocnienie i zespolenie Polski, a wlasciwie ludow zamieszkujacych jej terytorium. Jednosc wyznaniowa eliminowwalo walki miedzy poszczegolnymi plemoinami. U schylku zycia Mieszko I wladal ziemiami od morza Baltyckiego po Tatry i Sudety. W celu zapobiegniecia wystapieniu Boleslawa, syna z pierwszego malzenstwa, przeciw macosze i jej dwom synom którzy to mieli przejac sukcjesje po Mieskzu, wladca wydal dokument zwany Dagome iudex, w którym ofiarowal panstwo gnieznienskie papiezowi, co podkreslalo niezaleznosc kosciola polskiego od metropolitow niemieckich którzy chcieli Polske sobie podporzadkowac. Po jego smierci w 992 nastapuil chwilowy podzial panstwa,ponieważ oprocz Boleslawa Chrobrego dzielnice uzyskali także jego przyrodni bracia. Jednak w ktrotkim czasie cale panstwo opanowal (niweczac tym samym dynastyczne plany ojca) Boleslaw. Mimo nieposuszenstwa woli ojcowskiej, Boleslaw także dazyl do zachowanie poprawnych stosunkow z cesarstwem niemieckim. Doprowadzil on do zjazdu gnieznienskiego w 1000 r., który umocnil polityke pokojowa miedzy Boleslawem a Ottonem III.Jednakze wkrotce po zjezdzie w polityce polsko-niemieckiej nastapil zwrot. Otto III zmarl, w jego nastepca – Henryk II uznawal raczej ekspansje niż ugode z Polska. Lata 1002 – 1018 to lata zmian terytorialnych panstwa Polskiego (dotyczacych glownie Milska i Luzyc), wywolanych wojnami polsko – niemieckimi. Panstwo Polskie mialo sprawdzajacy się system obronny, jednakze pod koniec panowania Boleslawa Chrobrego wystapily trudnosci wewnetrzene w panstwie. Jednakze sytuacje te poprawila koronacja Boleslawa w 1025 r., stanowiaca symboliczne zakonczenie procesu tworzenia się panstwa polskiego. Polepszala się także pozycja panstwa na arenie miedzynarodowej, bedac niejako przypieczetowaniem jego jednosci i suwerennosci. Po smierci Chrobrego, jego nastepca stal się jego sredni syn Mieszko II, wyrozniajacy się niewatpliwie inteligencja. Jego panowanie przypadlo jednak na ciezkie czasy, gdyz Boleslaw, mimo sukcesow w polityce zagranicznej pozostawil po sobie napiete stosunki z sasiadami. Poczatkowo skutecznie odpieral ataki czesko-niemieckie, jednak w 1031 rku zostal wygnany z kraju przez swych braci, którzy wystapili przeciw niemu, a na tronie Polski zasiadl Bezprym. Sprawowal wladze okrutnie, aczkolwiek krotko, gdyz zostal zamordowany.Jednakze okres ten wystarczyl aby panstwo piastowskie pograzylo się w chaosie, czego nei zmienil nawet powrot z wygnania Mieszka II, a jego smierc w 1034 roku spotekowala zamieszanie w kraju, w którym rpozpoczely się walki o wladze. Sytuacja niewiele się zmienla, mimo iz rzady w panstwie objal Kazimierz Odnowiciel. Polska oslabiona była wojnami domowymi, odzywly separatystyczne dazenia plemion. Polska jako jednolite panstwo przestala wlasciewie istniec a Kazimierz musial w 1037 r opuscic kraj. Pograzona w anarchii Posla stala się latwym lupem, co wykorzystaly Czechy, które w 1038 spustoszyly Wielkopolske. Sytuacja zaczela się zmieniac gdy w 1039 roku Kaziemierez na czele niemieckich rycerzy powrocil do Polski. Odyzkal on Krakow, który stal się centralnym grodem odradzajacego się panstwa. Po uznaniu wladzy Kazimierza w Krakowie, poparli go rowniesz mieszkancy Wielkopolski . Zdolal przylaczyc w polowie Slask, a także Mazowsze dzieki zawarciu przymierza z Jaroslawem Madrym. Nie udalo mu się odzyskac Pomorza. Granice panstwa Polskiego wzmocnily się, a Kazimierz w ciagku kilku lat zdolal odbudowac Polske niemal w tych samych granicach jakie uksztaltowaly się za jego przodkow. Zreformowal on także struktury militarne co pozwolilo na skuteczniejsza obrone panstwa i w rezultacie wzmocnilo je. Kazimierz zmarl nagle w 1058 r, a także struktury militarne co pozwolilo na skuteczniejsza obrone panstwa i w rezultacie wzmocnilo je. Kazimierz zmarl nagle w 1058 r, a po tym wuydarzeniu rzady przeszly w rece jego najstarszego syna – Boleslawa Smialego. Poczatki jego panowania przypadla na okres korzystnej dla Polski sytuacji miedzynarodowej.Dzieki opowiedzeniu się za papiezem Grzegoprzem VII w konfliktach Niemiec ze Stolica Apostolska uzyskal zgode na przywrocene arcybiskupstwa w Gnieznie co stanowila wazny czynnik jednoczacy panstwo. Pasmo sukcesow wladcy zostalo przerwane pod koneic lat siedemdziesiatych XI wieku.Nasilila się poozycja moznych. Krol postanowil rozprawic się z oponentami, wśród których byli także biskup krakowski Stanislaw i brat krola, Wladyslaw Herman. Skazanie biskupa na smierc przynioslo skutek odwrotny od zamierzonego – wybuchl otwarty bunt i lud wystapil przeciwko krolowi. Boleslaw musial uchodzic na Wegry, gdzie zginal w tajemniczych okolicznosciach w 1081 roku. Po wygnaniu Boleslawa rzady objal Wladyslaw Herman, który zmienil calkowicie orientacje w polityce zagranicznej i przeszedl do obozu cesarskiego, rezygnujac z korony krolewskiej. Po jego smierci doszlo do tymczasowego podzialu kraju. Jeden z synow Wladyslawa, Zbigniew objal panowanie nad Wielkopolska,Kujawami i Mazowszem, drugi zas, Boleslaw zwany Krzywosutym zawladnal Malopolska, Slkaskiem i Ziemia Lubuska. Po kilku latach polowicznego podzialu Polski doszlo do walk miedyz bracmi, a podbity Zbigniew uciekl do Niemiec, gdzie zawarl pakt z monarcha niemieckim Henrykiem V. Monarcha pod pretekstem przywrocenia dziedzictwa przegnanemu ksiaciu chcial doprowqadzic do podzialu Polski i w 1109 roku wyruszyl z wyprawa na Polske. Boleslaw obronil jednak niezawislosc i jednosc panstwa Polskiego. po uporzadkowaniu spraw wewnetrzych skupil się na polityce zagranicznej, czego efektem było rozszerzenie i zabezpieczenie granic panswta. Panstwo Boleslawa Krzywosutego było jednolite, jednak zdawal on sobie sprawe ze po jego smierci sytuacja może ulec zmianie, gdzyz miał on kilku synow. Aby zapobiec konfliktom i utrzymac jednolitosc panstwa ustanowil on testament- statut, w którym zgodnie z zasadami monarchii patrymonialnej przekazywal swoim synom poszczegolne czesci kraju, wprowadzajac jednak dwa dodatkowe postanowienia dotyczace zasad senioratu i pryncypatu. Na mocy statutu każdy z synow Krzywosutego otzrymywal na wlasnosc okreslona dzielnice, które mogly być dzielone i przekazywane w spadku nastepnym pokoleniom, a jasno okreslone reguly obsadzania tronu mialy zapobiec w przyszlosci bratobojczym walkom.
Rok 1138, bedacy jednoczesnie data smierci Boleslawa Krzywosutego okresla się jako koniec monarchii wczesnopiastowskiej w Polsce i poczatek stalej decentralizacji panstwa polskiego trwajacej az do XIVw.