Tango

Przebieg wydarzeń:

Akcja toczy się w rodzinie Stomila, artysty – improduktywa.
Bohaterowie żyją na śmietniku historii, nagromadzonym w ich mieszkaniu, w inercji, której nie chcą ani nie umieją przezwyciężyć.
Wszystkie stare konwencje i formy zostały już przełamane, nie ma z czym walczyć, bowiem wszystko wolno, wskutek czego nie ma wolności.
Próba sztucznego narzucenia rodzinie starych form, zainicjowana przez syna Stomila, Artura, kończy się fiaskiem, forma bowiem powstaje tylko ze skostnienia treści, a żadnej treści ani idei nie ma.
Poszukujący wyjścia z tej sytuacji Artur zostaje zabity przez panoszące się w domu indywiduum, Edka, prymitywnego, agresywnego chama, który obejmuje władzę dyktatorską i zmusza całą rodzinę do uległości.
W ostatniej scenie na rozkaz Edka stary wuj tańczy z nim tango La Cumparsita, a cała rodzina asystuje temu przedstawieniu.

Postacie sztuki i jej problematyka są nawiązaniem do tradycji dramatów S.I. Witkiewicza, zakończenie zaś odwołuje się do "Wesela" Wyspiańskiego, do motywu chocholej muzyki.

Wymowa utworu:

W "Tangu" taniec jest zapowiedzią tragedii, jaka może się zdarzyć.
Postać Edka sugeruje dyktaturę chama, policyjnego, partyjnego władyki, który musi burzyć to, czego nie potrafi zrozumieć.
Natomiast Artur to bohater o romantycznej genealogii, chociaż buntuje się nie przeciw konwenansom, jego sprzeciw budzi brak konwenansów.
Artur ma określoną ideę, chce budować świat na nowo, jednak jest skazany na przegraną w takiej Polsce, jaką ukazuje Mrożek.

"Tango", zdaniem Jarosława Szymkiewicza, jest pamfletem na koszmarny, przerażający i zastygły w głupocie polski komunizm.
Człowiek zaś w swym krótkim życiu napotyka różne presje i nie może sam w pełni się realizować, nie może dowolnie kierować własnym życiem.
My zaś musimy uświadomić sobie, że Edzio może mieć różne oblicza w różnych epokach.