Mieszko II Lambert

urodził się: 990, zmarł: 1034
na tronie w latach: 1025-1034
szósty władca dynastii Piastów
poprzednik : Bolesław Chrobry
następca : Kazimierz Odnowiciel
syn: Bolesława Chrobrego i Emnildy, córki Dobromira, księcia zachodnio-słowiańskiego
żona : Ryksa córka Ezzona, palatyna reńskiego
dzieci :
Kazimierz Odnowiciel
Gertruda, żona Izjasława, wielkiego księcia kijowskiego
nieznana córka, żona Beli I, księcia węgierskiego
przydomek :
Gnuśny - przydomek ten nosił Mieszko II od XV wieku. Błędna ocena tej postaci, dokonana przez XIII-wiecznych kronikarzy, a upowszechniona przez Jana Długosza, stała się powodem krytycznych opinii historyków. Opinie te zweryfikowano w XIX wieku po czym przestano dołączać do imienia władcy niemiłego określenia Gnuśny.


Władca prywatnie.

Od czasów Długosza, Mieszko występował w historiografii z przydomkiem Gnuśny. Długosz bowiem, powielał opinie XIII-wiecznych kronikarzy, szukających przyczyn upadku Polski po śmierci Chrobrego. Znaleźli oni najłatwiejsze wytłumaczenie i obarczyli odpowiedzialnością za kryzys Mieszka. Pisze więc Długosz, że Mieszko "okazał się człowiekiem gnuśniego charakteru, tępego umysłu, niezgrabny, w radach nierozsądny, w działaniu słaby, mało zdatny do spraw większej wagi", nie szanował ludzi rozumnych i jego nieudolność była przyczyną klęsk kraju. Wydaje się niemożliwym, aby takiego człowieka Bolesław Chrobry hołubił i wyznaczył na następcę. Dopiero w końcu XIX wieku nastąpiła rehabilitacja Mieszka i pojawiły się pozytywne opinie o nim i jego działalności politycznej. Dziś możemy więc ukazać zupełnie inny obraz człowieka, którego losy potoczyły się tak dramatycznie

Mieszko II urodził się w 990 roku. Był synem ukochanej, trzeciej żony Chrobrego - Emnildy. Był oczkiem w głowie obojga rodziców. Wychowywał się przy boku ojca, który był dla niego bezwzględnym autorytetem i niedościgłym wzorem. Cieszył się jego zaufaniem, ojciec powierzał mu wypełnianie wielu politycznych misji i zadań wojennych. Silna osobowość Bolesława spowodowała, że brak było młodemu księciu samodzielności i stosował się ściśle do wskazówek ojca. Po śmierci ojca kontynuował jego politykę.

Przypuszczalnie pod wpływem przyjaźni z cesarzem Ottonem III, człowiekiem, jak na owe czasy, niezwykle wykształconym, ambitny Bolesław Chrobry zdecydował się zadbać o stosowne wykształcenie ukochanego syna. Mieszko miał wszak wejść do rodziny cesarskiej. Przypuszczalnie już na zjeździe w 1000 roku uzgodniono jego przyszłe małżeństwo z siostrzenicą cesarza. Mieszko posiadł oczywiście umiejętność czytania i pisania, znał łacinę i grekę, interesował się liturgią i księgami. W swoim liście dedykacyjnym do podarowanej Mieszkowi księgi liturgicznej księżna lotaryńska, Matylda wychwalała jego nieprzeciętne zdolności, wykształcenie i zainteresowania. Według Galla, Mieszko "był zacnym rycerzem, wiele też dokonał dzieł rycerskich", czego przykłady możemy znaleźć w wojnie z Cesarstwem. W stosunkach rodzinnych Mieszka tkwił zalążek przyszłej katastrofy. Starszy przyrodni brat Mieszka, Bezprym, został odsunięty od sukcesji i wysłany do Włoch do klasztoru. Nigdy nie pogodził się z tą decyzją i próbował odzyskać należną mu pozycję. Mieszko miał łagodniejszy od ojca charakter i gdy odkrył spisek braci nie zastosował wobec nich ostrych represji. Gdyby to zrobił, zapobiegłby być może wojnie domowej. Księżna Matylda pisała o nim, że był "z dobroci znany, szlachetnością obyczajów sławny". Godną podziwu postawę zajął w najtrudnieszym dla siebie okresie. Gdy musiał uciekać z zaatakowanego przez Rusinów i przejętego przez Bezpryma kraju, schronił się w Pradze u księcia Udalryka. Ten potraktował go bardzo okrutnie - okaleczył i uwięził. Tak oto potężny król, poniżony i pokonany, zdany był na łaskę wrogów. I tu podziwiać możemy nieugięty charakter Mieszka - nie załamał się i w beznadziejnej, zdawałoby się, sytuacji, przygotowywał się do odzyskania władzy. Pokazał wtedy oblicze twardego i zręcznego polityka. W 1013 roku doszło do ślubu z Rychezą, córką palatyna reńskiego Ezzona. Zacieśniły się kontakty dworu polskiego z arstokracją niemiecką z Nadrenii i Lotaryngii. Mieszko i Rycheza mieli dwie córki i urodzonego w 1016 roku syna Kazimierza, ochrzczonego cesarskim imieniem - Karol. Był on po kądzieli dziedzicem dynastii Ottonów. Otrzymał w klasztorze staranne wykształcenie, aby dorównać kulturą ojcu i cesarskim przodkom. Również siostra Kazimierza, Gertruda uzyskała wykształcenie. Znamy ułożone przez nią i własnoręcznie zapisane modlitwy. Małżeństwo nie układało się najlepiej, u boku Mieszka pojawiła się "nałożnica", a może i nowy syn. Zdaniem niektórych badaczy poważne nieporozumienia między małżonkami skłoniły Rychezę do wyjazdu wraz z Kazimierzem do Niemiec. Nie wiemy, kiedy powróciła do męża: czy w okresie odbudowy osłabionego państwa, aby dzielić z mężem gorycz klęski i walczyć o dziedzictwo syna, czy też dopiero w momencie śmierci Mieszka. Śmierć zaskoczyła Mieszka zajętego odbudową państwa w 1034 roku. Był jeszcze w sile wieku, być może został zamordowany. Rycheza próbowała przejąć władzę w imieniu młodego następcy tronu, jednak nie udało się jej to i wraz z Kazimierzem powtórnie opuściła Polskę.