Różne funkcje motywu śmierci. Przedstaw problem, analizując wybrane przykłady z literatury

I. CYTAT JAKO MOTTO PREZENTACJI

Inaczej niż życie, śmierć nie może zostać człowiekowi odebrana i dlatego możemy uważać ją za dar Boga. (Seneka)

II. TEZA

Śmierć już od tysiącleci jest podstawowym problemem w filozofii, teologii i religioznawstwie
To zjawisko ponadczasowe, takie które istnieje od zawsze i będzie istniało. To zakończenie ludzkiego życia, koniec naszej egzystencji na świecie. Ukazywana w literaturze, na przestrzeni wieków zmieniała się jej rola i ujęcie, a także znaczenie.

III. ROZWINIĘCIE

1. Przykład „Dance macabre” w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze śmiercią”.

WNIOSEK: Wizerunek śmierci miał przypominać o znikomości życia, marności świata doczesnego i ostrzegać ,,memento morii". Śmierć ukazana jest obrazowo i realistycznie, miała wzbudzać lęk i przerażenie.

2. Śmierć heroiczna, czyli śmierć bohaterska ukazana w „Pieśni o Rolandzie”.

WNIOSEK: Pokazana jest tu śmierć godna, uświęcona po której dla dobrego człowieka czeka zbawienie. Scena śmierci Rolanda jako idealnego rycerza, na wzgórzu jest motywem wziętym ze śmierci Chrystusa.

3. Śmierć św. Aleksego w „Legendzie o św. Aleksym”.

WNIOSEK: Śmierć jako zbawienie, uwolnienie duszy od brzemienia plugawego, grzesznego ciała Mamy tu ukazaną śmierć cudowną, uzdrowicielską a zarazem męczeńską.

4. Werter, bohater powieści J.W. Goethego, dręczony "bólem istnienia".

WNIOSEK: W wypadku Wertera śmierć stanowiła ucieczkę od rozpaczy życia, od załamania psychicznego po odrzuceniu przez swoją ukochaną.

5. Śmierć według Mickiewicza w IV części „Dziadów”.

WNIOSEK: Mickiewicz opisuje tu kolejne etapy umierania, a także smutek ludzi bliskich zmarłemu. W tym utworze mamy świetnie pokazane jak szaleństwo wpływa na człowieka, który stopniowo się pogrąża w rozpaczy, aż wreszcie zaczyna myśleć o śmierci.

6. Śmierć za Ojczyznę w "Dziadach" cz.III .

WNIOSEK: Okres Romantyzmu to również czas, gdzie śmierć uzyskuje patetyczny wymiar. W romantyzmie śmierć łączyła się z mesjanizmem, z poświeceniem dla innych.

7. Dwudziestowieczna fabryka śmierci w „Opowiadaniach” Tadeusza Borowskiego.

WNIOSEK: "Jedna śmierć to tragedia, milion to statystyka" Józef Stalin
Była to śmierć okrutna i bezsensowna. Śmierć w Oświęcimiu jest tym straszniejsza, że można zostać uznanym martwym za życia.

8. „Zginął naród, zginęli jego żołnierze. Symboliczna śmierć”
w „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall.

WNIOSEK: Profesor Edelman był bezsilnym świadkiem przemarszu czterystu tysięcy Żydów, idących na śmierć. Nie chcieli umierać już anonimowo, nie chcieli by ich śmierć dalej była bez znaczenia, bezsensowna. Woleli umrzeć walcząc, niż godzić się na śmierć w komorach.

9. Śmierć w powieści Alberta Camus "Dżuma".

WNIOSEK: "...skoro jednak śmierć ustanawia porządek świata, może lepiej jest dla Boga, że nie wierzy się w niego i walczy ze wszystkich sił ze śmiercią, nie wznosząc oczu ku temu niebu, gdzie on milczy."

IV. PODSUMOWANIE

Śmierć jako element życia i temat literacki była zawsze obecna. Sposób jej widzenia odzwierciedlał aktualne wydarzenia historyczne.
„Życie ludzkie jest przejściem. Nie jest całością do końca zamknięta pomiędzy data urodzin i datą śmierci. Jest otwarte ku ostatecznemu spełnieniu w Bogu. Każdy z nas odczuwa boleśnie zamknięcie życia, granice śmierci. Każdy z nas jakoś jest świadom tego, ze człowiek nie mieści się bez reszty w tych granicach, że bez reszty nie może umrzeć” Jan Paweł II „Autobiografia”