Spółki

Spółka cywilna
Może być wykorzystywana jako forma prawna zarówno w celu prowadzenia wspólnej działalności, jak i do przeprowadzenia jednej wspólnej akcji przez wspólników. Generalnie spółka cywilna przystosowana jest do realizacji wspólnych celów, a nawet prowadzenia przedsiębiorstwa, ale w mniejszym rozmiarze. W tej formie prowadzone są często drobne przedsiębiorstwa handlowe, rzemieślnicze i usłógowe. Spółka ta nie ma osobowości prawnej. Niekiedy jednak ta właśnie forma spółki wykorzystywana jest również do podejmowania większych przedsięwzięć. Za szczególne rodzaje spółki cywilnej bywają: spółka okazyjna-utworzona w sprzyjających okolicznościach w celu przeprowadzenia pojedynczej transakcji oraz konsorcjum- tworzona przez kilka przedsiębiorstw w celu realizacji przez nie wspólnego celu o znacznej wartości, przekraczającego możliwości pojedynczego przedsiębiorstwa.
Spółki prawa handlowego
Nazwę „spółki handlowe" stosuje się tradycyjnie w stosunku do spółek regulowanych przepisami kodeksu handlowego. Zalicza się do nich : jawną, komandytową, z o.o. oraz akcyjną. Mimo nazwy „spółki handlowe" mogą one prowadzić działalność nie tylko w sferze handlu, lecz również w innych dziedzinach gospodarki (w przemyśle, transporcie, bankowości itp.)

Spółka jawna
Chociaż należy do spółek prawa handlowego, swym charakterem zbliżona jest do spółki cywilnej, obydwie bowiem należą do grupy spółek osobowych. Podobnie jak spółka cywilna, również i spółka jawna nie ma osobowości prawnej. Podstawowe znaczenie w obydwu tych spółkach ma więź między wspólnikami. W myśl kodeksu handlowego spółką jawną jest spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową. Mimo, że spółka jawna nie ma osobowości prawnej, może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Oznacza to, że spółce jawnej przyznana została zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność procesowa.
Spółka komandytowa-jest spółką , w której występują wspólnicy dwóch kategorii; jedni, odpowiadający nieograniczenie za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, i drudzy, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do określonej wysokości, zwanej sumą komandytową.
Konstrukcja spółki komandytowej-dostosowana jest do sytuacji , w której nie wszyscy wspólnicy chcą w jednakowym stopniu zajmować się sprawami spółki, tj. gdy istnieją tacy wspólnicy, którzy chcą uczestniczyć w spółce jedynie wkładem kapitałowym, licząc na zysk, nie chcą natomiast zajmować się prowadzeniem spraw spółki. Spółka komandytowa nie ma osobowości prawnej. Do jej powstania oprócz umowy konieczne jest ponadto dokonanie wpisu do rejestru handlowego. Prawo prowadzenia spraw spółki, a także prawo jej reprezentowania, przysługuje w zasadzie tym wspólnikom, którzy odpowiadają nieograniczenie za zobowiązania spółki. Rozwiązanie spółki komandytowej następuje generalnie z takich samych przyczyn i w takim samym trybie, jak spółki jawnej.

Spółka z o.o.
należy obok spółki akcyjnej do grupy spółek kapitałowych, w których podstawowe znaczenie ma połączenie kapitałów. Historycznie spółka z o.o. wykształciła się jako forma pośrednia między spółką jawną a spółką akcyjną. Podobnie jak spółka akcyjna, opiera się na określonym kapitele zakładowym, a wspólnicy posiadają w tej spółce określone udziały. Jednocześnie założenie spółki z o.o. jest znacznie mniej sformalizowane niż założenie spółki akcyjne. Do spółki jawnej upodabnia spółkę z o.o. fakt, że opiera się ona zwykle na współdziałaniu niewielkiej liczby wspólników. Odmiennie natomiast niż w spółce jawnej, za zobowiązania spółki odpowiada swym majątkiem jedynie spółka, co oznacza, że wspólnik ryzykuje jedynie wniesiony wkład, nie odpowiada natomiast za zob. spółki swym majątkiem osobistym. W myśl kodeksu handlowego spółki z o.o. mogą być tworzone w celach gospodarczych przez jedną lub więcej osób, jeżeli ustawy nie zawierają ograniczeń. Umowa spółki musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Powinna ona określać w szczególności firmę i siedzibę spółki, przedmiot przedsiębiorstwa, wysokość kapitału zakładowego oraz ilość i wysokość udziałów objętych przez wspólników. Przepisy określają minimalną wysokość kapitału zakładowego na 40 mln. Zł. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Udziały mogą być pokryte przez wspólników wkładami pieniężnymi lub niepieniężnymi (np. maszynami, budynkami). Wkłady niepieniężne nazywa się aportami.

Spółka akcyjna
Cechy spółki kapitałowej znajdują najpełniejsze odzwierciedlenie w spółce akcyjnej. Oparciem tej spółki jest kapitał zakładowy, zwany kapitałem akcyjnym, podzielony na udziały zwane akcjami. Spółka akcyjna przystosowana jest do prowadzenia przedsiębiorstw o dużym rozmiarze. Do założenia tej spółki konieczny jest kapitał zakładowy w wysokości minimum miliarda złotych. Spółka akcyjna jest nie tylko formą umożliwiającą proces koncentracji wielkich kapitałów. Jest ona także formą pozwalającą przyciągnąć do udziału w spółce szerokie rzesze drobnych akcjonariuszy, zainteresowanych dywidendami, dostarczających łącznie znacznych kapitałów, a jednocześnie ryzykujących jedynie sumy wyłożone na zakup akcji. Akcjonariusze spółki akcyjnej nie odpowiadają bowiem za zobowiązania spółki swym majątkiem osobistym. Kapitał zaangażowany w spółce akcyjnej jest często anonimowy. Poszczególni akcjonariusze nie mają prawa kontrolowania spółki, odsunięci są także od prowadzenia jej spraw. Decydujący wpływ na działalność spółki mają natomiast posiadacze znacznej liczby akcji, zwanej kontrolnym pakietem akcji, liczba głosów na walnym zgromadzeniu uzależniona jest bowiem od liczby posiadanych akcji, a więc od wniesionego kapitału. Charakterystyczny jest również brak bliższych wewnętrznych powiązań między wspólnikami, znamienny dla spółek osobowych. Skład osobowy spółki akcyjnej jest zmienny. Przy anonimowości kapitału jest obojętne, kto jest właścicielem akcji.

Przedsiębiorstwo państwowe
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samo finansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną. Jako samodzielna jednostka przedsiębiorstwo państwowe jest wyodrębnione zarówno pod względem organizacyjnym, ekonomicznym, jak i prawnym. Osobowość prawna zapewnia przedsiębiorstwu możność samodzielnego działania. Jako osoba prawna przedsiębiorstwo państwowe może dokonywać czynności w zakresie prawa i zaciągać zobowiązania, kierując się własnym interesem i podejmując własne decyzje. Jednocześnie przedsiębiorstwo samo ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Zasadniczym aktem prawnym regulującym tryb tworzenia, likwidacji oraz organizację i działalność przedsiębiorstw państwowych jest ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981r. (wielokrotnie nowelizowana). Związana z tą ustawą jest , uchwalona równocześnie, ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Przedsiębiorstwa mogą być tworzone przez naczelne lub terenowe organy administracji państwowej oraz przez banki państwowe. Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego Przedsiębiorstwa państwowe, działające uprzednio w systemie gospodarki nakazowo-rozdzielczej, okazały się mało efektywne w warunkach gospodarki rynkowej. Za podstawową drogę wyjścia uznano prywatyzację znacznej części przedsiębiorstw. Jej celem jest wyłonienie w przedsiębiorstwach autentycznych właścicieli, zainteresowanych nie tylko bieżącymi wynikami, lecz również długofalowym rozwojem przedsiębiorstwa. Ustawa przewiduje dwa podstawowe typy prywatyzacji. Pierwszy typ to prywatyzacja polegająca na przekształcaniu przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i udostępnieniu akcji w tej spółce osobom trzecim. Drugi typ prywatyzacji polega na likwidacji dotychczasowego przedsiębiorstwa państwowego w celu zadysponowania całością lub częścią pozostawionemu po nim majątku.