Scena polityczna w Polsce po 1989 roku

1. Ustrój polityczny Polski.

Podstawy prawne ustroju RP są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997, zatwierdzonej w referendum 25 V 1997 i obowiązującej od 17 X 1997; jej uchwalenie było poprzedzone długim okresem przejściowym, w którym początkowo (IV X 1992) obowiązywały częściowo znowelizowane postanowienia Konstytucji z 22 VII 1952, a następnie (X 1992 X 1997) tzw. Konstytucja mała uchwalona 17 X 1992 oraz pozostawione przez nią w mocy postanowienia Konstytucji z 1952. Uchwalenie nowej konstytucji nastąpiło w wyniku kompromisu SLD, PSL, Unii Wolności i UP, jej treści aksjologiczne stanowią wypadkową koncepcji lansowanych przez te ugrupowania, a jej ujęcie jest dostosowane do wzorów rozwiniętych państw demokratycznych. Konstytucyjne zasady ustroju odzwierciedlają wartości i tradycje typowe dla państw naszego kręgu kultury prawnej, np. zasady: suwerenności narodu, suwerenności i niepodległości państwa, demokracji państwa prawnego, pw zasadzie każdemu, niektóre z nich jednak są zastrzeżone tylko dla obywluralizmu politycznego i wolności działania partii., a także w Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Prawa i wolności przysługują obywatelom RP(ich treść ujęta w 3 kategoriach politycznych, podziału władz, przyrodzonej godności człowieka wyznaczającej system praw i wolności jednostki. Konstytucyjne prawa i wolności nawiązują do rozwiązań przyjętych w demokracjach zachodnich: prawa i wolności osobiste, prawa i wolności polityczne oraz wolności i prawa ekonomiczne) osnuta jest wokół 3 głównych idei: przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka; wolności człowieka, rozumianej jako swoboda czynienia wszystkiego, czego prawo nie zakazuje, jeżeli nie koliduje to z prawami lub wolnościami innych osób; równości, oznaczającej zakaz dyskryminacji.

W Polsce organem przedstawicielskim (pochodzącym z wyborów) jest parlament. Zgodnie z zapisami konstytucyjnymi jest on dwuizbowy. W jego skład wchodzi Sejm i Senat.
Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach wolnych, powszechnych, bezpośrednich, równych, proporcjonalnych, w tajnym głosowaniu. Sejm jest organem, który jako jedyny w kraju ma prawo uchwalania ustaw tworzenia prawa, decydującego o sprawach państwa i jego obywateli.
Druga izba parlamentu Senat składa się ze 100 senatorów także pochodzących z wyborów. Są oni wybierani w województwach w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich, większościowych, w głosowaniu tajnym. Senat uczestniczy w uchwalaniu ustaw, podejmuje także niektóre inne ważne decyzje, opiniuje akty Prezydenta czy Sejmu, wyraża na nie zgodę. Obie izby parlamentu są wybierane tego samego dnia, a ich kadencja trwa 4 lata od dnia pierwszego posiedzenia. Kończy się w dniu, w którym posłowie i senatorowie nowej kadencji zbiorą się na swe pierwsze posiedzenie.
Wybory parlamentarne
Zasada powszechności wyborów oznacza, że prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) i prawo kandydowania na posła czy senatora (bierne prawo wyborcze) przysługują wszystkim dorosłym obywatelom. W Polsce wiek uprawniający do głosowania to 18 lat, do kandydowania: na posła 21 lat, na senatora 21 lat, na prezydenta 35 lat.
Zasada bezpośredniości wyborów oznacza, że każdy wybierający głosuje osobiście na kandydata na posła lub senatora. Nie ma tu ogniwa pośredniego.

Parlament Rzeczypospolitej Polskiej jest w naszym kraju najwyższym organem przedstawicielskim w zakresie władzy ustawodawczej. Zgadnie z zapisami konstytucyjnymi jest dwuizbowy. W jego skład wchodzą Sejm oraz Senat.


2. SEJM RP

a) Struktury sejmu
Za początek polskiego Sejmu zwykło się uznawać rok 1493, czyli ukształtowanie się Sejmu Walnego złożonego z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej. Obecnie struktura Sejmu wygląda zupełnie inaczej :
Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia i trwa do czasu zebrania się posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu następnej kadencji. Każdy poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być odwołany. Chroni go immunitet poselski, którego celem jest zapewnienie mu odpowiednich warunków działania. Może on być uchylony przez Sejm kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do ugrupowań politycznych (klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3).
Głównymi organami współczesnego Sejmu RP są:
Marszałek Sejmu, który reprezentuje Sejm, przewodniczy obradom, stoi na straży jego praw i godności, zwołuje Konwent Seniorów, reprezentuje Sejm na zewnątrz, kieruje pracami Prezydium Sejmu. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa.
Wybierani przez Sejm Marszałek i wicemarszałkowie tworzą Prezydium Sejmu i kierują jego pracami. Prezydium Sejmu zwołuje posiedzenia Sejmu, ustala plany i kalendarz prac oraz nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym.
Organem zapewniającym współdziałanie i współprace klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu jest Konwent Seniorów, w skład którego wchodzą Marszałek, wicemarszałkowie oraz przewodniczący klubów. Jego zadaniem jest także wspomaganie prezydiów w ich pracach.
Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje sejmowe (jest ich 27), które rozpatrują i przygotowują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm lub Prezydium Sejmu. Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu. Stałe komisje w sejmowe to m.in. Komisja Zdrowia, Komisja Kultury i Środków Masowego Przekazu. W celu rozpatrzenia, konkretnych ważnych spraw, powoływane są komisje nadzwyczajne. Sejm może również powoływać komisje śledcze.
Sejm może zostać rozwiązany mocą własnej uchwały (podjętej większością dwóch trzecich ustawowej liczby posłów) lub w szczególnych okolicznościach przez Prezydenta.
Sejm wraz z Senatem, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, tworzą - w przypadkach określonych w ustawie konstytucyjnej - Zgromadzenie Narodowe. Bierze ono udział w uchwalaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia, przed Trybunałem Stanu.

b) Funkcje Sejmu
Sejm w naszym kraju, spełnia cztery podstawowe funkcje ustrojodawczą, ustawodawczą, kreacyjną oraz kontrolną.
W ramach funkcji ustrojodawczej Sejm uczestniczy w procesie przygotowania i uchwalenia konstytucji: wybiera większość członków Komisji Konstytucyjnej, a następnie - wspólnie z Senatem - uchwala konstytucję, która podlega przyjęciu w drodze referendum. Sejm uchwala też ustawy konstytucyjne kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów oraz inne ustawy regulujące podstawowe zagadnienia dotyczące ustroju państwa np. ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli lub samorządzie terytorialnym.
Podstawową funkcją Sejmu jest uchwalanie ustaw (funkcja ustawodawcza). Polega ona na obowiązku parlamentu do stanowienia ustaw jako podstawowych i powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Materią ustawową są w szczególności prawa i obowiązki obywateli. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. Sejm może upoważnić Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, ale tylko w określonym zakresie i na określony czas. Ustawą można uregulować każdą sprawę w państwie. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, przyjmuje założenia polityki finansowej państwa. Do uprawnień sejmu należy także podejmowanie uchwał o wprowadzeniu stanu wojennego. By ustawa powstała, najpierw należy zgłosić inicjatywę ustawodawczą, następnym krokiem jest przekazanie jej do Prezydium Sejmu. Zasadnicza praca Sejmu nad ustawą odbywa się w trybie trzech czytań. Uchwalona ustawa trafia do Senatu, gdzie podejmuje się decyzję o przyjęciu ustawy (wtedy przesyłana jest do prezydenta), odrzuceniu jej w całości bądź wprowadzeniu poprawek.
Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu ministrów na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje i odwołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Na wniosek Marszałka lub grupy posłów (35) Sejm powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli i powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm wybiera członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Funkcję kontrolną pełni Sejm poprzez:
- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa,
- odbieranie i rozpatrywanie sprawozdań z działalności i pracy rządu.
-interpelacje i zapytania poselskie kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów,
-wyrażanie Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom wotum nieufności bezwzględną większością głosów.


2. SENAT RP

Senat jest drugą izbą parlamentu. Po przeprowadzonych w wyniku ustaleń OKRĄGŁEGO STOŁU wyborach w czerwcu 1989 r. Senat został jedna z izb parlamentu o 4-letniej kadencji, i wraz z Sejmem stał się centrum życia politycznego kraju.
W jego skład wchodzi 100 Senatorów, wybieranych w województwach w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich, większościowych, w głosowaniu tajnym. Senat uczestniczy w uchwalaniu ustaw, podejmuje także niektóre ważne decyzje, oraz opiniuje akty Prezydenta czy Sejmu, wyraża na nie zgodę.
Senatorowie wykonują swoje zadania poprzez udział w posiedzeniach senatu, w pracach ustawodawczych, utrzymywanie kontaktów z wyborcami, podejmowania interwencji w sprawach problemowych oraz udział w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego. Senatorowie podobnie jak posłowie są reprezentantami narodu i przysługuje im immunitet.
W senacie mogą tworzyć się koła i kluby senackie. Koło tworzy co najmniej 3 senatorów natomiast klub 7. Senator może należeć tylko do jednego koła lub klubu.
Szczegółowa organizacja Senatu i plan i porządek jego prac określony jest w Regulaminie Senatu RP.
Podstawowymi organami senatu są:
Marszałek Senatu, stoi na straży praw i godności godności Senatu oraz reprezentuje go. Zwołuje posiedzenia wyższej izby parlamentu, ustala projekt porządku obrad, przewodniczy obradom oraz czuwa nad przebiegiem i terminowością prac Senatu i jego organów, prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Sejmem, sprawuje nadzór nad pracami komisji senackich i zleca im rozpatrzenie konkretnych spraw. Do jego obowiązków należy także, ustalanie budżetu Kancelarii Senackiej oraz sprawowanie pieczy nad porządkiem i spokojem na całym obszarze należącym do Senatu.

Prezydium Senatu, tworzą Marszałek i trzej wicemarszałkowie. Marszałek ma obowiązek kierować pracami Prezydium, ustalać planu pracy, oraz przewodniczyć obradom. Do zakresu działań jego zalicza się m.in. zlecanie komisjom konkretnych spraw, czuwanie nad pracą senatorów, opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka, powoływanie doradców senackich.
Konwent Seniorów, jest organem zapewniającym współdziałanie klubów oraz kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. Tworzą go Marszałek, wicemarszałek oraz senatorowie przedstawiciele kół i klubów. Do jego zadań należą m.in. opiniowania projektów porządków obrad oraz planu pracy Senatu, a także wskazywanie nowych, potrzebnych inicjatyw ustawodawczych. Zwoływany jest z inicjatywy Marszałka Senatu, Prezydium lub na wniosek klubu.
Komisje Senatu. Są one powoływane do rozważania i opracowywania konkretnych spraw z własnej inicjatywy lub na zlecenie Marszałka, Senatu lub Prezydium. W ramach swoich kompetencji rozpatrują i przedstawiają sejmowi sprawozdania dotyczące uchwalonych przez Sejmu ustaw. Mają one charakter problemowy lub branżowy. W Senacie istnieje 14 stałych komisji. Są to m.in.:
Komisji Nauki i Edukacji Narodowej - której zadaniem jest organizacja i rozwój badań naukowych, system kształcenia i wychowania, system doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry naukowej, opieka nad dziećmi i młodzieżą, organizacja instytucji naukowych i oświatowych, współpraca naukowa z zagranicą.
Komisji Obrony Narodowej o której działalność obejmuje zakres obronności i bezpieczeństwa państwa, przemysłu zbrojeniowego, działalności i funkcjonowania sił zbrojnych.
Komisji Praw Człowieka i Praworządności jej zadaniem jest określanie prawa i wolności obywatelskich, ich instytucjonalne gwarancje. Obejmuje również sprawy związane z wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem publicznym, przestrzeganiem prawa człowieka oraz prawa karnego.
Przedmiotami obrad Senatu są najczęściej : ustawy uchwalone przez Sejm, projekty ustaw, wnioski komisji oraz senatorów, sprawozdania z zakresu działań komisji oraz np. Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Omawiane są również problemy wynikające z działalności Trybunału Konstytucyjnego.


Rok 1989
Rok 1989 jest datą bardzo ważną dla Polski. Przede wszystkim dlatego, że po kilku dziesięcioleciach wreszcie udało się odzyskać wolność. Odejście, albo raczej wyrwanie się (sądząc po formie przebiegu buntów, strajków) spod władzy tyrana – komunizmu, miało dla Polski otworzyć nowy rozdział, zapoczątkować erę wolności, nowego porządku społecznego. Euforia ludzi związana z otwarciem granic i odzyskaniem wolności, skończyła się jednak wraz z uświadomieniem sobie, że tak naprawdę, po tylu latach „zamknięcia” nie wiadomo co z tą wolnością zrobić. Początkowy nieład, został jednak po jakimś czasie okiełznany, lecz nie na tyle, by państwo choć w połowie zbliżyło się do standardów ogólnoeuropejskich. Dziś społeczeństwo polskie jest demokratycznym, kapitalistycznym lecz nie w pełni tego słowa znaczeniu społeczeństwem. Myślę, że Polskę można nazwać społeczeństwem transformacyjnym – zmieniającym się w każdej dziedzinie i świadomości ludzi. Powstał więc nowy ład, powoli zaczęła kształtować się wizja całkiem nowego kapitalistycznego społeczeństwa, które przez cały czas ewoluuje (a przynajmniej chciałoby). Dzięki transformacji w Polsce sytuacja polityczna poprawiła się na korzyść jednostki i jej działań. Wielkim plusem tych przemian ustrojowych niewątpliwie jest wolność słowa, a więc brak cenzury i nadzoru państwa. Wolność tworzenia partii politycznych, stowarzyszeń czy organizacji pozarządowych. I co najważniejsze nastały czasy demokracji, a to z kolei związane jest ze swobodą dokonywania wyborów, prawem większości głosów.
Przekształcenia w gospodarce są integralną częścią społeczeństwa i mają istotny wpływ na kształtowanie się „nowego ładu” społecznego. Związane jest to z podwyższeniem standardów życia, wprowadzaniem na rynek nowych technologii, wykształceniem się nowych zawodów takich jak menedżerowie, organizatorzy, urbaniści. Wraz z pojawieniem się nowych technologii, przybyło informatyków, technologów. Słowem, wykształcenie ludzi jest jednym z ważniejszych elementów dobrze funkcjonującego państwa, ponieważ dzięki nauce, wszystko się rozwija. Jednak nauka powinna być dobrze wynagradzana, ponieważ jest to niewątpliwie motywacją do dalszego działania. Jest to też związane z gospodarką. Dobra gospodarka jest jedną z cech społeczeństwa kapitalistycznego. W dobie komunizmu w Polsce, nastąpiło stworzenie socjalistycznego układu ekonomicznego przez unarodowienie przemysłu, banków, transportu Celem takiego działania było dążenie do sprawowania kontroli nad wszystkimi dziedzinami życia człowieka.
Dziś jest inaczej. Po 1989 roku, nastąpił odwrót od panujących dotychczas zasad, mianowicie prywatyzacja. Tu właśnie zanotowano najkorzystniejsze zmiany. Dzisiejsze społeczeństwo opiera się na usługach, to nazwane przez Daniela Bella „społeczeństwo postindustrialne” kieruje się zasadami kooperacji między ludźmi, decyzje podejmowane są w drodze negocjacji, kompromisów (polityka konsensusu).Przed 1989 rokiem nie było to możliwe ze względu na scentralizowanie władzy, nastawienie na zadania a nie na cele, nie sprzyjało rozwojowi a tylko zastojowi gospodarczemu. W „nowej” Polsce wykształcił się nowy typ przywództwa transformacyjnego nakierowanego na cele. To prowadzi do dużej swobody działania a tym samym do większego rozwoju gospodarczego państwa. Poza tym istotne jest również to, że przy takim rozwoju gospodarki zmienia się również styl życia, świadomość i pojawiają się nowe sposoby wykorzystania pojawiających się możliwości. Korzyści płynące z rozwoju gospodarczego są odczuwalne na każdym poziomie życia. To z kolei prowadzić powinno do ogólnego zadowolenia. Powinno, ponieważ te książkowe teorie nie mogą się jakoś wpasować w rzeczywistość. Niestety najbardziej tracą na tym ci, którzy właśnie się kształcą i chcieliby coś zrobić, by było lepiej oraz ci, którzy są starsi, niepracujący, nierzadko żyjący na skraju ubóstwa, gdyż renty ich nie wystarczają na podstawowe produkty.
To wszystkie zalety przemian jawią się tu jako idealne państwo, które po latach niewoli stało się potęgą wolności. Ta chwilowa euforia skończyła się wraz z uświadomieniem sobie pierwszych skutków przemian. Komunizm padł, ale co dalej?
Z inicjatywy generałów Wojciecha Jaruzelskiego i Czelawa Kiszczaka doszło do obrad tzw. „Okrągłego Stołu” (6 luty – 5 kwietnia 1989 roku).
Po długich negocjacjach uzgodniono podstawowe kierunki przeobrażeń systemowych w Polsce, tj. wprowadzenie pluralizmu politycznego i społeczno-zawodowego. Władze zgodziły się na częściowo demokratyczne wybory, przywrócono drugą izbę parlamentu – Senat oraz urząd Prezydenta. W płaszczyźnie ekonomicznej porozumienie dotyczyło m. in. rozwoju samorządności i partycypacji pracowniczej, swobodnego kształtowania się struktury własnościowej, rozwoju stosunków rynkowych i konkurencji, likwidowania pozostałości systemu nakazowo-rozdzielczego, prowadzenia jednolitej polityki finansowej wobec przedsiębiorstw oraz podporządkowania selekcji kadr kierowniczych w przedsiębiorstwach kryterium fachowości.
Rząd Rakowskiego, który podjął działania liberalizujące gospodarkę, równocześnie okazał się bardzo hojny w podnoszeniu płac oraz udzielaniu oraz udzielaniu przedsiębiorstwom państwowym rozmaitych ulg i dotacji. Związane to było po części z wykonywaniem ustaleń zawartych przy Okrągłym Stole i z przedwyborczą chęcią pozyskania elektoratu, po części zaś ze słabością rządzącej ekipy, niezdolnej do przeciwstawienia się narastającym tendencjom roszczeniowym. Po ustawowym wprowadzeniu indeksacji płac (lipiec) oraz urynkowieniu cen żywności (sierpień) nastąpił gwałtowny wzrost inflacji. W sierpniu wyniosła ona 39,5%, we wrześniu 34,4%, zaś w październiku 54,8%. Nowy rząd zmuszony był rozpocząć urzędowanie od wystąpienia do Sejmu o podwyższenie deficytu budżetowego o 1,5 bln złotych, ponieważ w pustej kasie brak było środków na bieżące wydatki. W efekcie deficyt budżetowy w 1989 roku osiągnął skalę 8% PKB. Rozwijająca się inflacja była najgroźniejszym przejawem kryzysu ekonomicznego, ale na zły stan gospodarki wpływały także czynniki o strukturalnym charakterze: marnotractwo i nieefektywna produkcja, spowodowane brakiem mechanizmów rynkowych, praktyki monopolistyczne, wadliwa struktura zatrudnienia, ogromne zadłużenie zagraniczne, niska wydajność pracy.

Gdy w wyniku Okrągłego Stołu ustalono parytet 35% w Sejmie dla opozycji i wolne wybory do Senatu, niemal rozpoczęła się nie mająca precedensu w powojennej Polsce kampania wyborcza. Plakaty, ulotki, informacje nie pokazywały już jedynie uśmiechniętych notabli "budujących Polskę Ludową". Pojawił się na nich do niedawna największy wróg obowiązującego ustroju - Lech Wałęsa, który osobiście prezentował kandydatów na nowych posłów i senatorów. A z nim, na wspólnych fotografiach prezentowanych w kolejnych numerach założonej wówczas "Gazety Wyborczej", znaleźli się również ci, o których jeszcze kilka miesięcy wcześniej mówiono w Dzienniku używając tylko imienia i inicjału nazwiska oraz przydomków "wywrotowy działacz", "ukrywający się przed wymiarem sprawiedliwości" i podobnych. Do Sejmu kandydowali między innymi Henryk Wujec, Jan Maria Rokita, Janusz Onyszkiewicz, Adam Michnik, Jacek Kuroń, Jan Lityński czy Bronisław Geremek. Do Senatu - Jarosław i Lech Kaczyńscy, Bogdan Lis, Anna Radziwiłł, Zbigniew Romaszewski, Zofia Kuratowska, Gustaw Holoubek, Tadeusz Zieliński czy Andrzej Wajda. Nazywano ich "drużyną Lecha"
Do prowadzenia kampanii wyborczej nie były wykorzystywane nowoczesne strategie marketingowe. Również plakaty czy ulotki nie uderzały ani swoim artyzmem, ani nie były przemyślane pod kątem "potrzeb grupy docelowej". Proste i czytelne hasła takie jak "Nie śpij, bo cię przegłosują", "Musimy wygrać", "Pierwszy raz możesz wybierać - wybierz Solidarność" zostały umieszczone na ulotkach i plakatach przygotowywanych często na jeszcze niedawno zakazanych powielaczach. Przed wyborami w całej Polsce można było spotkać charakterystyczny znak graficzny Solidarności - plakaty rozklejali ochotnicy, których było tak wielu, że obóz rządzący szybko zrezygnował (przynajmniej w Warszawie) z akcji zaklejania "solidarnościowych" ogłoszeń swoimi.
Przed wyborami zmieniło się także coś w telewizji. Z czasu antenowego mogły bowiem skorzystać wszystkie komitety wyborcze. Na szklanym ekranie oczywiście znacznie częściej pojawiali się przedstawiciele PZPR, SD czy ZSL, jednak to programy, w których Jacek Fedorowicz pokazywał, jak na wyborczych listach skreślać wszystkich oprócz kandydatów Komitetów Obywatelskich, były najszerzej komentowane. Polacy nie dowierzali, że jest możliwe, by w państwowej telewizji ktoś tak jawnie kpił z "przewodniej siły narodu". Nie dowierzali, ale przy urnach wyborczych zrobili dokładnie tak, jak instruował ich - nazywany przez władze "wywrotowym" - satyryk.



Wybory w Polsce po 1989
Wybory '89
'90
'91
'92
'93
'94
'95
'96
'97
'98
'99
'00
'01
'02
'03
'04
'05

prezydenckie X
X
X
X

parlamentarne X
X
X
X
X X

samorządowe X
X
X
X

do Parlamentu Europejskiego X



Wybory czerwcowe w 1989 roku to początek procesu przechodzenia Polski z systemu hegemonii jednej partii - Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) i jej koncesjonowanej współpracy ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym (ZSL) oraz Stronnictwem Demokratycznym w kierunku wielopartyjnego systemu rywalizacyjnego jaki charakteryzuje współczesną rzeczywistość polityczną Polski.
Po upadku komunizmu w Polsce, w początkowej fazie rozwoju (Sejm kontraktowy) system partyjny ukształtowany został przez układ dwublokowy, zdominowany z jednej strony przez PZPR, z drugiej zaś przez Solidarność, która we wrześniu 1989 roku sformowała, pozapartyjny gabinet, na czele którego stanął pierwszy niekomunistyczny premier w Europie Środkowo-wschodniej - Tadeusz Mazowiecki. Również niepartyjny charakter miał gabinet Jana Krzysztofa Bieleckiego (12 stycznia 1991 - 5 grudnia 1991). Wynikało to z tego, że w Sejmie kontraktowym nie działały jeszcze partie polityczne o ukształtowanej odrębnej tożsamości ideowej i odrębności organizacyjnej.
W wyniku wyborów z października 1991 roku w Polsce ukształtował się skrajnie spolaryzowany system partyjny, co w konsekwencji prowadziło do sytuacji, w której bardzo trudno było o tworzenie stabilnych gabinetów. Zasadą w tym okresie było tworzenie gabinetów wielopartyjnych mniejszościowych. Uczestniczyło w nich od 4-7 partii politycznych. Gabinet Jana Olszewskiego (6 grudnia 1991 - 5 kwietnia 1992.) tworzyły: Porozumienie Centrum (PC), Zjednoczenie Chrześcijańsko Narodowe (ZCHN), Partia Chrześcijańskich Demokratów (PCHD), Porozumienie Ludowe (PL). W skład gabinetu Hanny Suchockiej (11 lipca 1992 - 25 maja 1993) z kolei wchodziły: Unia Demokratyczna (UD), ZCHN, Kongres Liberalno-Demokratyczny (KLD), PL, PCHD, Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie (SLCh), Polski Program Gospodarczy (PPG).
Następne wybory (1993 i 1997) przyniosły znaczną koncentrację systemu partyjnego. Wystarczy dla porównania powiedzieć, że o ile w 1991 roku w parlamencie reprezentowanych było 29 ugrupowań o tyle w 1993 było ich tylko 6, a w wyniku ostatnich wyborów - 5. W okresie tym trzy próby sformowania gabinetu zakończyły się niepowodzeniem (B. Geremek - październik 1991, J. Olszewski - listopad 1991 r., W. Pawlak - czerwiec 1992 r.). Po wyborach w 1993 roku koalicję tworzyły dwa dotychczas izolowane ugrupowania - Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) i Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) Miały one większość absolutną (66%). Oba te ugrupowania sformowały w sumie trzy koalicje gabinetowe (W. Pawlak - 26 października 1993 r. - 4 marca 1995 r., J. Oleksy - 4 marca 1995 r. - 26 stycznia 1996 r. oraz W. Cimoszewicz - 7 lutego 1996 r. - 17 października 1997 r.)
W wyborach w 1997 największe ugrupowanie - Akcja Wyborcza Solidarność zdobyła 33,83 % głosów (43,6 % mandatów) i w wyścigu po mandaty poselskie wyprzedziła SLD. Łącznie dwa największe ugrupowania - AWS i SLD zdobyły 61 % głosów (79,2 % mandatów). W wyniku tych wyborów ukształtował się w Polsce system dwóch partii dużych, z tym jednak, że oczywiście partie te (AWS i SLD) nie zamierzały wspólnie tworzyć rządu. Gabinet został stworzony przez AWS i Unię Wolności (UW). Koalicja ta kontrolowała 56,5 % mandatów w Sejmie i sformowała rząd na którego czele 10 listopada 1997 roku stanął Jerzy Buzek. W wyniku opuszczenia koalicji przez Unię Wolności (6 czerwca 2000) rządy w Polsce sprawuje mniejszościowy rząd tworzony przez AWS.
W wyborach w 2001r. największe ugrupowanie SLD-UP zdobyło 41,04% głosów (47,2% mandatów) i w wyścigu po mandaty poselskie wyprzedziła PO. W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano wszystkich 460 posłów. Mandaty dzielono zmodyfikowaną metodą Sainte-Lagu pomiędzy komitety, które uzyskały co najmniej 5%, a w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (KKW) - 8% głosów. Z progu tego zwolnione były komitety mniejszości narodowych.

Wyniki wyborów do Sejmu i Senatu w latach 1989-2001.

Plebiscyt (wybory do Sejmu kontaktowego) 4 czerwca 1989r.
Frekwencja wyborcza:
- I tura - 62%
- II tura - 25%
Wyniki wyborów:
Trudno jest określić ile procent głosów padło ogółem na "Solidarność", a ile na władzę. Szacunkowe dane mówią:
- "Solidarność" - 69,9-72,5%
- PZPR - 20 - 25%
W pierwszej turze wyborów "Solidarność zdobyła 160 mandatów na 161 do zdobycia w Sejmie i 92 na 100 w Senacie. W drugiej turze zdobyła brakujący mandat w Sejmie i 7 z 8 brakujących w Senacie.
Ostatecznie Skład Sejmu przedstawiał się następująco:
Solidarność - 161 posłów
PZPR - 173
ZSL - 76
SD - 27
"Katolicy" - 23
Senat:
"Solidarność" – 99
‘’Mniejszość narodowa’’ - 1

Wybory parlamentarne w Polsce w 1991 r. odbyły się 27 października 1991 roku.
Wybory do Sejmu I kadencji.

W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano 391 posłów. Mandaty przeliczano metodą Hare-Niemeyera, nie było przy tym wymagane przekroczenie żadnego progu wyborczego.
Pozostałe 69 mandatów obsadzano z list ogólnopolskich, na których kolejność ustalały same komitety. Mandaty z list krajowych przydzielano proporcjonalnie zmodyfikowaną metodą Sainte-Lagu; mogły je uzyskać komitety, które uzyskały co najmniej 5% głosów lub zdobyły mandaty w co najmniej 5 okręgach.
Frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosła 43,2%.
Do Sejmu swoich kandydatów wprowadziło 29 komitetów. Wyniki komitetów, które uzyskały co najmniej dwa mandaty:
Komitet wyborczy Głosy Mandaty
liczba procent liczba procent
Unia Demokratyczna
1 382 051 12,32 62 13,5
Sojusz Lewicy Demokratycznej
1 344 820 11,99 60 13,0
Wyborcza Akcja Katolicka
980 304 8,79 49 10,7
Porozumienie Obywatelskie Centrum
977 344 8,71 44 9,6
Polskie Stronnictwo Ludowe - Sojusz Programowy
972 952 8,67 48 10,4
Konfederacja Polski Niepodległej
841 738 7,50 46 10,0
Kongres Liberalno-Demokratyczny
839 978 7,49 37 8,0
Porozumienie Ludowe
613 626 5,47 28 6,1
NSZZ "Solidarność"
566 553 5,05 27 5,9
Polska Partia Przyjaciół Piwa
367 106 2,97 16 3,5
Chrześcijańska Demokracja
265 179 2,25 5 1,1
Unia Polityki Realnej
253 024 2,25 3 0,7
Solidarność Pracy
230 975 2,06 4 0,9
Partia Chrześcijańskich Demokratów
125 314 1,12 4 0,9
Mniejszość Niemiecka
132 059 1,17 7 1,5
Partia X
52 735 0,47 3 0,7
Ruch Autonomii Śląska (przybudówka KPN) 40 061 0,36 2 0,4
Polski Związek Zachodni (przybudówka KPN) 26 053 0,20 4 0,9


Wybory do Senatu II kadencji

Wybory do Senatu odbyły się według systemu większościowego. W okręgach wybierano 2-3 senatorów, którzy uzyskali największą liczbę głosów.
Frekwencja w wyborach do Senatu wyniosła ??%.
Komitety, których kandydaci dostali się do Senatu:

Komitet wyborczy Liczba
mandatów
Unia Demokratyczna
21
NSZZ "Solidarność"
11
Wyborcza Akcja Katolicka
9
Porozumienie Obywatelskie Centrum
9
Polskie Stronnictwo Ludowe
7
Kongres Liberalno-Demokratyczny
6
Porozumienie Ludowe
5
Sojusz Lewicy Demokratycznej
4
Konfederacja Polski Niepodległej
4
pozostałe komitety 24


Wybory parlamentarne w Polsce w 1993 r. odbyły się 19 września 1993 roku.

Wybory do Sejmu II kadencji

W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano 391 posłów. Mandaty dzielono metodą d'Hondta pomiędzy komitety, które uzyskały co najmniej 5%, a w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (KKW) - 8% głosów. Z progu tego zwolnione były komitety mniejszości narodowych.
Pozostałe 69 mandatów obsadzano z list krajowych, na których kolejność ustalały same komitety. Mandaty z list krajowych przydzielano proporcjonalnie metodą d'Hondta; mogły je uzyskać komitety, które uzyskały co najmniej 7% głosów.
Frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosła 52,08%.
Wyniki komitetów, które wystawiły listy w ponad połowie okręgów wyborczych:

Komitet wyborczy Głosy Mandaty
liczba procent liczba procent
Sojusz Lewicy Demokratycznej (KKW)
2 815 169 20,41 171 37,2
Polskie Stronnictwo Ludowe
2 124 367 15,40 132 28,7
Unia Demokratyczna
1 460 957 10,59 74 16,1
Unia Pracy
1 005 004 7,28 41 8,9
Katolicki Komitet Wyborczy "Ojczyzna" (KKW)
878 445 6,37 0 0,0
Konfederacja Polski Niepodległej
795 487 5,77 22 4,8
Bezpartyjny Blok Wspierania Reform
746 653 5,41 16 3,5
NSZZ "Solidarność"
676 334 4,90 0 0,0
Zjednoczenie Polskie - Porozumienie Centrum
609 973 4,22 0 0,0
Kongres Liberalno-Demokratyczny
550 578 3,99 0 0,0
Unia Polityki Realnej
438 559 3,18 0 0,0
Przymierze Samoobrona
383 967 2,78 0 0,0
Partia X
377 480 2,74 0 0,0
Koalicja dla Rzeczypospolitej
371 923 2,70 0 0,0
Polskie Stronnictwo Ludowe - Porozumienie Ludowe
327 085 2,37 0 0,0
Do Sejmu dostał się również komitet Mniejszość Niemiecka, który uzyskał 4 mandaty poselskie.


Wybory do Senatu III kadencji

Wybory do Senatu odbyły się według systemu większościowego. W okręgach wybierano 2-3 senatorów, którzy uzyskali największą liczbę głosów.
Frekwencja w wyborach do Senatu wyniosła ??%.
Komitety, których kandydaci dostali się do Senatu:

Komitet wyborczy Liczba
mandatów
Sojusz Lewicy Demokratycznej
37
Polskie Stronnictwo Ludowe
36
NSZZ "Solidarność"
9
Unia Demokratyczna
5
Unia Pracy
2
Bezpartyjny Blok Wspierania Reform
2
pozostałe komitety 9


Wybory parlamentarne w Polsce w 1997 r. odbyły się 21 września 1997 roku.

Wybory do Sejmu III kadencji

W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano 391 posłów. Mandaty dzielono metodą d'Hondta pomiędzy komitety, które uzyskały co najmniej 5%, a w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (KKW) - 8% głosów. Z progu tego zwolnione były komitety mniejszości narodowych.
Pozostałe 69 mandatów obsadzano z list krajowych, na których kolejność ustalały same komitety. Mandaty z list krajowych przydzielano proporcjonalnie metodą d'Hondta; mogły je uzyskać komitety, które uzyskały co najmniej 7% głosów.
Frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosła 47,93%.
Wyniki komitetów, które wystawiły listy w ponad połowie okręgów wyborczych:

Komitet wyborczy Głosy Mandaty
liczba procent liczba procent
Akcja Wyborcza Solidarność
4 427 373 33,83 201 43,7
Sojusz Lewicy Demokratycznej (KKW)
3 551 224 27,13 164 35,7
Unia Wolności
1 749 518 13,37 60 13,0
Polskie Stronnictwo Ludowe
956 184 7,31 27 5,9
Ruch Odbudowy Polski
727 072 5,56 6 1,3
Unia Pracy
620 611 4,74 0 0,0
Krajowa Partia Emerytów i Rencistów
284 826 2,18 0 0,0
Unia Prawicy Rzeczypospolitej
266 317 2,03 0 0,0
Krajowe Porozumienie Emerytów i Rencistów
Rzeczypospolitej Polskiej (przybudówka KPN-OP)
212 826 1,63 0 0,0
Narodowo-Chrześcijańsko-Demokratyczny - Blok dla Polski
178 395 1,36 0 0,0
Do Sejmu dostał się również komitet Mniejszość Niemiecka, który uzyskał 0,39% głosów i 2 mandaty poselskie.


Wybory do Senatu IV kadencji

Wybory do Senatu odbyły się według systemu większościowego. W okręgach wybierano 2-3 senatorów, którzy uzyskali największą liczbę głosów. Lista wybranych senatorów
Frekwencja w wyborach do Senatu wyniosła 47,92%.
Komitety, których kandydaci dostali się do Senatu:

Komitet wyborczy Liczba
mandatów
Akcja Wyborcza Solidarność
51
Sojusz Lewicy Demokratycznej
28
Unia Wolności
8
Ruch Odbudowy Polski
5
Polskie Stronnictwo Ludowe
3
komitety kandydatów niezależnych 5


Wybory parlamentarne w Polsce w 2001 r. odbyły się 23 września.

Wybory do Sejmu IV kadencji

W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano wszystkich 460 posłów. Mandaty dzielono zmodyfikowaną metodą Sainte-Lagu pomiędzy komitety, które uzyskały co najmniej 5%, a w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (KKW) - 8% głosów. Z progu tego zwolnione były komitety mniejszości narodowych.
Frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosła 46,29%.
Wyniki komitetów, które wystawiły listy w ponad połowie okręgów wyborczych:

Komitet wyborczy Głosy Mandaty
liczba procent liczba procent
Sojusz Lewicy Demokratycznej - Unia Pracy (KKW)
5 342 519 41,04 217 47,2
Platforma Obywatelska
1 651 099 12,68 65 14,1
Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej
1 327 624 10,20 53 11,5
Prawo i Sprawiedliwość
1 236 787 9,50 44 9,6
Polskie Stronnictwo Ludowe
1 168 659 8,98 42 9,1
Liga Polskich Rodzin
1 025 148 7,87 38 8,3
Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy (KKW)
729 207 5,60 0 0,0
Unia Wolności
404 074 3,10 0 0,0
Alternatywa Ruch Społeczny
54 266 0,42 0 0,0
Do Sejmu dostał się również komitet Mniejszość Niemiecka, który uzyskał 0,36% głosów i 2 mandaty poselskie.


Wybory do Senatu V kadencji

Wybory do Senatu odbyły się według systemu większościowego. W okręgach wybierano 2-4 senatorów, którzy uzyskali największą liczbę głosów. Lista wybranych senatorów
Frekwencja w wyborach do Senatu wyniosła 46,28%.
Komitety, których kandydaci dostali się do Senatu:
Komitet wyborczy Liczba
mandatów
Sojusz Lewicy Demokratycznej - Unia Pracy
75
Blok Senat 2001
15
Polskie Stronnictwo Ludowe
4
Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej
2
Liga Polskich Rodzin
2
komitety kandydatów niezależnych 2


Skład Sejmu po wyborach w 2001r.

A
Abgarowicz Łukasz
Ajchler Romuald
Antochowski Jan
Arciszewska-Mielewczyk Dorota
Aszkiełowicz Mieczysław
Aumiller Andrzej

B
Bachalski Dariusz Jacek
Badach Tadeusz
Balazs Artur
Balcerowski Tadeusz
Banach Jolanta
Banaś Magdalena
Bańkowska Anna
Basta Renata
Baszczyński Krzysztof
Beger Renata
Blida Barbara
Błaszczyk Bogdan
Błochowiak Anita
Błońska-Fajfrowska Barbara
Bolek Elżbieta
Bonda Ryszard
Borawski Edmund
Borczyk Waldemar
Borowski Marek
Borucka-Cieślewicz Anna
Borzuchowski Wojciech
Brachmański Andrzej
Bratkowski Arkadiusz
Budner Alfred
Budnik Jerzy Feliks
Bugaj Leszek
Bujak Bogdan
Bujak Bolesław
Bury Jan
Byra Jan

C
Celiński Andrzej
Cepil Józef
Chaładaj Jan
Chlebowski Zbigniew
Chojnacki Jan
Chrzanowski Kazimierz
Ciborowska Danuta
Ciemniak Grażyna
Ciesielski Wiesław
Cieślak Bronisław
Cieślak Czesław
Cimoszewicz Włodzimierz
Ciruk Barbara
Curyło Marian
Cymański Tadeusz
Czechowski Włodzimierz
Czepułkowski Jerzy
Czerniawski Mieczysław
Czerwiński Andrzej
Czerwiński Jerzy
Czuż Aleksander
Czykwin Eugeniusz

D
Dankowski Bronisław
Deptuła Zbigniew
Derech-Krzycki Jakub
Derwich Bogdan
Diakonow Andrzej
Długoborski Wojciech
Długosz Henryk
Dobrosz Janusz
Dolniak Grzegorz
Domaradzki Wojciech
Dorn Ludwik
Drzewiecki Mirosław
Duda Jarosław
Dulias Stanisław
Dutka Bronisław
Dyduch Marek
Dziewulski Jerzy
Dziewulski Zbigniew
Dzikowski Waldy
Dziuba Maria

F
Falfus Jacek
Fedorowicz Andrzej
Figlus Michał
Filek Anna
Filipek Krzysztof
Firak Witold
Florek Sebastian
Fogler Marta
Fortuna Józef
Franczak Franciszek

G
Gadzinowski Piotr
Gajda Tadeusz
Gajecka-Bożek Maria
Gałażewski Andrzej
Gawłowski Andrzej
Giertych Roman
Gilowska Zyta
Gintowt-Dziewałtowski Witold
Giżyński Szymon
Głębocki Stanisław
Głowa Józef
Gorczyca Stanisław
Gosiewski Przemysław
Górna-Kubacka Anna
Górniak Grzegorz
Grabarczyk Cezary
Grabicka Krystyna
Grabowska Danuta
Grabowski Mariusz Krzysztof
Grad Aleksander
Gramała Aleksandra
Graś Paweł
Grobel-Proszowska Joanna
Gruszka Grzegorz
Gruszka Józef
Grzebisz-Nowicka Zofia
Grzesik Andrzej
Grzyb Andrzej
Gucwińska Hanna
Gudzowski Stanisław

H
Hatka Witold
Hausner Jerzy
Hayn Ryszard
Herman Krystyna
Hertel Jerzy
Hojarska Danuta
Hyla-Makowska Barbara

I
Iwiński Tadeusz

J
Jacyna-Onyszkiewicz Zbigniew
Jagieliński Roman
Jagiełło Andrzej
Jakubowska Aleksandra
Janas Stanisław
Janicki Marian
Janik Ewa
Janik Ewa Maria
Janik Krzysztof
Jankowska Elżbieta
Jankowski Zdzisław
Janowski Gabriel
Janowski Zbigniew
Jarmoliński Stanisław
Jarmuziewicz Tadeusz
Jaruga-Nowacka Izabela
Jasiński Wojciech
Jaskiernia Jerzy
Jasztal Teresa
Jedoń Mieczysław
Jędrusik Wiesław
Jurek Marek

K
Kaczmarek Michał
Kaczmarek Wiesław
Kaczyński Jarosław
Kalemba Stanisław
Kaleniecki Tadeusz
Kalinowski Jarosław
Kalinowski Stanisław
Kalisz Ryszard
Kałamaga Zdzisław
Kamiński Mariusz
Kaniewski Zbigniew
Kantor Ewa
Kasprzak Mieczysław
Kasprzyk Jacek
Kasznia Arkadiusz
Kawa Marian
Kątna Mirosława
Kędra Ryszard
Kędziak Tadeusz
Kizińska Bożena
Klimek Jan
Klukowski Wacław
Kłopotek Eugeniusz
Knapik Jan
Kobielusz Antoni
Kochanowski Jan
Komorowski Bronisław
Komorowski Zbigniew
Kopacz Ewa
Kopczyński Bohdan
Kopeć Stanisław
Korzeniowski Leszek
Kotlinowski Marek
Kowalik Jacek
Kowalska Bronisława
Kozłowska Bożena
Kozłowski Piotr
Krajewski Mirosław
Kralkowska Ewa
Krasicka-Domka Zofia
Krasoń Janusz
Kroll Henryk
Kruk Elżbieta
Krutczenko Zbigniew
Krutul Piotr
Krzywicki Piotr
Krzyworzeka Józef
Kubica Józef
Kubik Jan
Kuchciński Marek
Kulej Jerzy
Kurczuk Grzegorz
Kuropatwiński Lech
Kurpiewski Stanisław
Kwaśniewska Dorota
Kwiatkowski Marian

L
Laskowski Józef
Lepper Andrzej
Lewandowski Bogdan
Lewczuk Henryk
Lipiński Adam
Lis Alicja
Lisak Janusz
Liss Andrzej
Luśnia Robert

Ł
Łapiński Mariusz
Łączny Jan
Łopuszański Jan
Łuczak Krystian
Łukacijewska Elżbieta
Łuszczyńska Aleksandra
Łybacka Krystyna
Łyżwińska Wanda
Łyżwiński Stanisław

M
Macierewicz Antoni
Maćkała Tadeusz
Mamiński Tomasz
Maniura Edward
Mańka Andrzej
Maraszek Ryszard
Marcinkiewicz Kazimierz
Marczewski Marian
Marianowska Barbara
Markiewicz Adam
Markowiak Andrzej
Markowski Tomasz
Martyniuk Wacław
Marzec Czesław
Masłowska Gabriela
Mateja Piotr
Mężydło Antoni

Michalak Aldona
Michalski Jerzy
Mierzejewska Hanna
Miller Leszek
Miodowicz Konstanty
Mioduszewski Józef
Młynarczyk Jerzy
Mojzesowicz Wojciech
Motowidło Tadeusz
Murias Halina
Murynowicz Alicja
Murzyn Leszek
Musiał Zbigniew
Muszyński Marek
Mller Jerzy
Myler Tadeusz

N
Nałęcz Tomasz
Namysło Andrzej
Napieralski Grzegorz
Niewiarowski Ireneusz
Nikolski Lech
Nowacka Irena Maria
Nowak Maria
Nowak Ryszard
Nowak Sławomir
Nowak Stefan
Nowak Zbigniew
Nowiak Joanna
Nowicki Józef
Nowina Konopka Halina

O
Okoński Wiesław
Oksiuta Krzysztof
Olechowska Alicja
Olejniczak Wojciech
Oleksy Józef
Olszewski Jan
Ołdakowski Adam
Orkisz Jan
Osik Wiktor
Ostrowska Małgorzata
Ostrowski Henryk
Otręba Andrzej
Owoc Alfred
Ozga Krystyna

P
Papież Stanisław
Parchański Tadeusz
Pasternak Agnieszka
Paturalska Grażyna
Pawlak Mirosław
Pawlak Waldemar
Paździor Helmut
Pęczak Andrzej
Pękała Jerzy Piecha Bolesław
Piechociński Janusz
Piechota Jacek
Piekarska Katarzyna Maria
Piela-Mielczarek Elżbieta

Pietrzyk Kazimierz
Pijanowska Grażyna
Pilarczyk Józef Jerzy
Piłat Andrzej
Piłka Marian
Piosik Stanisław
Piotrowska Teresa
Plocke Kazimierz
Płażyński Maciej
Płonka Edward
Podraza Zbigniew
Pogoda Czesław
Pojda Ryszard
Pol Marek
Polaczek Jerzy
Polak Danuta
Polański Tadeusz
Poncyljusz Paweł
Poniźnik Olgierd
Potępa Maria
Potulski Franciszek
Prządka Stanisława
Pusz Sylwia

R
Radziszewska Elżbieta
Rak Władysław
Ratajczak Elżbieta
Ratman Zygmunt
Rochnowska Renata
Rohde Małgorzata
Rokita Jan
Romero Elżbieta
Różański Andrzej
Rutkowski Krzysztof
Rybicki Sławomir
Rydzoń Stanisław
Rzymełka Jan

S
Samborski Leszek
Samborski Tadeusz
Sas Kazimierz
Sauk Jacek
Sawicki Marek
Schetyna Grzegorz
Senyszyn Joanna
Siemiątkowski Zbigniew
Sieńko Jan
Sierakowska Izabella
Skomra Szczepan
Skowrońska Krystyna
Skowyra Józef
Skrzyński Andrzej Skutecki Józef
Smolana Piotr
Smoleń Robert
Sobecka Anna
Sobotka Zbigniew
Sokołowska Mariola
Sosnowska Joanna
Sosnowski Adam
Sosnowski Zbigniew
Sowińska Ewa
Stachowicz Edmund
Stanibuła Ryszard
Stec Stanisław
Stefaniuk Franciszek Jerzy
Stępień Marian
Stępień Władysław
Strąk Robert
Stryjak Cezary
Stryjewski Antoni Stanisław
Stryjska Małgorzata
Stuligrosz Michał
Suchecki Benedykt
Sułek Leszek
Suski Marek

Szarama Wojciech
Szarawarski Andrzej
Szczepańczyk Józef
Szczygło Aleksander
Szczypińska Jolanta
Szczypiński Tomasz
Szejnfeld Adam Stanisław
Szkop Władysław
Szmajdziński Jerzy
Szparaga Elżbieta
Szrajber Bartłomiej
Szteliga Jerzy
Sztwiertnia Jan
Szukała Tadeusz
Szumilas Krystyna
Szumska Gertruda
Szustak Halina
Szwarc Jan
Szymański Jan
Szymański Zygmunt Jerzy
Szynalska Renata
Szyszkowski Stanisław

Ś
Śledzińska-Katarasińska Iwona
Śleziak Czesław
Świętochowski Leszek

T
Talaga Halina
Tober Michał
Tomaka Jan
Tomala Józef
Tomaszewski Tadeusz
Tomczyk Ryszard Tomczykiewicz Tomasz
Towalewska Bogusława
Tuderek Grzegorz
Turkiewicz Michał
Tusk Donald
Tyma Zenon


U
Ujazdowski Kazimierz Michał
Umiński Andrzej
Urban Tadeusz

W
Wagner Marek
Wassermann Zbigniew
Wenderlich Jerzy
Wesołowski Marian
Widuch Marek
Widz Marian
Więcławska-Sauk Elżbieta
Wikiński Marek
Wilczyńska Zofia
Winiarczyk-Kossakowska Małgorzata
Wiśniowiecka Maria
Wiśniowska Genowefa
Witaszek Zbigniew

Wnuk Marcin
Woda Wiesław
Wojciechowicz Jacek

Wojtalik Edward
Wojtkowiak Tadeusz
Wojtyła Andrzej
Wołowicz Franciszek
Wontor Bogusław
Woś Adam
Woźny Grzegorz
Wójcik Kazimierz
Wrzodak Zygmunt
Wycisło Eugeniusz

Z
Zaborowski Zbyszek
Zadora Stanisław
Zagórny Rafał
Zagórski Marek
Zając Andrzej
Zaremba Krzysztof
Zarzycki Kazimierz
Zarzycki Wojciech Szczęsny
Zawisza Artur
Zaworski Jan
Zbrzyzny Ryszard
Zbyrowska Maria
Zdrojewski Bogdan
Zdrojewski Jacek
Zemke Janusz
Zieliński Jarosław
Zieliński Leszek
Zielonka Lech
Ziobro Zbigniew
Zych Józef

Ż
Żelichowski Stanisław
Żmijan Stanisław
Żyliński Marek





Ważniejsze partie polityczne w Polsce

Partie lewicowe


Socjaldemokracja Polska, SDPL
Polska lewicowa partia polityczna założona 26 marca 2004 r. przez część działaczy Sojuszu Lewicy Demokratycznej, niezadowolonych z sytuacji w SLD oraz działań jego kierownictwa.

Liderzy
Marek Borowski, przewodniczący partii
Marek Borowski (urodzony 4 stycznia 1946 w Warszawie), polski polityk lewicowy.
Studiował na wydziale handlu zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki - specjalizacja: międzynarodowe stosunki gospodarcze.
Od października 1991 poseł na Sejm, początkowo członek Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Od października 1993 do lutego 1994 wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów, w latach 1995 - 1996 minister-szef Urzędu Rady Ministrów, a od lutego 1996 do października 2001 wicemarszałek Sejmu. Od października 2001 marszałek Sejmu IV kadencji; 20 kwietnia 2004 odwołany z tego stanowiska.
Przynależność partyjna: 1967-1968 i 1975-1990 w PZPR, bez funkcji. W 1989 wstąpił do tzw. Ruchu 8 Lipca (reformatorskiej grupy w PZPR). Od 1990 członek-założyciel Socjaldemokracji RP, a po jej rozwiązaniu w 1999 członek SLD. 26 marca 2004 jeden z założycieli Socjaldemokracji Polskiej - nowej partii lewicy.

-Jolanta Banach - przewodnicząca kluby parlamentarnego
-Andrzej Celiński
-Izabella Sierakowska
-Tomasz Nałęcz

Program polityczny
Zasady solidarności społecznej, państwo opiekuńcze, obrona praw pracowniczych, państwo neutralne światopoglądowo, tolerancja światopoglądowa, równy status kobiet i mężczyzn, szacunek i akceptacja dla mniejszości, wsparcie dla kultury narodowej, "państwo bez patologii, silne, sprawiedliwe i przyjazne". SDPL popiera integrację z Unią Europejską.


Sojusz Lewicy Demokratycznej

Partia polityczna założona 15 kwietnia 1999 r. przez działaczy większości organizacji wchodzących w skład koalicji SLD.
Władze
-Przewodniczący: Wojciech Olejniczak.
Wojciech Olejniczak (ur. 10 kwietnia 1974 roku w Łowiczu w województwie łódzkim), polityk polski, poseł IV kadencji Sejmu z ramienia SLD, od 2 lipca 2003 roku minister rolnictwa i rozwoju wsi w rządach Leszka Millera i Marka Belki, od 29 maja 2005 przewodniczący Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
Ukończył studia inżynierskie na Wydziale Ekonomiczno-Rolniczym SGGW w Warszawie kierunek Rynek Rolny i Spółdzielczość, studia magisterskie na Wydziale Ekonomiczno-Rolniczym SGGW w Warszawie kierunek Zarządzanie i Marketing w Agrobiznesie. Podczas studiów był przewodniczącym parlamentu studenckiego SGGW i jako jedyny w historii nie otrzymał absolutorium za swoją działalność.
Od października 2001 roku jest posłem na Sejm IV kadencji. W okresie 23.10.2001-11.04.2003 był członkiem Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Sejmowej Komisji Europejskiej.
Przed nominacją na ministra rolnictwa pełnił jednocześnie funkcję pełnomocnika rządu ds. dostosowania rolnictwa do wymogów UE i wiceministra rolnictwa, którym został 1 kwietnia 2003. W ministerstwie Wojciech Olejniczak odpowiadał za usprawnienie procesu legislacyjnego, związanego z dostosowaniem systemu funkcjonowania polskiego rolnictwa, obszarów wiejskich i rynków rolnych do wymogów Unii Europejskiej.
Nadzorował realizację zadań należących do Departamentu Budżetu i Finansów, Departamentu Rozwoju Wsi oraz Departamentu Spraw Obronnych. Zajmował się m.in. kształtowaniem polityki wobec sektora rolnego w ujęciu ogólnokrajowym, aktywizacją mieszkańców wsi na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, rynkiem pracy w rolnictwie i na wsi, ubezpieczeniami społecznymi.
Pełni funkcję przewodniczącego Zespołu SLD ds. Wsi i Rolnictwa. Od 2002 roku jest również członkiem Zarządu Głównego Ochotniczych Straży Pożarnych. Od 2001 roku członek sztabu wyborczego SLD. W 2000 r. w wyborach prezydenckich był w sztabie wyborczym prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, odpowiedzialnym za stronę medialną i wizualną kampanii.
W latach 1999 - 2002 był przewodniczącym Rady Krajowej Związku Młodzieży Wiejskiej, a w latach 1999 - 2000 przewodniczącym Parlamentu Studentów RP (następcą Andrzeja Szejny). W latach 1997-1999 był pierwszym Prezesem Zarządu Fundacji Parlamentu Studentów RP (fundacja Skarbu Państwa).

-Sekretarz generalny: Grzegorz Napieralski.
-Wiceprzewodniczący: Jerzy Szmajdziński, Katarzyna Piekarska, Grzegorz Napieralski, Wiesław Szczepański.
-Przewodniczący klubu parlamentarnego SLD: Krzysztof Janik.
-Rzecznik prasowy SLD: Jerzy Wenderlich

Program polityczny
Partia SLD oficjalnie odcina się od komunistycznych korzeni (deklaruje program nowoczesnej socjaldemokracji), nie jest również oficjalną następczynią SdRP, w praktyce jednak duża część jej działaczy wywodzi się z SdRP, a wcześniej jeszcze z PZPR. Sojusz Lewicy Demokratycznej popiera zachowanie większości funkcji socjalnych państwa, opowiada się za tzw. społeczną gospodarką rynkową. Partia wysuwała przed wyborami w 2001 roku propozycje likwidacji Senatu (wycofała się z tej propozycji po wyborach, w których uzyskała zdecydowaną większość foteli senatorskich) SLD jest za świeckością państwa i tolerancją światopoglądową oraz za "równym statusem kobiet i mężczyzn"




Unia Lewicy
Koalicja polskich lewicowych partii politycznych, zawiązana 5 grudnia 2004. Stawia sobie za cel stworzenie ruchu społecznego, który byłby lewicową alternatywą dla SLD i SdPl.
Na kongresie założycielskim 7 maja 2005 przekształciła się w partię pod nazwą Unia Lewicy III Rzeczpospolitej a jej przewodniczącą została Izabela Jaruga-Nowacka.

Władze

-Izabela Jaruga-Nowacka - przewodnicząca Unii Pracy
Izabela Jaruga-Nowacka (ur. 23 sierpnia 1950 r. w Gdańsku) - polska polityk, wicepremier i minister polityki społecznej, była działaczka i przewodnicząca Unii Pracy.
Ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim, później pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego (1974-1976) i Polskiej Akademii Nauk (Instytut Krajów Socjalistycznych, 1976-1986). Feministka. Współzałożycielka, a od kwietnia 2004 przewodnicząca Unii Pracy. Wicepremier ds. komunikacji społecznej od 2 maja 2004 roku oraz minister polityki społecznej od 24 listopada 2004 roku w rządzie Marka Belki.
Działa na rzecz równego statusu kobiet i mężczyzn, państwa neutralnego światopoglądowo oraz zapewnienia równych szans startu życiowego młodzieży poprzez dostępność edukacji. Była współinicjatorem referendum w sprawie zakazu przerywania ciąży.
Z Unii Pracy odeszła 19 kwietnia 2005.

-Piotr Musiał - przewodniczący Antyklerykalnej Partii Postępu "Racja"
-Szymon Niemiec - działacz gejowski, organizator Parad Równości
-Maria Szyszkowska - senator RP, inicjatorka ustawy o związkach partnerskich

Unia Lewicy opowiada się za:
-silną progresją podatkową,
-interwencją państwa na rynku pracy i dążeniem do pełnego zatrudnienia
-wprowadzeniem ulg za tworzenie nowych miejsc pracy
-ostrą walką z łamaniem praw pracowniczych
-wprowadzeniem rad pracowniczych
-wprowadzeniem minimalnego dochodu gwarantowanego
-bezpłatną i powszechną edukacją na wszystkich szczeblach
-rozdziałem Kościoła od państwa i wyprowadzeniem religii ze szkół publicznych
-przywróceniem prawa do aborcji ze względów społecznych
-wprowadzeniem związków partnerskich i ochroną praw mniejszości
-ograniczeniem wszechwładzy rynków kapitałowych i międzynarodowych korporacji, m.in. przez wprowadzenie opodatkowania międzynarodowych obrotów kapitałowych
-pokojową polityką międzynarodową (m.in. za wycofaniem polskich wojsk z Iraku)


Unia Pracy, UP,

Lewicowa partia polityczna założona w czerwcu 1992 r. przez działaczy kilku organizacji lewicowych - zarówno postsolidarnościowych (Solidarność Pracy, Ruch Demokratyczno-Społeczny, część PPS), jak i postkomunistycznych (Polska Unia Socjaldemokratyczna, część Ruchu 8 Lipca).

Władze
-Przewodniczący: Andrzej Spychalski (od 15 maja 2005)
Andrzej Spychalski (ur. 1948 w Kaliszu), polski działacz polityczny, senator RP V kadencji (od 2001), przewodniczący Unii Pracy.
Kształcił się w Technikum Samochodowym im. Stanisława Staszica, później ukończył również studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (1979). Pracował w przemyśle lotniczym, a od 1970 w aparacie organizacyjnym Związku Młodzieży Socjalistycznej, Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, wreszcie PZPR (był członkiem partii w latach 1967-1990). Kierował Wydziałem Kultury, Nauki i Oświaty w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Kaliszu, brał udział w pracach komitetów powiatowego, miejskiego i wojewódzkiego PZPR. Od września 1988 pracownik spółek prywatnych, w tym własnych Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "Impet" (dystrybucja odzieży i obuwia) i Firmy Handlowej "Duet" (dystrybucja części do samochodów osobowych i ciężarowych).
W maju 2005 został wybrany przewodniczącym Unii Pracy po rezygnacji Izabeli Jarugi-Nowackiej. Pełnił funkcje w samorządzie kaliskim (m.in. wiceprzewodniczącego Rady Miasta i Powiatu), od 2001 jest senatorem RP z Kalisza, wybranym z ramienia koalicji SLD-UP

-Przewodniczący Rady Krajowej: Marek Pol

Program polityczny
UP głosi tradycyjny program socjaldemokratyczny (wielosektorowa gospodarka, rozbudowany system opieki społecznej, progresja podatkowa, sprzeciw wobec reprywatyzacji i organiczenie prywatyzacji), postuluje równouprawnienie kobiet i mężczyzn, popiera dopuszczalność aborcji (inicjatywa referendum w sprawie ustawy antyaborcyjnej - odrzucona przez Sejm), domaga się rozdziału Kościoła od państwa.


Antyklerykalna Partia Postępu RACJA

Polska, lewicowa partia polityczna o programie antyklerykalnym. Została zarejestrowana sądownie 8 sierpnia 2002 roku. Inicjatorem jej powstania był na początku 2002 antyklerykalny tygodnik Fakty i Mity, który pozostaje ideowym wyrazicielem partii.
APP RACJA jest partią lewicową, mieszczącą się w grupie partii socjaldemokratycznych. Program światopoglądowy opiera się na założeniach antyklerykalizmu, najdalej posuniętego liberalizmu obyczajowo-światopoglądowego i tolerancji dla odmienności.

Program polityczny
Partia sprzeciwia się: klerykalizacji Polski, nauczaniu religii w szkołach, dotowaniu Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce z publicznych pieniędzy. Opowiada się za: refundacją środków antykoncepcyjnych, wprowadzeniem do programu nauczania rzetelnej edukacji seksualnej, zlikwidowaniem Funduszu Kościelnego, zerwaniem i renegocjacją konkordatu, zwiększeniem stopnia uczestnictwa kobiet w życiu publicznym, równouprawnieniem płci, legalizacją aborcji, legalizacją związków homoseksualnych, całkowitym rozdziałem Kościoła i państwa.
Władze
-Przewodniczącym APP RACJA był (do dnia 24-04-2005) Piotr Musiał.
-Przewodniczącym honorowym jest redaktor naczelny tygodnika Fakty i Mity Roman Kotliński.


Nowa Lewica
Polska partia lewicowa, która powstała w kwietniu 2003 roku.

Władze
Przewodniczącym - Piotr Ikonowicz.

Program polityczny
Jest to partia o lewicowym programie, która określa się jako antykapitalistyczna.
Celem partii (ze statutu) jest walka o Polskę społecznie sprawiedliwą, wolną od nędzy, bezrobocia, bezdomności, szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu i wszelkiej dyskryminacji, gwarantującą swym obywatelom równy dostęp do bezpłatnej, powszechnej oświaty, nieskrępowanych badań naukowych i wolnej twórczości, publicznej służby zdrowia, wolność zarówno wyznania jak i bezwyznaniowości.
Cele chce zrealizować poprzez zmianę świadomości społecznej, samoorganizację społeczeństwa, rozwój kultury i nauki, zmiany stosunków społecznych, a także poprzez wpływ na kształtowanie polityki państwa i sprawowanie władzy.


Polska Partia Pracy
PPP, dawniej pod nazwą Alternatywa – Partia Pracy – polska partia polityczna powstała 11 listopada 2001 r. na bazie koalicji wyborczej Alternatywa Ruch Społeczny. Od 2004 r. używa nazwy Polska Partia Pracy. Polska Partia Pracy jest związana ze związkiem zawodowym Sierpień 80.

Władze
Przewodniczący - Daniel Podrzycki.

Program polityczny
PPP określa się jako ugrupowanie socjaldemokratyczne. Wśród jej postulatów dominują hasła antyliberalne i antykapitalistyczne. Partia m.in. domaga się wstrzymania prywatyzacji, zwiększenia wydatków socjalnych państwa, całkowicie odrzuca reformy dokonane w III Rzeczypospolitej, jest też przeciwna integracji z Unią Europejską


Partie prawicowe

Liga Polskich Rodzin, LPR
Partia polityczna powstała w kwietniu 2001 roku. LPR zjednoczyła szereg partii katolicko-narodowych, takich jak: Stronnictwo Narodowe, Porozumienie Polskie, Ruch Katolicko-Narodowy, Przymierze dla Polski.

Władze

-Przewodniczący Klubu Parlamentarnego LPR, przewodniczący Kongresu LPR: Roman Giertych (jednocześnie również wiceprzewodniczący komisji śledczej do spraw Orlenu)
Roman Giertych - polski polityk narodowy. Urodzony 27 lutego 1971 r. w Śremie (Wielkopolska).
Ukończył Wydział Prawa oraz Wydział Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1989 r. reaktywował katolicko-narodową organizację Młodzież Wszechpolska, której jest obecnie honorowym prezesem. Przez kilka lat był członkiem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego i Stronnictwa Narodowego, które w 2001 z kilkoma organizacjami utworzyły Ligę Polskich Rodzin. Od 2001 jest posłem Ligi Polskich Rodzin na Sejm. Pełni funkcję przewodniczącego Kongresu LPR. Od lipca 2004 pełni funkcję wiceprzewodniczącego sejmowej komisji śledczej badającą sprawę Orlengate.
-Prezes Zarządu Głównego LPR: Marek Kotlinowski
-Przewodniczący Rady Politycznej LPR: Zygmunt Wrzodak

Program polityczny
Główne założenia programowe to sprzeciw wobec sprzedaży własności polskiej cudzoziemcom, rezygnacja z udziału w Unii Europejskiej na rzecz poszerzenia współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, Rosją lub współpracy z krajami UE na równych prawach i warunkach. W sferze obyczajowej i kulturowej partia ma charakter konserwatywny, akcentując tradycję katolicką.Gospodarczo jest nastawiona wolnorynkowo z zasadą ochrony i rozwoju polskiego kapitału.


Platforma Obywatelska, PO
Partia założona 19 stycznia 2001 r. (zarejestrowana dopiero 5 marca 2002 r. jako Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej) przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego z AWS i Donalda Tuska z Unii Wolności. Wywodzi się z członków AWS i Unii Wolności, które straciły popularność po okresie swoich rządów.

Władze
Przewodniczący klubu parlamentarnego - Jan Rokita
Jan Maria Władysław Rokita (ur. 18 czerwca 1959 w Krakowie). Działacz polityczny III RP, poseł na sejm.
Jan Maria Rokita ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na wydziale prawa. W młodości działacz opozycyjnego ruchu "Wolność i Pokój" (WiP), organizacji o profilu antykomunistycznym i pacyfistycznym.
We wrześniu 2003 Jan Maria Rokita zabłysnął sejmową mową zobowiązującą rząd Leszka Millera do twardego obstawania przy przyznanych Polsce przywilejach nicejskich. Ukuł wówczas hasło "Nicea o muerte - Nicea albo śmierć", będące parafrazą castrowskiego socialismo o muerte.
Od czasu pierwszej krajowej konwencji Platformy Obywatelskiej w czerwcu 2003 r. Jan Maria Rokita pełni funkcję przewodniczącego klubu poselskiego Platformy Obywatelskiej, jak również jest członkiem zarządu krajowego PO. Od wielu lat związany jest z sejmową komisją administracji i spraw wewnętrznych. Wypowiada się za stworzeniem koalicji rządowej z PiS po wyborach 2005. Nieoficjalnie mówi się, iż miałby wówczas szansę zostać premierem.

-Wiceprzewodniczący - Zbigniew Chlebowski,
-Grzegorz Dolniak
-Iwona Śledzińska-Katarasińska


Program polityczny
Program Platformy opiera się na założeniach liberalizmu i konserwatyzmu.
PO opowiada się za likwidacją etatyzmu i ograniczeniem ingerencji państwa w gospodarkę; wysuwa propozycję wprowadzenia podatku liniowego. Platforma popiera wprowadzenie zasady wyborów większościowych do Sejmu i przekształcenie Senatu w izbę samorządową lub jego likwidację.


Prawo i Sprawiedliwość, PiS
Partia polityczna powstała 13 czerwca 2001 r. (pierwszy komitet lokalny PiS powstał już 22 marca 2001 roku) na fali popularności uzyskanej przez Lecha Kaczyńskiego podczas pełnienia przez niego funkcji ministra sprawiedliwości (VI 2000 - VII 2001). Działacze PiS wywodzą się w większości ze środowisk dawnej AWS (PC, SKL i ZChN) i ROP.

Władze
-Prezes partii i przewodniczący Zarządu Głównego: Jarosław Kaczyński.
Jarosław Kaczyński (urodzony 18 czerwca 1949 roku w Warszawie).
Doktor nauk prawnych, polityk prawicowy, współtwórca m.in. partii Prawo i Sprawiedliwość (wcześniej współtwórca i lider Porozumienia Centrum). Poseł na Sejm RP, prezes partii PiS. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie na Wydziale Prawa i Administracji uzyskał stopień magistra, a następnie w Instytucie Nauki o Państwie i Prawie Polskiej Akademii Nauk stopień doktora.

-Wiceprezesi partii - Ludwik Dorn (jest jednocześnie przewodniczącym Klubu Parlamentarnego "PiS")
-Marek Jurek
-Adam Lipiński
-Kazimierz Michał Ujazdowski
Honorowy prezes partii: Lech Kaczyński.

Program polityczny
PiS postuluje zwiększenie poczucia bezpieczeństwa w państwie, głównie poprzez zaostrzenie kar, oraz walkę z korupcją (inicjatywa utworzenia Urzędu Antykorupcyjnego, wprowadzenie zasady jawności oświadczeń majątkowych) i usprawnienie działań instytucji państwowych. Partia popiera integrację z Unią Europejską na korzystnych warunkach. Prowadzi coraz bardziej zdecydowaną politykę na rzecz odwołania rządu SLD na czele z Markiem Belką (popierając początkowo interwencję w Iraku). Obecnie partia dąży do realizacji swojego programu naprawy kraju poprzez wprowadzenie IV Rzeczypospolitej, opierając program reformy ustrojowej na 12 tezach konstytucyjnych.


Unia Polityki Realnej
Polska partia polityczna założona jako Ruch Polityki Realnej 14 listopada 1987 w Józefowie, sygnatariuszami byli m.in.
Ryszard Czarnecki, Stefan Kisielewski, Janusz Korwin-Mikke, Stanisław Michalkiewicz, Robert Smoktunowicz. Od 6 grudnia 1990 zarejestrowana jako legalna partia pod nazwą Konserwatywno-Liberalna Partia Unia Polityki Realnej.
W wyborach do Sejmu I kadencji i Senatu II kadencji w 1991 r. Do Sejmu wprowadzono 3 posłów: Janusza Korwin-Mikkego (z Poznania), Lecha Pruchno-Wróblewskiego (z Warszawy) i Andrzeja Sielańczyka (z Katowic). W trakcie kadencji do koła poselskiego UPR dołączył poseł Antoni Dzierżyński (z Legnicy). Na UPR oddano w sumie 253 024 głosów (tj. 2,3%). W swych działaniach w Sejmie posłowie UPR skupiali się na zagadnieniach gospodarczych, w tym prywatyzacji i reprywatyzacji.

Władze
Prezes partii - Stanisław Wojtera(od 2003-nadal)
Stanisław Wojtera – polski polityk, prezes Unii Polityki Realnej.
Urodzony w 1978, pochodzi z Warszawy. Ukończył XI L.O. im. M. Reya. Jest absolwentem wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Studiuje również historię na UW. Był stypendystą Universidad Complutense de Madrid w Hiszpanii. Jest współautorem publikacji naukowej dotyczącej historii PRL oraz autorem licznych publikacji prasowych. Do Unii Polityki Realnej należy od 1995 roku. Od 1999 roku pełnił funkcję Sekretarza Generalnego UPR. Obecnie jest jej prezesem. Jest też założycielem i byłym prezesem Stowarzyszenia Konserwatywno-Liberalnego KoLiber. Jest radnym Rady miasta stołecznego Warszawy.

Program partii
UPR ma na celu naprawę Polski, wyeliminowanie socjalizmu oraz stworzenie uczciwej, wolnej i sprawiedliwej IV Rzeczpospolitej. Jest partią konserwatywno-liberalną, co oznacza, że deklaruje zasady konserwatyzmu w życiu społecznym oraz liberalizmu w gospodarce. Choć partia przywiązuje ważną uwagę do nauki chrześcijańskiej i katolickiej (szczególne poszanowanie Dekalogu), jest przeciwna specjalnemu traktowaniu Kościoła katolickiego (np. zwolnienia z podatków).


Partie centrum


Unia Wolności
Partia polityczna powstała w kwietniu 1994 r. z połączenia dwu działających od 1990 r. partii: Unii Demokratycznej (UD) i Kongresu Liberalno-Demokratycznego (KLD).

Władze
-Przewodniczący: Władysław Frasyniuk.
Władysław Frasyniuk urodzony 25 listopada 1954 we Wrocławiu - były działacz NSZZ Solidarność, polski polityk, przewodniczący Partii Demokratycznej. Członek NSZZ "Solidarność".
Działalność polityczna:
1994 członek Unii Wolności
02.1998 członek władz krajowych Unii Wolności
1999 przewodniczący Unii Wolności Regionu Dolnośląskiego
2001 przewodniczący Unii Wolności
2005 założyciel i jeden z liderów (razem z Jerzym Hausnerem i Tadeuszem Mazowieckim) Partii Demokratycznej
Działalność społeczna:
1993 członek Rady Fundatorów Międzynarodowej Fundacji "Wratislavia Cantans"
1993 prezes Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci
1998 prezes sekcji bokserskiej Klubu Sportowego "Gwardia" Wrocław

-Wiceprzewodniczący: Anna Popowicz, Jan Lityński.
-Przewodniczący Rady Politycznej: Bronisław Geremek.
-Sekretarz Generalny: Andrzej Potocki

Program polityczny
Członkowie Unii Wolności reprezentują tradycyjnie różne formacje ideowe (liberalizm, socjalliberalizm, umiarkowana chadecja), dlatego partia przez długi czas unikała jednoznacznego wypowiadania się w kwestiach ideologicznych (np. religijnych). Wypowiedzi w tym zakresie należy traktowac jako własne opinie polityków tej partii. W sferze światopoglądowej, podobne, choć różniące się w przypadku drażliwych kwestii np. aborcji.
Działalność Unii Wolności jest otwarta dla wszystkich, którzy chcą wspierać kraj w trudnych przeobrażeniach.
Naszym zadaniem jest realizacja przedstawionego programu w ramach demokratycznego systemu walki o władzę, a w efekcie wzmocnienie społecznego zaufania do demokracji i wolnorynkowego systemu gospodarczego. Zwycięstwo naszego programu politycznego będzie najpewniejszym gwarantem sukcesu demokracji w Polsce i wzmocnienia jej niepodległego bytu pastwowego. Nasz program jest programem dla Polski.



AWS – Akcja Wyborcza Solidarność

Władze
-Przewodniczący: Marian Krzaklewski
Marian Krzaklewski, ur. 1950 roku, przewodniczący NSZZ "Solidarność" w latach 1991-2002 oraz przewodniczący Akcji Wyborczej "Solidarność" w latach 1996-2000, zrezygnował z szefowania AWS po przegranych wyborach prezydenckich w październiku 2000 roku, w których zajął 3 miejsce. W 1996 roku współuczestniczył w tworzeniu bloku Akcja Wyborcza Solidarność, który wygrał wybory parlamentarne w 1997 roku. Marian Krzaklewski został wówczas posłem, a następnie przewodniczącym Klubu Parlamentarnego AWS i równocześnie członkiem delegacji polskiego parlamentu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Pełnił tam funkcję wiceprzewodniczącego Grupy Europejskiej Partii Ludowej (EPP).

-V-ce Przewodniczący: Aleksander Hall
-V-ce Przewodniczący: Marian Piłka
-V-ce Przewodniczący: Jacek Rybicki
-V-ce Przewodniczący: Marcin Tyrna
-Sekretarz Generalny: Kazimierz Janiak
-Sekretarz: Tomasz Michałowski
-Skarbnik: Kazimierz Kapera
-Sekretarz do spraw dyscypliny: Stanisław Szkaradek
-Rzecznik Prasowy: Piotr Żak


SKL - Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe

Polska partia polityczna istniejąca w latach 1997-2002. Obecnie istnieje koło parlamentarne o tej nazwie tworzone przez członków SKL-RNP.

Władze
-Artur Balazs - przewodniczący partii
Artur Balazs (ur. 3 stycznia 1952 w Ełku). Polski polityk.
Wykształcenie: wyższe (Akademia Rolnicza w Szczecinie).
Współorganizował NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych, a następnie PSL "Solidarność", przekształcone potem w Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie. W 1997 r. wraz z Aleksandrem Hallem doprowadził do powstania Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego. Od 1999 do 2001 r. był ministrem rolnictwa i rozwoju wsi. Do obecnego Sejmu wszedł z listy Platformy Obywatelskiej, ale nie został członkiem jej klubu parlamentarnego. W styczniu 2002 r. objął funkcję prezesa SKL-Ruch Nowej Polski.

-Ireneusz Niewiarowski - przewodniczący koła parlamentarnego



Głośniejsze afery w Polsce po 1989r.

Afera Olina
Afera Olina - afera, która wybuchła pod koniec grudnia 1995 po tym, jak Andrzej Milczanowski oskarżył z trybuny sejmowej urzędującego premiera Józefa Oleksego o współpracę z rezydentami KGB w Polsce: Ałganowem i Jakimiszynem. W styczniu 1996 roku Oleksy złożył dymisję. Śledztwo umorzono uznając, że nie wiadomo kim był szpieg o pseudonimie "Olin". Afera ta poważnie nadszarpnęła dalszą karierę polityczną Oleksego. Wpłynęła też negatywnie na wizerunek elit politycznych i Urzędu Ochrony Państwa, na którego materiały operacyjne powoływał się Milczanowski.

Afera mostowa
Wyszła na jaw pod koniec 2003 roku po publikacjach w prasie informacji o niejasnych budowach Mostu Świętokrzyskiego i Siekierkowskiego w Warszawie. Ceny inwestycji miały być sztucznie zawyżone. Ponadto przetargi na nie wygrała firma, której szef jest powiązany towarzyszko i rodzinnie z samorządowcami i posłami Platformy Obywatelskiej.
Po publikacjach w prasie wyszły na jaw kolejne przykłady niegospodarności podczas gdy Warszawą rządziła koalicja UW-SLD (potem PO-SLD) m.in. sprawa Złotych Tarasów i tunelu pod Wisłostradą.
W rezultacie władze Platformy zawiesiły kilku samorządowców oraz parlamentarzystów. A także zdegradowały byłego prezydenta Warszawy Pawła Piskorskiego, który utracił funkcję przewodniczącego regionu mazowieckiego PO.

Afera starachowicka
Afera starachowicka to afera, która wybuchła po ujawnieniu przecieku informacji na temat planowanych aresztowań w Starachowicach.
Według nagrań policji, w marcu 2003 poseł SLD Andrzej Jagiełło zadzwonił do radnych SLD w Starachowicach i powołując się na informacje otrzymane od wiceministra MSWiA Zbigniewa Sobotki ostrzegł ich o planowanych aresztowaniach.
24 stycznia 2005 sąd okręgowy w Kielcach wydał następujący wyrok:
Zbigniew Sobotka - 3,5 roku więzienia, 5 lat zakazu sprawowania funkcji administracyjnych wymagających dostępu do materiałów tajnych
Henryk Długosz - 2 lata więzienia
Andrzej Jagiełło - 1,5 roku więzienia
wszystkie trzy wyroki są bez zawieszenia.
W uzasadnieniu sąd wielokrotnie podkreślał świadome narażanie bezpieczeństwa policjantów i nieprzymuszone działanie oskarżonych. Media określają wyroki jako wysokie.
Afera Rywina
Afera Rywina, zwana również na wzór afery Watergate, aferą Rywingate, to potoczna nazwa jednego z największych, lecz nie wyjaśnionych do końca skandali korupcyjnych III Rzeczpospolitej.
Aferę zapoczątkowała publikacja 27 grudnia 2002 roku w Gazecie Wyborczej artykułu pióra Pawła Smoleńskiego pt. Ustawa za łapówkę czyli przychodzi Rywin do Michnika (http://serwisy.gazeta.pl/kraj/1,42985,1237212.html).
Kalendarium afery Rywina
-rok 2002- Trwają prace nad projektem nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji. Wprowadzono przepis zabraniający jednoczesnego posiadania gazety ogólnopolskiej (dziennika) oraz stacji telewizyjnej. Przepis taki stanowił dla spółki Agora - właściciela Gazety Wyborczej - istotną przeszkodę, gdyż jej zarząd nosił się z zamiarem kupna stacji telewizyjnej Polsat lub drugiego programu TVP (w razie jego prywatyzacji).
- lecie 2002 Lew Rywin przyszedł do prezes firmy Agora - Wandy Rapaczyńskiej, z propozycją w imieniu bliżej nie sprecyzowanej "grupy trzymającej władzę" (w pierwszej rozmowie padło nazwisko premiera Leszka Millera, później Lew Rywin się z tego wycofał), wycofania tego przepisu z projektu nowelizacji w zamian za 17 i pół miliona dolarów. Potem nastąpiło jeszcze jedno spotkanie, tym razem z redaktorem naczelnym Gazety Wyborczej Adamem Michnikiem, które zostało przez Michnika nagrane na dyktafonie (ftp://ftpbi.gazeta.pl/im/1265/m1265478.mp3).
Nagranie to zostało ujawnione w grudniu 2002, co było bezpośrednią przyczyną afery.
-27 grudnia 2002 - publikacja w Gazecie Wyborczej tekstu Przychodzi Rywin do Michnika.
-10 stycznia 2003 - Sejm na wniosek PiS powołuje Komisję Śledczą do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji.
-14 styczna - pierwsze posiedzenie sejmowej komisji śledczej, wybór prezydium w składzie: przewodniczący - Tomasz Nałęcz (UP), zastępcy - Bohdan Kopczyński (LPR do 14 lutego, obecnie niezrzeszony) i Bogdan Lewandowski (SLD)
Nastepnie kolejne posiedzenia komisji i przesłuchania
-24 września 2003 Sejm przyjął raport posła Zbigniewa Ziobry jako ostateczny raport komisji śledczej.
-26 kwietnia 2004 roku Lew Rywin został nieprawomocnie skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie na dwa i pół roku więzienia oraz 100 tysięcy złotych grzywny. Sąd zmienił kwalifikację czynu z płatnej protekcji na oszustwo.
-10 grudnia 2004 warszawski Sąd Apelacyjny, po rozpatrzeniu odwołania od wyroku Sądu Okręgowego, ponownie zmienił kwalifikację prawną czynu uznając, że Lew Rywin był pośrednikiem osób, które chciały złożyć Agorze korupcyjną propozycję; sąd obniżył przy tym wyrok i skazał Lwa Rywina na dwa lata więzienia i 100 tys. zł grzywny. Wyrok jest prawomocny.
Raport komisji
Na ostatnim posiedzeniu komisji uchwalono, bez merytorycznej dyskusji i wbrew woli jej przewodniczącego Tomasza Nałęcza raport przygotowany przez Anitę Błochowiak, stwierdzający, że żadnej "grupy trzymającej władzę" nie było, zaś Lew Rywin działał sam. Raport Anity Błochowiak został przyjęty przez komisję głosami posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Samoobrony RP i posła niezrzeszonego Bohdana Kopczyńskiego. Nieobecny był poseł Polskiego Stronnictwa Ludowego Józef Szczepańczyk. Pozostali posłowie (z Socjaldemokracji Polskiej, Prawa i Sprawiedliwości i Platformy Obywatelskiej) głosowali przeciwko projektowi.
Od raportu tego odcięła się grupa posłów, członków komisji - w tym także jej przewodniczący - która przygotowała mniejszościowe wersje raportu, stwierdzające, że jednak taka grupa istniała i przedstawiająca swój własny scenariusz wydarzeń i domniemany skład tej grupy. Na posiedzeniu plenarnym Sejmu 28 maja 2004 roku bezwzględna większość posłów opowiedziała się niespodziewanie za najradykalniejszym sprawozdaniem, przygotowanym przez posła Ziobro. Było to efektem proceduralnej sztuczki opozycji, która korzystając z nieobecności częsci posłów SLD zaproponowała głosowanie nad mniejszościowymi wersjami raportów, oraz błędnej taktyki SLD, który w kolejnych głosowaniach poparł raport posła Łącznego (Samoobrona) licząc, że tym sposobem wyłonione zostaną dwa raporty, którym trudno będzie uzyskać większość. W ostatnim z głosowań "Samoobrona" niespodziewanie oddała głosy na raport Ziobry, który - przy wymaganej większości bezwzględnej 188 - otrzymał 190 głosów. 24 września 2004 Sejm potwierdził (231 za, 169 przeciw, 2 wstrzymujące) przyjęcie raportu posła Zbigniewa Ziobry jako ostatecznego raportu komisji śledczej.



Rząd Marka Belki

Pierwszy rząd Marka Belki - gabinet pod kierownictwem premiera Marka Belki, powołany przez prezydenta Kwaśniewskiego 2 maja 2004 po zapowiedzianej dymisji rządu Leszka Millera. Prezydent zastosował po raz pierwszy procedurę powoływania rządu i zmiany premiera zapisaną w Konstytucji Polski z 1997 roku. Belka wygłosił expose programowe 14 maja, nie uzyskał jednak w Sejmie wotum zaufania. Prezydent przyjął dymisję, jednak powierzył sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowego gabinetu.
W skład rządu weszli:

Marek Belka - Prezes Rady Ministrów, szef Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej
Jerzy Hausner - Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki i Pracy
Izabela Jaruga-Nowacka - Wiceprezes Rady Ministrów, Minister bez teki

Ministrowie:
Włodzimierz Cimoszewicz - Minister spraw zagranicznych
Jerzy Szmajdziński - Minister obrony narodowej
Ryszard Kalisz - Minister spraw wewnętrznych i administracji
Marek Sadowski - Minister sprawiedliwości, Prokurator Generalny
Andrzej Raczko - Minister finansów
Jacek Socha - Minister skarbu państwa
Krzysztof Opawski - Minister infrastruktury
Wojciech Olejniczak - Minister rolnictwa i rozwoju wsi
Krzysztof Pater - Minister polityki społecznej
Wojciech Rudnicki - minister zdrowia
Mirosław Sawicki - minister edukacji narodowej i sportu
Waldemar Dąbrowski - minister kultury
Michał Kleiber - minister nauki i informatyzacji, przewodniczący Komitetu Badań Naukowych
Jerzy Swatoń - minister środowiska
Sławomir Cytrycki - minister, członek Rady Ministrów (Szef Kancelarii Premiera)

Zmiany w rządzie:
19 maja 2004
ze względów zdrowotnych dymisja ministra zdrowia Wojciech Rudnickiego. Obowiązki ministra zdrowia przejął wicepremier, minister gospodarki i pracy Jerzy Hausner.

Drugi rząd Marka Belki - gabinet pod kierownictwem premiera Marka Belki, powołany przez prezydenta Kwaśniewskiego 11 czerwca 2004 po pierwszej nieudanej próbie stworzenia przez niego rządu 2 maja 2004 roku. W pierwszym konstytucyjnym kroku premier nie uzyskał wotum zaufania, w drugim kroku Sejm nie zgłosił swojego kandydata na premiera, w trzecim ostatnim, prezydent Aleksander Kwaśniewski ponownie powierzył urząd premiera Markowi Belce. Jedyną zmianą personalną w stosunku do poprzedniego składu była nominacja Mariana Czakańskiego na stanowisko ministra zdrowia. Sejm udzielił wotum zaufania rządowi po wygłoszeniu expose przez premiera 24 czerwca 2004 roku. 15 października 2004 roku, Sejm ponownie udzielił rządowi wotum zaufania. 5 maja 2005 roku po decyzji Sejmu o nierozwiązywaniu się, 6 maja 2005, premier Marek Belka wraz z rządem podał się do dymisji, jednak prezydent Aleksander Kwaśniewski dymisji nie przyjął.

W jego skład weszli:
Marek Belka (SLD) - Prezes Rady Ministrów, szef Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej
Jerzy Hausner (SLD, później bezpartyjny)- Wiceprezes Rady Ministrów, Minister gospodarki i pracy (do 31 marca 2005)
Izabela Jaruga-Nowacka (Unia Lewicy)- Wiceprezes Rady Ministrów, Minister polityki społecznej (od 24 listopada 2004)

Ministrowie:
Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) - Minister spraw zagranicznych
Jerzy Szmajdziński (SLD) - Minister obrony narodowej
Ryszard Kalisz (SLD)- Minister spraw wewnętrznych i administracji
Marek Sadowski (bezp.) - Minister sprawiedliwości, Prokurator Generalny
Andrzej Raczko (bezp.)- Minister finansów
Jacek Socha (bezp.) - Minister skarbu państwa
Krzysztof Opawski (bezp.) - Minister infrastruktury
Wojciech Olejniczak (SLD) - Minister rolnictwa i rozwoju wsi
Krzysztof Pater (bezp.) - Minister polityki społecznej
Marian Czakański (bezp.) - Minister zdrowia
Mirosław Sawicki (bezp.) - Minister edukacji narodowej i sportu
Waldemar Dąbrowski (bezp.) - Minister kultury
Michał Kleiber (bezp.) - Minister nauki i informatyzacji, przewodniczący Komitetu Badań Naukowych
Jerzy Swatoń (bezp.) - Minister środowiska
Sławomir Cytrycki (bezp.) - Minister, członek Rady Ministrów (Szef Kancelarii Premiera)

Zmiany w rządzie:
15 lipca 2004
dymisja ministra zdrowia Mariana Czakańskiego, na jego miejsce powołany został senator SdPl, Marek Balicki
21 lipca 2004
dymisja ministra finansów Andrzeja Raczki, na jego miejsce został powołany Mirosław Gronicki
6 września 2004
dymisja ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego Marka Sadowskiego, na jego miejsce został powołany Andrzej Kalwas
24 listopada 2004
dymisja ministra opieki społecznej Krzysztofa Patera, na jego miejsce powołana została wicepremier Izabela Jaruga-Nowacka
5 stycznia 2005
dymisja ministra spraw zagranicznych Włodzimierza Cimoszewicza, na jego miejsce powołany został Adam Daniel Rotfeld
31 marca 2005
dymisja wicepremiera Jerzego Hausnera. Stanowisko wicepremiera pozostało nieobsadzone.
dymisja ministra gospodarki i pracy Jerzego Hausnera, na jego miejsce powołany został Jacek Piechota
25 kwietnia 2005
dymisja ministra środowiska Jerzego Swatonia. Pełniącym obowiązki ministra został premier Marek Belka, a kierownikiem resortu tymczasowo sekretarz stanu w ministerstwie środowiska Tomasz Podgajniak
24 maja 2005
Tomasz Podgajniak powołany na stanowisko ministra środowiska
31 maja 2005
dymisja ministra rolnictwa i rozwoju wsi Wojciecha Olejniczaka. Jego miejsce zajął dotychczasowy sekretarz stanu w tym resorcie Jerzy Pilarczyk.


Następne wybory parlamentarne Polsce

Wybory odbędą się 25 września 2005 roku. Wbrew wcześniejszym spekulacjom, nie zostaną one przeprowadzone razem z wyborami prezydenckimi i referendum w sprawie traktatu konstytucyjnego UE.
Jesienny termin wyborów poparła 31 stycznia 2005 Rada Krajowa SLD. Bez poparcia SLD nie jest możliwe przyjęcie uchwały skaracającej kadencję Sejmu.
Zgodnie z wcześniejszym porozumieniem, które zawarli 30 grudnia 2004 prezydent Aleksander Kwaśniewski i przewodniczący SLD Józef Oleksy wybory miały odbyć się w czerwcu 2005.