Prawo gospodarcze - spółki

PRAWO GOSPODARCZE

Klasyfikacja spółek prawa handlowego

1) Spółki osobowe:
a) spółka jawna
b) spółka partnerska
c) spółka komandytowa
d) spółka komandytowo-akcyjna
2) Spółki kapitałowe:
a) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
b) spółka akcyjna

Spółka jawna

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnika-mi oraz ze spółką – bez względu na wartość wniesionych udziałów. Wspólnik przy-stępujący do spółki ponosi odpowiedzialność majątkową także za długi (zobowiąza-nia) powstałe przed jego przystąpieniem.

Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisania do rejestru.

Spółka partnerska

Spółką partnerską jest spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Każdy z partnerów (wspólników) jest odpowiedzialny wobec klientów za usługi świadczone osobiście lub za zobowiązania powstałe z winy osób, które partner (wspólnik) bezpośrednio nadzoruje. Nie ponosi jednak odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce.

Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Spółka komandytowa

Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsię-biorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusz) jest ograniczona.

Za zobowiązania spółki komandytowej spółka odpowiada swoim majątkiem. Kom-plementariusz za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczeń, natomiast koman-dytariusz tylko do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki.

Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Spółka komandytowo-akcyjna

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Spółka komandytowo-akcyjna posiada cechy zarówno spółki osobowej jak i kapita-łowej:
1. występują dwojakiego rodzaju wspólnicy:
· komplementariusze (funkcje jak w spółce komandytowej)
· akcjonariusze – w zamian za wniesione wkłady otrzymują akcje i są zwol-nieni z osobistej odpowiedzialności majątkowej za długi spółki
2. akcja jest papierem wartościowym, który potwierdza współwłasność w majątku spółki, uprawnia do udziału w zyskach proporcjonalnie do wniesionych wkła-dów i daje prawo głosu
3. warunkiem utworzenia jest zgromadzenie kapitału zakładowego pierwotnego majątku spółki w formie finansowej lub rzeczowej (aportu) w wysokości co najmniej 50.000 zł
4. obowiązkowym organem spółki jest walne zgromadzenie akcjonariuszy, który podejmuje najistotniejsze decyzje, w tym podział zysku.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu nota-rialnego. Osoby podpisujące statut założycielski są założycielami spółki. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Powstanie spółki z o.o.

Spółka z o.o. może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednooso-bową spółkę z o.o.

Z chwilą zawarcia umowy spółki z o.o., powstaje spółka z o.o. w organizacji, która może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwaną. Spółka z o.o. w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z o.o. i uzyskuje osobowość prawną.

Do zawiązania spółki niezbędny jest kapitał zakładowy nie mniejszy niż 50.000 zł

Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. W przypadku two-rzenia spółki przez jedną osobę – akt założycielski – również w formie aktu nota-rialnego.

Za zobowiązania spółki:
1. spółka odpowiada całym swoim majątkiem;
2. członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za:
· zobowiązania spółki w przypadku, jeżeli egzekucja przeciwko spółce oka-zała się bezskuteczna;
· zaległości podatkowe spółki całym swoim majątkiem;
3. wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Organy spółki z o.o.

Organami spółki z o.o. są:
1) zarząd – który m.in. prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na zewnątrz
2) rada nadzorcza – m.in. sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działania, kontroluje i nadzoruje zarząd.
3) lub komisja rewizyjna – do jej zadań należy m.in. ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty,
4) walne zgromadzenie – m.in. udziela absolutorium zarządowi, podejmuje uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty.
Szczegółowe kompetencje organów spółki określa Kodeks spółek handlowych i statut spółki.


Spółka akcyjna

Spółka akcyjna – zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o.

Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w organizacji, która może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwaną. Spółka akcyjna w orga-nizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną.

Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką akcyjną.

Organami spółki akcyjnej są:
1) zarząd – jedno lub wieloosobowy, złożony ze wspólników lub osób spoza ich grona, prowadzi sprawy spółki (kieruje bieżącą działalnością);
2) rada nadzorcza – kontroluje i nadzoruje zarząd;
3) walne zgromadzenie – najwyższy organ zwoływany co najmniej raz w roku, podejmuje najważniejsze decyzje w tym podział zysku, ocena pozostałych or-ganów, likwidacja bądź podział spółki, przystąpienie do innych spółek lub spół-dzielni.
Szczegółowe kompetencje organów spółki akcyjnej określa Kodeks spółek handlo-wych i statut spółki.

Za zobowiązania spółki akcyjnej:
1) spółka odpowiada całym swoim majątkiem;
2) członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zaległości podatkowe spółki całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezsku-teczna.
Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Pojęcie i rodzaje przedsiębiorstw państwowych

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa.

Istotę, tworzenie, a także organizację przedsiębiorstw państwowych reguluje ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z dnia 25 września 1981 r.

Rodzaje przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:
1. przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
2. przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez:
1. naczelne oraz centralne organy administracji państwowej,
2. Narodowy Bank Polski i banki państwowe,
które ustawa o przedsiębiorstwach państwowych nazywa organami założycielskimi.

Organizacja spółdzielni

Spółdzielnia jest samodzielnym, samorządnym zrzeszeniem nieograniczonej w liczbie członków o zmiennym funduszu udziałowym. Pierwotny majątek spółdzielni (fundusz udziałowy), powstaje z udziałów wnoszonych przez członków, który zmienia się stosownie do zmian składu osobowego, gdyż każdy przystępujący czło-nek musi wnieść co najmniej 1 udział, a występujący odbiera poniesione udziały.

Spółdzielnie może utworzyć co najmniej 10 osób lub 3 osoby prawne, a jeśli tworzą ją łącznie osoby fizyczne i osoby prawne – to 10 w dowolnej proporcji. Członkowie – założyciele muszą opracować w formie aktu notarialnego STATUT spółdzielni, który określa:
1. nazwę, siedzibę, przedmiot działalności
2. wysokość udziału i innych świadczeń (np. wpisowego lub wkładu budowlanego w spółdzielniach mieszkaniowych)
3. prawa i obowiązki członków
4. zasady przyjmowania członków i wykluczania
5. organy i ich kompetencje

Organy spółdzielni
1. zarząd – jedno- lub wieloosobowy, który kieruje bieżącą działalnością spółdzielni i reprezentuje ją na zewnątrz. Czynności prawne w imieniu spół-dzielni muszą dokonywać co najmniej dwie osoby (członkowie zarządu lub członek i pełnomocnik)
2. rada nadzorcza – kontroluje i nadzoruje w imieniu spółdzielców zarząd
3. walne zgromadzenia – najwyższy organ zwoływany co najmniej raz w roku, który dokonuje podziału nadwyżki bilansowej (zysku), ocenia pozostałe organy, podejmuje decyzje o likwidacji spółdzielni, przystąpieniu do innej spółdzielni lub spółki i inne ważne decyzje określone w statucie.

Cechy osobowych spółek prawa handlowego

1. są oparte na wzajemnym osobistym zaufaniu wspólników;
2. skład osobowy jest raczej stały, gdyż przystąpienie nowego wspólnika wymaga zgody pozostałych i sporządzenia nowej umowy spółki;
3. wspólników musi być co najmniej dwóch;
4. nie posiadają osobowości prawnej, mogą jednak we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobo-wiązania, pozywać i być pozwaną.
5. za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają majątkiem osobistym solidarnie tzn. że wierzyciel wg swego wyboru może ściągnąć cały dług od wszystkich, od niektórych lub tylko jednego wspólnika.

Cechy kapitałowych spółek prawa handlowego

Spółki kapitałowe charakteryzują się następującymi cechami:
1. mogą być tworzone przez jedną osobę fizyczną;
2. skład osobowy jest zmienny, gdyż przystąpienie i wystąpienie ze spółki odbywa się przez nabywanie i zbywanie udziałów i akcji;
3. posiadają osobowość prawną, a więc są odrębnym od wspólników podmiotem prawa a wspólnicy nie ponoszą osobistej odpowiedzialności majątkowej za zo-bowiązania spółki;
4. warunkiem utworzenia jest zgromadzenie kapitału zakładowego;
5. wspólnicy uczestniczą w zyskach proporcjonalnie do wniesionego wkładu.

Działalność gospodarcza fundacji i stowarzyszeń

Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z postanowieniami Rze-czypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczegól-ności takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowa-nie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków.

Fundację mogą ustanowić osoby fizycznie i prawne.

Fundacja działa na podstawie przepisów ustawy o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984

Stowarzyszenie jest to forma współdziałania osób o podobnych poglądach czy zainteresowaniach. Zrzesza ludzi w celach niezarobkowych, którzy samodzielnie określają swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwalają akty wewnętrzne dotyczące swej działalności. Służy ono czynnemu uczestnictwu w życiu publicznym, wyrażaniu zróżnicowanych poglądów i realizacji indywidualnych zainteresowań. Przynależność do stowarzyszenia jest dobrowolna. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, a do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.

Stowarzyszenia działają na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach.

Rodzaje stowarzyszeń

Ustawa – Prawo o stowarzyszeniach przewiduje dwa rodzaje stowarzyszeń, stowa-rzyszenia zwykłe oraz zarejestrowane, czyli prowadzące działalność gospodarczą.

Stowarzyszeni zwykłe – jest to uproszczona forma zrzeszania się. Może być utwo-rzone, przez co najmniej trzy osoby, które uchwalają regulamin działalności (stano-wiący odpowiednik statutu). Regulaminem określa się m.in.: nazwę stowarzyszenia, cel, teren, środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowa-rzyszenie. By mogło rozpocząć działalność, wystarczy zawiadomić organ nadzoru.

Stowarzyszenia zwykłe nie mają osobowości prawnej, nie mogą prowadzić działal-ności gospodarczej, korzystać z datków publicznych, przyjmować darowizn, spad-ków, nie mogą również tworzyć związków. Stowarzyszenia te uzyskują środki na swoją działalność jedynie ze składek członkowskich.

Stowarzyszenia zarejestrowane – są bardziej rozbudowaną formą niż stowarzyszenia zwykłe. Aby utworzyć takie stowarzyszenie musi zebrać się co najmniej 15 osób, które powinny uchwalić statut oraz wybrać komitet założycielski. Statut stowarzy-szenia określa m.in. nazwę stowarzyszenia, teren działania i siedzibę, władze oraz ich kompetencje, cele i sposoby ich realizacji, sposoby nabywania i utraty członko-stwa. Podlega ono rejestracji we właściwym sądzie rejestrowym (Sąd Okręgowy – Gospodarczy). Z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną.

Majątek stowarzyszenia powstaje m.in. ze składek członkowskich, darowizn, spad-ków, zapisów, ofiarności publicznej, dochodów z własnej działalności. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Rodzaje papierów wartościowych

Papiery wartościowe to dokumenty stwierdzające określone prawa majątkowe ich posiadaczy. Rodzaje papierów wartościowych:
1. Akcje
2. Obligacje
3. Weksle
4. Czeki
5. Bony (pieniężne NBP, skarbowe)

Akcje

Akcje są to papiery wartościowe, które emitowane przez spółkę akcyjną jako doku-menty, stwierdzają ułamkową własność kapitału akcyjnego oraz ogół praw i obo-wiązków przynależnych akcjonariuszom, czyli osobom nabywającym akcje. W powyższym znaczeniu, akcje stanowią formę finansowania działalności gospodar-czej przedsiębiorstw z jednej strony, a z drugiej formę inwestowania własnych oszczędności w aktywny sposób. Rozróżnia się akcje imienne i akcje na okaziciela. Bycie akcjonariuszem to nie tylko prawa i korzyści finansowe, to także ryzyko związane z posiadaniem akcji.

Obligacje

Obligacje są formą pożyczki przez nabywcę obligacji ich emitentowi. Emitentami obligacji mogą być: skarb państwa, związki samorządowe lub duże przedsiębior-stwa. Obligacja ma wartość nominalną, równą zazwyczaj kwocie pożyczki oraz realną (kurs) , jeśli jest przedmiotem obrotu giełdowego lub pozagiełdowego w okresie pomiędzy datą emisji a datą wykupu. Posiadaczowi obligacji przysługuje wynagrodzenie w formie oprocentowania.

Weksle

Weksel jest dokumentem, w którym ktoś zobowiązuje się do zapłaty pewnej kwoty pieniędzy innej osobie. Zazwyczaj jest on wręczany przez dłużnika swojemu kon-trahentowi w związku z umową. Należy jednak pamiętać, że weksel jest zobowiąza-niem samodzielnym i niezależnym od umowy. Oznacza to, że jeżeli znajdzie się on w rękach osoby innej niż kontrahent dłużnika (a tak się dzieje zazwyczaj), dłużnik będzie musiał tej osobie zapłacić bez względu na to, czy umowa, którą zabezpieczył wekslem, została prawidłowo zawarta albo czy kontrahent jej dotrzymał.

Możemy wyróżnić weksel własny i weksel trasowany.
Weksel pełni funkcje: kredytową, obiegową, gwarancyjną, refinansową.

Czeki

Czek jest jednym z rodzajów papieru wartościowego. Zastępuje on w obrocie pieniądz gotówkowy. Czek jest pisemnym zleceniem bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydanym bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Zależnie od sposobu zapłaty rozróżnia się czeki:
- kasowe (gotówkowe), zlecające bankowi wypłatę gotówki;
- rozrachunkowe, służące wyłącznie do rozliczeń bezgotówkowych.

Bony

Bon skarbowy jest krótkookresowym (zazwyczaj 3-12 miesięcy) papierem warto-ściowym, emitowanym przez rząd. Potwierdza on zobowiązanie skarbu państwa z tytułu zaciągniętego kredytu w formie pieniężnej. Za ich pomocą można regulować zobowiązania wobec państwa. Bon oszczędnościowy, bon lokacyjny jest dokumen-tem potwierdzającym założenie w banku wkładu oszczędnościowego o określonej wartości. Może być dokumentem imiennym lub na okaziciela. Oprocentowany jest w różnej wysokości w zależności od okresu i warunków, na jakich ulokowane zosta-ły oszczędności

Wszczęcie i przebieg postępowania upadłościowego

Sprawy o ogłoszeniu upadłości rozpoznaje Sąd Upadłościowy w składzie trzech sędziów zawodowych. Sądem Upadłościowym jest Sąd Rejonowy – Sąd Gospodar-czy. Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wie-rzycieli. Postanowienie w sprawie ogłoszenia upadłości Sąd wydaje w terminie 2 miesięcy od daty złożenia wniosku. W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości Sąd m.in.
– umieszcza dane upadłego,
– sposób prowadzenia postępowania,
– określa zakres zarządu majątkiem sprawowanym przez upadłego,
– wyznacza sędziego komisarza oraz syndyka,
Data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości.
Postanowienie o ogłoszenie upadłości podaje się niezwłocznie do publicznej wia-domości przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu lokalnym.