Prawo cywilne- Prawo spadkowe; Prawo rodzinne i opiekuńcze; Postępowanie cywilne. Notatki

I Prawo spadkowe:
1) Pojęcie spadku, dziedziczenia, spadkodawcy, spadkobiercy
2) Zasady dziedziczenia ustawowego
3) Formy testamentu
4) Stanowisko prawne spadkobiercy
5) Zapis, zachowek, wydziedziczenie
6) Dziedziczenie gospodarstw rolnych

II Prawo rodzinne i opiekuńcze:
1) Zawarcie małżeństwa
2) Prawa i obowiązki małżonków
3) Rozwód i unieważnienie małżeństwa
4) Małżeński ustrój majątkowy
5) Pochodzenie dziecka, jego imię i nazwisko
6) Przysposobienie i jego skutki
7) Obowiązek alimentacyjny
8) Opieka i kuratora
9) Akta stanu cywilnego

III Postępowanie cywilne:
1) Zasady, przesłanki i rodzaje postępowania cywilnego
2) Podmioty procesu cywilnego
3) Wszczęcie i przebieg procesu, postępowanie dowodowe
4) Orzeczenia i ich zaskarżanie
5) Postępowania procesowe odrębne
6) Przebieg postępowania nieprocesowego, kategorie spraw rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym
7) Sądownictwo polubowne
8) Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne


PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE

Małżeństwo.
Jest to trwały, ale nie nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety, powstający w sposób dokładnie uregulowany postanowieniami obowiązującego prawa i rodzący również dokładnie uregulowane prawem skutki oraz oparty na zasadzie równouprawnienia małżonków.

Przesłanki do zawarcia małżeństwa:
– odmienność płci
– złożenie zaświadczenia o zawarcie małżeństwa przed kierownikiem U.C. lub przed duchownym
– przesłanki formalne – są określane przez przepisy stanu cywilnego

Przeszkody zawarcia małżeństwa (art.10–15 KRO):
a) nie osiągnięcie wieku uprawniającego do zawarcia związku małżeńskiego (od 18 lat; w szczególnym przypadku za pozwoleniem przez Sąd Opiekuńczy kobieta – 16 lat)
b) całkowite ubezwłasnowolnienie obu lub jednej z osób zamierzających zawrzeć małżeństwo
c) choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy którejkolwiek ze stron
d) pozostawanie przez którąkolwiek ze stron w związku małżeńskim
e) pozostawanie stron w stosunku pokrewieństwa (związków kazirodczych); w linii prostej bez ograniczeń a w drugiej linii bocznej II stopnia
f) pozostawanie w stosunku powinowactwa w linii prostej (zakaz związku teściowej z zięciem)
g) pozostawanie stron w stosunku wzajemnie do siebie przysposabiającego i przysposobionego


PRAWA I OBOWIĄZKI MAŁŻONKÓW.
1) równość praw i obowiązków
2) prawa i obowiązki o charakterze:
– majątkowym – wspólność można podzielić na ustawową i umowną (intercyza
– niemajątkową

Podstawowe prawa i obowiązki małżonków:
a) wspólnego pożycia
b) wierności
c) wzajemnej pomocy
d) współdziałania dla dobra rodziny którą przez swój związek założyli

USTALENIE NIEISTNIENIA MAŁŻEŃSTWA.
Unieważnienie małżeństwa – małżeństwo może zostać unieważnione jedynie z tych powodów z którymi przepisy KRO łączą sankcje nieważności (art.17 KRO).
Nie zawsze małżeństwo zawarte, mimo istnienia przeszkody małżeńskiej lub naruszenia przepisów o pełnomocnictwie może zostać unieważnione (może zostać zkonwalidowane).
1) małżeństwo zawarte bez zezwolenia sądu opiekuńczego przez kobietę która ukończyła 16 lat – istnieje możliwość konwalidacji
2) małżeństwo zawarte przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie – możliwość konwalidacji po uchyleniu ubezwłasnowolnienia
3) małżeństwo zawarte bez zezwolenia sądu przez osobę dotkniętą chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym – nie można unieważnić po ustaniu choroby psychicznej
4) nie można unieważnić małżeństwa z powodu pozostawania jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione
5) małżeństwo zawarte bez zezwolenia sądu pomiędzy powinowatymi linii prostej ulega konwalidacji. W przypadku małżeństwa krewnych w linii prostej, rodzeństwa nie można zkonwalidować
6) małżeństwo zawarte przez pełnomocnika może zostać unieważnione gdy:
a) brak było zezwolenia sądu
b) pełnomocnictwo było nieważne
c) gdy pełnomocnictwo zostało skutecznie odwołane

SEPARACJA FAKTYCZNA – występuje wtedy, gdy małżonkowie zachowują się tak jakby między nimi był rozwód pomimo, że nie został orzeczony wobec nich.
SEPARACJA PRAWNA – według przepisów KRO następuje w wyniku orzeczenia sądowego, gdy nastąpił zupełny rozkład pożycia.
ROZWÓD – następuje, gdy nastąpi zupełny i trwały rozkład pożycia.
ROZKŁAD POŻYCIA – jest zupełny, gdy wszelkie więzy łączące małżonków (duchowe, fizyczne i gospodarcze) uległy zerwaniu.
Rozkład pożycia jest trwały, gdy doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, że na tle okoliczności konkretnej sprawy powrót małżonka do pożycia nie nastąpi.

Zakaz orzeczenia rozwodu pomimo zaistnienia jego przesłanek:
a) jeżeli w skutek rozwodu mogłoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków
b) jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek nie wyraził zgody na rozwód, przy czym jego odmowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
c) jeżeli orzeczenie rozwodu naruszałoby zasady współżycia społecznego z innych jeszcze powodów niż kolizja z dobrem wspólnych małoletnich dzieci małżonków

Wyrok rozwodowy sąd orzeka:
a) czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekanie o winie, w tym wypadku następują takie skutki jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy
b) podział majątku
c) skutki alimentacyjne

3 grupy spraw rozstrzyganych przez sąd rozwodowy:
I grupa – dotyczy spraw rozwodowych, rozstrzyganych z urzędu
a) orzeczenie o winie
b) rozstrzygnięcie władzy rodzicielskiej rozwiedzionych rodziców nad ich wspólnym małoletnim dzieckiem
c) rozstrzygniecie o wysokości kosztów utrzymania i wychowania dziecka
d) rozstrzygniecie o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania po rozwodzie
II grupa – dotyczy rozstrzygania na żądanie tylko jednego z małżonków
a) eksmisja jednego z małżonków ze wspólnego zajmowanego mieszkania
b) podział majątku wspólnego
III grupa – dotyczy spraw rozstrzyganych przez sąd na zgodny wniosek stron
a) podział wspólnego mieszkania
b) przyznanie mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zastępczego lub pomieszczenia zastępczego o ile podział mieszkania albo przyznanie go jednemu z małżonków są możliwe


T: MAŁŻEŃSKI USTRÓJ MAJĄTKOWY – określa sytuację prawną małżonka względem majątku współmałżonków. MUM może być:
1) wspólnością ustawową
2) umowna wspólnością majątkową
a) rozszerzona wspólnością majątkową
b) ograniczoną wspólnością majątkową
3) rozdzielnością majątkową
a) na skutek zniesienia przez sąd wspólności ustawowej lub umownej
b) z mocy prawa ubezwłasnowolnienie małżonka
c) na skutek umowy

WSPÓLNOŚĆ USTAWOWA – jest ustrojem wspólności dorobku (dział 3 KRO).
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek.
Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków.
Dorobkiem małżonków – są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, a w szczególności:
– pobrane wynagrodzenie za pracę oraz za inne usługi świadczone osobiście przez któregokolwiek z małżonków
– dochody z majątku wspólnego jak również z odrębnego majątku każdego z małżonków

Odrębny majątek (art. 33 KRO) każdego z małżonków stanowią:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
3) przedmioty majątkowe nabyte ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wymienione w punktach poprzednich
4) przedmioty mające służyć wyłącznie do zaspokojenia osobistych potrzeb jednego z małżonków
5) przedmioty mające służyć do wykonania zawodu, jeżeli zostały nabyte ze środków należących do odrębnego majątku małżonków wykonującego ten zawód. Nie dotyczy to jednak przedmiotów służących do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa
6) prawa niezbywalne – czyli roszczenia alimentacyjne, prawo dożywotniego zamieszkania, zadośćuczynienie za krzywdę ciała
7) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia
8) wierzytelność za wynagrodzenie o pracę lub za inne usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków
9) prawa autorskie twórcy wynalazków
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową, także w wypadku gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Wspólność ustawowa trwa od ustania lub unieważnienia małżeństwa, chyba że:
1) małżonkowie zadrą małżeńską umowę majątkową
2) z ważnych powodów na żądanie jednego małżonka sąd orzekł zniesienie wspólności
3) wspólność ustała z mocy prawa na skutek całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków

T: Pochodzenie dziecka.
Imię oraz nazwisko dziecka
Ustalenie macierzyństwa na ogół nie stwarza trudności. Ustalenie macierzyństwa jest nieodzowną przesłanką umożliwiającą ustalenie ojcostwa. Żądanie ustalenia macierzyństwa nie ulega przedawnieniu.
Ojcostwo.
Ojcostwo dziecka może zostać ustalone za pomocą jednego z 3 przewidzianych przez przepisy KRO sposobów:
1) domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki
2) uznanie dziecka przez jego ojca
3) sądowe ustalenie ojcostwa
Sposoby powyższe wzajemnie się wykluczają. Istota tego wyłączenie tkwi w tym jeżeli ojcostwo dziecka zostało ustalone umyślnie jednego z wymienionych sposobów dopóki poprzednie ustalenie nie zostanie uniecystwione.
Ad 1) ojcostwo męża matki, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki.
Domniemania tego nie stosuje się jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża.
Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczeniu ojcostwa.
Nazwisko dziecka.
KRO normuje kwestie dotyczące nazwiska dziecka. Mając na względzie dobro dziecka oraz zasadę równych praw dzieci bez względu na ich pochodzenie małżeńskie lub pozamałżeńskie.
Wyróżniamy kilka sytuacji normujących sprawę nazwiska dziecka:
1) domniemanie prawne, że dziecko pochodzi od męża matki
2) zawarcie małżeństwa przez rodziców dziecka po jego urodzeniu
3) uznanie dziecka przez ojca
4) sądowe ustalenie ojcostwa
5) gdy znana jest tylko matka
6) gdy oboje rodzice są nieznani
7) nadanie dziecku swego nazwiska przez męża matki
ad 1) zazwyczaj dziecko nosi nazwisko ojca. Wyjątek gdy małżonkowie oświadczyli przy zawarciu małżeństwa że dzieci z ich związku będą nosiły nazwisko matki
ad 2) dziecko nabywa nazwisko męża matki, chyba że żona nosi inne nazwisko niż mąż, a małżonkowie zawierając małżeństwo złożyli oświadczenie, że dzieci będą nosiły nazwisko matki. Zmiana nazwiska dziecka które ukończyło 13 lat życia wymaga wyrażenia osobiście przez takie dziecko zgody
ad 3) dziecko uznane przez ojca nosi jego nazwisko
ad 4) sądowe ustalenie ojcostwa nie powoduje z mocy samego prawa nabycia przez dziecko nazwiska ojca
ad 5) dziecko dla którego nie nastąpiło ustalenie ojcostwa nosi nazwisko matki
ad 6) dziecko którego rodzice są nieznani nazwisko nadaje sąd opiekuńczy
ad 7) gdy matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem urodzonego przez nią dziecka małżonkowie mogą złożyć oświadczenie, że dziecko będzie nosiło nazwisko męża matki
Imię dziecka.
Nadanie dziecku imienia należy do uprawnień rodziców. Rodzice dokonują zgodnie imienia dziecka. Dziecko nie może mieć więcej niż dwa imiona, zgłoszenie następuje w ciągu 14 dni po narodzeniu.
Kolejność dokonywania zgłoszenia urodzenia dziecka:
1) ojciec
2) kierownik szpitala
3) położna lub lekarz
4) matka
Przysposobienie – jest to akt formalny, którego powstanie jest uzależnione od dopełnienia przewidzianych przez prawo przesłanek:
1) przysposobić tylko można osobę małoletnią – nie można przysposobić osoby dorosłej
2) przysposabia się dla dobra małoletniego – dbamy o dobro dziecka
3) między przysposobionym a przysposabiającym musi istnieć odpowiednia różnica wieku
4) przysposabiający musi pełnić pełną zdolność do czynności prawnych
5) do przysposobienia potrzebna jest zgoda osób określonych w art. 118–119 KRO, małoletni powyżej 13 lat, w pewnych przypadkach zgoda rodziców przysposobionego
6) o przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy na rządnie przysposabiającego

Przepisy KRO przewidują 3 rodzaje przysposobienia:
1) przysposobienie pełne nieodnawialne (całkowite)
2) przysposobienie pełne
3) przysposobienie niepełne
ad 1) występuje wówczas gdy rodzice wyrazili przed sądem zgodę na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiającej

Skutki przysposobienia całkowitego:
1) niedopuszczalność uznania dziecka przysposobionego
2) niedopuszczalność sądowego ustalenia jego pochodzenia
3) kwestie związane z prowadzeniem akt stanu cywilnego

Pozostałe skutki przysposobienia całkowitego są identyczne z przysposobieniem pełnym.
1) między przysposabiającym a przysposobionym powstaje stosunek pokrewieństwa
2) w stosunku do krewnych przysposabiającego przysposobiony nabywa takie same prawa i obowiązki jakie ma naturalne dziecko przysposabiającego i odwrotnie
3) ustają wnikające z pokrewieństwa prawa i obowiązki przysposobionego względem jego byłych krewnych i odwrotnie
4) ustaje dotychczasowa władza rodzicielska i powstaje nowa
5) przysposobiony otrzymuje nazwisko
6) sąd może zmienić imię przysposobionego
Przysposobienie niepełne jest to wyjątek od przysposobienia pełnego.
1) różnice od przysposobienia pełnego jest ustalone na wyraźne żądanie przysposabiającego
2) stwarza stosunek pokrewieństwa które nie rozciąga się na rodzinę przysposabiającego
3) skutki naturalnego pokrewieństwa nie ulegają wyłączeniu a tylko osłabieniu
4) ustanie przysposobienia z ważnych powodów, przysposobiony albo przysposabiający może żądać rozwiązania stosunku przysposobienia przez sąd (również prokurator)

Obowiązek alimentacyjny – jest to obowiązek dostarczenia środków utrzymania osobom uprawnionym:
a) małżonkom
b) krewnym w linii prostej bez ograniczenia stopnia, a w linii bocznej między rodzeństwem
c) osobami związanymi stosunkiem przysposobienia
d) pasierbem, ojczymem oraz odwrotnie

Opieka – jest instytucją prawną mającą na celu zapewnienie pieczy i reprezentacji osobą małoletnią nie pozostającą pod władzą rodzicielską lub osobą pełnoletnią całkowicie ubezwłasnowolnioną.
Kuratela – jest instytucją prawną zbliżoną do opieki, ma za zadanie ochronę praw i interesów osób których je potrzebują.
Podmiotem dla których ustala się kuratele:
1) osoby częściowo ubezwłasnowolnione
2) osoby ułomne
3) zastępowanie istniejących przez przedstawicieli ustawowych
4) wstąpienie w miejsce .................... albo jej zastępowanie w postępowaniu sądowym albo administracyjnym lub śmierci
5) dziecko .............. lub .................. osoba nieobecna, osoba prawna nie mogąca prowadzić swoich praw .........................................
Różnice pomiędzy kuratelą a opieką – opieka jest funkcją honorową, a natomiast kurator pełni swoje obowiązki odpłatnie.

Akta stanu cywilnego – są to dokumenty w których urząd stanu cywilnego dokonuje rejestracji stanu cywilnego w formie:
– aktu urodzenia
– aktu małżeństwa
– aktu zgonu
Czynności zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje kierownik USC lub jego zastępca.
Akty małżeństwa ..................................................................


T: Prawo spadkowe.
Spadkodawca – jest to osoba fizyczna po śmierci, której jej majątek przechodzi na inne podmioty tzn., innych spadkobierców.
Spadkobierca – jest to podmiot na który przechodzi ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego. Może nim być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna.
Spadkobiercą może być także dziecko poczęte ale nie urodzone w chwili otwarcia spadku. Spadek (mastiturus) dochodzi do dziedziczenia jeśli urodzi się żywe.
Spadek – jest to ogół praw i obowiązków przechodzących za spadkodawcy na spadkobiercę lub kilku spadkobierców.
Dziedziczenie – jest to przejście na skutek jednego (zaburzenia) prawnego jakim jest śmierć osoby fizycznej ogółu praw i obowiązków ze spadkodawcy na spadkobiercę lub kilku spadkobierców. Śmierć osoby fizycznej pociąga za sobą otwarcie spadku oraz nabycie go przez spadkobiercę.
Zasady dziedziczenia ustawowego – dziedziczenie ustawowe ma miejsce wówczas gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu wyłańczającego lub modyfikującego reguły ustawowe, albo też gdy powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.
Krąg spadkobierców kodeks cywilny dzieli spadkobierców ustawowych na 3 grupy:
1) małżonek i dzieci spadkodawcy, a jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku w jego miejsce wchodzą następni
2) małżonek spadkodawcy, jego rodzice, rodzeństwo oraz .....................................
3) braku spadkobierców należących do 1 i 2 grupy, do dziedziczenia z ustawy dochodzi gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub skarbu państwa.

Dziedziczenie spadkowe w grupie 1 małżonek spadkodawcy i jego dzieci dziedziczą w częściach równych jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza jak jedna czwarta.

T: Sądowe postępowanie cywilne.
Prowadzenie postępowania cywilnego należy w Polsce do sądów powszechnych. Nie należą do właściwości sądów powszechnych tylko te sprawy które ustawa wyraźnie przekazuje innym sądom i organom wymiaru sprawiedliwości.
Ustawa która określa dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych jest KPC.
Jak wynika z powyższej ustawy w postępowaniu cywilnym rozstrzygane są sprawy z zakresu:
1) prawa cywilnego
2) prawa rodzinnego i opiekuńczego
3) prawa pracy

Wśród postępowania cywilnego toczących się przed sądami powszednimi i sądem najwyższym można wyróżnić:
1) postępowanie rozpoznawcze
a) postępowanie procesowe
b) postępowanie nieprocesowe
2) postępowanie pomocnicze
a) postępowanie zabezpieczające
b) postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt
3) postępowanie egzekucyjne

W postępowaniu cywilnym główną rolę odgrywa postępowanie rozpoznawcze którego celem jest:
1) rozpoznanie
2) rozstrzygnięcie sprawy cywilnej

Postępowanie cywilne może się toczyć w dwojakim trybie:
1) w trybie procesowym
2) w trybie nieprocesowym
Oba tryby służą temu samemu celowi, ale cechuje je szereg odrębności i w pewnym zakresie uregulowane są oddzielnymi przepisami.

Postępowanie cywilne sądowe prowadzone w trybie procesowym nosi nazwę procesu cywilnego.
W procesie cywilnym sąd rozstrzyga spór między stronami. Jedną ze stron jest powód (osoba występująca z żądaniem). Drugą zaś stroną jest pozwany. Wszczęcie procesu cywilnego następuje na skutek wytoczenia powództwa polegającego na wniesieniu do sądu pisma procesowego zwanego pozwem. W procesie może brać udział także prokurator który występuje tu w charakterze rzecznika interesu społecznego.
Postępowanie nieprocesowe jest często pozbawione cechy przeciwstawności interesów stron. W postępowaniu nieprocesowym może występować wielu uczestników którzy nie dzielą się na przeciwstawne obozy, lecz z których ma swoje własne interesy. Wszczęcie postępowanie nieprocesowego następuje na skutek wniesienia do sądu pisma procesowego zwanego wnioskiem. Strona występująca z wnioskiem nazywana jest wnioskodawcą, pozostałe osoby biorące udział w postępowaniu nazywane są uczestnikami.
Przykłady postępowania nieprocesowego:
– postępowanie o uznanie za zmarłego
– o dział spadku





T: Środki dowodowe w postępowaniu cywilnym.
Dowodem – nazywamy każdy środek który pozwala na przekonanie się o istnieniu oznaczonych faktów.
W procesie cywilnym strony są zobowiązane wykazać dowody potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie która z tego faktu wywodzi skutki prawne.
Nie wymagają dowodu następujące fakty:
– powszechnie znane – notoria
– znane sądowi urzędowo
– przyznane przez stronę przeciwną
Środki dowodowe w procesie cywilnym:
1) dokumenty – dowód z dokumentów jest najbardziej pewnym i najczęściej w procesie cywilnym przedstawianym środkiem dowodowym.
Dokumenty dzielą się na urzędowe i prywatne
– dokumenty urzędowe to dokumenty sporządzone w przepisanej formie przez organy państwowe i niektóre organizacje. Stanowią one dowód tego co w nich zostało zaświadczone np., decyzja, postanowienie, dowód osobisty
– wszystkie inne dokumenty są dokumentami prywatnymi; stanowią jedynie dowód na to, że zawarto w nich oświadczenie, pochodzi od osoby która dokument podpisała np., testament, oświadczenie.
2) zeznania świadków – świadkami nie mogą być:
a) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń np., chory psychicznie
b) wojskowi i urzędnicy w zakresie obowiązującej ich tajemnicy służbowej
c) strony i przedstawiciele ustawowych stron
Złożenie zeznań przez świadków jest obowiązkiem każdej osoby. Prawo odmowy zeznań w ogóle przysługuje osobom bliskim. Ponadto każdemu świadkowi przysługuje prawo odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania jeżeli: udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić go lub osoby mu bliskie na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową.
3) opinie biegłych – stosuje się gdy do rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są specjalne wiadomości z określonej dziedziny wiedzy.
4) oględziny – przeprowadzany przez sąd często z udziałem biegłych, polega na bezpośrednim zbadaniem osoby, przedmiotu, pomieszczenia lub miejsca.
5) dowód z przesłuchania stron – ma charakter pomocniczy stosowany wówczas gdy za pomocą innych dowodów nie da się sprawy wyjaśnić w stopniu wystarczającym do wydania orzeczenia.
6) inne środki dowodowe – DNA, krew, taśma filmowa.


T: Orzeczenia sądowe.
Orzeczeniem – jest decyzja sądu podjęta przy rozstrzyganiu sprawy.
Są dwa rodzaje orzeczeń:
1) wyrok
2) postanowienie
Wyrok – wydaje sąd najczęściej po przeprowadzeniu rozprawy. W zasadzie rozstrzyga się w nim o całości sprawy. Wyrok ustala się na niejawnej naradzie sądowej na której natychmiast sporządza się na piśmie sentencje, czyli tę część wyroku w której zawarte jest uzasadnienie, rozstrzygnięcie sądu co do żądania pozwu. Z punktu widzenia treści sąd w procesie może wydać wyrok:
1) zasądzający żądania w całości
2) zasądzający wyrok w części
3) oddalający powództwo
Uzasadnienie wyroku na piśmie sporządza się na wniosek, który każda ze stron może zgłosić w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia sentencji. Wyrok staje się prawomocny, gdy przeciwko niemu nie przysługuje stronom środek odwoławczy. Wyrok sądu I instancji staje się prawomocny, gdy minie termin do wniesienia apelacji. Wyrok sądu II instancji prawomocnie kończy sprawę, chyba że uchyla wyrok sądu I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.
Prawomocny wyrok sądu obowiązuje:
1) strony
2) wszystkie sądy
3) władze i urzędy
„Wyrok prawomocny stwarza powagę rzeczy osądzonej w zakresie sprawy rozstrzygniętej w tym wyroku. Oznacza to, że to samo żądanie nie można w żadnym sądzie powtórnie wszcząć sprawy między tymi samymi stronami”.
Postanowienie – wydaje sąd w trakcie postępowania rozstrzygając kwestie pomocnicze i cząstkowe niezbędne dla całości sprawy np.. postanowienie przesłuchania o dopuszczeniu dowodu ze świadka lub postanowienie o należeniu grzywny ze świadka itp.

T: Środki zaskarżenia od orzeczeń.
Postępowanie egzekucyjne – celem postępowania egzekucyjnego jest realizowanie świadczenia oznaczonego w tytule egzekucyjnym w drodze zastosowania wobec mienia lub osoby, dłużnika przewidzianych przez prawo środków przymusu.
Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte na wniosek wierzyciela na postanowienie tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzurę wykonalności (tytuł wykonawczy). Prowadzi je komornik pod nadzorem sądu.
Rodzaje egzekucji:
1) świadczeń pieniężnych
2) świadczeń niepieniężnych
ad 1) egzekucja świadczeń pieniężnych kieruje się przeciwko mieniu dłużnika i zmierza do zaspokojenia wierzyciela w drodze odebrania i ewentualnej sprzedaży majątku dłużnika.
Rodzaje egzekucji świadczeń pieniężnych:
– z nieruchomości
– z ruchomości
– z rachunku bankowego
– z wynagrodzenia za pracę innych wierzytelności
– ze statków morskich
ad 2) zmierza do zaspokojenia wierzyciela przez odebranie dłużnikowi określonych rzeczy lub odzyskania określonego zachowania.