Organiczne związki chemiczne

CUKROWCE - węglowodany (sacharydy)

 MONOSACHARYDY (jednocukry) – cukry proste (najprostsze cukrowce rozpuszczalne w wodzie):
 TRIOZY C3
 TETROZY C4
 PENTOZY C5: ryboza, dezoksyryboza
 HEKSOZY C6: glukoza, fruktoza, galaktoza
 HEPTOZY C7

WŁAŚCIWOŚCI I ROLA MONOSACHARYDÓW:
Jednocukry charakteryzują się słodkim smakiem, dobrą rozpuszczalnością w wodzie, brakiem rozpuszczalności w rozpuszczalnikach lipidowych. Ze względu na rozpuszczalność w wodzie wpływają na ciśnienie osmotyczne komórek. Łatwo przechodzą przez błony i dlatego stanowią formę wchłaniania oraz transportu przez krew u zwierząt i człowieka. Są głównym materiałem energetycznym. Fruktoza występuje w nektarze kwiatów i wielu owocach.

 OLIGOSACHARYDY (dwucukry) – najprostsze z nich to disacharydy rozpuszczalne w wodzie:
 LAKTOZA  GLUKOZA + GALAKTOZA
 MALTOZA  GLUKOZA + GLUKOZA
 SACHAROZA  GLUKOZA + FRUKTOZA

 POLISACHARYDY (wielocukry) – są nierozpuszczalne w wodzie, więc nie mają wpływu na ciśnienie osmotyczne. Są zbudowane z kilkudziesięciu lub kilkuset cząsteczek cukrów prostych połączonych wiązaniami; funkcja zapasowa.
 SKROBIA (C6H12O6)n - jest materiałem zapasowym roślin, odkłada się w dużych ilościach w bulwach, nasionach.
 GLIKOGEN – stanowi materiał zapasowy zwierząt.
 CELULOZA – należy do podstawowych składników ściany komórkowej.

Cukrowce mają znaczenie:
- energetyczne (glukoza)
- zapasowe (skrobia, glikogen)
- budulcowe (celuloza, chityna)


TŁUSZCZOWCE – lipidy dzielimy na:

 TŁUSZCZE WŁAŚCIWE: (PROSTE)
Są estrami kwasów tłuszczowych i glicerolu. Tłuszcze te nie rozpuszczają się w wodzie. Większość tłuszczy zwierzęcych ma konsystencję stałą, podczas gdy rośliny syntetyzują głównie oleje. Większość z nich pełni funkcję zapasową, ale również funkcję termoizolacji (u kręgowców stałocieplnych).

 TŁUSZCZE ZŁOŻONE:
 FOSFOLIPIDY zawierają w swoim składzie resztę fosforanową, budują błony.
 GLIKOLIPIDY są utworzone z części lipidowej i cukrowej, tworzą warstwę na błonie komórkowej.
 WOSKI stanowią mieszaninę różnych substancji. Pełnią funkcję ochronną (zabezpieczają liście i owoce), stanowią materiał budulcowy gniazd pszczół itp.
 LIPIDY IZOPRENOWE (cholesterol), uczestniczy w tworzeniu błon biologicznych.

ZNACZENIE LIPIDÓW:
- energetyczne, zapasowe (nasiona roślin oleistych)
- termoizolacyjne (tłuszczowa warstwa podskórna)
- ochronne (woski pokrywające owoce itp.)
- budulcowe (fosfolipidy i cholesterol w błonach biologicznych)
- regulacyjne (kwasy żółciowe, witamina A i D).
- lecznicze


BIAŁKA - proteina

Podstawową jednostką budowy cząsteczki białka jest AMINOKWAS. Charakterystyczną cechą aminokwasów jest posiadanie grupy karboksylowej i aminowej oraz węgla.

Grupa karboksylowa  COOH
Grupa aminowa  NH2


COOH
|
R – C – NH2 Budowa aminokwasu
|
H

W skład białek wchodzi 20 różnych aminokwasów, które mogą łączyć się ze sobą w dowolny sposób. Aminokwasy łączą się ze sobą wiązaniami kowalencyjnymi typu peptydowego. Wiązanie peptydowe powstaje przez połączenie się grupy karboksylowej jednego aminokwasu z grupą aminową drugiego aminokwasu.

Białka o podobnym składzie aminokwasowym, ale o innej kolejności ich ułożenia wykazują różną aktywność molekularną.

PODZIAŁ BIAŁEK:
 BIAŁKA PROSTE (zbudowane wyłącznie z aminokwasów). Są one składnikiem tkanek stałych i płynów ustrojowych, mięśni, mleka, nasion, tkanek oporowych.
 BIAŁKA ZŁOŻONE posiadają poza aminokwasami tzw. składniki niebiałkowe.

FUNKCJE BIAŁEK:
 ROLA BUDULCOWA – proteiny współtworzą wszystkie organella komórkowe będące składnikiem protoplastru.
 ROLA WZMACNIAJĄCA – kolagen występujący w tkance łącznej oporowej, mięśniach, ścięgnach oraz skórze właściwej nadaje im elastyczność.
 ROLA KATALITYCZNA – wszystkie katalizatory przyspieszające reakcje biochemiczne w żywych komórkach są białkami.
 ROLA TRANSPORTOWA – wiele białek błonowych spełnia rolę przenośników umożliwiających przemieszczanie odpowiednich substancji na bliskie odległości.
 ROLA LOKOMOTORYCZNA – dzięki białkom możliwy jest ruch w żywym organiźmie (np. ruch mięśni, cytoplazmy, wici plemnika).
 ROLA REGULATOROWA – białka wpływają na różnorodne procesy biochemiczne i fizjologiczne.
 ROLA NERWOWA – białka receptory umieszczone w komórkach zmysłowych są odpowiedzialne za odbiór i przesyłanie różnych sygnałów ze środowiska.
 ROLA ODPORNOŚCIOWA