Dżuma - podstawa wypowiedzi Camus

Syn Francuza i Hiszpanki, urodził się w 1913 roku w Algierii. Studia filozoficzne. Założył teatr ludowy(scenarzysta, reżyser, aktor, dramatopisarz), na krótko wstąpił także do partii komunistycznej. W 1937 roku ukazał się jego pierwszy zbiór esejów Prawa i lewa strona. Zainteresowania Camusa skupiały się głownie na polityce i dziennikarstwie. Okupację przeżył we Francji. W 1945 na scenę wchodzi jego najgłośniejsza sztuka Kaligula. Jego inne utwory to Dżuma(1947), Upadek(1956) oraz zbiór opowiadań Wygnanie i królestwo(1957).Esej Człowiek Zbuntowany. W 1957 został wyróżniony literacką Nagrodą Nobla. Zginął tragicznie w wypadku samochodowym w 1960 roku. Głosił on teorię Egzystencjalizmu.
Egzystencjalizm – współczesny kierunek filozoficzny, który powstawał w Niemczech Niemczech w latach 20-tych a rozwinięty we Francji w latach 40-tych. Zajmujący się określeniem roli jednostki w świecie. Egzystencjonaliści głosili, że jednostka ma wolny wybór i jest bezwzględnie odpowiedzialna za własne czyny, co stwarza poczucie lęku i prowadzi do poczucia niepewności bytu. Próba odnalezienia przyczyny zwątpienia. Doskonałym przykładem powieści egzystencjalnej jest Dżuma Camusa.
Filozofia odpowiedzialności – nie daje nagród, żąda heroizmu etycznego
Królestwo ludzkie i jego cechy.
„W ludziach więcej zasługuje na podziw niż pogardę”
• bądź panem samego siebie
• buntuj się wobec niesprawiedliwości
• nie zabijaj
• bądź świętym bez Boga
• nienawidź uczucia nienawiści
• dąż do prawdy
• czyń dobro
• bądź solidarny
• kochaj matkę swoją
• dawanie świadectwa prawdzie
• współdziałanie ze społecznością
• Camus nikogo nie obarcza winą
Pamięć i Nadzieja: Pamięć – że jest zło, Nadzieja – że się je choć trochę zmniejszy
Bohaterowie nie potrafią uzasadnić swojego wyboru
„Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje” Daniel Defoe
Słowa te zwracają uwagę czytelnika na metaforyczny sens utworu.
To co wydarzyło się w Oranie nie wydarzyło się nigdy w historii. Ludzie uwięzieni przez chorobę oraz prawdziwe mury Oranu są to parabole które służą alegorycznemu odczytaniu Dżumy.
Parabola – lub inaczej przypowieść, to narracyjny utwór dydaktyczny, którego forma – schematyzm fabuły, uproszczony wizerunek postaci, selekcja realiów – służy właściwemu odczytaniu alegorycznego lub symbolicznego znaczenia przedstawionego świata, przekazaniu prawdy moralnej.
Alegoria – Alegoria to w literaturze i sztuce obraz mający poza znaczeniem dosłownym określony sens przenośny; wyobraża zwykle pojęcie oderwane.
Głębia symboliczna:
Dżuma to: zło, wojna, zaraza, epidemia, totalitaryzm.
Dżuma toczy się zawsze nawet tu i teraz, odwieczny, mistyczny czas
Oran – metafora zła
Wojna: żywioł, godzina próby, ucisk, nędza
Ludzie – znaki
Jak wytłumaczyć swoje życie? Cierpienie niewinności
Wiara zaczyna być tajemnicą, miłość do Boga jest trudną miłością. Całkowite poświęcenie siebie.
Tarrou, Rieux, Matka Rieux – święci bez Boga
Wymowa optymistyczna – jeśli człowiek potrafi pokonać własną słabość, okaże swą siłę, jeśli będzie niósł pomoc innym ludziom, pokona własny egoizm i odnajdzie sens życia.
TOTALITARYZM:
- komunistyczna Rosja
- nazistowskie Niemcy
Państwo totalitarne – taki system w którym jednostka nie ma absolutnie żadnego znaczenia całe życie jest sterowane i zdominowane przez machinę państwową, władza może uczynić z jednostką wszystko.
Charakterystyczne elementy państwa totalitarnego:
• Scentralizowana władza (na ogół władza jednoosobowa, przywódca otoczony kultem)
• Monopartyjność
• Ideologia (ideologia staje się usprawiedliwieniem terroru, swoistą religią, inne religie są tępione)
• Wspólny wróg
• Militaryzacja życia (organizacje opanowujące poszczególne dziedziny życia, org. Młodzieży, org. Robotników etc.)
• Kontrola (brak wolności słowa, tajna policja, błyskawiczne i okrutne kary)
Włochy – Banito Mussolini, Hiszpania – gen. Franco
Strach, tortury, piece, niemieckie obozy koncentracyjne, sowieckie łagry.
Dżuma- różni ludzie, różnie postawy:
Doktor Bernard Rieux
• Szlachetny altruista
• codzienność istnienia sensem istnienia
• Obdarzony silną wolą a zarazem łagodny
• Ateista
• Powołanie
• Niw interesuje się tylko chorobą, ale także dalszymi losami swoich pacjentów(stary Hiszpan)
• „nie powinniśmy postępować tak jak gdyby połowie miasta groziła śmierć,, bo wówczas połowa miasta zginie” Rieux
• dżuma to dla niego nieustająca porażka biorąc pod uwagę te cechy
• jedyną metodą walki z dzumą jest uczciwość, czyli wykonywanie zawodu
• nie uważa się pomimo poświęcenia za bohatera
• walczy
• odrzuca boga
• „nigdy nie będę kochał świata gdzie dzieci są torturowane”
• uznaje CIERPIENIE za zło któremu należy się przeciwstawić
• wartości: przyjaźń miłość
• „święty bez Boga:
• „ w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę”
• człowiek o dużym poczuciu obowiązku, sprawiedliwości i odpowiedzialności

Jean Tarrou:
• opanowanie, siła ducha
• pogodny, życzliwy
• „…patrzy na rzeczy i ludzi przez pomwejrzające szkło i jest historykiem tego , co nie ma historii…”
• nie ma na świecie takiej prawdy dla której warto by było poświęcić życie człowieka, wszystko jedno czy jest winny czy niewinny.
• „Święty bez Boga”
• „…społeczeństwo w którym żyje opiera się na karze śmierci i że walcząc przeciw niemu, zwalczam morderstwo…” sprzeciw odbierania życia innym
• „…przynajmniej ja nie przestałem być zadżumiony przez te wszystkie długi lata, choć wierzyłem z całej dusz, że walczę właśnie z dżumą…”
• znajomy i przyjaciel doktora Rieux
• syn zastępcy prokuratora generalnego
• „młody jeszcze, o ciężkiej sylwetce o twarz masywnej i porytej, zamkniętej szerokimi brwiami:
• poznał Dżumę przed jej wybuchem, był świadom jej objawów utajonych, jej stanu utajenia.
Raymond Rambert:
• inteligentny i młody dziennikarz, korespondent wielkiego paryskiego dziennika
• „niski o szerokich ramionach, twarzy zdecydowanej, oczach jasnych i inteligentnych, robił wrażenie człowieka, któremu życie służy”
• nie chce rezygnować początkowo z osobistego szczęścia
• zmienia się, ewolucje
• wie, że wszyscy powinni walczyć z dżumą i że „…Może być wstyd, że człowiek jest sam tylko szczęśliwy…”
• zaczyna widzieć innych, spogląda na otaczający go świat, znajduje sens życia, zwalcza zło, które w nim tkwiło
• jego to nie dotyczy, zło Oranu nie jest jego złem.
Joseph Grand:
• cichy, skromny
• „panowie czapki z głów”,kapelusze, żyje niezdrowymi ambicjami
• ma marzenia dzięki, którym odrywa się od codzienności, rzeczywistości
• prowadzi bezbarwne życie
• pomaga lekarzowi nie z obowiązku , ale z czystej sympatii i chęci zrobienia czegoś dla innych
• ubogi urzędnik merostwa, mieszkający na przedmieściu przy ulicy Faidherbe
• „…mężczyzna pięćdziesięciu letni, żółtym długim i zagiętym wąsie, o wąskich ramionach i chudych członkach…”
• jeden z dawnych pacjentów doktora – cierpiał na zwężenie aorty, Rieux zaś leczył go za darmo
Ojciec Paneloux:
• uczony, teolog, porywczy, namiętny
• „wy” a nie ja, niebo wartości jest proste
• 2 kazania w oranie
• pierwsze kazanie: dżuma to kara za grzechy zesłana przez Boga, należy przyjąć ją z pokorą, traktować jako pokutę
• „…jest lepszy od swego kazania…” Rieux Rieux Paneloux
• bezgranicznie wierzy w Boga
• drugie kazanie: „..trzeba tylko iść naprzód w ciemnościach, trochę na oślep i próbować czynić dobrze. Jeśli zaś idzie o resztę, trwać i zdać się na Boga, nawet wówczas gdy jest to śmierć dzieci, i nie szukać pomocy dla siebie…”
• odmawia przyjęcia pomocy w chorobie
• „…zakonnicy nie mają przyjaciół wszystko złożyli w Bogu…”
Cottard:
• przestępca
• samotny, nieufny
• boi się aresztowania
• niedoszły samobójca(śmierć lepsza od więzienia)
• dżuma to dla niego wybawienie
• „ czy mógłbym powiedzieć: po moim aresztowaniu zrobię to czy tamto? Aresztowanie to początek m a nie koniec. Podczas gdy dżuma…”
• żyje pełnią życia podczas dżumy
• organizuje czarny rynek
• zmienia się jego charakter
• „…dobrze mi z dżumą i ni wiem dlaczego miałbym się wtrącać, żeby się skończyła…”
• staje się niebezpieczny szaleńcem
Filip Otton:
• sędzia śledczy, wysoki i szczupły mężczyzna w średnim wieku, „którego wygląd przywodził na pamięć sylwetkę światowca(…) i karawaniarza zarazem…”
Mieszkańcy Oranu:
• „Cały lud zdąża ku temu, czego przed miesiącami szukał Cottard w miejscach publicznych, ku(…) życiu, ku temu, o czym marzył, nie mogąc swego pragnienia zaspokoić, to znaczy ku wyuzdanej rozkoszy…”
• „…miasto drgnęło, porzuciło zamknięte mroczne, nieruchome miejsca gdzie zapuściło swe kamienne korzenie i szło z ładunkiem tych, co pozostali przy życiu…”
• „…całe miasto wyszło na ulice by święcić tę przytłaczającą chwilę, kiedy skończył się czas cierpień a czas zapomnienia jeszcze się nie zaczął(…). Zapasy życia, które robili przez te miesiące, żyjąc życiem utajonym, zużywali dziś w ten dzień, jakby był on dniem zmartwychwstania…”
Matka Rieux:
• łączy w sobie wszystkie znaki
• własne reguły postępowania mimo braku wiary w boga(Jeśli się nie wierzy w Boga trzeba sobie samemu stworzyć reguły postępowania, moralności.)
• spokojna, nienarzucająca się
• zawsze jest obecna, zawsze jest
• „…spojrzenie pełne dobroci…”
• ma w sobie wszystkie cechy bohaterów, którzy zostali walczyć z dżumą
• wie, że nie wszystko da się zrozumieć, częścią ludzkiego życia jest tajemnica
• Matka = znak dobra = MIŁOŚĆ
Michel – stary dozorca domu, w którym mieszkał i pracował dr Rieux