Zarządzanie procesami transportu

1. Omów główne trendy i determinanty rozwojowe w logistyce transportowej.

Transport – jest to przemieszczanie dóbr materialnych w czasie i przestrzeni przy użyciu odpowiednich środków technicznych.
Dzieli się na wewnętrzny i zewnętrzny (usprawnia transportowanie dóbr) Abt S.

Transport – tworzy pomost pomiędzy nabywcą i sprzedawcą, jest fizyczną linią wiążącą rozproszonego geograficznie miejsca.

Główne determinanty rozwojowe w logistyce transportu:
- koszty transportu,
- globalizacja rynku,
- szukanie filii poza granicami kraju, poza głównym oddziałem firmy,
- wydłużenie się dróg transportowych,
- zapotrzebowanie rynku,
- rozwój technologii i techniki.

3. Jakie są główne zalety i wady każdej z podstawowych gałęzi transportu?

Transport samochodowy

+ najlepsza dostępność przestrzenna
+ najkorzystniejsze dostosowanie sieci dróg do rozmieszczenia rynków zaopatrzenia i zbytu
+ bardzo korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu
+ specjalistyczny tabor przystosowany do przewozu ładunków o różnorodnej podatności transportowej
+ najlepsze możliwości dowozu do przewoźników innych gałęzi transportu
+ raczej bezpieczny

- stosunkowo wysokie koszty przemieszczania
- wypadki drogowe
- mniejsza ilość ładunków
- niekorzystne warunki pogodowe

Transport kolejowy

+ zdolność do przewozów masowych
+ relatywnie niskie stawki przewozowe
+ stosunkowo rozległa sieć połączeń kolejowych
+ korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu
+ wysoka niezawodność przewozów kolejowych
+ regularna częstotliwość i rytmiczność oferowanych połączeń
+ specjalistyczny tabor przystosowany do przewozów ładunków o zróżnicowanej podatności transportowej
+ możliwość dostępu do przewoźników innych gałęzi

- relatywnie niższe bezpieczeństwo przewozów ładunków wrażliwych
- wstrząsy i przeładunki oraz duże niebezpieczeństwo kradzieży
Transport morski

+ zdolność do masowych przewozów ładunków o najszerszym wachlarzu podatności transportowej
+ światowy zasięg obsługiwanych szlaków przewozowych
+ najkorzystniejsze ceny przewozowe

- niewielka prędkość eksploatacyjna statków
- relatywnie niska częstotliwość, punktualność połączeń morskich
- relatywnie niskie bezpieczeństwo ładunków wrażliwych na wilgoć, dłużej trwający czas dostaw czy przeładunku
- konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów morskich

Transport wodny śródlądowy

+ zdolność do masowych przewozów ładunkowych o niskiej wartości
+ niskie ceny przewozowe wynikające z dużej degresji kosztów jednostkowych przy przewozach dużych partii ładunków na duże i średnie odległości

- długi czas dostawy będący efektem małej szybkości eksploatacyjnej i dużej nieregularności przewozów w wyniku uzależnienia od warunków pogodowych i klimatycznych
- słaba dostępność przestrzenna związana z niedostosowaniem sieci dróg wodnych do rozmieszczenia rynków zaopatrzenia i zbytu
- relatywnie niskie bezpieczeństwo ładunków wrażliwych na wilgoć, dłużej trwający czas dostawy czy przeładunku

Transport lotniczy

+ zdolność do przewozu relatywnie niewielkich partii produktów o specyficznej podatności naturalnej, technicznej i ekonomicznej
+ najkorzystniejsza oferta czasowa, szczególnie na trasach długich, wynikająca z największej oferowanej prędkości eksploatacyjnej oraz dużego i wciąż rosnącego stopnia prędkości transportu lotniczego w czasie oraz jego niezawodności
+ bardzo wysokie bezpieczeństwo przemieszczania ładunków, szczególnie produktów wrażliwych na czas przewozu, wilgoć czy wstrząsy

- konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów lotniczych
- wysokie koszty przemieszczania przy bardzo dużej degresji kosztów jednostkowych na dalszych odległościach

Transport rurociągowy

+ niski koszt (główna zaleta)

- ograniczona dostępność i przewóz



4. Wymień podstawowe elementy składające się na pojęcie „transport multimodalny”.
Omów rodzaje przewozów multimodalnych.

Transport multimodalny – przewóz towarów przy użyciu co najmniej dwóch różnych gałęzi transportu na podstawie umowy o przewóz multimodalny z miejsca położonego w jednym kraju, gdzie towar przejął w pieczę operator transportu multimodalnego, do oznaczonego miejsca przeznaczenia w innym kraju.
W definicji tej należy zwrócić uwagę na trzy elementy warunkujące zaistnienie przewozu multimodalnego:
1) konieczność wykorzystania środków co najmniej dwóch gałęzi transportowych,
2) konieczność wystąpienia tylko jednej umowy o przewóz,
3) konieczność zaangażowania tylko jednego wykonawcy odpowiedzialnego za przebieg dostawy towaru, posługującym się dokumentem przewozowym obejmującym całą trasę dostawy.
Model międzynarodowego transportu multimodalnego (MMTM) wyraża się poprzez układ pojęć:

MMTM = MMTM (GT, TKO, OK., MTD, MTO, (DŁ, DK, DP, DT, DU, DCG, DR), CKpl )
(2)
gdzie:
• GT – gałąź transportu
• TKO – typ kontenera
• OK – obsługa kontenera
• MTD – dokument transportu multimodalnego
• MTO – operator transportu multimodalnego
• DŁ – dokumentacja ładunku
• DK – dokumenty dot. kontenerów i sprzętu kontenerowego
• DP – dokumenty przewozowe
• DT – dokumenty terminalowe
• DU – dokumenty ubezpieczeniowe
• DCG – Jednolity Dokument Administracyjny wraz z kompletem dokumentów
• DR – dokumenty rozliczeniowe
• CKpl - całkowity koszt przewozu ładunku w międzynarodowym transporcie multimodalnym

Przewozy kontenerowe.
O sukcesie kontenerów zadecydowały następujące przesłanki:
1. pojemność kontenera i jego cechy konstrukcyjne,
2. znormalizowanie jego parametrów w skali światowej,
3. rozpowszechnianie w obrotach międzynarodowych przez transport morski.
Korzyści z zastosowania kontenera są wielostronne. Dla załadowcy może to być obniżka kosztów transportu, oszczędność na opakowaniu, mniejsze ryzyko uszkodzenia lub utraty ładunku, niższe stawki ubezpieczeniowe, skrócenie czasu dostawy, terminowość dostawy. Dla przewoźnika natomiast konteneryzacja oznacza głównie skrócenie czasu postoju środka transportowego w punkcie transportowym, terminowe jego obsłużenie, mniejsze koszty związane z odpowiedzialnością za uszkodzony ładunek, zaangażowanie mniejszej liczby, ale za to bardziej wydajnych, środków transportowych.
Zastosowanie kontenerów miało charakter lokalny, bardziej wewnątrzkrajowy niż międzynarodowy. Najważniejszy impuls do rozwoju konteneryzacji dał dopiero transport morski.
Przewozy szynowo-drogowe.
Istota tych przewozów polega na tym, że na głównym odcinku przewozowym środek transportu drogowego, wraz z umieszczonym w nim ładunkiem, korzysta z usługi przewozowej transportu kolejowego, Natomiast dowóz i odwóz ładunku do i ze stacji końcowych zapewnia środek transportu samochodowego.
Ten rodzaj przewozów pozwala na połączenie zalet oferowanych przez dwie gałęzie transportu lądowego w jednym procesie transportowym, przy jednoczesnym wyeliminowaniu ich cech ujemnych.
Wadą tej technologii transportu, w porównaniu z bezpośrednim przewozem samochodowym, jest dwukrotne przerwanie procesu transportowego na stacjach początkowej i końcowej, co wydłuża czas, trwania tego procesu oraz podnosi jego koszty w związku z koniecznością załadunku i wyładunku środka transportu samochodowego oraz dostarczenia go na stację kolejową. W trakcie tych manipulacji mogą powstać uszkodzenia ładunku.

Przewozu lądowo-promowe.
Główną zaletą tego rodzaju przewozów jest skrócenie do niezbędnego minimum czasu potrzebnego na załadunek i wyładunek. Czas tych operacji jest szczególnie istotny przy przewozach na krótkich odległościach morskich, a takie właśnie obsługują promy. Ponadto duża częstotliwość ich kursowania skraca czas oczekiwania jednostek ładunkowych na załadunek w procesie morskim.
Pewną wadą promów jest niemożność piętrzenia jednostek ładunkowych, przez co wykorzystanie przestrzeni ładunkowej jest tu o wiele mniejsze niż na statkach o systemie przeładunku pionowego. Wskazuje na to bardzo duża różnica występująca między pojemnością a nośnością promów.

5. W jakich okolicznościach firma powinna korzystać z transportu multimodalnego?

Ideą transportu multimodalnego polegającą na przewozach w relacji dom-dom jednostek ładunkowych, opiera się na formule „jeden partner, jedna cena, jeden dokument, jednolita odpowiedzialność”.

6. Wyjaśnij, dlaczego transport wodny dominuje w przewozach międzynarodowych?

Transport morski obsługuje największą część obrotów międzynarodowej wymiany towarowej. Szacuje się, iż pod względem masy ładunkowej ta gałąź transportu obsługuje ok. 2/3 obrotów handlu światowego. ( W 1999r. udział drogi morskiej w obsłudze polskiego handlu zagranicznego wyniósł 36,7%. Transport w 1999. Wynik działalności. GUS Warszawa 2000).
Korzystanie z żeglugi morskiej w handlu międzynarodowym jest najbardziej opłacalne w przypadku przewozów na duże odległości.
Ważnym też powodem, dlaczego transport wodny dominuje w przewozach międzynarodowych jest to, iż woda stanowi ok. 70% powierzchni ziemi.

7. Wybór przewoźnika jest procesem dwuetapowym. Jakie czynniki determinują wybór gałęzi transportu i wybór określonego przewoźnika?

Determinanty wyboru przewoźnika:
- koszty transportu,
- czas przewozu i jego niezawodność,
- koszty zapasów i koszty ich wyczerpania,
- zróżnicowanie oferty produktowej,
- zdolność przewozowa i dostępność przestrzenna,
- zabezpieczenie towarów.

8. Opisz funkcje podstawowych dokumentów przewozowych w transporcie krajowym i międzynarodowym?

Dokumentacja w transporcie krajowym:

- Konosament – jest chyba najważniejszym dokumentem przewozowym. W dokumencie tym określa się miejsce nadania przesyłki, wszelkie informacje potrzebne przewoźnikowi do wykonania usługi oraz warunki umowy przewozu. Odgrywa on rolę kwitu na towary przekazywane przewoźnikowi przez załadowcę i, w pewnych przypadkach, jest poświadczeniem tytułu własności do towarów.
-Konosament imienny – jest instrumentem niezbywalnym, co oznacza, że nie można przenieść tytułu własności do towarów w nim wymienionych przez indos. Nabywca i sprzedawca zaznaczają w umowie, w którym momencie następuje przeniesienie tytułu własności do towaru. Przewoźnik musi dostarczyć powierzone towary osobiste lub firmie wymienionej w konosamencie jako odbiorca.
- Konosament na zlecenie – jest instrumentem zbywalnym stanowiącym dowód posiadania tytułu własności do wymienionych w nim towarów. Dokument ten zabezpiecza załadowcę przed nieuiszczeniem zapłaty za wysłane towary przez ich nabywcę. Oznacza to, że odbiorca musi zapłacić wartość wskazaną na fakturze, aby otrzymać kopię konosamentu na zlecenie, a następnie przedstawić ją przewoźnikowi w celu odbioru zamówionych towarów.
- Warunki umowy – konosament określa warunki umowy przewozu realizowanej przez przewoźnika publicznego. Umowa ta jest zawierana między załadowcą a przewoźnikiem publicznym i dotyczy przewozu ładunku powierzonego mu przez wymienionego w konosamencie załadowcę do wymienionego w konosamencie odbiorcy. Konosament, będący dowodem zawarcia przewozu, składa się z dziewięciu części.:
1. Odpowiedzialności prawnej przewoźnika publicznego
2. Wysyłki towarów w odpowiednim czasie
3. Ładowania towarów do beczek i ich pakowania w bele
4. Nieprzyjęcia ładunku
5. Towarów o wysokiej wartości
6. Materiałów wybuchowych
7. Niemożności żądania przez przewoźnika dodatkowych opłat po zrealizowaniu dostawy
8. Konosamentu zastępczego
9. Transportu wodnego
10. Zmian


- List przewozowy – jest to faktura wystawiona przez przewoźnika z tytułu wydatków poniesionych przez niego podczas przemieszczania danego ładunku.
- Roszczenia z tytułu przewozu – jest dokumentem niestandardowym, który załadowca składa u przewoźnika, aby ten pokrył straty pieniężne wynikające z utraty lub uszkodzenia towaru, opóźnienia dostawy lub nadpłacenia należności za transport.

Dokumentacja w transporcie międzynarodowym dzieli się na dwie kategorie:
Dokumenty handlowe:
- Umowa sprzedaży – jest podstawowym dokumentem w każdej międzynarodowej transakcji handlowej, przy czym umowy sprzedaży eksportowej mają bardzo zróżnicowane formy. W celu zaoszczędzania czasu i wydatków w umowie sprzedaży eksportowej powinno się w sposób pełny i jasny opisywać towary i ich ceny, warunki płatności, sposób transportu, wymagania związane z ubezpieczeniem, przewoźników i wszelkie szczegóły, których podanie może być wymagane.
- Akredytywa – najbardziej rozpowszechniona forma płatności, zapewnia wysoki stopień zabezpieczenia interesów sprzedawcy. Akredytywa stanowi gwarancję banku, że nabywca dokona płatności z chwilą, kiedy sprzedawca spełni warunki umowy uzgodnione przez strony.
Dokumenty przewozowe:
- Kiedy nabywca i sprzedawca ustalą warunki sprzedaży i kredytowania, eksporter składa w urzędzie celnym w porcie nadania deklarację wywozową, która zawiera zwykle opis towaru, wagę dostawy, wykaz oznaczeń i liczb na kontenerach, numer i datę wystawienia wymaganej licencji eksportowej, miejsce i kraj przeznaczenia oraz dane podmiotów zawierających transakcję.
- Jeśli dana firma chce eksportować swoje towary, to może uzyskać licencję eksportową. Istnieją dwa rodzaje takich licencji. Licencja ogólna pozwala na wywiezienie z kraju większości towarów, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek specjalnych wymagań. Z kolei, pewne towary, których eksport jest ściśle kontrolowany przez państwo, wymagają potwierdzonej licencji eksportowej. Do towarów tych zaliczamy: sprzęt wojskowy, mikroprocesory i komputery przemysłowe, oraz inne towary, których kontrola leży w dobrze pojętym interesie państwa.
- Faktura handlowa – na podstawie której sprzedawca określa wartość towaru pomniejszoną o przewoźne i inne opłaty, jest zasadniczo dokumentem wystawionym przez firmę na sprzedane towary. Firmy lub agencje często wymagają tej faktury w celu określenia prawidłowej podstawy ubezpieczenia i cła importowego.
- Karnet – jest często stosowany, gdy sprzedawca dostarcza swoje towary w zaplombowanych kontenerach. Karnet stanowi potwierdzenie, że przesyłka została zaplombowana miejscu nadania i że nie będzie otwierana do chwili jej dostarczenia do miejsca ostatecznego przeznaczenia.
- Świadectwo pochodzenia towarów
- Konosament eksportowy – wystawia się go na część przewozu odbywającą się w kraju, część międzynarodową i część zagraniczną.
- Konosament morski – spełnia rolę umowy przewozu zawieranej między przewoźnikiem a załadowcą.
- Konosament na zlecenie – potwierdza tytuł własności do towarów. Sprzedawcy mogą wykorzystać te zbywalne dokumenty do przeniesienia tytułu własności do towaru na inną firmę.
- Konosament czysty – przewoźnik wystawia Etn dokument, kiedy ładunek dociera na pokład statku w stanie nie budzącym zastrzeżeń.
- Po dostarczeniu towaru przez przewoźnika na nabrzeże, agent okrętowy wydaje kwit dokowy stwierdzający, że przewoźnik ten dostarczył towar towarzystwu okrętowemu. Dokument ten można wykorzystać do potwierdzenia zgodności towaru.
- Uniwersalny lotniczy list przewozowy – dokument standardowy wykorzystywany przez przewoźników lotniczych we wszelkich międzynarodowych przewozach drogą powietrzną. Przewoźnik zmniejsza koszty opracowywania dokumentów.


12. Co oznacza termin „elektroniczna wymiana danych – EDI”? Jakie korzyści może przynieść EDI dostawcom i odbiorcom w kanale logistycznym?

Elektroniczna wymiana danych – EDI
– wydaje się być rozwiązaniem dla problemu dużej ilości dokumentów. Polega ona na wymianie informacji i danych między współpracującymi partnerami i administracją publiczną poprzez elektroniczne środki komunikacji.
Wprowadzenie EDI to inwestycja długodystansowa.

Główne korzyści płynące z zastosowania EDI to:
- redukcja ręcznego przetwarzania dokumentów i redukcja zatrudnienia,
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia błędów,
- zmniejszenie czasu marnowanego na wprowadzenie powtarzających się danych,
- poprawa efektywności pracy, przez wyeliminowanie większości dokumentów,
- polepszenie jakości obsługi klienta, przez skrócenie czasu realizacji transakcji,
- skrócenie cyklu sprzedaż – fakturowanie – zapłata,
- szybszy obieg pieniądza,
- usprawnianie gospodarki magazynowej, poprzez ograniczenie do minimum zapasów produkcyjnych,
- ciągła dostępność prze 24 godziny na dobę,
- uniezależnienie od sfer czasowych,
- ominięcie barier językowych,
- brak kosztów obsługi papierów i samego papieru.

13. Na czym polega i jakie są korzyści z satelitarnego monitorowania pojazdów – GPS?

System GPS jest satelitarnym systemem zapewniającym precyzyjne wyznaczanie trójwymiarowej pozycji geograficznej ( szerokość, długość, wysokość) w dowolnym punkcie na świecie przez 24 godziny na dobę. System jest bardzo odporny na zakłócenia pogodowe, radiowe czy elektroniczne.
Precyzja wyznaczania pozycji wynosi ok. 15 do 25 metrów.

Obecnie za ważne cechy każdego odbiornika systemu GPS uważa się:
• możliwość zapamiętywania poszczególnych lokalizacji,
• możliwość nadawania nazw zapamiętywanym lokalizacjom i grupowania ich w trasy (po takiej trasie odbiornik prowadzi użytkownika)
• podawanie informacji o kursie, prędkości bezwzględnej, prędkości zbliżania się do celu i szacunkowym czasie przebycia,
• graficzny wyświetlacz pokazujący obraz kompasu z zaznaczonym kursem lub naszkicowaną przebyta drogą,
• funkcję MOB ( Man OverBoard) „człowiek za burtą”, która rejestruje przebyta od momentu włączenia drogę, dając możliwość jak najszybszego doprowadzenia do punktu początkowego,
• możliwość archiwizacji, edycji i wizualizacji zapamiętanych tras,
• możliwość współpracy z komputerem poprzez port szeregowy.


14. Wymień funkcje logistyczne opakowań. Scharakteryzuj tendencje rozwojowe w zakresie opakowań towarów.

G. Grundke wyróżnia funkcje ochronne, funkcje racjonalizujące przebiegi towarowe, funkcje użytkowe i informacyjne.
H.-Ch. Pfohl wyróżnia funkcje produkcyjne, marketingowe, użytkowe i logistyczne.
H. Mruk i I.P. Rutkowski wyróżniają funkcje ochronne, promocyjne, informacyjne i funkcje fizycznej organizacji pracy. Z pojęciem funkcji fizycznej organizacji pracy kojarzą usprawnianie i racjonalizację organizacji procesu sprzedaży.
C.F. Hales wyróżnia trzy podstawowe funkcje opakowania:
- techniczną – umożliwiającą dystrybucję, konsumpcję oraz ochronę produktu,
- ekonomiczną – obejmującą relacje kosztów wytworzenia opakowania do kosztów wytworzenia towaru,
- estetyczną – stanowiącą wartość estetyczną opakowania i niekiedy – całkowicie niesłusznie zwaną promocyjną lub marketingową.

Z punktu widzenia logistyki ważne są funkcje, dzięki którym opakowania ułatwiają procesy przepływu materiałów i towarów albo wręcz je umożliwiają lub warunkują.