Rozwój fizyczny
Zmiany fizyczne i rozwój w okresie wczesnego dzieciństwa są dość gwałtowne. Po upływie pierwszych pięciu lat zycia podwaja się długość ciała, jaką dziecko miało w momencie narodzin,Ciężar ciała wzrasta zaś pięciokrotnie. W wyniku gwałtownego rozwoju mięśni oraz pogłębiania się zdolności koordynacyjnych przedszkolaki osiągają znaczące zmiany w zakresie ruchów całego ciała i precyzyjnych ruchów rąk. Omówiliśmy trzy fazy rozwoju sprawności motorycznej: poznawczą, skojarzeniową i autonomiczną.
Rozwój umysłowy
Piagetowskie stadium myślenia przedpojęciowego stanowi podokres znacznie dłuższego okresu myślenia przedoperacyjnego. Charakteryzuje je przede wszystkim egocentryzm – centracja na ja, nie dopuszczająca jakiegokolwiek innego, poza własnym, punktu widzenia. Egocentryzm jest nie tylko widoczny we wczesnych formach socjalizacji, takich jak zabawa równoległa czy zbiorowy monolog, ale też w procesach umysłowych, przede wszystkim w animizmie a artyficjalizmie.
Zaawansowany rozwój poznawczy odznacza się zdolnością nabywania i kategoryzowania nowych, płynących z otoczenia pojęć. Proces ten polega między innymi na modyfikacji i zmianach rozumienia kształtu, wielkości, przestrzeni, ilości i czasu. Rozwój pojęć wspomagają osiągnięcia percepcyjne, aczkolwiek wciąż pojawiają się na tej drodze przeszkody w postaci ograniczonej uwagi oraz niewystarczającej zdolności do uczestniczenia w różnego rodzaju zajęciach.
Do nabywania zdolności językowych przyczynia się kilka czynników. Są to m.in. czynniki społeczno-ekonomiczne, inteligencja, płeć, dwujęzyczność, posiadania bądź nie posiadanie bliźniaczego rodzeństwa. Tworzone w okresie poniemowlęcym zdania telegraficzne i zdania generowane przez przedszkolaki, które składają się z wielu słów i charakteryzują się dość złożoną konstrukcją syntaktyczną, stwarzają kontrast. Ponadto w okresie wczesnego dzieciństwa ujawniają się osiągnięcia w zakresie społecznego użycia języka, to jest pragmatyki.
Osobowość i rozwój społeczny
Czynniki mające wpływ na rozwój ról związanych z płcią, takie jak: rodzice, aktywność zabawowa, rówieśnicy, środowisko szkolne, literatura dziecięca i media. Odnosząc się do rozwoju emocjonalnego, należy stwierdzić, że przedszkolaki ujawniają wiele nowych rodzajów leków z powodu emocjonalnej podatności oraz niemożności zrozumienia wielu zagadnień i zdarzeń. Fizyczne przejawy gniewu nie są już tak częste, jak w przeszłości; ten typ emocji wyrażany jest obecnie w formie agresji słownej.
Interakcje z rodziną mają istotny wpływ na osobowość i rozwój społeczny. Pokazaliśmy w jaki sposób relacje między rodzeństwem kształtują nie tylko bieg życia rodzinnego ale i dojrzewanie i rozwój wszystkich członków rodziny. Dokonaliśmy przeglądu trzech stylów kontroli rodzicielskiej : autorytarnej, autorytatywnej i permisywnej. Spośród tych trzech metod wychowawczych styl autorytatywny wydaje się najbardziej efektywny. Zwróciliśmy też uwagę na ciemną stronę życia rodziny, przede wszystkim na zjawiska znęcania się nad dzieckiem, kazirodztwa oraz seksualnego molestowania dziecka.
Wielu współcześnie żyjących przedszkolaków może korzystać z dobrodziejstw wczesnej edukacji. Zamieściliśmy w tej części opis kilku dostępnych sposobów kształcenia. Rówieśnicy umożliwiają rozwój niezależności oraz zdolności społecznych. Dzieci przebywając ze sobą, uczą się współpracować i rozwijają współczujący stosunek do innego człowieka. Grupy rówieśnicze sprzyjają też rozwijaniu ducha współzawodnictwa i zachęcają jej członków do przyjmowania grupowych standardów zachowania. W rozdziale tym omówiono też różne formy zabaw, które przyczyniają się do wzrostu społecznej dojrzałości dziecka.
Na koniec przedstawiliśmy teorie osobowości Freuda i Eriksona. Według Freuda dzieci w tym wieku przechodzą przez dwa psychoseksualne stadia : analne i falliczne. Według Eriksona psychospołecznym kryzysem tego stadium jest inicjatywa lub poczucie winy.