Państwa Unii Europejskiej

BELGIA(1951)

Belgia, Królestwo Belgii, Belgique, Belgi, Royaume de Belgique, Koninkrijk Belgi, państwo w zachodniej Europie, nad Morzem Północnym. Na północy graniczy z Holandią (450 km), na wschodzie z Niemcami (167 km), na południowym-wschodzie z Luksemburgiem (148 km), na zachodzie z Francją (620 km). Na terytorium Holandii leży belgijska enklawa - Baarle-Hertog (powierzchnia 7 km2, ok. 2 tys. mieszkańców). Powierzchnia 30,5 tys. km2. 10,2 mln. mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 334 osób/km2. Jeden z najgęściej zaludnionych krajów Europy. Najbardziej zaludniona jest północna i środkowa część kraju, najsłabiej prowincja Luksemburg w Ardenach. Stolica: Bruksela (948 tys., 1996). Główne miasta (1995):Antwerpia (456 tys.),Gandawia (226 tys.), Charlerpi (206 tys.),Liege (190 tys.),Brugia (118 tys.), Nemur (103 tys.). Ludność miejska: 97% - jeden z największych na świecie wskaźników. Podział administracyjny: 9 prowincji. Język urzędowy: francuski (dialekt waloński) i flamandzki (dialekt języka niderlandziekiego), w użyciu język niemiecki, gł. w pobliżu miasta Eupen. Od 1963 obowiązuje podział na 3 strefy językowe: flamandzką, walońską i dwujęzyczną w Brukseli. Skład etniczny: Belgowie - Flamandowie 58%, zamieszkujący gł. północną część kraju (Antwerpię, Flandrię Zachodnią i Wschodnią, Limburgię i północą Brabancję), Walonowie 31%, mieszkający na południu: Hainut, Liège, Namur, Luksemburg i południową Brabancję), Włosi (3%), Marokańczycy (1%), Francuzi (1%), Holendrzy (1%), Niemcy (1%), Turcy (0,6%). Około 35 tys. mieszkańców stanowią Polacy mieszkający gł. w Liège, Charleroi, Brukseli oraz zagłębiu górniczym - Kempen. Wyznania: katolicy 90%, muzułmanie 1%, protestanci 0,4%, bezwyznaniowcy 8%. Jednostka monetarna: 1 frank belgijski = 100 centimów. Analfabetyzm sięga 1%. Przyrost naturalny: 0,78‰ (2000). Średnia dł. życia: mężczyźni 74,4 lata, kobiety 81,3 lat.

FRANCJA(1951)

Francja, Republika Francuska, Rpublique Franaise, państwo w zachodniej części kontynentu europejskiego. Obszar 547 026 km2. Graniczy na wschodzie z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, na południu z Hiszpanią, na zachodzie i północnym zachodzie granice wyznaczają wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i Kanał La Manche.W skład Francji wchodzą posiadłości poza Europą. Są to cztery departamenty zamorskie: Gwadelupa, Martynika, Reunion, Gujana Francuska, dwie "zbiorowości terytorialne" (Collectivits territoriales): Mayotte, Saint-Pierre i Miquelon, trzy terytoria zamorskie: Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia, Wallis i Futuna oraz Francuskie Ziemie Południowopolarne (Les Terres Australes et Antarctiques Franaises). Podzielona administracyjnie na 95 departamentów. Stolica Paryż (Pars), 2 147tys. mieszkańców (1999) Większe miasta (dane z 1999 w tys.):Lyon 453, Marsylia (Marseille) 807, Lille 191, Tuluza (Toulouse) 398, Nicea (Nice) 345, Strasburg 267, Nantes 277,Bordeaux 218, Saint Etienne 207, Montpellier 229, Hawr (Le Havre) 193, Rennes 212, Reims 191, Toulon 166, Grenoble 156, Brest 156,Dijon 153, Aix en Prowence 137. Językiem urzędowym jest francuski. Waluta narodowa, frank francuski, dzieli się na 100 centymów.
Ludność
59 329 tys. (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 108 osoby/km2. Przyrost naturalny: 3,1‰ (2000). W 1996 w miastach zamieszkiwało 73% ludności. Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Francuzi (87% ogółu). Do znaczących mniejszości narodowych i etnicznych zalicza się Arabów (3%), Niemców (2%) i Bretończyków (1%). Dominują wyznawcy katolicyzmu (77% społeczeństwa), poza którymi jedyną większą wspólnotę religijną tworzą muzułmanie (3%). Znaczny odsetek ludności kraju (15%) stanowią ateiści. Zjawisko analfabetyzmu praktycznie nie istnieje. Przeciętna długość życia mężczyzn 78, kobiet 82 lata.

LUKSEMBURG (1951)

Luksemburg, Wielkie Księstwo Luksemburga, Grossherzogtum Luxemburg, Grand-Duch de Luxembourg, Grousherzogdem Lezebuurg, jedno z mniejszych państw, położone w Europie, w jej zachodniej części. Graniczy z Francją, Belgią i Niemcami. Nie ma dostępu do morza. Powierzchnia 2586 km2. Stolica Luksemburg (76 tys. mieszkańców, 1995). Języki urzędowe: francuski, niemiecki, luksemburski. Jednostka monetarna 1 frank luksemburski = 100 centymów.
Ludność
437 tys. mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia:168 osób/km2. Przyrost naturalny: 3.54‰ (2000).Skład etniczny: Luksemburczycy (72,5%), Portugalczycy (9,0%), Włosi (5,4%), Francuzi (3,4%), Belgowie (2,5%), Niemcy (2,4%).Religia: katolicy (93,0%), protestanci (1,3%). Średnia długość życia: mężczyźni 74 lata, kobiety 80 lat (2000). Analfabetyzm: 0% ludności.

HOLANDIA(1951)

Holandia, Nederland, Królestwo Holandii (Niderlandów), Koninkrijk der Nederlanden, państwo w zachodniej Europie, nad Morzem Północnym. Obszar 41 834 km2. Graniczy na wschodzie z Niemcami, na południowym zachodzie z Belgią, północno-zachodnie i północne granice kraju wyznacza wybrzeże Morza Północnego.
Stolica konstytucyjna, siedziba parlamentu, Amsterdam 718 tys. mieszkańców (1996), siedziba dworu i rządu znajduje się w Hadze - 442 tys. mieszkańców (1996). Większe miasta (dane z 1996): Rotterdam (592 tys.), Utrecht (234 tys.), Eindhoven (197 tys.), Groningen (168 tys.), Tilburg (154 tys.), Haarlem (149 tys.), Nijmegen (146 tys.), Apeldoorn (146 tys.), Enschede (145 tys.). Podzielona administracyjnie na 12 prowincji i 702 gminy, w skład państwa wchodzą dwa terytoria zamorskie: Antyle Holenderskie i Arubia. Językiem urzędowym jest holenderski (niderlandzki) i lokalnie fryzyjski. Waluta narodowa, gulden holenderski, dzieli się na 100 centów.
Ludność
15 892 tys. mieszkańców (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 371 osoby/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 89% ludności. Przyrost naturalny: 3,4‰ Holandia jest krajem jednolitym narodowościowo, 96% społeczności stanowią Holendrzy. Nieliczna ludność pochodzenia obcego reprezentowana jest przez Turków (1%), Marokańczyków (1%) i Niemców (poniżej 1%). Największą wspólnotę wyznaniową tworzą katolicy (36% ogółu społeczeństwa), średnio co, czwarty Holender jest protestantem (26%). 1/3 ludności (33%) deklaruje swą bezwyznaniowość. Zjawisko analfabetyzmu nie występuje. Przeciętna długość życia mężczyzn 75, kobiet 81 lat.

NIEMCY(1951)

Niemcy, Deutschland, Republika Federalna Niemiec, Bundesrepublik Deutschland, państwo położone w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckimi Północnym. Graniczy na północy z Danią, na wschodzie z Polską i Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią , na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Powierzchnia 357 tys. km2. Stolica Berlin3,47 mln mieszkańców, 1995). Większe miasta (1995): Hamburg (1,6 mln), Monachium (1,2 mln), Kolonia (964 tys.), Essen (616 tys.), Frankfurt (651 tys.), Dortmund (600 tys.), Dusseldorf (571 tys.), Stuttgarf (587 tys.). Język urzędowy niemiecki. Jednostka monetarna 1 marka niemiecka = 100 fenigów.
Ludność
82,7 mln mieszkańców (2000), drugie pod względem liczby mieszkańców państwo Europy. Średnia gęstość zaludnienia: 231,9. Przyrost naturalny: -1,14‰ (2000). Analfabetyzm: 0%. Skład etniczny: Niemcy (95,1%), Turcy (2,3%), Jugosłowianie (1,1%), Włosi (0,7%), Grecy (0,4%), Polacy (0,4%). Religia: luteranie/protestanci (45%), katolicy (37%), muzułmanie (2,1%), żydzi (0,1%). Średnia długość życia: mężczyźni 74 lata, kobiety 80 lat.

WŁOCHY(1951)

Włochy, Italia, Republika Włoska, Repubblica Italiana, państwo w południowej Europie, na Półwyspie Apenińskim, nad Morzem Śródziemnym oraz Morzami: Liguryjskim, Tyrreńskim, jońskim i Adrietyckim. Obejmuje również wyspy: Sycylię, Sardynie, a także Wyspy: Liparyjskie, Poncjańskie, Toskańskie i Pelagijskie. Graniczy na zachodzie z Francją, na północy ze Szwajcarią i Austrią, na wschodzie ze Słowenią. Na terytorium Włoch znajdują się dwie enklawy – San Marino i Watykan, do Włoch należy również mała enklawa Campione w Szwajcarii Powierzchnia 301,3 tys. km2. 57,6 mln mieszkańców (2000). Stolica: Rzym (2,6 mln, 1996, zespół miejski 3,8 mln). Większe miasta (1996): Mediolan (1,3 mln, zespół miejski 3,9 mln), Neapol (1 mln, zespół miejski 3,1), Turyn (923 tys., zespół miejski 2,2 mln), Palermo (689,8 tys. zespół miejski 1,2 mln), Florencja (383 tys., zespół miejski 1,2 mln), Bari (336 tys. zespół miejski 1,5 mln), Katania (341 tys., zespół miejski 1,0 mln). Język urzędowy: włoski. Jednostka monetarna 1 lir = 100 centesimów.
Ludność
Średnia gęstość zaludnienia: 191 osób/km2. Przyrost naturalny: -0,86‰ (2000). Analfabetyzm: 2%. Skład etniczny: Włosi (94,1%), Sardyńczycy (2,7%), Retoromanie (1,3%), ponadto Tyrolczycy, Słoweńcy, Albańczycy i Francuzi. Wyznania: KATOLICY (83,2%), PROTESTANCI (1%), bezwyznaniowcy (16,2%). Średnia długość życia: mężczyźni 75 lat, kobiety 82 lata.

DANIA(1973)

Dania, Królestwo Danii, Kongeriget Danmark, państwo w północnej części kontynentu europejskiego, na Półwyspie Jutlanckim, pomiędzy Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym. W skład Danii wchodzi ponadto 475 wysp na obszarze Cieśnin Dunskich (w tym 100 zamieszkanych). Obszar 43 100 km2. Dania graniczy na południu z Niemcami, a na północy i wschodzie poprzez Cieśniny Duńskie ze Szwecją i Norwegią. Stolica Kopenhaga, 1075 tys. mieszkańców (aglomeracja, 2000). Inne większe miasta: Århus (217 tys., 2000), Odense (145 tys., 2000), Ålborg (119 tys., 2000), Esbjerg (73 tys., 2000), Randers (55 tys., 2000). Podzielona administracyjnie na 14 okręgów (amtskommune) i 2 miasta wydzielone (Kopenhaga i Frederiksberg). Do Danii należą autonomiczne: Grenlandia i Wyspy Owcze. Językiem urzędowym jest duński. Jednostka monetarna: korona duńska, równa 100 re.
Ludność
Dania liczy 5,33 mln mieszkańców (2000), średnia gęstość zaludnienia wynosi 123 osoby/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 87% ludności. Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Duńczycy (97,2% ogółu), pochodzący z innych krajów skandynawskich stanowią niewielką grupę (0,4%), ponadto kraj zamieszkują Turcy (0,5%), Brytyjczycy (0,2%), emigranci z byłej Jugosławii (0,2%). Najliczniejszą mniejszościową grupę etniczną stanowią Eskimosi (1,5%). Notuje się bardzo niski, w niektórych latach ujemny przyrost naturalny; w 2000 wynosił on 1.16‰ . Religia luterańska jest wyznaniem dominującym (97% ogółu społeczeństwa), katolicy tworzą grupę niewielką (0,5%), pozostała część społeczeństwa wyznaje religie niechrześcijańskie. Analfabetyzm 0% ludności. Przeciętna długość życia mężczyzn 73, kobiet 79 lat.


IRLANDIA(1973)

Irlandia, ire, Ireland, wyspiarskie państwo w północno-zachodniej części kontynentu europejskiego. Zajmuje większą część wyspy Irlandia u zachodnich wybrzeży Wielkiej Brytani. Obszar 70 283 km2. Graniczy na północnym wschodzie z należącą do Wielkiej Brytanii Irlandią Północną. Północne i zachodnie wybrzeża Irlandii oblewa Ocean Atlantycki, wschodnie i południowo-wschodnie Morze Lrlandzkie i Kanał Sw. Jerzego.Stolica Baile tha Cliath ( Dublin), 480 tys. mieszkańców (1996). Większe miasta (dane z 1996): Corcaigh (Cork) (127 tys.), An Ghaillimh (Galway) (57 tys.), (dane z 1991): Luimneach (Limerick) (77 tys.), Dn Laoghaire (Kingston) (55 tys.), Port Lirge (Waterford) (41 tys.). Podzielona administracyjnie na 4 prowincje z 29 hrabstwami (Counties) oraz 4 tzw. miasta-hrabstwa (County-Boroughs). Językiem urzędowym jest irlandzki i angielski. Krajowa jednostka monetarna, funt irlandzki, dzieli się na 100 nowych pensów.
Ludność
3797 tys. mieszkańców (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 54 osoby/km2. W 1996 w miastach zamieszkiwało 58% ludności. Przyrost naturalny w 2000 wynosił 6,3‰. Irlandia jest krajem jednolitym narodowościowo, 95% mieszkańców stanowią Irlandczycy. Szacuje się, że poza granicami Irlandii mieszka ok. 16 mln osób pochodzenia irlandzkiego, w tym 13 mln w Stanach Zjednoczonych i 1 mln w Kanadzie. Dominującą religią wśród ludności Irlandii jest katolicyzm, wyznaje go 94% społeczeństwa, t.j. praktycznie wszyscy Irlandczycy. Zjawisko analfabetyzmu nie istnieje. Przeciętna długość życia mężczyzn 74, kobiet 79 lat.



WIELKA BRYTANIA (1973)

Wielka Brytania, United Kingdom, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, United Kingdom of Great Britain nad Northern Ireland, państwo w północno-zachodniej Europie, na Wyspach Brytyjskich położonych na Morzu Północnym i na Oceanie Atlantuckim. Granica lądowa z Irlandią. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania, Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia, a także Wyspy Normandzkie i wyspa Man, będące dependencjami (terytoriami zależnymi). Inne terytoria zależne: Gibraiter, Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Falklandy z wyspami Georgia Południowa i Sandwich Południowy, Kajmany, MOntserrat, Turks i Cajcos, Sw. Helene, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego i Pitcairn.
Powierzchnia 244,1 tys. km2. 59,5 mln mieszkańców (2000). Stolica: Londyn (2,7 mln, 1996, zespół miejski 7,0 mln). Większe miasta (1996): Birmingham (1 mln), Leads (726 tys.), Glasgow (616 tys.), Sheffield (530 tys.), Liverpool (468 tys.), Manchester (430 tys.). Język urzędowy angielski, w użyciu także języki celtyckie: walijski, irlandzki, gaelicki (szkocki). Jednostka monetarna 1 funt szterling = 100 pensów.
Ludność
Gęstość zaludnienia 243 osób/km2. Przyrost naturalny: 1,38‰ (2000). Analfabetyzm: 1%. Skład etniczny: Anglicy (76%), Szkoci (9%), Irlandczycy (4%), Walijczycy (5%), Hindusi (1%). Wyznania: anglikanie (56%), katolicy (13%), prezbiterianie (7%), metodyści (4%), bezwyznaniowcy (16%). Średnia długość życia: mężczyźni 74 lata, kobiety 80 lat.

GRECJA(1981)

Grecja, Republika Grecka, Ellenik Dimokrata, państwo w południowej części kontynentu europejskiego. Zajmuje znaczny obszar Półwyspu Bałkańskiego oraz ponad 100 wysp na Morzu Egejskim i Jońskim, z których największe to: Kreta, Eubea, Cyklady, Sporady Północne i Południowe, Wyspy JOńskie. Obszar 130 918 km2, z czego na część lądową przypada 105 834 km2, na wyspy zaś 25 084 km2. Graniczy na północy z Albanią, Macedonią, Bułgarią i Turcja. Granice morskie wyznaczają od wschodu Morze Egejskie, od południa Morza Śródziemne, od zachodu Morze Jońskie. Podzielona administracyjnie na 10 obwodów. Stolica Ateny (Athine), 3,3 mln mieszkańców (łącznie z aglomeracją, 1991). Większe miasta (dane z 1991): Saloniki (407 tys.), PIreus (197 tys.), Patras (142 tys.), Larisa (102 tys.), Iraklion (Kandia) (102 tys.). W 1991 w miastach zamieszkiwało 63% ludności.W obrębie 9 prowincji dzieli się na 51 nomosów, 1 okręg autonomiczny (Ajon Oros) i 1 okręg miejski (Wielkie Ateny). Językiem urzędowym jest grecki.Waluta narodowa, drachma dzieli się na 100 lepta.
Ludność
10,6 mln mieszkańców (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 81 osób/km2. Przyrost naturalny: 0,18‰ (2000). Kraj jest niezróżnicowany etnicznie, przeważającą większość ludności stanowią Grecy (96%), pozostałą część tworzą: Macedończycy (2%), Turcy (1%) oraz Albańczycy i Bułgarzy.Dominują chrześcijanie obrządku grecko-ortodoksyjnego (98% społeczeństwa), katolicy i protestanci są grupami bardzo nielicznymi (łącznie 0,5%). Spotyka się, chociaż sporadycznie, muzułmanów (1,5%). Przeciętna długość życia mężczyzn 75, kobiet 81 lat.


HISZPANIA(1986)

Hiszpania, Królestwo Hiszpańskie, Reino Espańol, państwo w południowo-zachodniej części kontynentu europejskiego. Obszar 504 782 km2 łącznie z Balearami i Wyspami Kanaryjskimi oraz hiszpańskimi enklawami w Afryce Północnej: Penón de Vlez de la Gomera, Alhucemas, Chafarinas, Ceuta, Melilla. Graniczy na północnym wschodzie z Francją i Andorą, na południu z Gibraltarem na zachodzie z Portugarią. Północno-zachodnie granice kraju wyznacza wybrzeże Oceanu Atlantyckiego, wschodnie i południowe zaś oblewają wody Morza Śródziemnego. Stolica – Madryt, 2 866 tys. mieszkańców (1996). Większe miasta (dane z 1996): Barcelona (1508 tys.), Walencja (746 tys.), Sewilla (697 tys.), Saragossa (601 tys.), Malaga (522 tys.), Bilbago (370 tys.), Las Palmas(355 tys.), Valladolid (331 tys.), Murcia (328 tys.), Kordoba (302 tys.). Podzielona administracyjnie na 17 wspólnot autonomicznych (Comunidades Autónomas), 52 prowincje, ponadto odrębnymi jednostkami podziału administracyjnego są hiszpańskie enklawy w Afryce Północnej: Ceuta i Melilla. Językiem urzędowym jest hiszpański. Waluta narodowa, peseta, dzieli się na 100 centimos.
Ludność
39 996 tys. mieszkańców (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 79 osób/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 78% ludności. Przyrost naturalny w 2000: 0,19‰. Hiszpanie kastylijscy tworzą niemal 3/4 ogółu społeczeństwa. Chociaż Hiszpania uważana jest za państwo jednolite narodowościowo, to odziedziczone z przeszłości odrębności dzielnicowe i dialektyczne zachowały się do czasów współczesnych tworząc podstawę poczucia odmienności lub wręcz tendencji separatystycznych mieszkańców niektórych regionów kraju. Znaczną odrębność językową i etniczną zachowali Katalończycy (18% ogółu społeczeństwa), mieszkańcy Galicii - Galicyjczycy (6%), Baskowie tworzący całkowicie odrębną i izolowaną grupę (1,5%) oraz Andaluzyjczycy. Dominującą religią jest katolicyzm, który wyznaje 95% mieszkańców Hiszpanii. Pozostałe, niewielkie wspólnoty religijne tworzą m.in. protestanci i muzułmanie. Analfabeci stanowią 3% ogółu społeczeństwa. Przeciętna długość życia mężczyzn 75, kobiet 82 lata.
PORTUGALIA (1986)

Portugalia, Portugal, Republika Portugalska, Repblica Portugusa, państwo położone w południowo-zachodniej Europie, w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego, nad Oceanem Atlantyckim. Należą do niego również wyspy: Maderia i Azory na Oceanie Atlantyckim. Od północy i wschodu graniczy z HIszpanią. Powierzchnia 92,3 tys. km2. Stolica Lizbona (663 tys. mieszkańców, zespół miejski 2 750 000, 1989). Większe miasta (1991): Porto (302 tys.), Amadora (181 tys.), Setbal (103 tys.), Funchal (115,4 tys.), Braga (63 tys.). Język urzędowy portugalski. Jednostka monetarna 1 escudo = 100 centavos.
Ludność
10 mln mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 108 osób/km2. Przyrost naturalny: 1,29‰ (2000). Analfabetyzm: 12,6%. Skład etniczny: Portugalczycy (99,1%), Kapwerderowie (emigranci z Zielonego Przylądka, 0,3%), Brazylijczycy (0,1%), Brytyjczycy (0,1%), Hiszpanie (0,1%), Amerykanie (0,1%). Religia: katolicy (94,5%), protestanci (0,6%), żydzi (0,1%), muzułmanie (0,1%), bezwyznaniowcy (3,8%). Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata, kobiety 79 lat.



AUSTRIA(1995)

Austria, sterreich, Republika Austrii, Republik sterreich, państwo w Europie Środkowej, bez dostępu do morza. Na północy graniczy z Niemcami (784 km) i Czechami (362 km), na wschodzie ze Słowacją (91 km) i Węgrami (366 km), na południu ze Słowenią(330 km) i Włochami (340 km), na zachodzie ze Szwajcarią (164 km) i Lichtenstainem(35 km). Powierzchnia 83,9 tys. km2. 8,1 mln mieszkańców (1998). Średnia gęstość zaludnienia: 90 osób/km2, najwięcej ludności zamieszkuje w Wiedniu i Dolnej Austrii, najmniej w Tyrolu. Stolica Wiedeń (1,8 mln, 1993). Główne miasta (1992): Linz(434 tys.), Graz(395 tys.), Salzburg(267 tys.), Innsbruck (115 tys.), Klagenfurt (90 tys.). W miastach mieszka 55% ludności, z czego ok. 21% w Wiedniu. Podział administracyjny: 9 krajów związkowych. Język urzędowy: niemiecki, w niektórych regionach dodatkowo używa się słoweńskiego i chorwackiego. Skład etniczny: Austriacy (91,1%), Turcy (0,8%), Chorwaci (0,8%), Niemcy (0,5%), Węgrzy (0,4%), Słoweńcy (0,4%), Czesi (0,2%). Wyznania: katolicy (84,3%), bezwyznaniowcy (6,0%), luteranie (5,6%), muzułmanie (1,0%), żydzi (0,1%). Jednostka monetarna 1 szyling = 100 groszy. Analfabetyzm 0,1%. Bardzo wysoki poziom wykształcenia. Przyrost naturalny 0,05% (1998), jeden z najniższych w Europie. Średnia długość życia: mężczyźni 74 lata, kobiety 81 lat.
Ustrój polityczny
Wielopartyjna republika związkowa z dwuizbowym parlamentem - Zgromadzeniem Związkowym (Bundesversammlung). Izba niższa - Rada Narodowa (Nationalrat) składa się ze 183 deputowanych, wybieranych na 4 lata, izba wyższa - Rada Związkowa (Bundesrat) składa się z 65 osób, mianowanych przez parlamenty krajowe. Głową państwa jest prezydent powoływany w wyborach powszechnych na 6 lat. Władzę wykonawczą pełni rząd z kanclerzem związkowym na czele, mianowany przez prezydenta, odpowiedzialny przed Radą Narodową. Kraje związkowe, dzielące się na powiaty i gminy, mają autonomię, parlament (Landtag), rząd (Landesrat) ze starostą na czele oraz własną konstytucję. Ambasada Republiki Austrii, Warszawa, ul. Jurija Gagarina 34.
FINLANDIA(1995)

Finlandia, Republika Finlandii, Suomen Tasavalta, Republiken Finland, państwo w północnej części Europy, u nasady półwyspu Skandynawskiego, nad zatokami Botnicką i Fińską. Do Finlandii należy ok. 6,5 tys., w większości drobnych wysepek, z których większość skupiona jest u południowo-zachodnich wybrzeży. Obszar 337 030 km2. Graniczy na północy z Norwegią, na wschodzie z Rosją, na zachodzie ze Szwecją. Stolica Helsinki, 551 tys. mieszkańców (1999). Inne większe miasta (dane z 1999): Tampere (193 tys.), Espoo(209 tys.), Turku (172 tys.), Vantaa (176 tys.), Oulu (117 tys.), Lahti (96 tys.), Pori (76 tys.), Kuopio (86 tys.), Jyvaskyla (77 tys.), Kotka (55 tys.). Podzielona administracyjnie na 12 okręgów. Językiem urzędowym jest fiński i szwedzki. Waluta narodowa - marka fińska, dzieli się na 100 penni.
Ludność
5 167 tys. mieszkańców (2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 15 osób/km2. Przyrost naturalny: 1‰ (2000). W 1997 w miastach zamieszkiwało 65% ludności. Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Finowie (93% ogółu), poza którymi jedyną liczniejszą grupą są Szwedzi (6%). Mieszkańcy Finlandii to w większości luteranie(89% społeczeństwa), dość liczną grupę tworzą ateiści (10%). Zjawisko analfabetyzmu nie istnieje. Przeciętna długość życia mężczyzn 73, kobiet 81 lat.




SZWECJA(1995)

Szwecja, Sverige, Królestwo Szwecji, Konungariket Sverige, państwo w Europie Północnej, we wschodniej części Półwyspu Skandynawskiego, nad Morzem Bałtyckim, obejmujące także wyspy: Gotlandięi Olandię oraz małe wyspy przybrzeżne. Na zachodzie graniczy z Norwegią, na północnym wschodzie z Finlandią. Powierzchnia 450,0 tys. km2. Stolica Sztokholm (751 tys. mieszkańców, zespół miejski 1,5 mln, 2000). Większe miasta (2000): Gteborg (467 tys.), Malm (259 tys.), Uppsala(189 tys.), Linkping (133 tys.), rebro(124 tys.). Język urzędowy szwedzki. Jednostka monetarna 1 korona szwedzka = 100 re.
Ludność
8,8 mln mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 19,5 osób/km2. Przyrost naturalny: -0,61‰ (2000). Skład etniczny: Szwedzi (90,8%), Finowie (2,4%), Lapończycy (1,7%).Religia: luteranie (88,9%), katolicy (1,7%), zielonoświątkowcy (1,1%). Średnia długość życia: mężczyźni 76 lat, kobiety 82 lata.
Warunki naturalne
Północną i środkową część kraju zajmują Góry Skandynawskie. Najwyższy szczyt Kebnekaise 2117 m n.p.m. Na wschodzie Wyżyna Północnoszwedzka. W środkowej części nizinny region Svealand z licznymi jeziorami, m.in.: Wener, Wetter, Melar. Klimat umiarkowany, na południu ciepły, na północy chłodny, podbiegunowy. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu -3C i 43 mm, w lipcu 18C i 61 mm. Główne rzeki: Klar, Ume, Lule. Lasy iglaste i mieszane (bukowo-dębowo-grabowe z sosną i świerkiem) stanowią 57% powierzchni. W górach roślinność alpejska. Bogaty świat zwierząt reprezentują m.in.: niedźwiedzie brunatne, rysie, wilki, łosie, sarny i renifery oraz liczne gatunki ptaków i ryb.


CYPR(2004)

Cypr, Kypriaki Dimokrata, Kibris Cmhuriyeti, państwo wyspiarskie we wschodniej części Morza Śródziemnego, w obrębie kontynentu azjatyckiego. Obszar 9251 km2 (cała wyspa). Stolica Nikozja, 186 tys. mieszkańców (bez części tureckiej, 1994). Inne większe miasta: Limassol (143 tys., 1994), Larnaka (64 tys., 1994), Famagusta (45 tys., 1991), Pafos (23 tys., 1991), Kyrenia (8 tys., 1991). Podzielone administracyjnie na 6 dystryktów. Językiem urzędowym jest grecki, ludność na ogół dobrze posługuje się angielskim. Waluta narodowa - funt cypryjski, dzieli się na 100 centów.
Ludność
758,3 tys. mieszkańców (łącznie w strefie greckiej i tureckiej, 2000), co daje średnią gęstość zaludnienia 81 osób/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 53% ludności. Przyrost naturalny w 2000 roku wyniósł 5.59‰.Społeczeństwo tworzą Cypryjczycy pochodzenia greckiego (78%) i tureckiego (18%). Wśród wyznań dominuje religia wyznawana przez Greków - prawosławie, Turcy wyznający islam stanowią ok. 1/5 ogółu społeczeństwa. Analfabeci 6%. Przeciętna długość życia mężczyzn 74, kobiet 79 lat.




CZECHY(2004)

Czechy, esko, Republika Czeska, esk republika, państwo w środkowej części kontynentu europejskiego. Obszar 78 864 km2. Graniczy na północy z Polską, na wschodzie ze Słowacją, na południu z Austrią, na zachodzie z Niemcami. Stolica Praga, 1204 tys. mieszkańców (1997). Większe miasta: Brno (387 tys., 1997), Ostrawa (323 tys., 1997), Pilzno (170 tys., 1997), Ołomuniec(104 tys., 1997), Usti(97 tys., 1997). Językiem urzędowym jest czeski i słowacki. Waluta narodowa, korona, dzieli się na 100 halerzy.
Ludność
10,2 mln mieszkańców (2000), średnia gęstość zaludnienia 129,3 osoby/km2. Przyrost naturalny w 2000 wynosił -1,7‰. W 1991 w miastach zamieszkiwało 76% ludności. Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Czesi (94% ogółu), poza którymi jedyną liczniejszą grupą są Słowacy (4%). Istnieją niewielkie mniejszości narodowe, głównie polska i węgierska. Katolicy stanowią najliczniejszą grupę wyznaniową (39% ogółu społeczeństwa), protestanci są grupą znacznie mniejszą (4.6%), nierzadko spotyka się osoby wyznania husyckiego (3%); ateiści stanowią 39.8% społeczeństwa. Analfabetyzm: 0%. Przeciętna długość życia mężczyzn 71, kobiet 78 lat.




ESTONIA(2004)

Estonia, Republika Estońska, Eesti Vabariik, państwo w północno-wschodniej części kontynentu europejskiego, na wschodnich wybrzeżach Morza Bałtyckiego, nad Zatoką Botnicką i Ryską. W skład Estonii wchodzi znaczna liczba wysp na Morzu Bałtyckim. Obszar 45 100 km2. Estonia graniczy na wschodzie z Rosją, na południu z Łotwą, na północy, poprzez Zatokę Botnicką, z Finlandią. Stolica, Tallin 434,7 tys. mieszkańców (1996). Większe miasta (dane z 1996):Dorpat101 tys. mieszkańców, Narwa 75 tys., Kohtla-Jarve 68,5 tys., Parnawa51 tys. Językiem urzędowym jest estoński, rosyjski powszechnie znany. Waluta narodowa: korona estońska (100 senti).
Ludność
Estonia liczy 1,431 mln mieszkańców (2000), średnia gęstość zaludnienia wynosi 32 osób/km2. Przyrost naturalny: -5,1‰ (2000). W 1996 w miastach zamieszkiwało 69.4% ludności. Społeczeństwo kraju jest zróżnicowane narodowościowo. Dwie najliczniejsze grupy tworzą Estończycy (65,1%) i Rosjanie (38,1%). Mniejszości narodowe Ukraińców (2,5%) i Białorusinów (1,5%) stanowią liczące się grupy. Ponadto kraj zamieszkują Finowie (1%) i w mniejszej liczbie przedstawiciele kilku innych narodowości. Religia luterańska jest wyznaniem dominującym, drugą pod względem liczebności grupę stanowią wyznawcy prawosławia. Niewielka część społeczeństwa wyznaje inne religie, m.in. baptyzm. Zjawisko analfabetyzmu praktycznie nie istnieje. Przeciętna długość życia mężczyzn 63, kobiet 75 lat.



LITWA(2004)

Litwa, Lietuva, Republika Litewska, Lietuvos Respublika, państwo położone w Europie Wschodniej, na południowo-wschodnim wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Graniczy na północy z Łotwą, na wschodzie z Białorusią. Na południowym zachodzie z Polską oraz z Rosjąprzez obwód kaliningradzki. Powierzchnia 65,2 tys. km2. Stolica Wilno (590 tys. mieszkańców, 1994). Większe miasta (1993): Kowno(417 tys.), Kłajpeda (210 tys., 1997), Szawle (150 tys.), Poniewież (131,6 tys.). Język urzędowy litewski. Jednostka monetarna 1 lit = 100 centów.
Ludność
3,6 mln mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 55,2 osoby/km2. Przyrost naturalny: -3,1‰ (2000). Analfabetyzm: 2% ludności. Skład etniczny: Litwini (80,6%), Rosjanie (8,7%), Polacy (7,0%), Białorusini (1,6%), Ukraińcy (1,2%). Religia: katolicy (60-80%), luteranie, kalwini. Średnia długość życia: mężczyźni 66,9 lat, kobiety 76,3 lat.







ŁOTWA(2004)

Łotwa, Latvija, Republika Łotewska, Latvijas Republika, państwo położone w Europie Wschodniej, na wschodnim wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Graniczy na północy z Estonią, na wschodzie z Rosją, na południowym-wschodzie z Białorusią, na południu z Litwą. Powierzchnia 64,5 tys. km2. 2,4 mln mieszkańców (2000). Stolica Ryga (826 tys. mieszkańców, 1996). Większe miasta (1996): Dyneburg (118 tys.), Lipawa (98,4 tys.), Jelgawa (59 tys.). Język urzędowy łotewski. Jednostka monetarna 1 łat = 100 sentimów.
Ludność
Średnia gęstość zaludnienia: 37,2 osoby/km2. Przyrost naturalny: -7‰ (2000). Analfabetyzm: 0%. Skład etniczny: Łotysze (51,8%), Rosjanie (33,8%), Białorusini (4,3%), Ukraińcy (3,5%), Polacy (2,3%), Litwini (1,3%). Religia: luteranie (55%), mniejszości: katolicy (24%), prawosławni (9,0%). Średnia długość życia: mężczyźni 62 lata, kobiety 74,6 lata (2000).
Warunki naturalne
Wybrzeże morskie tworzą wydmy i piaszczyste plaże, największa zatoka - Ryska od otwartego morza ograniczona jest Półwyspem Kurlandzkim. Większość kraju jest nizinna z licznymi formami polodowcowymi: środkową część zajmuje Nizina Środkowołotewska otoczona od zachodu Pojezierzem Inflanckim, od południowego wschodu Pojezierzem Latgalskim, od północy Niziną Północnołotewską. Klimat umiarkowanie morski, ku wschodowi przechodzący w kontynentalny. Gęsta sieć rzeczna, ważniejsze rzeki: Dźwina, Lelupa, Windawa. Naturalną roślinność stanowią lasy mieszane, charakterystyczne dla strefy umiarkowanej, najbardziej rozpowszechniona jest sosna, ponadto występuje dąb, lipa, jesion, klon. Ze zwierząt żyją tu m.in.: wiewiórki, lisy, zające bielaki, rysie.

MALTA(2004)

Malta, Republika Malty, Repubblika ta' Malta, Republic of Malta, wyspiarskie państwo położone na Morzu Śródziemnym, na południe od Sycylii, obejmuje trzy wyspy: Malta, Ghawdex (Gozo) i Kemmuna (Comino). Powierzchnia 316 km2. Stolica Valletta (9,1 tys. mieszkańców, 1996). Większe miasta (1996): Birkirbara (22 tys.), Quormi (20 tys.), Hamrun (13 tys.), Sliema (13 tys.). Język urzędowy maltański, w użyciu też język angielski. Jednostka monetarna 1 lira maltańska = 100 centymów = 1000 milów.
Ludność
391 tys. mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia 1 230 osób/km2. Przyrost naturalny: 5,5‰ (2000). Analfabetyzm: 2%. Skład etniczny: Maltańczycy (95,7%), Brytyjczycy (2,1%). Religia: katolicy (97,3%), anglikanie (1,2%). Średnia długość życia: mężczyźni 75 lat, kobiety 80 lat.
Warunki naturalne

Wyspy są wierzchołkami wapiennego masywu o wysokości sięgającej 245 m n.p.m., rozczłonkowanego głębokimi zatokami i dolinami. Wskutek nadmiernego wypasu i erozji naturalna roślinność ( makia) występuje w niewielu miejscach. Świat zwierzęcy reprezentują nieliczne gatunki małych ssaków: jeży, ryjówek, nietoperzy, spotyka się natomiast wiele gatunków ptaków, Malta leży bowiem na trasie ptasich wędrówek pomiędzy Europą i Afryką. Klimat śródziemnomorski, średnia temperatura powietrza dla stolicy kraju wynosi: w styczniu 13C, w lipcu 26C, suma roczna opadów 578 mm. Z powodu bardzo rzadkich i niewielkich opadów występuje deficyt słodkiej wody i niezbędne jest jej odsalanie.


POLSKA(2004)

Polska, Rzeczpospolita Polska, państwo w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim. Położone między 4900' (szczyt Opołonek w Bieszczadach) a 5450' (przylądek Rozewie) szerokości geograficznej północnej i między 1407' (kolano Odry na zachód od Cedyni) a 2408' (kolano Bugu na wschód od Strzyżowa) długości geograficznej wschodniej. Rozciągłość z północy na południe wynosi 649 km, a ze wschodu na zachód 689 km. Powierzchnia lądowa 312 685 km2, natomiast morze terytorialne stanowi 8,7 tys. km2, a powierzchnia zalewów (Szczecińskiego i Wiślanego) - 1,2 tys. km2. Polska pod względem powierzchni zajmuje 63 miejsce na świecie i 9 w Europie. Długość granic 3582 km, w tym granice (w km): morska - 528, z Federacją Rosyjską - 210, z Republiką Litewską - 103, z Republiką Białorusi - 416, z Ukrainą - 529, z Republiką Słowacką - 539, z Republiką Czeską - 790, z Niemcami- 467. Stolica Warszawa 1 615 tys. mieszkańców (2001, 4,3% ogółu ludności kraju). Większe miasta (1999); Łódź (806 tys.), Kraków (740 tys.), Wrocław (650 tys.), Poznań (578,2 tys., 2001), Gdańsk (462 tys., 2000), Szczecin (416 tys.), Bydgoszcz (386 tys., 2000), Katowice (345 tys.), Lublin (356 tys.). Język urzędowy - polski. Jednostka monetarna - 1 złoty = 100 groszy.
Ludność
Ogółem 38 646 032 (2000), w tym 18 778 tys. mężczyzn, 23 863,9 tys. (61,8%) w miastach i 14 716,7 tys. (38,2%) na wsi. Pod względem ludności zajmuje 26. miejsce na świecie, stanowiąc 0,7% liczby ludności na Ziemi, i 8. miejsce w Europie (5,4% zaludnienia kontynentu). Gęstość zaludnienia: 123 osoby/km2. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców: 0,14. Bezrobotni 16% (2001). Średnia długość życia: mężczyźni 69 lat, kobiety 77 lat. Skład etniczny: Polacy (98,7%), Ukraińcy (0,6%), inni (0,7%). Wyznania: katolicy (95,0%), prawosławni (1,5%), protestanci (głównie ewangelicy, 1%). Analfabetyzm: 1%. Liczba miast - 853 (1994), w tym o liczbie ludności poniżej 5 tys. mieszkańców - 267, między 5-10 tys. - 178, 10-20 tys. - 177, 20-50 tys. - 138, 50-100 tys. - 51, 100-200 tys. - 22, 200 tys. i więcej - 20. Miejscowości wiejskich ogółem 56 805 tys., w tym wsi 42 793 tys., a kolonii, przysiółków i osad 14 012 tys.
Warunki naturalne
Położenie Polski w geometrycznym środku Europy, na styku Europy Zachodniej i Wschodniej, wpływa na występowanie charakterystycznych cech środowiska przyrodniczego - budowę geologiczną, rzeźbę, klimat, stosunki wodne, gleby, szatę roślinną, świat zwierzęcy. Rozciągłość równoleżnikowa (550' szerokości geograficznej) powoduje różnicę w długości dnia (2 godziny i 12 minut) między północną częścią kraju (latem dzień dłuższy) a południową (zimą dzień dłuższy). Rozciągłość południkowa (1001' długości geograficznej) powoduje 40 minut różnicy w czasie lokalnym między zachodnimi a wschodnimi granicami.









SŁOWENIA(2004)

Słowenia, Slovenija, Republika Słowenii, Republika Slovenija, państwo w południowej Europie, na północ od Półwyspu Bałkańskiego (tereny leżące na południe od rzeki Sawy wchodzą w skład tego półwyspu). Od zachodu graniczy z Włochami, od północy z Austrią, od północnego wschodu z Węgrami i od południa z Chorwacją. Posiada niewielki odcinek wybrzeża Morza Adriatyckiego. Powierzchnia 20,3 tys. km2. 1,9 mln mieszkańców (2000). Stolica Lublana (267 tys. mieszkańców, zespół miejski 323 tys. mieszkańców, 1993). Większe miasta (1992): Maribor (104 tys.), Kranj (72,8 tys.), Ptuj (68,8 tys.), Celje (66,4 tys.). Język urzędowy słoweński. Jednostka monetarna 1 tolar = 100 stotini.
Ludność
Średnia gęstość zaludnienia: 93 osoby/km2. Przyrost naturalny: -0,5‰ (2000). Analfabetyzm: 1%. Skład etniczny: Słoweńcy (90,5%), Chorwaci (2,9%), Serbowie (2,2%), Bośniacy (0,7%), Węgrzy (0,5%). Średnia długość życia – mężczyźni 70 lat, kobiety 78 lat. Religia: katolicy (90%), muzułmanie (0,7%).
Warunki naturalne
Większą część powierzchni kraju zajmują góry, z wyjątkiem małego pasa wybrzeża nad Zatoką Triesteńską ( Morze Adriatyckie). Najwyższy szczyt Słowenii - Triglav (2864 m n.p.m.) położony jest w Alpach Julijskich, ciągnących się wzdłuż granicy z Włochami i Austrią.
W południowo-zachodniej części kraju rozciąga się płaskowyż Kras znany z silnie rozwiniętych zjawisk krasowych ( Postojna). Wschodnia część położona jest na skraju Wielkiej Niziny Węgierskiej. Klimat w zachodniej części podzwrotnikowy, śródziemnomorski, z ciepłymi latami i wysokimi opadami na przełomie lata i jesieni, we wschodniej części bardziej kontynentalny. Średnia temperatura powietrza dla stolicy kraju wynosi: w styczniu od -2 do 2C, w lipcu 20-22C, roczna suma opadów waha się w granicach 1000-1400 mm.
Największe rzeki: Sawa, Drawa, Mura, Socza. Naturalną szatę roślinną stanowią lasy pokrywające ok. 50% powierzchni kraju. Liczne parki narodowe i rezerwaty przyrody.










SŁOWACJA(2004)

Słowacja, Slovensko, Republika Słowacka, Slovensk republika, państwo w Europie Środkowej. Na północy graniczy z Polską, na wschodzie z Ukrainą, na południu z Węgrami, na południowym zachodzie z Austrią, a na północnym zachodzie z Republiką Czeską. Brak dostępu do morza. Powierzchnia 49 tys. km2. 5,4 mln mieszkańców (2000). Stolica Bratysława (448 tys. mieszkańców, 1999). Większe miasta (1999): Koszyce (241 tys.), Nitra (87 tys.), Żylina (86 tys.), Preszów (93 tys.), Trnava (69 tys.). Język urzędowy słowacki, w użyciu również czeski i węgierski. Jednostka monetarna 1 korona słowacka = 100 halerzy.

Ludność
Średnia gęstość zaludnienia: 110 osób/km2. Przyrost naturalny: 0,71‰ (2000). Skład etniczny: Słowacy (85,6%), Węgrzy (10,8%), Czesi (1,0%). Religia: katolicy (60,4%), protestanci (8,0%), bezwyznaniowcy (9,8%). Średnia długość życia: mężczyźni 69 lat, kobiety 77 lat.
Warunki naturalne

Znaczną część powierzchni kraju zajmują góry: Karpaty Zachodnie (z najwyższym szczytem w Tatrach - Gierlach 2655 m n.p.m.), Niżne Tatry (Dziumbier, 2043 m n.p.m.), Rudawy Słowackie (Stolica, 1477 m n.p.m.). Niziny występują jedynie na południu, w dolinie Dunaju, oraz na wschodzie przy granicy z Ukrainą.
Klimat umiarkowany, kontynentalny, w górach chłodniejszy z większymi opadami. Średnia temperatura powietrza dla stolicy kraju wynosi: w styczniu 0,7C, w lipcu 19,1C, a suma roczna opadów 649 mm. Większość rzek należy do zlewiska Morza Czarnego, m.in.: Wag z Nitrą, Hron, Ipola, Hornd, Ondava. Naturalną szatę roślinną kraju stanowią lasy iglaste (ok. 60%), głównie świerkowe, oraz liściaste (z przewagą bukowo-dębowych).
WEGRY(2004)

Węgry, Magyarorszg, Republika Węgierska, Magyar Kztrsasg, państwo w środkowo-wschodniej Europie, bez dostępu do morza. Graniczy ze Słowacją na północy, z Ukrainą na północnym wschodzie, Rumunią na wschodzie, Serbią i Chorwacją na południu, ze Słowenią i Austrią na zachodzie. Powierzchnia 93 tys. km2. 10,1 mln mieszkańców (2000). Stolica: Budapeszt (1,8 mln, 1997). Większe miasta: Debreczyn (208 tys., 1997), Miszkolc (177 tys., 1997), Segedyn (166 tys., 1997), Pecz (161 tys., 1997), Gyr (127 tys., 1997). Język urzędowy: węgierski. Jednostka monetarna 1 forint = 100 fillerów.
Ludność
Średnia gęstość zaludnienia: 109 osób/km2. Przyrost naturalny: -4,08‰ (2000). Analfabetyzm: 1%. Skład etniczny: Węgrzy (96,6%), Niemcy (1,6%), Słowacy (1,1%). Wyznania: katolicy (64,1%), protestanci (23,3%), prawosławni (0,5%), wyznawcy judaizmu (0,9%). Średnia długość życia: mężczyźni 67 lat, kobiety 76 lat.
Warunki naturalne
Około 70% powierzchni zajmują niziny ( Wielka Nizina Węgierska) z rozległą doliną Dunaju, pokrytą żyznymi glebami. Na zachodzie i północy położone są niewysokie pasma górskie (Średniogórze Zadunajskie i Średniogórze Północnowęgierskie) należące do przedpola Karpat i Alp (przy granicy z Austrią). Najwyższy szczyt Kkes (1014 m n.p.m.). Na zachodzie rów tektoniczny z jeziorem Balaton. Klimat umiarkowanie ciepły, z chłodną zimą i ciepłym latem. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu -1C i 42 mm, w lipcu 22C i 54 mm.
Główne rzeki: Dunaj, Cisa z dopływami - Sajó, Samosz, Marusza. Liczne wody mineralne i cieplice. Lasy dębowo-bukowe pokrywają 18% powierzchni. Na terytorium Węgier ostały się resztki stepów (puszta) i lasostepów. Ponad 30% powierzchni kraju stanowią bardzo żyzne gleby - czarnoziemy oraz gleby brunatne i mady. W warunkach naturalnych żyje niewiele gatunków zwierząt: jelenie, dziki oraz kilka gatunków ptaków