Ignacy Krasicki człowiekiem oświeconym.

Oświecenie możemy inaczej nazwać „wiekiem rozumu”, ponieważ właśnie rozum i racjonalne myślenie miało doprowadzić ludzi do osiągnięcia zamierzonego celu. Dzięki takiemu myśleniu dokonano na świecie i w Polsce wielu przemian społecznych, politycznych i ustrojowych.
Epoka oświecenia zaczęła się również bardzo burzliwie rozwijać w Polsce. Po latach zacofania, zabaw i przegranych bitew, znaleźli się ludzie, którzy chcieli podnieść Polskę z upadku, jaki nastąpił za rządów dynastii Sasów. Jednym z takich pierwszych reformatorów Rzeczpospolitej był ksiądz Stanisław Konarski. Chciał on wykształcić świadomych obywateli państwa, którzy będą potrafili podnieść swój kraj z upadku. Według przedstawicieli oświecenia, tylko człowiek wszechstronnie wykształcony może odnieść sukces. Aby jednak mógł tego dokonać powinien znać rodzimą historię, kulturę i literaturę, są to bowiem najważniejsze wiadomości jakie powinien znać człowiek oświecony.
Kolejną osobą, której bardzo zależało na umocnieniu państwa był sam król Stanisław August Poniatowski. Dzięki niemu powstały tzw. Obiady czwartkowe, na których spotykali się ludzie kultury i nauki. Ludzie mogli wtedy wymieniać się swoimi poglądami i spostrzeżeniami. Radzili wspólnie, co zrobić, aby podnieść Polskę z kryzysu, w jakim się znalazła. Zdawali oni sobie, bowiem sprawę, że jeżeli tego nie uczynią, to ciągle umacniający swoją pozycję sąsiedzi zaatakują państwo Polskie. Wśród osób uczestniczących w obiadach czwartkowych znajdował się także biskup Ignacy Krasicki.

Ignacy Krasicki był człowiekiem bardzo dobrze wykształconym, który potrafił dostrzec problemy, jakie nurtowały Polskę. Widział również, że jeżeli nic nie uda się zrobić to Rzeczpospolita będzie miała poważne problemy ze strony Prus, Rosji i Austrii. Dzięki swoim poglądom śmiało możemy powiedzieć, że był on człowiekiem oświeconym, gdyż widział wady społeczeństwa, a przede wszystkim szlachty polskiej i krytykował je w swojej twórczości. Pisał przede wszystkim bajki i satyry, ale również poematy heroikomiczne. We wszystkich tych utworach pokazywał przede wszystkim złe cechy narodu polskiego. Chciał w ten sposób przemówić do społeczeństwa, żeby spróbowało walczyć z naszymi narodowymi wadami.

Ignacy Krasicki pełniąc funkcję biskupa, arcybiskupa i doradcy Stanisława Augusta Poniatowskiego, mógł obserwować zachowania polskiego społeczeństwa, które swoją głupotą, ciemnotą i zacofaniem powoli doprowadziło do upadku państwa polskiego. Dzięki swojemu wykształceniu i zajmowanej pozycji poeta próbował dotrzeć do ludzi za pomocą swojej twórczości. Aby ukazać jak bardzo Ignacemu Krasickiemu bliskie były sprawy ludzi i państwa polskiego kilka najważniejszych jego utworów.

Bajka „Szczur i kot” jest bezpośrednim atakiem na jedną z najgorszych wad ludzkich – pychę. Występujące w wierszu zwierzęta otrzymały cechy, które można przypisać człowiekowi. Chwalący się przed rodzeństwem szczur symbolizuje zarozumialstwo i pychę tak charakterystyczne cechy człowieka oświeceniowego, jak i współczesnego. Kot utożsamiany jest ze sprytem, drapieżnością i bezwzględnością. Dzięki tak właściwie dobranym zwierzętom bajka zawiera bardzo ważne przesłanie: bezmyślność, pycha oraz brak obiektywnej oceny sytuacji może być powodem klęski.

W bajce pt. „Ptaszki w klatce” Ignacy Krasicki poruszył problem wolności. Dzięki przedstawionej rozmowie dwóch ptaszków uwięzionych w klatce, z których jeden urodził się w niewoli, a drugi do niej trafił chciał poeta poruszyć Polaków do zastanowienia się nad sytuacją ojczyzny. Poeta podjął w tym utworze „ważny i bardzo niepokojący problem przyzwyczajenia się do niewoli”. Apelował, więc do społeczeństwa o pamięć, że najważniejszym dobrem i wartością o którą powinno się walczyć jest wolność.

W utworze pt. „Malarze” Krasicki ukazał kolejną wadę naszego narodu jaką jest mówienie nieprawdy. Najlepiej jest kłamać i schlebiać innym ponieważ wtedy łatwiej jest osiągnąć sukces.

Bajka pt. „Filozof” ukazuje nam jak bardzo „chwiejni potrafią być ludzie we własnych poglądach i przekonaniach”. Natura ludzka powoduje to że potrafimy „popadać ze skrajności w skrajność”. W utworze tym wyraźnie widać, że człowiek zmienia swoje zdanie w zależności od potrzeb.

Pisząc bajkę „Dewotka” Krasicki wyśmiewa nasza pobożność. Bohaterka utworu modląc się bije swoją służącą.
Oprócz bajek Ignacy Krasicki stworzył również „Satyry”, w których także ukazał obraz społeczeństwa polskiego oświeceniowiecznej Rzeczpospolitej. W tych utworach pokazuje i jednocześnie wyśmiewa liczne wady Polaków, takie jak: pijaństwo, skłonność do hazardu, zacofanie i ciemnotę szlachty, brak krytycyzmu do przejmowania obcej kultury.

Satyra pt. „Do króla” jest bezpośrednim apelem do Stanisława Augusta Poniatowskiego o ratowanie Rzeczpospolitej przed upadkiem. Według Ignacego Krasickiego to właśnie on dzięki wszechstronnemu wykształceniu i ciągłej walce z zacofanymi magnatami i wiecznie pijaną szlachtą może uratować ojczyznę przed upadkiem. Satyra ta jest poparciem dla króla i dla jego polityki pieniężnej.
„Pijaństwo” to satyra poświęcona krytyce narodowej wady Polaków – alkoholizmu. Autor martwi się, że „ciągle zaglądająca do kieliszka” szlachta zapomina o tym, co jest w życiu najważniejsze. Podczas suto zakrapianych biesiad Polacy są zawsze odważni, chętnie zajmuje się polityką, są bardzo rozmowni. Byle pretekst jest iskrą, która wywołuje awantury i pojedynki. Inaczej jednak wygląd to w rzeczywistości i w codziennym życiu. Szlachta polska nie interesuje się problemami ojczyzny, zajęta jest sobą i własnymi interesami.

Satyra pt. „Świat zepsuty”, to porównanie czasów, w których żyje autor z minionymi. Porównanie to wypada bardzo niekorzystnie. Wyraźnie, bowiem widać, że z Rzeczpospolitą dzieje się coraz gorzej. Wartości, jakimi kierowali się nasi przodkowie dawno przestały mieć znaczenie. Przestały być „w modzie” takie cechy jak honor, wierność małżeńska, prawdomówność, bezinteresowność, prostota, religijność. Na ich miejsce pojawiły się kłamstwo, rozpusta, podstęp, fałsz, zawiść, wiarołomność. Brak poszanowania podstawowych tradycji i niszczenie dorobku kulturowego Polski sprawiło, że państwo stanęło na skraju całkowitego upadku i katastrofy.

Krasicki w roku 1778 wydał poemat heroikomiczny pt. „Monachomachia”. Jest to historia walki dwóch zakonów żebraczych karmelitów bosych i dominikanów. „Monachomachia” jest próbą ośmieszenia sposobu życia i funkcjonowania zakonów. Autor swoich bohaterów nazywa „wielebnym głupstwem” i „świętymi próżniakami”. W ten sposób chce pokazać jak niski jest poziom moralny i intelektualny zakonników i księży. Według Ignacego Krasickiego osoby duchowne nie powinny być stawiane za wzór do naśladowania. Na szacunek wiernych zakonnicy powinni sobie zasłużyć pokorą i pracą, a nie lenistwem i rozpustą.

Z całą pewnością Ignacego Krasickiego możemy uznać za człowieka oświeconego. Dał temu dowód w swojej twórczości. Za punkt honoru postawił sobie poeta dobro ojczyzny. W swoich utworach piętnował liczne wady polskiego społeczeństwa. W bajkach dawał również wskazówki jak należy postępować, aby podnieść morale Polaków. Dzięki swojemu wykształceniu i wiedzy Ignacy Krasicki był doradcą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Czynnie angażował się w redagowanie czasopisma „Monitor” Pomagał również w powstać Towarzystwu Przyjaciół Nauk. Ignacy Krasicki chciał, aby społeczeństwo polskie było wykształcone i oczytane, gdyż tylko tacy ludzie są w stanie podnieść ojczyznę z upadku.
Jako uczestnik obiadów czwartkowych i doradca króla brał udział w tworzeniu i próbie uchwalenia Konstytucji 3-ego Maja. Niestety jego wysiłki w walce z zakorzenionymi wadami Polaków nie przyniosły rezultatów. Mimo apelom jakie wystosował poeta w swoich utworach nie udało się uratować Polski. Społeczeństwo nie chciało słuchać ludzi, dla których dobro ojczyzny było najważniejsze. Ignacy Krasicki swoją twórczością dał jednak dowód, że z całym przekonaniem można nazwać go człowiekiem oświeconym.


Bibliografia:
Język polski Vademecum Kraków 1999
Historia literatury niepodległej polski Warszaw 1979 Chrzanowski
Literatura polska od średniowiecza do pozytywizmu Warszawa 1977 Praca zbiorowa