Kształtowanie się monarchii stanowych i parlamentarnych w średniowiecznej Europie.

1. RZESZA NIEMIECKA
Wielkie Bezkrólewie – początek 1250 w wyniku śmierci Fryderyka II Hohenstauffa i trwa do 1273.

Walka między Gwelfami i Gibelinami , zakończyło się wzajemnym wybiciem Hohenstaufów i Welfów.
Zdecydowali o końcu bo Rzesza słabła.
1273 – książęta Rzeszy na króla wybierają Rudolfa Habsburga [koniec bezkrólewia]
Następstwa bezkrólewia:
• Pojawienie się trzech dynastii: Luksemburgów, Habsburgów i Witelsbachów [rządzili w Bawarii aż do Hitlera]
One rywalizowały o władzę. Karol IV Luksemburski decyduje się na ułożenie zasad elekcji w Niemczech. Zwołał sejm Rzeszy do Norymbergi, na którym w 1356 uchwalono ZŁOTĄ BULLĘ KAROLA IV, zakładała ona:
• Od tej pory 7 elektorów wybiera władzę, trzech duchownych[arcybiskupi Moguncji, Kolonii i Trewiru], i czterech elektorów świeckich[ król Czech, Pallatyn Reński, margrabia Brandenburski, książę saski]
• Miejscem elekcji – Frankfurt nad Menem
• Elekcja – większością głosów
• Zabraniała elekcji Vivente Rege [elekcji następcy za życia panującego]

Złota Bulla nadawała Rzeszy charakter federacyjny, bo:
• Elektorzy otrzymywali szerokie uprawnienia polityczne i gospodarcze,
• Elektorstwa niepodzielne
• Primogenitura

W 1454 cesarzem Fryderyk III Habsburg i od tej pory kolejni cesarze z tej dynastii.

2. ANGLIA – KSZTAŁTOWANIE SIĘ MONARCHII STANOWEJ I PARLAMENTYZMU
1154 wygasa dynastia normandzka i władzę przejmuje Henryk II, który zapoczątkowuje dynastię PLANTAGENETÓW.
Reformuje sądownictwo, wprowadza objazdy sędziów królewskich.
Ważną rolę odgrywają szeryfowie [zarządzali hrabstwem]
W 1164 Henryk II wydaje konstytucje Klarendońskie na mocy których podporządkowuje duchowieństwo sądownictwu królewskiemu.
Przeciw królowi występuje opozycja [duchowni z Tomaszem Becketem na czele, on zostaje zabity].Więc opozycja zmusza króla do wycofania konstytucji i przywraca niezależność sądowniczą duchowieństwu.
Henryk II kradnie Eleonorę, żonę Ludwika VII i zajmuję Akwitanię.To jest powodem wieloletnich walk francusko-angielskich.
1189 – Henryk umiera i władzę przejmuje Ryszard Lwie Serce [rządzi przez 10 lat]
Pod jego nieobecność regencję sprawuje jego brat – Jan Bez Ziemi i zwalcza zwolenników Ryszarda, wzrasta pozycja szeryfów.
Po śmierci Ryszarda, tron jest dla Jana[najbardziej nieudolny władca], bo:
• Prowadził ostrą politykę fiskalną [narażał się feudałom i rycerstwu, np. przez podatek od powietrza]
• W konflikcie z Innocentym III przegrywa i staje się jego lennikiem.

1214 – Jan przegrywa pod Bouvines z królem francuskim Filipem II Augustem.Traci prawie wszystkie posiadłości na kontynencie.
Wybucha powstanie przeciw Janowi i chcąc się utrzymać na tronie wydaje w 1251 WIELKĄ KARTĘ SWOBÓD=> początek monarchii stanowej w Anglii
Zakładała ona, że:
• Król bez zgody poddanych nie może nałożyć podatków
• Nietykalność osobista
• Miasta otrzymywały swobodę handlu
• Duchowieństwo otrzymało prawo wyboru bez udziału czynnika świeckiego

25 baronów – rada – czuwała nad przestrzeganiem Karty Swobód.
1216 – Jan umiera i tron obejmuje Henryk III, który zaczyna łamać postanowienia obciążając rycerstwo i feudałów podatkami.
W 1258 zostają uchwalone prowizje Oxfordzkie. Na mocy których władzę miała przejąć 15 osobowa rada baronów.
Dochodzi do konfliktu króla z poddanymi [na czele Szymon de Montfort]

1264 – powstańcy zajmują Londyn. Rada się powiększa. Obok baronów są przedstawiciele duchowieństwa, po dwóch rycerzy z każdego hrabstwa i dwóch przedstawicieli miast.
1265 – Henryk zostaje zmuszony do uznania takiej rady.- początek parlamentaryzmu angielskiego [pierwszy wzorcowy parlament zwołany w 1295 składał się z izby lordów [dziedzicznie] a izbę gmin tworzyli przedstawiciele niższego duchowieństwa, rycerstwa i miast]

Plantageneci panowali do 1399. Ostatni – Ryszard II [zdetronizowany].
Władzę przejęli Lancasterowie [panowali do 1461].Władzę po nich przejęli Yorkowie do 1485 [całe ich panowanie to Wojna Dwóch Róż – wojna domowa między Lancasterami, którzy mieli w herbie czerwoną różę, a Yorkami, którzy w herbie mieli białą różę.
1485 – władzę obejmuje Henryk VII Tudor[w połowie York, w połowie Lancaster [początek panowania Tudorów]

3. FRANCJA

Do 987 rządzili Karolingowie, ale byli słabi więc feudałowie się nie liczyli z nimi.
W 987 jeden z feudałów Hugo Capet uzyskują poparcie duchownych [głownie arcybiskupa Reims]przejmuje władzę i rozpoczynają się rządy Kapetyngów.
Też byli słabi[ich ziemie to tylko te wokół Paryża]. Dopiero Ludwik VI Gruby w pierwszej połowie XII wieku zmusza wasali do posłuszeństwa, a jednocześnie powiększa domenę królewską o Akwitanię [poprzez ślub Ludwika VII z Eleonorą Akwitańską]
Twórcami potęgi francuskiej są: w 1180 królem zostaje Filip II August, który toczy skuteczne walki z Henrykiem II i synami [ Ryszardem Lwie Serce i Janem Bez Ziemi], aż 1214 zwyciężając Jana pod Bouvines przejął wszystkie posiadłości Plantagenetów we Francji.
Filip II August wspiera krucjaty przeciw Albigensom, w efekcie czego zajmuje hrabstwo Tuluzy[dostęp do M.Śródziemnego].
Jego następcą Ludwik IX Święty. Miał dokonać polityki unifikacji – wprowadza jednolitą administrację, ujednolica monetę, popiera rozwój miast i handlu, zakazuje wojen przywatnych, dopuszcza do rządów wielkicj feudałów powołując radę królewską składającą się z najważniejszych wasali i legistów [znawców prawa]. Mamy do czynienia za niego z początkiem kształtowania się Monarchii Stanowej we Francji.
Część rady królewskiej stanowił sąd królewsk [najwyższy]
Filip IV Piękny – powiększa terytorium Francji poprzez prowadzone wojny [zajmuje Nawarrę, Szampanię i Okręg Lyoński]
Filip potrzebował pieniędzy na wojny więc zabierał majątki żydowskie, wykasował zakon templariuszy i przejął ich majątek. Zakazał duchowieństwu wysyłania podatków do Rzymu.
Aby pozyskać społeczeństwo francuskie do walki z papieżem, Filip w 1302 powołuje Stany Generalne – początek parlamentaryzmu francuskiego.
Stany zwoływane tylko w sprawach finansowych i podatkowych.
Kapetyngowie rządzą do 1328 i po nich Walezjusze.