Adam Mickiewicz jako piewca dziwnych uroków zwyczajności. Analiza i interpretacja wybranego fragmentu opisu przyrody z „Pana Tadeusza”

„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza należy do najwybitniejszych dzieł polskiej literatury. W swoim eposie romantycznym autor ukazał czytelnikom szlachtę polską na Litwie w przełomowym dla narodu momencie historycznym. Przedstawieniu życia codziennego warstw wyższych towarzyszą liczne opisy natury i to właśnie one czynią tekst „Pana Tadeusza” unikatowym utworem epoki romantyzmu. Nawet sam Mickiewicz twierdził, iż opisy przyrody są niezwykle ważną częścią dzieła, czego potwierdzenie odnajdujemy w liście jego autorstwa do Odyńca: „Co tam najlepsze to obrazki z natury kreślone naszego kraju i obyczajów domowych”.

Charakterystyczną cechą ukazania przyrody przez Adama Mickiewicza w „Panu Tadeuszu” jest szczegółowość i barwność opisu. Świadczy o tym chociażby fragment trzeciej księgi „Umizgi”, w którym poeta prezentuje nam chmury na niebie. Autor skupia się przede wszystkim na przedstawieniu kształtów, jakie mogą przyjmować obłoki. Aby dobrze zobrazować to zjawisko, umiejętnie używa licznych porównań. Wieszcz porównuje kolejno chmury do stada dzikich gęsi lub łabędzi, tabunu rumaków i okrętu, a wiatr nazywa sokołem. Dzięki zastosowaniu tego zabiegu jesteśmy w stanie sobie wyobrazić wygląd, ruch i ilość chmur na niebie. Poeta wykorzystuje także zabieg animizacji:

„Ściskają się, grubieją, rosną, nowe dziwy!
Dostają krzywych karków, rozpuszczają grzywy”.

W tym przypadku ożywienie ma taki sam cel jak porównania – kształtuje wyobrażenie odbiorcy na opisywany temat. We fragmencie występuje wiele epitetów, na przykład: szerokie żagle, dzikich gęsi, nowe dziwy, błękitnej równinie, krzywych karków, co znacznie wzbogaca i ubarwia opis przyrody. Użyte przez Adama Mickiewicza środki stylistyczne sprawiają, że z pozoru zwyczajne zjawisko zostało przedstawione w niezwykle ciekawy i oryginalny sposób. Możemy także się domyślić, iż autor jest zafascynowany przemianami na niebie, o czym świadczą występujące wykrzyknienia:

„Ściskają się, grubieją, rosną, nowe dziwy!”
„Tabun zmienia się w okręt i wspaniale płynie
Cicho, zwolna, po niebios błękitnej równinie!”

Opis chmur w „Panu Tadeuszu” należy do grupy dynamicznych. Pożądany przez poetę efekt ruchu został osiągnięty poprzez nagromadzenie czasowników, które bardzo dokładnie i interesująco ukazują przeobrażenia obłoków. Fragment posiada regularne rymy męskie, sąsiadujące, które wpływają na rytmizację tekstu.

Opisanie przyrody w taki sposób, w jaki uczynił to Mickiewicz, jest bez wątpienia wielką sztuką. Pisarz bardzo sprawnie wkomponował świat natury w akcję poematu. Warto między innymi przytoczyć przykład, że stosunkom między ludźmi odpowiada stan pogody (w chwili, gdy dochodzi do konfliktów między bohaterami, psuje się wspaniała pogoda). Stworzenie takiego dzieła wymagało mistrzostwa. Poeta zwraca szczególną uwagę na kolorystyczne i świetlne walory krajobrazu, zaś jego opisy odznaczają się precyzją obserwacji i umiejętnym oddaniem najważniejszych cech zjawiska. Najważniejsze jest jednak to, że autor „Pana Tadeusza” potrafi doskonale przedstawić piękno rzeczy zwykłych, pospolitych. Elementy przyrody, miejsca i przedmioty, w których na pierwszy rzut oka nie ma nic ciekawego, ukazane przez Mickiewicza stają się niezwykle interesujące. Właśnie ten fakt czyni go wybitnym pisarzem, a jego książkę wielkim dziełem sztuki.