Gleby

PEDOSFERA

Gleba jest to powierzchniowa część gruntu przekształcona, rozdrobniona i ożywiona.
Gleba jest utworem mineralno- organicznym odznaczającym się zdolnością do przekazywania składników pokarmowych roślinom czyli żyznością.

Proces stopniowej zmiany zwietrzeliny skał lub luźnej skały w glebie nazywany jest procesem glebotwórczym.
Tępo wzrostu procesu glebotwórczego zależy od:
· Zależne od podłoża czyli skał macierzystych
· Klimatu
· Świata organicznego
· Flora i fauna
Długotrwałe działanie określonego procesu glebotwórczego prowadzi do powstawania w glebie warstwy o charakterystycznym zabarwieniu, Układ tych warstw tworzy profil glebowy
W glebie o wykształconym profilu wyróżnia się :
· A1 -Poziom próchnicy(humus)- powstały w wyniku akumulacji próchnicy .
· A2-Poziom wymywania(eluwialny lub bielicowania)
· B- Poziom wmywania (iluwialny- poziom brunatnienia) jest to pokrywanie cząstek glebowych rdzawobrunatną otoczką.
· C- Poziom skał macierzystych- jest to część zwietrzeliny lub skała która nie podlega już procesom glebotwórczym.
· D- Poziom skał podścielających
W wyniku długotrwałego oddziaływania czynników glebotwórczych powstają gleby o wykształconym profilu. Natomiast gleby bardzo młode zwane inicjalnymi (szkieletowymi)nie mają wykształconych poziomów i wykazują bardzo duży związek ze skała macierzystą.

Gleby strefowe:
1. gleby tundry- bardzo mało urodzajne, przez większą część roku zamarznięte, występuje w klimacie okołobiegunowym- subpolarnym
2. gleby bielicowe- mało urozmaicone o dużym poziomie wymycia powstają w klimacie chłodnym przy współudziale lasów iglastych Są to gleby użytkowane rolniczo lecz wymagają zabiegów agrotechnicznych podnoszące ich jakość, można na nich uprawiać np. żyto, owies, jęczmień ,ziemniaki.
3. gleby brunatne- są dość żyzne powstają pod lasami liściastymi i mieszanymi. Dają wysokie plony roślin zbożowatych i okopowych lecz wymagają często nawożenia.
4. czarnoziemy- są glebami występującymi w strefie umiarkowanej o klimacie ciepłym, powstają pod roślinnością stepową . Czarnoziemy cechuje to że są bardzo żyzne ponieważ posiadają bardzo dobrze rozwinięty poziom próchnicy. Uprawia się na nich pszenicę, buraki cukrowe i bawełnę.
5. szaroziemy pustynne- występują na obszarach pustynnych i półpustynnych, są bardzo mało urodzajne posiadają płytki profil glebowy.
6. czerwonoziemy(ze względu na żelazo)żółtoziemy i laterty- są to gleby mało urodzajne i trudne do uprawy. Występują w klimacie równikowym wybitnie wilgotnym.

Gleby astrefowe- gleby które powstają niezależnie od strefy klimatycznej.

1. rędziny tworzą się na występujących wietrzejących wapieniach ,poziom próchnicy zalega na skale macierzystej- brak pozostałych poziomów. Są urodzajne ale trudne do uprawy najczęściej do roślin okopowych.
2. mady(aluwialne)- tworzą się wzdłuż dolin rzecznych i na obszarach ujściowych z drobnego materiału naniesionego przez rzeki. Bogate w próchnice , nadają się do wszystkich upraw lecz często wymagają melioracji. Największe obszary w Egipcie , Mezopotamii, w Indiach na nizinie Chińskiej
3. czarne ziemi- są to gleby powstałe w procesie bagiennym. Są to gleby bardzo żyzne, ale trudne do uprawy.
4. bagienne-są to gleby powstałe na bagnach, na mało urodzajne nawet po osuszeniu
5. górskie- występują na obszarach górskich są to glebami słabo urodzajne.

Roślinność Gleby Klimat
Tundra- mchy i porosty Gleby tundry Okołobiegunowy- sybpolarny
Lasy iglaste – świerki , sosny , modrzewie, limba. Tajga na Syberii. Tajga nie występuje na półkuli północnej Gleby bielicowe Umiarkowany chłodny
Lasy liściaste – zrzucające liście na ziemię- dęby , buki , topole Gleby brunatne Umiarkowany- ciepły - morski
Stepy- jest to zbiorowisko niskich traw Ameryka północna- preriaAmeryka południowa- pampa czarnoziemy Umiarkowany ciepły i kontynentalny
Roślinność pustyń i półpustyń – kaktusy i suchorośle Szaroziemy pustynne Zwrotnikowy suchy
Sawanna- jest to zbiorowisko wysokich traw. Sawanna w Brazylii campo, Wenezuela- Llianos Klimat podzwrotnikowy suchy
Dżungla wielopiętrowość , bogactwo gatunków. Epifity Zółtoziemy czerwonoziemy równikowy
Makia- roślinność wykształcona przez człowieka. PodzwrotnikowyŚródziemnomorski