Aleksander Kwaśniewski - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Urodził się 15 listopada 1954 r. w Białogardzie (woj. koszalińskie, obecnie zachodniopomorskie).
Żona Jolanta z domu Konty. Córka Aleksandra (ur. 1981 r.).
Studia (1973-1977) na Wydziale Ekonomiki Transportu (handel zagraniczny) Uniwersytetu Gdańskiego. Działacz ruchu studenckiego do 1982 r., m.in. przewodniczący Rady Uczelnianej SZSP (1976-1977), wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego w Gdańsku (1977-1979), członek władz naczelnych SZSP (1977-1982). Redaktor Naczelny tygodnika studenckiego "ITD" (listopad 1981-luty 1984), redaktor naczelny dziennika "Sztandar Młodych" (1984-1985), współtwórca pierwszego czasopisma poświęconego komputeryzacji "Bajtek" (1985).
Członek Rady Ministrów - Minister ds. Młodzieży w rządzie Zbigniewa Messnera (1985-1987), następnie Przewodniczący Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej (do czerwca 1990). W rządzie Mieczysława F. Rakowskiego członek Prezydium Rządu i przewodniczący Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów (październik 1988 - wrzesień 1989). Uczestnik obrad "Okrągłego Stołu".
Współprzewodniczący wraz z Tadeuszem Mazowieckim i Romualdem Sosnowskim Zespołu ds. pluralizmu związkowego. Członek PZPR (1977-1990). Współtwórca Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej (styczeń-luty 1990) i pierwszy jej przewodniczący (do grudnia 1995). Współorganizator Sojuszu Lewicy Demokratycznej (1991).
Działacz sportowy - w Akademickim Związku Sportowym (1975-1979) oraz Polskim Komitecie Olimpijskim. Przewodniczący PKOL (1988-1991).
Uhonorowany Złotym Orderem Olimpijskim Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (1998), Złotym Orderem zasługi IAAF (Międzynarodowej Federacji Lekkiej Atletyki) (1999), oraz Orderem Zasługi EOC (Stowarzyszenia Europejskich Komitetów Olimpijskich) (2000).
Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z okręgu warszawskiego (w wyborach w 1993 r. uzyskał największą liczbę głosów - 148 553). Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w I i II kadencji (1991-1995). Członek Komisji Spraw Zagranicznych oraz przewodniczący Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (listopad 1993 - listopad 1995). Zwycięzca wyborów prezydenckich: po raz pierwszy w 1995 roku (hasła kampanii wyborczej: "Wybierzmy przyszłość" i "Wspólna Polska") - 51,7 % głosów wobec 48,3 % Lecha Wałęsy, a następnie w 2000 roku (hasło kampanii wyborczej "Dom wszystkich - Polska") - 53,9% głosów już w pierwszej turze.
Zaprzysiężony 23 grudnia 1995 roku jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Tego samego dnia składa ślubowanie jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych w 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa" w Mińsku Mazowieckim. Ponownie zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na drugą kadencję 23 grudnia 2000 roku. Tego samego dnia na Okręcie Muzeum "Błyskawica" w Gdyni przyjął zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP.
Współtworzył projekt i uczestniczył w kampanii referendalnej na rzecz przyjęcia Konstytucji III Rzeczypospolitej Polskiej, którą podpisał 16 lipca 1997 roku. Na Forum Organizacji Narodów Zjednoczonych zgłosił projekt Konwencji o walce ze zorganizowaną przestępczością (1996). Brał aktywny udział w działaniach na rzecz członkostwa Polski w NATO.
Przewodniczył polskiej delegacji na szczytach w Madrycie (1997) i Waszyngtonie (1999). 26 lutego 1999 r. podpisał dokumenty ratyfikujące polskie członkostwo w NATO (we wspólnej ceremonii z Prezydentem Republiki Czeskiej Vaclavem Havlem). Aktywnie działał na rzecz poszerzenia Sojuszu o dalszych siedem krajów (szczyt NATO w Pradze 2002) i kontynuowania polityki "otwartych drzwi". Z jego inicjatywy zorganizowana została w Warszawie (2001) - w ramach koalicji antyterrorystycznej - międzynarodowa konferencja przywódców państw Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej poświęcona wzmocnieniu działań regionu w zwalczaniu światowego terroryzmu.
Rzecznik współpracy regionalnej Europy Środkowej i Wschodniej. Gospodarz spotkania prezydentów tego regionu w Łańcucie (1996), aktywny uczestnik takich spotkań w Portorożu (1997), Levoczy (1998), Lwowie (1999). Wraz z Prezydentem Litwy inicjator spotkania "Koegzystencja narodów i dobrosąsiedzkie stosunki gwarancją bezpieczeństwa i stabilności w Europie" w Wilnie (1997) i jego kontynuacji - spotkania pod hasłem "Współpraca bałtycko-czarnomorska: w kierunku zjednoczonej Europy XXI wieku bez podziałów" w Jałcie (1999). Twórca Inicjatywy Ryskiej (2002) - platformy współpracy państw naszego regionu Europy, tworzącej warunki do poszerzania NATO i Unii Europejskiej.
Autor inicjatyw służących pojednaniu:
- polsko-niemieckiemu, m.in. współtwórca programu wymiany młodzieży polsko - niemieckiej "Jugendwerk" (1986 - jako minister ds. młodzieży), patronat nad budową Collegium Polonicum Uniwersytetu Viadrina w Słubicach - Frankfurcie n. Odrą (inauguracja w październiku 1996), podniesienie problemu wzajemnego zwrotu dzieł kultury narodowej (grudzień 1998), wspólne z prezydentem RFN upamiętnienie 60. rocznicy wybuchu II wojny światowej (wrzesień 1999);
- polsko-ukraińskiemu, m.in. "Deklaracja o pojednaniu" (maj 1997), Polsko - Ukraińskie Forum Samorządowe (czerwiec 1999), inicjator odsłonięcia pomnika ku czci ofiar obozu w Jaworznie (maj 1998) i protektor odbudowy Cmentarza Orląt we Lwowie i Charkowie;
- polsko-żydowskiemu, m.in. powołanie i patronat nad Programem Oświęcimskim oraz zaangażowanie w parafowanie przez stronę polską i koalicję organizacji żydowskich Deklaracji Oświęcimskiej, uruchomienie procesu przywracania obywatelstwa polskiego osobom pozbawionym go politycznymi decyzjami w 1968 r., aktywne uczestnictwo w pracach nad ustawą o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich.
Kawaler Orderu Orła Białego. Uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Odznaczony najwyższymi orderami
Litwy - Orderem Witolda Wielkiego I Stopnia (1996) i Orderem Wielkiego Księcia Litewskiego Gedymina I Stopnia (1999);
Wlk. Brytanii - Wielkim Krzyżem Rycerskim Orderu Łaźni (marzec 1996) i Wielkim Krzyżem Rycerskim Orderu Św. Michała i Jerzego (październik 1996);
Włoch - Wielkim Krzyżem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1996);
Francji - Krzyżem Wielkim Orderu Legii Honorowej (1996);
Norwegii - Królewskim Orderem Św. Olafa (1996);
Grecji - Wielkim Krzyżem Orderu Zbawiciela (1996);
Łotwy - Orderem Trzech Gwiazd (1997);
Finlandii - Wielkim Krzyżem z Łańcuchem Orderu Białej Róży Finlandii (1997);
Malezji - Królewskim Orderem Zasługi (1997);
Ukrainy - Orderem Jarosława Mądrego I Klasy (1997);
Holandii - Wielkim Krzyżem Orderu Niderlandzkiego Lwa (1997);
Słowacji - Orderem Białego Podwójnego Krzyża I Klasy (1997);
Portugalii - Orderem Infanta Henryka z Wielką Wstęgą (1997);
Ukrainy - Dyplom "Honorowego obywatela m.Kijowa" (maj 1997);
Estonii - Wielkim Krzyżem ze Wstęgą Orderu Terra Mariana (1998);
Rumunii - Orderem Gwiazdy Rumunii ze Wstęgą (1999);
Chile - Wielkim Łańcuchem Orderu Zasługi (1999);
Belgii - Wielką Wstęgą Orderu Leopolda (1999);
Turcji - Orderem Państwa (kwiecień 2000);
Chorwacji - Wielkim Orderem Króla Tomisława ze Wstęgą i Wielką Gwiazdą (kwiecień 2001);
Hiszpanii - Orderem Izabeli Katolickiej z Łańcuchem (maj 2001);
Federacyjnej Republiki Brazylii - Orderem Narodowym Krzyża Południa (2002);
Republiki Peru - Specjalnym Wielkim Krzyżem Orderu "W uznaniu Szczególnych Zasług" (2002);
Republiki Federalnej Niemiec - Wielkim Krzyżem Zasługi RFN (2002);
Japonii - Wielką Wstęgą Najwyższego Orderu Chryzantemy (2002)
Odznaczony także najwyższym odznaczeniem Kościoła prawosławnego w Polsce - Orderem Św. Marii Magdaleny I stopnia z ozdobami (1998).
Uhonorowany nagrodą "Wiktora" za osobowość telewizyjną (1993, 1995, 2000).
Rozdział V - PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Art. 126.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.
2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.
3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.
Art. 127.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.
3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.
7. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej określa ustawa.
Art. 128.
1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.
2. Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej - nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.
Art. 129.
1. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd Najwyższy.
2. Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej na zasadach określonych w ustawie.
3. W razie stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej przeprowadza się nowe wybory, na zasadach przewidzianych w art. 128 ust. 2 dla przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.
Art. 130.
Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego następującej przysięgi:
"Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem".Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".
Art. 131.
1. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej w razie:
1. śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej,
2. zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
3. stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,
4. uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
5. złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.
3. Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu.
4. Osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej nie może postanowić o skróceniu kadencji Sejmu.
Art. 132.
Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.
Art. 133.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
1. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
2. mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
3. przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
2. Prezydent Rzeczypospolitej przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z Konstytucją.
3. Prezydent Rzeczypospolitej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.
Art. 134.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.
3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.
4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.
5. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe.
6. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.
Art. 135.
Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.
Art. 136.
W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 137.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.
Art. 138.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje ordery i odznaczenia.
Art. 139.
Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.
Art. 140.
Prezydent Rzeczypospolitej może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego. Orędzia nie czyni się przedmiotem debaty.
Art. 141.
1. W sprawach szczególnej wagi Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady Ministrów.
Art. 142.
1. Prezydent Rzeczypospolitej wydaje rozporządzenia i zarządzenia na zasadach określonych w art. 92 i art. 93.
2. Prezydent Rzeczypospolitej wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji.
Art. 143.
Organem pomocniczym Prezydenta Rzeczypospolitej jest Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej. Prezydent Rzeczypospolitej nadaje statut Kancelarii oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej.
Art. 144.
1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.
2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:
1. zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
2. zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
3. skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
4. inicjatywy ustawodawczej,
5. zarządzania referendum ogólnokrajowego,
6. podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
7. zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
8. zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
9. wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,
10. wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,
11. desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,
12. przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,
13. wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów,
14. odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,
15. zwoływania Rady Gabinetowej,
16. nadawania orderów i odznaczeń,
17. powoływania sędziów,
18. stosowania prawa łaski,
19. nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
20. powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
21. powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,
22. powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
23. powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
24. wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
25. powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej,
26. powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
27. powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
28. nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej,
29. wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93,
30. zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.
Art. 145.
1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.
2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego.
3. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio.