Oświecenie angielskie . Oświecenie francuskie .

Dominującą tendencją w Anglii był EMPIRYZM - DOŚWIADCZALNOŚĆ . Zaś we Francji RACJONALIZM = LOGIKA MYŚLENIA ( zdolność racjonalnego myślenia ) . W Anglii wybijają się dwa nazwiska Isaak Newton ( opis zjawisk fizycznych w j. matematyki ) John Lock . Lock twierdził , że umysł człowieka jest niezapisaną kartą . Karta ta zapisuje się poprzez doświadczenie i wychowanie . Jedyne dążenie powszechne dla całego rodzaju ludzkiego to dążenie do szczęścia i unikanie cierpienia . Poglądy Johna Locka miały przełożenie na doktrynę władzy państwowej . Każdy człowiek jest odpowiedzialny za swoje szczęście i każdy winien unikać cierpienia , ale tak naprawdę jest wolny . Podstawą jego wolności jest posiadanie własności . Efekt pracy człowieka należy do niego . Państwo jest neutralne światopoglądowo , ma obowiązek chronić wolność i własność ludzi . Każdy człowiek sam odpowiada za swoje zbawienie i postępowanie . W ten sposób powstała ideologia liberalna , gdzie podstawą wolności jest własność jako nienaruszalna i święta , pilnowana przez państwo . Państwo nie interesuje się ubogimi .



FRANCJA



W połowie XVlll w. Francja dominowała w dziedzinie kultury . Z jednej strony przyswajali sobie osiągnięcia angielskie , z drugiej na twórczo je przekształcali . Do osób najbardziej znanych z tego okresu zaliczamy WOLTERA - nowatorskie opisywanie . Interesował się historią - ostro przeciwstawiał się średniowieczu jako wieku szczególnie barbarzyńskim . MONTESQIEU - uważany był za ojca socjologii - odrzucał koncepcję historii jako procesu posiadającego rozumny cel i uznawał , że losem państwa ( wzrostem lub upadkiem ) rządzą pewne prawidłowości ( O duchu praw 1748 r. ) . Jednak w pamięci potomnych zapisał się jako politolog . Był zwolennikiem republikańskiego ustroju , lecz twierdził że " czas republik minął " , dlatego uważał , że najlepszy ustrój to ustrój monarchii konstytucyjnej ( Anglia ) . Sformułował słynną zasadę TRÓJPODZIAŁU WŁADZY na : ustawodawczą , wykonawczą i sądowniczą .



Już w epoce Średniowiecza chciano stworzyć sumę wiedzy = kompendium naukowe z wielu dziedzin o przeznaczeniu politycznym . W ostatnich latach XVll w. ukazał się 4- tomowy słownik historyczno - krytyczny Pierre'a Bayle'a . Jego słownik miał na celu upowszechnienie wiedzy naukowej i walkę z przesądami ( spełniał funkcję propagandową ) . Zamiast dzieł poświęconym naukom humanistycznym ( historii , filologii , filozofii ) chciano stworzyć encyklopedię zawierającą informacje z zakresu techniki , ekonomii , nauk przyrodniczych . Paryski księgarz do ułożenia takiej encyklopedii zatrudnił D . Diderota ( literat i filozof ) i J . d'Alembert ( fizyk , matematyk ) .Redaktorzy do współpracy wciągnęli : Monteskiusza , Woltera , Rousseau . l tom Encyklopedii ukazał się w 1751r. Całość składała się z 28 tomów . Atakom na wydawnictwo ze strony króla ( dekret Ludwika XV ) i papieża ( dzieło potępione ) towarzyszyło entuzjastyczne przyjęcie w kręgach " republiki literackiej " . Powodzenie to zawdzięczało koncepcji łączącej praktyczne informacje z zakresu techniki i nauki z filozoficznym komentarzem.



Dzieło to było redagowane w duchu racjonalizmu , tj. krytyczne podejście do tematu . Tchnęło optymizmem i wiarą w możliwości człowieka . Encyklopedia stała się największym dokonaniem epoki - symbolem Oświecenia .



WIOSNA LUDÓW W EUROPIE



1. Sytuacja społeczna , gospodarcza , narodowościowa w Europie w okresie poprzedzającym Wiosnę Ludów



2. Motywacje i cele ruchów społecznych , rewolucyjnych , narodowościowych w Austrii , Prusach i monarchii austriackiej.



FRANCJA



W latach 1830 - 48 we Francji panowała monarchia tzw. lipcowa ( monarchia typu burżuazyjnego - król z woli ludu ) . W tych latach we Francji bujnie rozwijał się przemysł , kolejnictwo . Rolnictwo nie nadążało za rozwojem przemysłu , ale wszyscy Francuzi byli wolni osobiście , równi wobec prawa z gwarancją poszanowania własności , ale jeśli chodzi o uprawnienia publiczne na 9 mln. dorosłych mężczyzn tylko 200tys. posiadało prawa wyborcze ze względu na wysoki cenzus majątkowy . W tym czasie pojawiły się też nowe grupy społeczne żądne wpływów i możliwości oddziaływania na władzę ( inteligencja , średnia i drobna burżuazja , klasy pracujące ze swymi problemami ) . Gdy Ludwikowi Filipowi zarzucano , że zbyt mała liczba ma zbyt małe prawa wyborcze on odpowiedział : "Pracujcie , oszczędzajcie , bogaćcie się " . Do historii przeszło tylko " Bogaćcie się " . Rząd w konkretnej sytuacji roku 1847 nie cieszył się zbytnią popularnością , istniał deficyt budżetowy i olbrzymi dług publiczny , do tego doszła jeszcze klęska nieurodzaju , a więc wzrost cen żywności , skurczenie się siły nabywczej ludności na towary przemysłowe , a więc bankructwa i bezrobocia . Na taki okres niezadowolenia czyha każda opozycja .Ówczesne spektrum polityczne to monarchiści ( ale 2 linii : orleańskiej i burbońskiej ) . Republikanie - burżuazja ( głoszą powszechne prawo wyborcze , ustrój typu prezydenckiego , ale bezwzględne poszanowanie własności ) , socjaliści - klasy pracujące ( idea państwa opiekuńczego , sprawiedliwego , głoszą hasło " chleba i pracy " ) .Opozycja prowadziła działalność za pomocą tzw. bankietów , nie licząc publicystyki . Na bankietach w formie toastów wygłaszano antyrządowe przemówienia , w lutym 1848 r. jeden z takich



STALINIZM



Lud jest wolny gdy sam stanowi swe prawa i wybiera urzędników .Z rzeczy prywatnych tworzą się rzeczy wspólne



( ludzie w swym postępowaniu kierują się takimi wartościami jak środki utrzymania , warunki bytowe , perspektywy na przyszłość )



( Jeżeli ludzie myślą w kategoriach wspólnych , to myślą w kategoriach rodziny ) . Istnieją 2 sposoby osiągnięcia tych wartości :



to w instytucjach społeczeństwa obywatelskiego tzn. w takim społeczeństwie , gdzie pojęcie wolności splata się z pojęciem własności , czyli że ludzie są właścicielami swoich osób .



Majątek produkcyjny i konsumpcyjny jest rozszerzeniem osobowości . Ten stan własności i wolności jest poręczony prawem . Ludzie są wolni , sami podejmują decyzje i biorą odpowiedzialność za skutki swoich poczynań . W społeczeństwach wolnych istnieje przekonanie , że efekty pracy należą do tych , którzy je wytworzyli . Obywatele mają możliwość artykulacji swoich interesów poprzez różnego rodzaju związki , zrzeszenia , partie polityczne , a także możliwość reprezentacji poprzez wybory i wpływ na władzę ustawodawczą . Wolność osobista , własność prywatna , możliwość artykulacji i reprezentacja swoich interesów to podstawy państwa i społeczeństwa obywatelskiego . W naukach marksistowskich ten rodzaj państwa i społeczeństwa nazywano społeczeństwem burżuazyjnym .



wg Richarda Pipesa marksizm to tylko opis społeczeństwa feudalnego i właściwie socjalizm czy komunizm to feudalizm typu patrymonialnego dostosowany do warunków przemysłowych .



W społeczeństwach feudalnych , że pan , właściciel państwa daje zatrudnienie , określa wynagrodzenie , kieruje aktywnością całej społeczności . I teraz wystarczy spełnić wymagania pana ( państwa ) aby mieć zapewnione środki utrzymania , warunki , perspektywy i być zwolnionym od odpowiedzialności za swój los w przyszłości . Oczywiście dobry pan , właściciel państwa winien być sprawiedliwy i opiekuńczy , tzn. nie zostawiać potrzebujących , zaś dobra dzielić równo , sprawiedliwie. W realnym socjalizmie obowiązywała zasada : od każdego wedle możliwości i każdemu wedle pracy , z tym , że wynagrodzenie winno służyć nie wzbogaceniu się , a zaspokojeniu potrzeb . Cechą charakterystyczną było to , że państwo dawało wykształcenie ( przymus ) i zatrudnienie . Takie było --+ rozumienie zasad socjalizmu . Jeśli chodzi o inteligencje , czyli elity , to uważali oni , że ustrój socjalistyczny jest ustrojem postępowym , sprawiedliwym , mającym swoje poparcie w nauce , co więcej jest to ustrój nieunikniony jako spełnienie tzw. dialektyki dziejów . Logiki i aparatu pojęciowego dostarczyła doktryna Marksa i Lenina , natomiast wykonanie oparte było o doświadczenia stalinowskiej praktyki + prosta ludowa wiara , że pan ( państwo ) powinien być dobry i sprawiedliwy . Doktryna marksistowska i partia komunistyczna tworzyła coś w rodzaju kościoła : wiara w idee wiecznie żywe , przekonanie o budowie lepszego jutra i nośnikiem tych wartości miała być partia komunistyczna - rozumiana jako awangarda klasy robotniczej i właśnie takie poczucie misji dawało partii prawo do sprawowania pełni władzy zarówno poprzez aparat partyjny jak i nomenklaturę ( prawo członków partii do sprawowania stanowisk decyzyjnych w państwie ) . Partia miała wrogów tzw. klasowych , których należało zniszczyć .



Partia polskich komunistów od samego początku nie była partią suwerenną , lecz instrumentem władania Związku Radzieckiego . Przyjmuje się , że do r. 1956 Polska była czymś w rodzaju kolonii , po 1956 była protektoratem .



Sytuacja gospodarcza :



Żeby zdobyć poparcie chłopów komuniści przeprowadzili reformę rolną , majątki ziemskie rozparcelowano bez odszkodowań , w miejsce tego utworzono tysiące niesamodzielnych gospodarstw chłopskich o powierzchni 5 hektarów . Na skutek reformy rolnej zniszczono ziemiaństwo jako grupę społeczną z całym jaj dorobkiem kulturowym . Mniej problemów było z przemysłem , ponieważ leżał on w gruzach , on też uległ nacjonalizacji . Jednocześnie lata powojenne cechował szybki wzrost demograficzny i praca przy odbudowie kraju .



Do Polski wracali też Polacy wysiedleni z ZSRR i zasiedlali ziemie zachodnie i północne . Problemem było też odbudowanie Warszawy . W latach 1947 - 49 powstał 3 - letni plan odbudowy kraju - jedyny plan , który się udał . Udał się dlatego , że tolerowano istnienie małych przedsiębiorstw prywatnych i przedsiębiorstw spółdzielczych . R. 1948 przyniósł zwrot w polityce komunistów , zniszczono gospodarkę prywatną i prywatny handel i mechanizmy gospodarki rynkowej ( bitwa o handel ) . W miejsce tej gospodarki wprowadzono gospodarkę planową , co pozwoliło przesunąć olbrzymią ilość sił i środków na budowę przemysłu ciężkiego , zbrojeniowego , maszynowego . Jednym z takich drastycznych posunięć władz była wymiana pieniędzy , która pozbawiła ludzi 2/3 oszczędności . Był to okres tzw. planu 6 - letniego ( lata 1949 - 55 ) . Jednocześnie w latach tych usiłowano przeprowadzić przymusową kolektywizację rolnictwa . W tym czasie utworzyły się trzy podstawowe wielkie grupy społeczeństwa socjalistycznego : wielkoprzemysłowa klasa robotnicza , chłopska i inteligencja pracująca . Natomiast zniszczono burżuazję , ziemiaństwo , a drobnomieszczaństwo zostawało zepchnięte na margines społeczny . W miarę stabilizacji gospodarki rozrastała się kasta biurokratyczna . System posługiwał się terrorem zakrojonym na szeroką skalę ( procesy polityczne , prześladowanie żołnierzy AK , walka z Kościołem , aresztowania księży , powszechna inwigilacja ) . System ten reprezentował pewną siłę przyciągania , głównie zniknęło zjawisko bezrobocia . Nastąpiło upowszechnienie wykształcenia Był to również czas błyskawicznych karier ludzi pochodzących z domów społecznych a którzy za wierną i lojalną służbę osiągali wysoką pozycję w aparacie władzy , w partii . Był to również okres narzucania w kulturze zasad tzw. socrealizmu . System socjalistyczny w swoich podstawowych założeniach był w jakiś sposób akceptowany przez Polaków , Nie akceptowano konkretnej praktyki i podległości Polski wobec ZSRR . Przełom nastąpił po śmierci Stalina ( 1953 ) . Do władzy doszedł Chruszczow , który potępił praktyki Stalina , natomiast w Polsce następowała powolna liberalizacja systemu . Punktem zwrotnym był poznański czerwiec ( 1956 ) oraz dojście do władzy Władysława Gomółki .