Ekologia-referat

Najstarsza Haecklowska definicja ekologii liczy prawie 130 lat. Mówi ona, ze ekologia jest nauką, której przedmiotem zainteresowań jest całokształt oddziaływań miedzy organizmami i ich środowiskiem, zarówno tym ożywionym jak i nie ożywionym.
Wielu ekologów do dzisiaj zgadza się i szeroko stosuje właśnie tą definicję ekologii. Wielu jednak stworzyło własne, mniej lub bardziej trafne. H. Remmert, na przykład, ujmuje ekologię nieco szerzej mówiąc, że jej celem, jako czystej nauki, jest zrozumienie bilansu oraz obiegu materii i przepływu energii w przyrodzie.
Najbardziej jednak znaną i najczęściej używaną dzisiaj definicją ekologii jest ta stworzona przez C.J. Krebsa w 1974 roku:
Ekologia jest nauką o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu


Sama ekologia jest nauką przyrodniczą. Jest ona jednym z „programów badawczych” biologii. W miejscu tym wspomnieć należy o różnicy pomiędzy ekologią a ochroną środowiska. Ta ostatnia jest mianowicie praktyczną działalnością człowieka, jedną z gałęzi techniki. Ochrona środowiska czerpie z ekologii jako nauki, podobnie jak medycyna z fizjologii. Spektrum badawcze ekologii jest ogromne, można je jednak podzielić na dwa główne punkty:
- masowe zjawiska termodynamiczne i biogeochemiczne w całej biosferze, lub poszczególnych ekosystemach (badania poprzez bilanse energii i materii)
- problematyka kształtowania się różnorodności gatunkowej (badania ilościowe organizmów w biosferze, ich rozmieszczenie i zasięg).
Jak już wspomniałem, ekologia jest nauka przyrodniczą, spełniać więc musi, i spełnia, pewne wymogi zasad poznania. Zauważyć należy, że w ekologii możemy spotkać się z dwoma typami rozumowania:
- indukcyjnym – wnioskowanie na podstawie obserwacji. Tutaj na podstawie obserwacji stawiamy hipotezę, którą następnie weryfikujemy.
- dedukcyjne – hipotezę stawiamy przed rozpoczęciem obserwacji, te ostatnie natomiast pozwalają nam na jej przyjęcie lub obalenie.
Same prawa ekologiczne mają charakter statyczny, oznacza to, że dane zjawisko powoduje efekt z jakimś prawdopodobieństwem - nigdy jednak nie jest to pewne. Niepewność ta wynika ze skomplikowania układów ekologicznych, a także z trudności badawczych - procesy ekologiczne są mianowicie długotrwałe, więc trudne do badania.Ekologia dzisiaj jest nauką dynamicznie rozwijającą się i niezwykle potrzebną. Dzięki niej rozwijać się może ochrona środowiska. Samo słowo ekologia natomiast jest coraz częściej nadużywane - na rynku pojawiają się ekologiczne meble, futra, a nawet ekologiczna wódka. Są to niestety tylko chwyty marketingowe, gdyż produkty te nie mają nic wspólnego z ekologią jako nauką. Pocieszające jest jednak coraz szersze pojmowanie, co tak naprawdę oznacza słowo ekologia.


Zagrożenia różnorodności biologicznej przyrody

Zagrożenia różnorodności biologicznej mogą być rozpatrywane w różnych płaszczyznach. Najbardziej wyraźny jest podział zagrożeń na:
· zagrożenia różnorodności biologicznej przyrody,
· zagrożenia różnorodności biologicznej zasobów biologicznych hodowanych i użytkowanych przez człowieka (patrz rozdz. Definicje). Zmniejszanie różnorodności biologicznej przyrody prowadzi m.in. do:
· globalnego wymierania gatunków,
· ubożenia gatunkowego biocenoz,
· zmniejszenia stabilności ekosystemów.

W polskim Studium różnorodności biologicznej wymienia się jako największe następujące zagrożenia różnorodności biologicznej w Polsce:
· bardzo złą sytuację ekonomiczną kraju,
· gwałtowne zmiany własnościowe
· zły stan zdrowotny lasów, ich nadeksploatację,
· skażenia środowiska.

W Strategii ochrony żywych zasobów przyrody zidentyfikowano następujące kategorie zagrożeń systemów podtrzymujących życie:
· deficyt wody,
· zanieczyszczenie wód,
· zanieczyszczenie atmosfery,
· nadmierną eksploatację zasobów,
· zagrożenie zasobów genowych populacji,
· urbanizację i komunikację,
· turystykę i rekreację,
· zmiany własnościowe i urynkowienie gospodarki.

W Globalnej strategii ochrony różnorodności biologicznej- przyczyny zagrożenia różnorodności biologicznej- rozpatruje się w dwóch kategoriach:
1. przyczyn bezpośrednich.
2. przyczyn podstawowych :
· niezrównoważony i szybki wzrost populacji ludzkiej i konsumpcji naturalnych zasobów,
· silne zawężenie gamy produktów oferowanych przez rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo,
· systemy ekonomiczne i polityczne niedoceniające wartości środowiska i jego zasobów,
· nierówność w posiadaniu, zarządzaniu i czerpaniu korzyści zarówno z użytkowania, jak i z ochrony zasobów biologicznych,
· niedostatki wiedzy i niewystarczające jej stosowanie,
· systemy prawne i organizacyjne, które sprzyjają niezrównoważonej eksploatacji.
· Do bezpośrednich przyczyn zmniejszania sie różnorodności biologicznej zaliczono następujące typy zagrożeń:
· ubytki i rozdrobnienie biotopów,
· gatunki wprowadzone (obce),
· nadmierną eksploatację gatunków roślin i zwierząt,
· skażenia gleby, wód i atmosfery,
· globalne zmiany klimatu,
· intensywne rolnictwo i leśnictwo.

Norse zaproponował także podział zagrożeń różnorodności biologicznej mórz i oceanów na :
1. podstawowe :
· zbyt liczną populację ludzką w stosunku do wielkości zasobów przyrody,
· zbyt dużą konsumpcję i nierówny dostęp do zasobów przyrody,
· w większości przypadków niszczenie różnorodności biologicznej przez instytucje stworzone przez człowieka,
· brak wystarczającej wiedzy i informacji w tym zakresie,
· niedocenianie wartości przyrody i jej zasobów.
2. bezpośrednie :
· nadmierną eksploatację (gatunków gospodarczych, gatunków przypadkowych) i zaburzenia sieci troficznej,
· fizyczne niszczenie środowiska (celowe i uboczne niszczenie dna nabrzeży, hałas, osady wnoszone z lądu),
· skażenia (chemiczne toksyny, eutrofizacja, odpady stałe - dławienie się zwierząt plastikowymi foliami),
· gatunki obce (celowo i przypadkowo wprowadzane do biocenoz),
· globalne zmiany klimatu (niszczenie warstwy ozonowej, ocieplanie klimatu, zaburzenia prądów i ruchów wody, podnoszenie się poziomu morza).
Zagrożenia lokalne lub regionalne wskutek katastrof o charakterze ekologicznym :
· wielkie pożary lasów,
· pożary szybów i pól naftowych,
· katastrofy napełnionych tankowców,
· awarie reaktorów atomowych,
· awarie w zakładach chemicznych,
· próby z bronią nuklearną.

W konsekwencji rosną koszty utrzymania równowagi ekologicznej i zapobiegania klęskom oraz maleje oferta, jaką przyroda składa człowiekowi, coraz mniej elementów różnorodności biologicznej człowiek może adaptować, modyfikować i wykorzystywać, czyniąc je zasobami biologicznymi. Erozja różnorodności zasobów biologicznych zmniejsza zakres cech i parametrów hodowlanych gatunków. Stare i zanikające odmiany roślin i rasy zwierząt mogą po modyfikacjach genetycznych i zabiegach selekcyjnych wykazywać unikatowe cechy, niemożliwe do uzyskania innymi drogami (odporność na pewne choroby lub skażenia).

ŚWIAT FAUNY I FLORY

Świat fauny i flory ubożeje w zastraszającym tempie. Ocenia się, że każdego dnia z naszej planety znika bezpowrotnie 137 gatunków roślin i zwierząt. Wymieranie jest procesem naturalnym, lecz obecne tempo można porównać jedynie z wielkim wymieraniem dinozaurów. W przeważającej mierze wywołuje je działalność człowieka. W Polsce sytuacja wygląda nieco lepiej. W ciągu ostatnich czterech wieków ubył prawdopodobnie jeden gatunek ryby, co 130 - 200 lat ubywał gatunek ssaka, a lista rodzimych ptaków zmniejszyła się o jeden gatunek co 40 lat. Przyrodnicy od dawna biją na alarm i podejmują działania zmierzające do ocalenia ginącej fauny i flory. W 1949 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (UICNR) utworzyła komisję ochrony gatunków wymierających. Komisja ta opracowuje spisy ginących zwierząt, bada przyczyny ich wymierania i szuka sposobu ocalenia. Dzięki jej pracom w roku 1949 powstała pierwsza światowa lista zwierząt bliskich wyniszczenia. W 1962 roku, została wydana międzynarodowa "Czerwona księga danych", w której opisano około 300 gatunków. Umieszczono je na kartach w różnych kolorach, zależnie od stopnia zagrożenia. Te, które były na krawędzi zagłady, oznaczono kolorem czerwonym i stąd wywodzi się nazwa księgi. Pojawiając się też karty zielone, które oznaczają, że gatunki na nie wpisane wyprowadzono ze stanu zagrożenia. Księga ta, stale aktualizowana i uzupełniana, powiększa się.
"Polska czerwona księga zwierząt" powstała w Zakładzie Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN w Krakowie.

Chronione ostoje

Nie sposób określić, ile gatunków zwierząt występuje obecnie na terytorium Polski. Stosunkowo dobrze poznane kręgowce reprezentowane są przez 624 gatunki. Ponad połowę (377) stanowią ptaki, dalej ryby (113), ssaki (102), płazy (18), gady (9) i krągłouste (5). Kilkaset lat wcześniej było ich więcej. W ostatnich 4-5 stuleciach wymarło lub wycofało się z Polski 11 - 15 gatunków; wyginięcie tura i tarpana jest trwałą stratą dla fauny światowej, pozostałe gatunki, choć nie ma ich już w naszym kraju, teoretycznie można je odnowić.
Spośród tych, które przetrwały, 40 znajduje się w stanie skrajnego zagrożenia i w każdej chwili może dojść do ich całkowitej zagłady. Do gatunków tych należą przede wszystkim; wśród ssaków - podkowiec mały, nocek orzęsiony, świstak, morświn, żbik, foka szara, norka europejska; wśród ptaków - orlik grubodzioby, orzeł włochaty, sokół wędrowny, pustułeczka, głuszec, drop, ostrygojad, biegus zmienny, bodziec leśny, dubelt, bekasik, kulon, rybitwa białowąsa, rybitwa popilata, puszczyk mszarny, żółna, nagórnik, pomurnik; wśród gadów - żółw błotny, jaszczurka zielona, wąż Eskulapa; wśród ryb - łosoś europejski, koza złotawa, skrzelopływka bagienna; wśród bezkręgowców - niepylak apollo, kniejowiec sudecki, kniejowiec barwny większy, modraszek rozchodnikowiec, modraszek gniady, zieleńczyk globularia, nadobnica alpejska.
Jest bardzo prawdopodobne, że niektóre z tych zwierząt, jak norka europejska, drop czy skrzelopływka bagienna, wyginęły już na polskich ziemiach. Najbardziej dramatycznie przedstawia się sytuacja nietoperza jaskiniowego, jak również dużych ptaków związanych z siedliskami typu stepowego, bagiennego i mokradłami. Większość tych zwierząt wymaga już nie tylko ochrony prawnej i pozostawienia ich w spokoju, lecz także ochrony czynnej- zorganizowanych działań i nakładów finansowych opartych na doskonałej wiedzy o biologii i ekologii tych gatunków. Kilkanaście gatunków, które znalazły się w księdze, jest zaliczanych również do najbardziej zagrożonych w Europie.
W "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" nie zmieściły się zwierzęta, których obszar występowania i liczebność gwałtownie się zmniejsza, ale są jeszcze dość częste i szeroko rozprzestrzenione. Należą do nich m.in.: jeleń, bocian biały, bocian czarny, krogulec, pustułka, jarząbek, cietrzew, przepiórka, brodziec krwawodzioby, zimorodek, gołąb siniak, podróżniczek, gniewosz plamisty, kumak nizinny, troć wędrowna, troć jeziorna, brzana, brzanka, strzebla potokowa, certa, lipeń, minog morski, minog Władykowa, rak rzeczny, rak stawowy, grzebiuszka ziemna, rozpiór, głowacz białopłetwy.
W skali europejskiej są one uznawane za poważnie zagrożone. Dane zawarte w "Polskiej czerwonej księdze zwierząt" uzmysławiają, że byt znacznej liczby gatunków ogranicza się praktycznie do jednej lub najwyżej kilku wyspowych ostoi. Na przykład bekas dubelt i bekasik gnieżdżą się najprawdopodobniej tylko na Bagnach Biebrzańskich. Także tutaj są nieliczne stanowiska lęgowe wielu innych cennych i pięknych gatunków, np. :rożeńca, rybitwy białoskrzydłej, sowy błotnej, kureczki kropiatki, bataliona, kulika wielkiego, błotniaka zbożowego, orlika grubodziobego. Niezwykle ważna rola przypada Puszczy Białowiskiej, ostoi nie tylko żubra, ale także takich gatunków jak: ryjówka
średnia, zając bielak, orlik grubodzioby, orzeł włochaty, puszczyk mszarny, włochatka, sóweczka, dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł biołogrzbiety i wielu innych.
Nie wystarczy bowiem objęcie ochroną prawną czy też umieszczenie na czerwonej liście jakiegoś gatunku. Zwierzęta muszą żyć we właściwym dla nich środowisku, np. rysie i żubry w prastarych puszczach, a pstrągi i łososie w krystalicznie czystych strumieniach. Tymczasem powszechnie stosuje się środki chemiczne w rolnictwie, leśnictwie i sadownictwie, przemysł zatruwa środowisko. Według niedawno przeprowadzonych badań ekologicznych czynniki te powodują spadek liczebności ponad 150 spośród 344 gatunków objętych obserwacją. Bardzo negatywnie wpływając też: mechanizacja prac leśnych i polowych, wyrąb lasów, tworzenie na dużych obszarach monokultur, zmasowana turystyka oraz kłusownictwo i wandalizam. W tej sytuacji najbardziej zagrożone są : zwierzęta wyspecjalizowane, to znaczy takie, które mogą przeżyć tylko w specyficznych warunkach, np. na baganch, torfowiskach lub w starych drzewostanach, oraz zwierzęta zajmujące wyższe poziomy troficzne (odżywcze), np. nietoperze i duże drapieżniki. Spora grupa zwierząt lądowych, głównie płazy i gady, ginie na drogach pod kołami pojazdów mechanicznych. Ryby i inne zwierzęta wodne wymierają przeważnie w wyniku skażeń i zanieczyszczeń wód, a także odprowadzania podgrzanych wód z elektrociepłowni. Dla ryb wędrownych (np. łososia) dodatkową przeszkodę uniemożliwiającą przejście normalnego cyklu rozwojowego tworzą zapory i progi wodne bez funkcjonujących przepływek (np. zapora na Wiśle pod Włocławkiem). Na owady, oprócz chemizacji, szkodliwie wpływa wyrąb starych drzew i drzewostanów oraz zarastanie i zalesienie siedlisk łąkowych. Niekiedy wyniszcza je także kolekcjonerstwo.


Zagrożony świat roślin

Proces wymierania roślin w XX wieku także wyraźnie się spotęgował. W ciągu ostanich 100 lat bezpowrotnie wyginęło na ziemiach polskich około 40 gatunków roślin. Na listę zagrożonych wpisano co piątą roślinę naczyniową polskiej flory. Ginięcie tzw. roślin niższych, czyli porostów, glonów i mszaków, jest jeszcze bardziej masowe, a bezpośrenie zagrożenie dotyczy 40 procent ich populacji.
W ramach działalności na rzecz ratowania środowiska naturalnego Instytut Botaniki im. W. Szefera i Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie przygotowały "Polską czerwoną księgę roślin". Podstawą jej opracowania były badania terenowe, którymi objęto wybrane rejony kraju, oraz piśmiennictwo botaniczne sięgające początków XIX wieku.
W księdze znalazły się opisy paprotników i roślin kwiatowych wymarłych już na terenie Polski lub w różnym stopniu zagrożonych wyginięciem. Ogółem omówiono 206 roślin w randze gatunku lub sporadycznie, podgatunku i choć jest to zaledwie część wyszystkich roślin, którym grozi zagłada, umieszczenie ich w księdze zwraca społeczną uwagę na rangę problemu.

Księga wymienia 34 gatunki, które z terenu Polski znikły całkowicie, głównie na skutek utraty naturalnych siedlisk. Należą tu m.in. : mniszek pieniński, warzucha polska, mieczyk drobnokwiatowy, lnicznik właściwy, turzyca żytowata, śmiatłek szczeciniasty, pyłek błotny, szyplin zielony, podeźrzon lancetowaty czy karmnik nadmorski. Dwie pierwsze były polskimi endemitami, więc ich wygninięcie stanowi szczególną stratę. Wprawdze warzucha polska żyje jeszcze na stanowiskach zastępczych, gdzie została przeniesiona, oraz jest uprawiana w ogrodzie botanicznym, lecz według nomenklatury Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) należy do kategorii gatunków wymarłych.
Spośród gatunków ginących "Polska czerwona księga roślin" omawia 35. Niektóre z nich to: fiołek bagienny, fiołek torfowy, babka pierzasta, przetacznik stokrótkowy, śmijowiec czerwony, kropidło Lachenala, aldrowanda pęcherzykowata, rozrzutka brunatna. Wiele z tych roślin wymaga ochrony czynnej (np. zakładanie banków nasion), gdyż żyją one na izolowanych, niejednokrotnie reliktowych stanowiskach.
Następną grupę roślin opisanych w księdze stanowi 71 gatunków zagrożonych wyginięciem. Wśród nich znajdują się np. poryblin jeziorny, pszonak pieniński, tojad kosmatoowockowy, róża francuska, wiśnia karłowata, pęczyna błotna, wyblin jednolistny, wątlik błotny, jeżogłówka pokrewna. Jeśli okaże się, że stopień ich zagrożenia wzrasta, muszą być podejmowane działania zabezpieczające. Dlatego rośliny z tej grupy wymagają obserwacji.
Rośliny rzadkie, reprezenotwane w księdze przez 56 gatunków, nie wykazują jakiegoś gwałtownego spadku populacji. Jest ich po prostu od lat bardzo mało i sam ten fakt nakazuje troskę o nie. Przedstawicielami roślin z tej grupy są: jaskier pędzelkowaty, szczwoligorz pochwiasty, kostrzewa nibyowcza, niezapominajka wczesna, szyplin jedwabisty, turzyca poznańska, rzeżucha rezedolistna czy wieczornik śnieżny.
Pozostałe 9 gatunków umieszczonych w księdze to rośliny o różnym stopniu zagrożenia w poszczególnych rejonach kraju bądź z braku pełnej informacji nieoznaczone pod tym względem.
"Polska czerwona księga zwierząt" i "Polska czerwona księga roślin" nie mają mocy aktu prawnego, niemniej powinny stanowić użyteczny i przekonujący materiał w podejmowaniu decyzji i działań praktycznych. Nadają one opisanym gatunkom odpowiednią rangę ochroną, co jest istotne przy wytyczaniu rezerwatów przyrody i parków narodowych.


OCHRONA PRZYRODY

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (UICNR) zaproponowała 5 kategorii zagrożeń gatunków, stosowanych obecnie na całym świecie:
E gatunki ginące, których przetrwanie jest mało prawdopodobne w obecnych szydliwych warunkach np. : żbik, sokół wędrowny, żółw błotny, łosoś, łoboda zdobna, języczka syberyjska, kruszczyk drobnolistny;
V gatunki zagrożone, które znajdą się kategorii E, jeżeli nadal oddziaływać będą na nie czynniki negatywne, np. : suseł perełkowy, rybołów, jelonek rogacz; koko rycz drobna, targanek zwisło kwiatowy, wilczomlecz pstry:
R gatunki rzadkie, których populacje w skali światowej są niewielkie, np. wilk, puchacz, głowacica, modliszka zwyczajna, zarzyczka górska, ostro żeń siedmiogrodzki, saussurea wielkogłowa,
O gatunki wydobyte z niebezpieczeństwa dzięki zabiegom ochronnym np. : żubr, bóbr europejski, kormoran czarny,
I gatunki nieokreślone, o których wiadomo, że są zagrożone lub rzadkie, ale aktualny stan rozpoznanie nie pozwala na określenie ich statusu, np. : morświn, foka szara, rybitwa czubata, jaszczurka zielona, głodek mroźny, wielichna szlachetna, ostro łódka Hallera.


W Polsce na rzecz ochrony środowiska działają: Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska jako wyspecjalizowana agenda Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Państwowa Rada Ochrony Środowiska jako organ doradczy i opiniodawczy. Ochrona roślin, zabiegi mające na celu wyeliminowanie wszystkich czynników biotycznych (przede wszystkim patogenów) zmniejszających produkcję roślinną (rośliny) gatunków uprawnych i ozdobnych, z wykorzystaniem środków chemicznych, biologicznych, fizycznych i mechanicznych. Ochrona przyrody, działania zmierzające do zapewnienia trwałości i odnawialności, a także właściwego użytkowania ożywionych i nieożywionych składników przyrody: populacji i biocenoz wraz z ich siedliskiem, jak również całych krajobrazów poprzez tworzenie parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. W przeciwieństwie do tradycyjnej, biernej ochrony przyrody, obecnie rozwijane są idee czynnej ochrony przyrody, polegającej na ochronie nie tylko układów ekologicznych (populacji, biocenoz, krajobrazów), lecz także procesów (często pochodzenia antropogenicznego), które doprowadziły do ich powstania. Obiektem czynnej ochrony przyrody powinny być np.: murawy kserotermiczne (kserotermiczne rośliny) zbiorowiska roślinne półnaturalne, dla których zachowania potrzebna jest trwała ingerencja człowieka (koszenie, wypas bydła, itp.
Ochronę przyrody w Polsce datuje się od czasów Bolesława Chrobrego (ograniczenie połowu bobrów). W 1347 Kazimierz Wielki, a w 1420 i 1423 Władysław Jagiełło wydali zarządzenia zakazujące wycinania cisów, starych dębów itp. Pionierami nowoczesnej ochrony przyrody w Polsce byli M. Siła-Nowicki, M. Raciborski, J.G. Pawlikowski, których dzieło kontynuowali A. Wodziczko i M. Siedlecki. Wybitnymi organizatorami ochrony przyrody byli W. Goetel, a przede wszystkim W. Szafer. Współpracę międzynarodową na polu ochrony przyrody koordynuje Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów).W Polsce Państwowa Rada Ochrony Przyrody ma charakter doradczy i opiniodawczy. Organem administrującym i koordynującym działania ochrony przyrody w Polsce jest minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Liga Ochrony Przyrody (LOP), założona w 1928 organizacja społeczna wyższej użyteczności. Jej celem jest popularyzacja idei ochrony przyrody i środowiska, a także kształtowanie właściwego stosunku człowieka do przyrody. LOP organizuje wiele imprez kultywujących ideę ochrony środowiska - np. Tydzień Ochrony Przyrody, Tydzień Czystości Wód, wydaje miesięcznik "Przyroda Polska"; swoją działalność rozwija przede wszystkim wśród młodzieży szkolnej.

Ziemia - nasz dom


Ludzkość jest częścią ogromnego ewoluującego wszechświata. Ziemia, nasz dom, zamieszkana jest przez unikalną, społeczność życia. Siły przyrody powodują, iż istnienie jest wymagającą i jednocześnie niepewną przygodą, jednakże Ziemia przewidziała te warunki jako niezbędne do ewolucji życia. Prężność społeczności życia i pomyślność ludzkości zależy od zachowania zdrowej biosfery ze wszystkimi jej systemami ekologicznymi, bogactwem roślin i zwierząt, żyznymi glebami, czystymi wodami i powietrzem. Globalne środowisko ze swoimi skończonymi zasobami jest wspólną troską wszystkich ludzi. Ochrona witalności, zróżnicowania i piękna Ziemi jest uświęconym celem. Dominujące wzory produkcji i konsumpcji powodują dewastację środowiska, zubożenie zasobów i masowe ginięcie gatunków. Prowadzi się działalność na niekorzyść społeczności. Korzyści wynikające z rozwoju nie są dzielone równo i przepaść pomiędzy bogatymi a biednymi powiększa się. Powszechna jest niesprawiedliwość, bieda, ignorancja i brutalne konflikty, co powoduje cierpienie. Bezprecedensowy wzrost populacji ludzkiej stał się zbyt dużym ciężarem dla ekologicznych i socjalnych systemów. Zagrożone zostały fundamenty bezpieczeństwa globalnego. Wspomniane trendy są niebezpieczne, jednakże możliwe do uniknięcia.
Wybór należy do nas: stwórzmy globalne partnerstwo mające na celu dbałość o Ziemię i resztę ludzi lub zaryzykujemy zniszczenie nas samych oraz różnorodności życia. Fundamentalne zmiany naszych wartości, instytucji i trybu życia są konieczne. Musimy zdać sobie sprawę, że kiedy podstawowe potrzeby zostały spełnione, rozwój ludzkości dotyczy tego, aby bardziej "być" niż "mieć". Mamy wiedzę i technologię, które zapewnią nam wszystko i zredukują nasz wpływ na środowisko. Pojawienie się globalnego społeczeństwa obywatelskiego tworzy nowe szanse zbudowania demokratycznego i humanitarnego świata. Nasze środowiskowe, ekonomiczne, polityczne, socjalne i duchowe wyzwania są ze sobą powiązane i wspólnie możemy wypracować globalne rozwiązania. Aby zrealizować powyższe aspiracje, musimy zdecydować się na życie w poczuciu uniwersalnej odpowiedzialności, identyfikując się z całą społecznością Ziemi, jak również ze swoimi społecznościami lokalnymi. Jesteśmy równocześnie przedstawicielami różnych narodów oraz jednego świata, które są ze sobą powiązane. Każdy dzieli współodpowiedzialność za obecną i przyszłą pomyślność rodziny ludzkiej i większego, żyjącego świata. Duch ludzkiej solidarności i pokrewieństwa z całością życia wzmacnia się, gdy żyjemy oddając cześć tajemnicy istnienia, będąc wdzięcznymi za dar życia i uznając ze skromnością miejsce człowieka w przyrodzie. Pilnie potrzebujemy wspólnej wizji podstawowych wartości, które zapewnią etyczne podstawy pojawiającej się światowej społeczności. Dlatego też, wspólnie w HOPE potwierdzamy następujące zasady zrównoważonego stylu życia jako wspólny standard, według którego ma być prowadzona działalność i ocena wszystkich osób, organizacji, przedsiębiorstw, rządów i instytucji ponadnarodowych.


ZASADY :

I. SZANOWAĆ I DBAĆ O SPOŁECZNOŚĆ ŻYCIA

1. Szanować Ziemię i życie z całą ich różnorodnością.

a) Uznawać, że wszystkie istoty są od siebie zależne i że każda z form życia ma wartość, niezależnie od jej znaczenia dla człowieka.

b) Potwierdzać wiarę we wrodzoną godność wszystkich istot ludzkich i intelektualny, artystyczny, etyczny i duchowy potencjał ludzkości.

2. Troszczyć się o społeczność życia ze zrozumieniem, współczuciem i miłością.

a) Zaakceptować, iż prawu posiadania, zarządzania i korzystania z zasobów naturalnych towarzyszy odpowiedzialność za zapobieganie szkodom środowiskowym i ochronę praw ludzi.

b) Potwierdzać, że zwiększonej wolności, wiedzy i władzy towarzyszy zwiększona odpowiedzialność za promocję wspólnego dobra.

3. Budować demokratyczne społeczeństwa, które są sprawiedliwe, aktywne, zrównoważone i pokojowe.

a) Zapewnić, że społeczności na wszystkich poziomach gwarantują prawa ludzkie i fundamentalne wolności, oraz dają możliwość każdemu wykorzystania w pełni swojego potencjału.

b) Promować socjalną i ekonomiczną sprawiedliwość, umożliwiając każdemu osiągnięcie bezpiecznych i odpowiednich warunków do życia, które są odpowiedzialne środowiskowo.

4. Zabezpieczyć szczodrość i piękno Ziemi dla obecnych i przyszłych generacji

a) Uznawać, że wolność działania każdej generacji jest określana potrzebami przyszłych generacji.

b) Przekazywać przyszłym generacjom wartości, tradycje i instytucje wspierające długookresowy rozkwit ludzkości na Ziemi i społeczności ekologicznych.

Ażeby wypełnić powyższe cztery zobowiązania, konieczna jest:


II. INTEGRALNOŚĆ EKOLOGICZNA

5. Chronić i przywracać integralność ziemskich systemów ekologicznych, ze szczególną troską o różnorodność biologiczną i procesy, które utrzymują życie.

a) Wdrożyć na wszystkich poziomach zrównoważonego rozwoju plany i regulacje które uczynią z ochrony i odnowy środowiska integralną część wszystkich inicjatyw rozwoju.

b) Ustanowić rezerwaty ochrony przyrody i biosfery, włączając w to dzikie tereny i obszary morskie, aby chronić systemy podtrzymujące życie na Ziemi, zachować bioróżnorodność i nasze naturalne dziedzictwo.

c) Promować odradzanie się zagrożonych gatunków i ekosystemów.

d) Kontrolować i eliminować nienaturalne lub genetycznie modyfikowane organizmy, które są szkodliwe dla gatunków naturalnych i środowiska, oraz zapobiegać wprowadzaniu takich szkodliwych organizmów.

e) Zarządzać wykorzystaniem zasobów odnawialnych, takich jak woda, gleba, produkty lasu i życie morskie, w sposób, który uniemożliwia przekraczanie współczynników regeneracji i chroni ekosystemy.

f) Zarządzać wydobyciem i wykorzystaniem nieodnawialnych zasobów, takich jak minerały i paliwa kopalne, w sposób minimalizujący możliwość ich zubażania i nie powodujący poważnego zniszczenia środowiska.

6. Zapobiegać szkodom, jako najlepsza metoda ochrony środowiska, i tam, gdzie wiedza jest ograniczona, zachowywać ostrożność.

a) Podejmować działanie aby uniknąć poważnej lub niemożliwej do cofnięcia szkody środowiskowej, nawet wtedy, gdy wiedza naukowa jest niekompletna lub nieprzekonująca.

b) Obciążyć koniecznością dowodu tych, którzy twierdzą, iż proponowane działanie nie spowoduje znaczącej szkody i uczynić strony odpowiedzialne za nie.

c) Dopilnować, iż podejmowanie decyzji obejmuje skumulowane, długookresowe, pośrednie, długodystansowe i globalne konsekwencje działalności człowieka.

d) Zapobiegać zanieczyszczeniom jakiejkolwiek części środowiska i zakazać opracowywania radioaktywnych, toksycznych lub innych niebezpiecznych substancji.

e) Unikać działań militarnych szkodzących środowisku.

7. Zaadaptować wzory produkcji, konsumpcji i rozrodczości które zabezpieczą potencjał regeneracyjny Ziemi, prawa człowieka i pomyślność społeczności.

a) Redukować wykorzystanie, wykorzystywać ponownie i poddawać recyklingowi materiały używane w systemach produkcji i konsumpcji, oraz zapewnić że pozostałości odpadów mogą zostać przyswojone przez systemy ekologiczne.

b) Działać z umiarem i efektywnością przy wykorzystaniu energii, polegać na coraz większym wykorzystaniu źródeł energii odnawialnej, jak np. słoneczna czy wiatrowa.

c) Promować rozwój wdrażanie i sprawiedliwy transfer technologii środowiskowych.

d) Uwzględniać pełne koszty środowiskowe i socjalne towarów i usług w ich cenach, umożliwiając konsumentom rozróżnienie produktów, spełniających najwyższe standardy środowiskowe i socjalne.

e) Zapewnić powszechny dostęp do służby zdrowia, która popiera zdrową i odpowiedzialną rozrodczość.

f) Zaadaptować style życia, które będą kładły nacisk na jakość życia i wystarczające materiały w skończonym świecie.

8. Rozwijać naukę w zakresie ekologicznej równowagi i promować otwartą wymianę oraz szerokie stosowanie nabytej wiedzy.

a) Wspierać międzynarodową współpracę naukową i techniczną w zakresie zrównoważonego rozwoju, ze szczególną uwagą zwróconą w kierunku narodów rozwijających się

b) Uznawać i zachowywać tradycyjną wiedzę i mądrość duchową we wszystkich kulturach mających swój udział w ochronie środowiska i pomyślności człowieka.

c) Zapewnić, że informacje o dużym znaczeniu dla zdrowia ludzkiego i ochrony środowiska, włącznie z informacjami genetycznymi, pozostaną ogólnodostępne.


III. SPRAWIEDLIWOŚĆ SOCJALNA I EKONOMICZNA

9. Eliminować ubóstwo jako etyczny, socjalny i środowiskowy imperatyw.

a) Gwarantować prawo do czystej wody i powietrza, bezpieczeństwa w zakresie dostępności żywności, nie zanieczyszczonej ziemi, schronienia, warunków sanitarnych oraz niezbędnych zasobów krajowych oraz międzynarodowych.

b) Dawać prawo każdemu człowiekowi do edukacji i zasoby, które zabezpieczą zrównoważone warunki życia; zapewnić ubezpieczenie społeczne i zabezpieczenie dla tych, którzy nie są w stanie zatroszczyć się o siebie.

c) Uznawać ignorowanych, chronić słabszych, służyć cierpiącym i umożliwić im wykorzystanie potencjału, jak również realizowanie aspiracji.

10. Zapewnić, że działania i instytucje ekonomiczne na wszystkich poziomach promują rozwój ludzkości w sprawiedliwy i zrównoważony sposób.

a) Promować sprawiedliwą dystrybucję dóbr pomiędzy narodami.

b) Powiększać intelektualne, finansowe, techniczne i socjalne zasoby rozwijających się narodów, uwalniając je od uciążliwego zadłużenia międzynarodowego.

c) Zapewnić, że cały handel wspiera zrównoważone wykorzystanie zasobów, ochronę środowiska i postępujące standardy pracy.

d) Wymagać od międzynarodowych korporacji i organizacji finansowych działania w sposób przejrzysty dla dobra ogółu i uznania ich za odpowiedzialne za konsekwencje swoich działań.

11. Potwierdzić równość płci, jako warunku wstępnego względem zrównoważonego rozwoju i zapewnić szanse powszechnego dostępu do edukacji, służby zdrowia i działalności w gospodarce.

a) Zabezpieczyć kobietom prawa człowieka i zakończyć wszelką przemoc stosowaną wobec nich.

b) Promować aktywny udział kobiet we wszystkich aspektach życia gospodarczego, politycznego, obywatelskiego i kulturalnego, jako równych i pełnoprawnych partnerów, osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji, liderów i beneficjantów.

c) Wzmacniać rodziny i zapewniać bezpieczeństwo i wychowanie w miłości wszystkich członków rodziny.

12. Przestrzegać prawo wszystkich, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do naturalnego i socjalnego środowiska wspierającego ludzką godność, zdrowie fizyczne i duchową pomyślność, ze szczególną uwagą na prawa rdzennych ludów i mniejszości.

a) Eliminować dyskryminację we wszystkich jej formach, jak te, które bazują na rasie, kolorze, płci, orientacji seksualnej, religii, języku i pochodzeniu narodowym, etnicznym bądź socjalnym.

b) Potwierdzać prawo rdzennych ludów do ich duchowości, wiedzy, ziem i zasobów i do związanych z nimi warunków zrównoważonego bytu.

c) Honorować i wspierać młodych ludzi naszych społeczności, umożliwiając im wypełnienie ich kluczowej roli tworzenia zrównoważonych społeczności.

d) Chronić i przywracać wyróżniające się miejsca o znaczeniu kulturalnym i duchowym.

IV. DEMOKRACJA I POKÓJ

13. Wzmacniać instytucje demokratyczne na każdym poziomie i zapewniać przejrzystość i odpowiedzialność rządzenia, włącznie z udziałem w podejmowaniu decyzji i dostępem do sprawiedliwości.
a) Przestrzegać prawa każdego do uzyskania na czas jasnej informacji w zakresie środowiska, wszystkich planów rozwoju oraz działań, które najprawdopodobniej będą mieć na niego wpływ, lub w których będzie stroną zainteresowaną.

b) Wspierać lokalne, regionalne i globalne społeczeństwo obywatelskie i promować udział wszystkich osób zainteresowanych oraz organizacji w podejmowaniu decyzji.

c) Chronić prawa wolności opinii, wyrażania jej, pokojowych zgromadzeń, stowarzyszeń i protestów.

d) Ustanowić efektywny i wydajny dostęp do administracyjnych i sądowych procedur, włącznie z zaradzaniem i naprawianiem szkód środowiskowych oraz takich zagrożeń.

e) Eliminować korupcję we wszystkich instytucjach publicznych i prywatnych.

f) Wzmacniać społeczności lokalne, umożliwiając im dbanie o środowisko i przyporządkowując odpowiedzialności środowiskowe poziomom rządzenia, na których mogą być najbardziej efektywne.

14. Włączyć w formalną edukację i ciągłe doskonalenie wiedzy, wartości i umiejętności niezbędnych do życia w sposób zrównoważony.

a) Zapewnić wszystkim, w szczególności dzieciom i młodzieży, szanse edukacyjne, które dadzą możliwość aktywnego przyczynienia się do zrównoważonego rozwoju.

b) Promować udział sztuki, nauk humanistycznych, jak również innych, w edukacji w zakresie rozwoju zrównoważonego.

c) Zwiększać rolę masmediów w podnoszeniu świadomości ekologicznej i wyzwaniach socjalnych.

d) Uznać znaczenie edukacji moralnej i duchowej w zakresie prowadzenia zrównoważonego życia.

15. Traktować wszystkie istoty żywe z szacunkiem i uznaniem.

a) Zapobiegać okrucieństwu względem zwierząt trzymanych przez ludzi i chronić przed cierpieniem.

b) Chronić dzikie zwierzęta przed takimi metodami polowania, łapania i łowienia, które powodują skrajne, przedłużone lub możliwe do uniknięcia cierpienie.

c) Unikać lub wyeliminować jak tylko jest to możliwe wyłapywanie lub niszczenie gatunków nie będących pod ochroną.

16. Promować kulturę tolerancji i pokoju.

a) Zachęcać do wspierania wzajemnego zrozumienia, solidarności i współpracy pomiędzy ludźmi i narodami.

b) Wdrożyć kompleksowe strategie zapobiegania konfliktom i wspólnego rozwiązywania problemów aby rozstrzygać spory międzynarodowe.

c) Zdemilitaryzować narodowe systemy bezpieczeństwa do poziomu broni obronnej i przekształcić zasoby militarne do celów pokojowych, włącznie z odnawianiem środowiska.

d) Wyeliminować bronie nuklearne, biologiczne i toksyczne oraz inne bronie masowego rażenia.

e) Zapewnić, iż wykorzystanie przestrzeni orbitalnej i kosmicznej wspierać będzie ochronę środowiska i pokój.

f) Uznać, iż pokój stanowi całość stworzoną poprzez właściwe związki ze sobą, z innymi osobami, innymi kulturami, innym życiem, Ziemią, oraz większą całością, której są częścią.