Turystyka na świecie.

Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przybywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem.
Światowa Organizacja Turystyki (przy ONZ)

Ruch turystyczny to liczba osób biorących udział w podróżach. Gospodarka turystyczna to sfera obsługi ruchu turystycznego (działalność przedsiębiorstw turystycznych, usługi transportowe, hotelowe i inne. Turystyczna infrastruktura techniczna to wyposażenia regionu turystycznego np. w drogi, szlaki turystyczne, sieć hoteli i zakładów gastronomicznych, wyciągów narciarskich. Infrastruktura społeczna - biura turystyczne, obiekty sportowe, rozrywkowe, informacja turystyczna.

Czynniki decydujące o rozwoju turystyki w XX w.:
• Postęp cywilizacyjny - wzrost zamożności społeczeństw w krajach wysoko rozwiniętych, wydłużenie czasu wolnego od pracy, wzrost mobilności, przyspieszenie tempa życia i pracy zawodowej i związane z nią stresy.
• Odprężenie polityczne - granice UE, paszporty w Europie Wschodniej;
• Indywidualna polityka państw i władz lokalnych - optymalne zaspokojenie turystycznych potrzeb społeczeństwa, racjonalne wykorzystanie walorów środowiska geograficznego, zasobów siły roboczej i kapitału;
• Rozwój urbanizacji - poszukiwanie odpoczynku w miejscach daleko od miasta;
• Zmiany demograficzne - wydłużenie życia, ruch turystyczny zamożnych emerytów, wzrost aktywności turystycznej (wzrost wykształcenia), szybki wzrost liczby ludności świata oraz jej koncentracja na ograniczonych przestrzeniach;
• Zróżnicowania oferty turystycznej - infrastruktura turystyczna, nowe formy i sposoby wypoczynku (turystyka kongresowa, motywacyjna, ekoturystyka, survival;
• Walory środowiska przyrodniczego i antropologicznego;
• Zdegradowane środowisko przyrodnicze - pragnienie spędzenie wolnego czasu w środowisku zdrowym

Podział turystyki ze wzgl. na motywy działania człowieka:
• wypoczynkowa,
• krajoznawcza,
• sportowa,
• biznesowa,
• religijno-pielgrzymkowa,
• specjalistyczna (kajakowa, żeglarska, narciarska, motorowa, rowerowa).

Aspekty turystyki:
• Psychologiczny - spełnienie potrzeb psychicznych;
• Społeczny - zjawisko masowe (1/6 ludności świata);
• Kulturowy - poznanie różnych kultur;
• Przestrzenny - zmiany w środowisku przyrodniczym, tworzy infrastrukturę turystyczną, rozwój miast;
• Ekonomiczny - rozwój gospodarczy, miejsca pracy, rozwój innych usług;
• Ekologiczny - wpływa na stan środowiska przyrodniczego;
• Wychowawczy - rozwija sprawność fizyczną, aktywność, odwagę, koleżeńskość, umiejętności organizacyjne;
• Kształceniowy - poznawczy

Kryterium podziału Rodzaj turystyki
Uczestnicy (podmiot) Turystyka dzieci, młodzieży, mieszkańców wsi, miast, ludzi bogatych, zdrowych, niepełnosprawnych, emerytów, studentów
Czas trwania podróży Krótko-, średnio-, długoterminowy
Okres wyjazdu Wakacyjna, sobotnio-niedzielna, świąteczna
Wielkość grupy Rodzinna, indywidualna, grupowa
Stopień organizacji Indywidualna, zorganizowana
Środki transportu Drogowa, wodna, piesza, rowerowa

Wpływ turystyki na regiony słabo rozwinięte
Turystyka w biednych regionach może przyczynić się do wymiany kulturowej między różnymi narodami, otwarcia na odmienne sposoby życia, możliwości zatrudnienia jakie daje przemysł turystyczny.
Skutki turystyki:
• Wzrost dochodów z turystyki (udział w PKB) - na Antigui - 70%, Bahamach - 40%, Dominikanie - 34%, Jamajce - 28%;
• Udział zatrudnionych w turystyce - na Hawajach - 80%;
• Aktywizacja gospodarcza kraju poprzez rozwój innych działów gospodarki - budownictwo, transport, bankowość;
• Wpływy dewizowe z turystyki - równoważenie bilansu płatniczego lub zmniejszenie ujemnego bilansu;
• Nowe miejsca pracy dla kobiet;
• Agroturystyka - dodatkowe źródło dochodu na wsi, zmniejszenie bezrobocia, stabilizacja młodych ludzi w gospodarstwie rolnym, podniesienie poziomu higieny i kultury życia ludności wiejskiej;
• Nadmierne uzależnienie ekonomiczne od koncernów międzynarodowych;
• Przemiany społeczne - przejście z rolnictwa czy rybactwa do usług;
• Komercjalizacja kultury, sztuki i rzemiosła.
„Kraje monokultury turystycznej” są wrażliwe na zmiany ruchu turystycznego spowodowanego np. zamachami terrorystycznymi.

Turystyka międzynarodowa: to suma zagranicznego ruchu turystycznego krajów zrzeszonych w Światowej Organizacji Turystyki (WOT). Obecnie istnieje 6 umownych obszarów turystycznych: Europa, Ameryka Północna i Środkowa, Afryka, Bliski Wschód, Azja Południowa, Azja Wschodnia i Region Pacyfiku.

Rejon turystyczny Udział w wpływach z turystyki międzynarodowej
Europa 52%
Ameryka Północna 18,9%
Azja Wschodnia, Australia, Oceania 18,4%
Ameryka Łacińska 6,2%
Afryka 1,8%
Bliski Wschód 1,8%
Azja Południowa 0,9%

Wpływ turystyki na środowisko
Miejscami, gdzie najczęściej dochodzi do spięć z obrońcami przyrody a turystami są parki narodowe i ich otuliny (polskie Tarty). W Alpach - bardzo dobrze zagospodarowanych turystycznie - kurczą się obszary dzikiej przyrody, następuje karczowanie i degradacja lasów, erozja gleb, osuwiska, lawiny śnieżno-kamieniste, zagrożenie powodziami. Wiele krajów stosuje zasadę zrównoważonego rozwoju (rozwój ekoturystyki), co na długi czas przynosi korzyści gospodarce i przyrodzie. Taką zasadę stosuje Park Narodowy Uluru - Kata Tjuta, (Ayers Rock - Mount Olga) w Australii, gdzie ruch turystyczny jest kontrolowany. Podobnie działa „turystyka miękka” nastawiona na nowe doznania i doświadczenia i wysiłek fizyczny podczas zwiedzania. Przeciwieństwem tego jest „turystyka twarda” nastawiona na luksus, wygody, szybkie tempo zwiedzania.


Turystyka w Polsce
Do Polski turystów przyciąga przyroda: piękno krajobrazu, urozmaicona rzeźba terenu, rejony o bardzo czystym środowisku, występowanie prawie, że dzikiej przyrody („Zielone Płuca Polski” tzn. bagna, torfowiska, naturalne łąki, rozległe kompleksy leśne, Pojezierze Mazurskie, Polesie Lubelskie, Nizina Podlaska) oraz krajobraz kulturowy: zabytki architektury, kultury ludowej, autentyczny folklor, gościnność.
Nizinną Polskę cechuje duża zmienność krajobrazu - od nadmorskich nizin z wydmami, przez polodowcową rzeźbę pojezierzy, rozległe niziny w Polsce środkowej, aż po różnego rodzaju góry. na terenie kraju występują rozległe lasy iglaste (bory), grądy, łęgi, łąki i hale górskie. Spośród wszystkich polskich Parów Narodowych niektóre wpisano na listę światowych rezerwatów biosfery UNESCO np. Babiogórski, Białowieski, Słowiński oraz rezerwaty - Tatry, Karpaty Wschodnie, Karkonosze, Jezioro Łuknajno - rezerwat ornitologiczny. W Polsce występują zwierzęta, które wyginęły w wielu europejskich krajach: ryś, wilk, łoś, żubr, bóbr, liczne ptaki. Kraj umożliwia turystom żeglowanie, kajakarstwo, turystykę górską, narciarstwo, speleologię, zwiedzanie starych miast (Kraków, Warszawa, Toruń, Poznań, Wrocław, Gdańsk) i tych z ciekawymi zabytkami (Kazimierz Dolny, Zamość), zamki i pałace (Malbork, Baranów Sandomierski, Łańcut, Lidzbark Warmiński), ośrodki kultu religijnego (Częstochowa, Licheń, Kalwaria Zebrzydowska, Grabarki), miejsc pamięci narodowych (Oświęcim, Majdanek), skanseny (Zubrzyca Górna, Olsztynek, Wdzydze Kiszewskie, Tokarnia). Obecnie folklor jest silnym bodźcem przyciągającym turystów do najbardziej charakterystycznych regionów kraju.
Baza żywieniowa turystyki obejmuje placówki gastronomiczne w bazie noclegowej oraz ogólnie dostępną sieć gastronomiczną - 96% placówek stanowi własność indywidualną, co przyczynia się do podniesienia jakości i oferty usług.
Odprężenie polityczne w Europie spowodowało wzrost zagranicznego ruchu turystycznego w Polsce. Przystąpienie Polski do UE może spowodować wzrost zainteresowania Polską jako krajem turystycznym.

Kraj Udział w ruchu turystycznym
Niemcy 57,9%
Czechy 14,2%
Ukraina 7,3%
Białoruś 7%
Słowacja 4,6%
Rosja 2,7%
Litwa 1,7%
Łotwa 0,5%
Holandia 0,5%
Austria 0,4%
Francja 0,4%
USA 0,3%
Pozostali 2%
Czynniki ograniczające rozwój turystyki w Polsce:
• Niski standard zakwaterowania,
• Słabo rozwinięta baza turystyczna, brak informacji turystycznej,
• Zły stan urządzeń sanitarnych,
• Niski stopień bezpieczeństwa publicznego,
• Zła jakość dróg,
• Mała ilość urządzeń towarzyszących (wyciągi narciarskie, wypożyczalnie sprzętu turystycznego i sportowego, kąpieliska, korty, sauna, boiska sportowe),
• Brak oferty hoteli i pensjonatów o średnim standardzie za umiarkowaną cenę,
• Podniesienie jakości produktów turystycznych,
• Złe przepisy prawne,
• Mały udział technik marketingowych,
• Niewykształcona kadra obsługi turystycznej,
• Niedostateczna ochrona środowiska przyrodniczego,
• Zmiana na politykę wspomagającą tworzenie nowych miejsc pracy i zwiększaniu korzyści turystycznych wynikających z turystyki dla regionów i gmin.