profil

Lata 20, Lata 30

poleca 85% 297 głosów

Treść Grafika
Filmy
Komentarze
Julian Tuwim

To okres między pierwszą a drugą wojną światową - jeden z najkrótszych okresów literackich w dziejach literatury, okres bardzo zróżnicowany. Pierwsza wojna światowa doprowadziła do zmiany układu sił wśród państw europejskich, wielkie mocarstwa utraciły swoje dotychczasowe znaczenie w świecie, natomiast Stany Zjednoczone ugruntowały swoją pozycję i stały się największą potęgą wśród państw kapitalistycznych. Rewolucja Październikowa w Rosji doprowadziła do powstania nowego państwa socjalistycznego. W Polsce wreszcie ziściło się marzenie o odzyskaniu niepodległości. Polska powróciła po wielu latach niewoli na mapy Europy

Oczywiście ten fakt, wpłynął znacząco na twórczość tego okresu. W literaturze międzywojennej ciężko jest się dopatrzyć jakiegoś charakterystycznego typu/rodzaju bohatera jak np. w pozytywizmie czy romantyzmie. Najbardziej wyrazistą formą sztuki stała się poezja, która za zadanie miała nie tylko odzwierciedlać nastroje społeczeństwa i autora, ale udzielać go czytelnikowi. Literatura z początku tego okresu, była pełna optymizmu i radości, co wynikało z faktu wyzwolenia się kraju spod jarzma zaborców. Natomiast zaraz przed II wojną światową, proporcjonalnie do stopnia pogorszenia się nastrojów społecznych, zmieniała się twórczość. Przykładem tego pierwszego okresu/etapu jest dzieło Juliam Tuwim („Do krytyków”, „Wesoło w czubie i w piętach, a najweselej w skrętach” oraz „Zieleń” i „Czyhanie na Boga) Podobnie pisywał Kazimierz Wierzyński w wierszach „”Zielono mam w głowie”, „Zielono mam w głowie i fiołki w niej kwitną” oraz „Grzmi”. Innymi przedstawicielami byli Antoni Słonimski, Jan Lechoń. Bardzo rozwinął się futuryzm – był to w pewnym sensie powrót do pozytywizmu, stąd nazwa postpozytywizm. Ludzie byli nowocześni i nie bali się nauki. Futurystów cechowała fascynacja techniką i cywilizacją oraz bunt przeciwko wszelkiej tradycji, a nawet posunęli się do tego (trochę jak awangardziści), że chcieli stworzyć nowy jeżyk poetycki, który cechowałaby dowolność form gramatycznych i ortograficznych. Przykładem tej próby może być fragment wiersza Juliana Przybosia „Gmachy”. „poeta,/ wykrzyknik ulicy,/ dwurząd bloków, rozłupany powietrzem,/ masy współ zatrzymane, z których budowniczy/ uprowadzili ruch, znieruchomiałe piętra/”. Awangardowe cechy poezji Przybosia to przede wszystkim zwięzła konstrukcja, spełniająca postulat wyrażania maksimum treści przy pomocy minimum słów, nieregularny rytm, uniemożliwiający powstanie jakichkolwiek rytmów muzycznych, melodii, nastrojowości, zmienna długość wersów, rola układu graficznego. Ważnymi poetami byli też Adam Ważyk, Anatol Stern, Bruno Jasiński, wszyscy Ci pisarze interesowali się miastem jako formą żywą, postrzegali się jako piewcy miasta.

Wraz z upływem lat część twórców skłaniała się ku dekadentyzmowi i katastrofizmowi jak Rymkiewicz, Zagórski, oraz Miłosz „Przedmowa” „... Czym jest poezja, która nie ocala/ Narodów ani Ludzi?/ Wspólnictwem urzędowych kłamstw/ Piosenką pijaków, których za chwilę ktoś poderżnie gardła./ Czytanką z panieńskiego pokoju.(...)” Wiersz jest refleksyjny, intelektualny, i cechuje go dekadentyzm i powrót do symboliki.
Podobnie było z prozą. Jej główną przedstawicielką była Zofia Nałkowska, której „Dom” i „Granice” są utworami psychologicznymi, które poruszały złą sytuacje społeczną, polityczną oraz ówczesne nastroje społeczeństwa. Artyści tacy jak Witkiewicz („Pożegnanie jesieni”, „Oni”, „Szereg”, czy dramat „Szewcy”) pozyskali szeroką publiczność i trafili podatny grunt (literacki) dzięki kryzysowi gospodarczemu i pesymistycznej filozofią XIX/XX w. (F.Nietzche). Podobne czynniki/nastroje panowały w społeczno-obyczajowej literaturze Marii Dąbrowskiej („Noce i dnie”, „Gwiazda zaranna”) i dramatach Jerzego Szaniewskiego autora „Żeglarza, „Dziewczyny z lasu”, „Mostu”.

Tak jak literatura, zróżnicowana była również kinematografia. Reżyserzy podobnie jak poeci, starali się nie umieszczać w swoich dziełach metafor, i dążyli do rozbawianie widza, posługując się jak najprostszymi środkami stylistycznymi. Obok filmów typowo komercyjnych „Ada, to nie wypada”, „Paweł i Gaweł” i „Niedorajda”, ale i „Znachor”, „Wilczur” oraz „Trędowata”, powstawały też filmy bardziej ambitne skierowane do węższego kręgu odbiorców. Część z nich przedstawiała wydarzenia historyczne, bliskie okresowi twórców, jak na przykład, „Cud nad Wisłą”, „Ostatnia Carowa”.

Zmiany nastrojów w dwudziestoleciu międzywojennym, są doskonale widoczne na przykładzie prozy i poezji. Przemiany zachodziły tak szybko i na tak wielką skale w stosunkowo krótkim czasie, że w sumie nie jesteśmy do końca w stanie sprecyzować jak ta epoka była. Czy była bardziej w stylu pozytywistycznym? Czy raczej modernistycznym? Poezja istniała zarówno dla samej siebie, by wyrazić uczucia jednostki, jak i w celach użytkowych – propagandowych. Każdy pisał, o czym chciał i jak chciał, z tym, że na początku dwudziestolecia, raczej według norm stylu pozytywistycznego, a u kresu raczej wg „trendów” Młodej Polski.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 4 minuty

Ciekawostki ze świata