Od najdawniejszych czasów krew była przedmiotem zainteresowania uczonych. Uważano ją za istotę życia. We krwi bowiem miała mieścić się dusza człowieka i wraz z utratą krwi zbliżała się śmierć. Istniało też przekonanie o magicznej roli krwi, które się wyrażało w zwyczaju wzajemnego picia krwi z żył pobratymców na znak zawartego przymierza. Dopiero w XVII wieku, po odkryciu Leeuwenhoeka Antona – zastosował mikroskop optyczny w badaniach naukowych, za jego pomocą odkrył m.in. krwinki czerwone – rozpoczął się właściwy rozwój nauki o krwi. W tym referacie chcę udowodnić, jak wielką rolę pełni ten niepozorny płyn w prawidłowej pracy organizmu człowieka.
Krew krąży w organizmie w zamkniętym układzie naczyń krwionośnych dzięki pracy serca. Zawiera elementy komórkowe (morfotyczne) i środowisko płynne – osocze. Na elementy komórkowe składają się krwinki czerwone, krwinki białe oraz płytki krwi.
Za pośrednictwem krwi dostarczane są prawie wszystkim komórkom organizmu substancje odżywcze i tlen, a odprowadzane dwutlenek węgla i produkty przemiany materii. Krew rozprowadza również szereg hormonów i odgrywa rolę przy powstawaniu i utrzymaniu odporności organizmu.
Funkcja transportowa
- gazów oddechowych
- składników odżywczych,
- zbędnych produktów przemiany materii,
- substancji regulujących ( hormony, witaminy )
Erytrocyty wytwarzane są one przez szpik kostny. W krwinkach czerwonych występuje barwnik hemoglobina (Hb). Jest to białko składające się z 4 łańcuchów polipeptydowych. Stopień wysycenia hemoglobiny tlenem, czyli równowaga pomiędzy wiązaniem hemoglobiny z tlenem i uwalnianiem O2 z oksyhemoglobiny, zależy od ciśnienia parcjalnego tlenu i dwutlenku węgla, od temperatury krwi oraz od stężenia jonów wodorowych we krwi. Zasadniczą rolą hemoglobiny jest jej udział w postaci oksyhemoglobiny w transporcie tlenu z płuc do tkanek. Transportuje ona również w pewnym stopniu dwutlenek węgla z tkanek do płuc.
Krew zaopatruje więc tkanki w tlen (bierze udział w oddychaniu), w składniki energetyczne, mineralne, witaminy, hormony, pobiera zbędne produkty przemiany materii, np. CO2, mocznik i przenosi do płuc i innych narządów wydalających jak nerki, skóra, przenosi ciepło z miejsc gdzie się go wytwarza najwięcej np. wątroba, mięśnie i przenosi do skóry, gdzie produkcja jest mniejsza niż utrata.
Funkcja ochronna i obronna
- przeciwciała (alfa-globuliny ),odpowiedzialne za reakcje odpornościowe,
- komórki odpowiedzialne za krzepliwość krwi.
To krwinki białe są odpowiedzialne za obronę organizmu przed infekcjami. Leukocyty dzielą się na: granulocyty (obojętnochłonne, kwasochłonne, zasadochłonne), limfocyty oraz monocyty.
Granulocyty wykazują zdolność chemotaksji, to znaczy kierowania się do ognisk zapalnych, ognisk rozmnażania się bakterii, martwych tkanek i innych ciał obcych. Granulocyty pożerają, czyli fagocytują fragmenty komórek lub bakterie i następnie trawią jej w lizosomach. Granulocyty utrzymują równowagę pomiędzy makroorganizmem, a drobnoustrojami, których inwazja do środowiska wewnętrznego organizmu jest powstrzymywana w ciągu całego życia człowieka przez granulocyty, głównie obojętnochłonne.
Limfocyty biorą udział w biosyntezie przeciwciał, w przekazywaniu informacji antygenowej do wykonawczych komórek immunologicznie kompetentnych oraz bezpośrednio w wytwarzaniu przeciwciał.
Monocyty szybko poruszają się ruchem amebowatym do miejsc uszkodzonych i wykazują zdolności żerne. Pochłaniają znaczne ilości bakterii i fragmenty martwych tkanek. Zawierają liczne enzymy, między innymi lipazę i dzięki jej obecności mogą trawić bakterie mające otoczki lipidowe.
Organizm posiada układy odpornościowe, które chronią go przed drobnoustrojami chorobotwórczymi stale zagrażającymi mu ze strony środowiska (bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty). Można przy tym wyróżnić (w zależności od zarazka) odporność wrodzoną nieswoistą oraz specyficzną, nabytą (adaptacyjną). Są one ze sobą wzajemnie ściśle pozazębiane i w obu biorą udział zarówno ruchliwe komórki, jak też czynniki rozpuszczalne.
Wniknięcie zarazków do ustroju aktywuje obronę nieswoistą. Jednocześnie następuje jednak prezentacja antygenów, na którą układy odporności swoistej reagują wytwarzaniem przeciwciał, za pomocą których organizm zwykle znacznie efektywniej zwalcza zarazki, a poza tym zachowuje je w „pamięci” (pamięć immunologiczna).
Specyficznej obronie przed substancjami obcymi oraz w pewnych warunkach też usuwaniu własnych składników (np. resztek erytrocytów) służą określone substancje, jak białka, substancje sygnałowe, związki agresywne, jak również fagocyty. Granulocyty spełniają swoje funkcje nie tylko we krwi i tkankach, lecz także na powierzchni błon śluzowych, np. w jamie ustnej.
Krzepnięcie krwi
W przypadku zranienia, krzepnięcie krwi jest niezbędne do szybkiego zamknięcia "dziury" w naczyniu krwionośnym. Czop hemostatyczny, utworzony ze zaglutynowanych płytek krwi, jak korek zatyka uszkodzone naczynie, zapobiegając w ten sposób utracie cennej, podtrzymującej życie krwi. Niestety, taki sam mechanizm prowadzący do powstania skrzepliny zostaje uruchomiony także wtedy, gdy z jakiegokolwiek powodu dojdzie do niewielkiego nawet "zadraśnięcia" naczynia krwionośnego. Powstająca skrzeplina, z jednej strony pożądane zjawisko zapewniające ciągłość naczyń, może stać się przyczyną powstania groźnego dla życia zakrzepu, który jako zator może całkowicie zamknąć światło tętnicy. Po uszkodzeniu śródbłonka naczynia krwionośnego płytki krwi w tym miejscu skupiają się i zlepiają, zamykając mechanicznie miejsce uszkodzenia.
Po zlepieniu się płytek dochodzi do ich rozpadu i uwolnienia z wnętrza serotoniny i tromboksanu, które zwężają światło naczyń krwionośnych oraz do uwolnienia fosfolipidów, czyli czynników płytkowych, biorących udział w krzepnięciu krwi. Ważne jest, aby podczas miejscowego krzepnięcia nie doszło do rozległego wykrzepiania w układzie naczyniowym. Ważną rolę odgrywa tu plazmina, która może z powrotem rozpuścić fibrynę. Powstające przy tym resztki fibryny hamują tworzenie fibryny i przez to ograniczają krzepnięcie
Osocze krwi Od prawidłowego składu osocza zależy pobudliwość komórek, a więc właściwości błony komórkowej i metabolizm wewnątrz komórkowy. Wzrost stężenia jonów potasowych w osoczu krwi może spowodować utratę pobudliwości przez komórki nerwowe i mięśniowe, a zwłaszcza komórki mięśnia sercowego.
W utrzymaniu stałego stężenia jonów wodorowych we krwi biorą również udział białka osocza i krwinki czerwone. Białka osocza maja zdolność do wiązania zarówno kwasów, jak i zasad. Przez otoczkę krwinek czerwonych przechodzą swobodnie aniony, wyrównując stężenie jonów wodorowych w osoczu.
Białka osocza dzielą się na trzy zasadnicze grupy: albuminy, globuliny i fibrynogen.
Albuminy wytwarzane są w wątrobie, a ich zasadniczą funkcją jest wiązanie wody. Dzięki wiązaniu dużej liczby cząsteczek wody albuminy wywierają na ściany naczyń włosowatych ciśnienie koloido-osmotyczne. Dzięki temu ciśnieniu woda przefiltrowana przez ścianę naczyń włosowatych do przestrzeni międzykomórkowych powraca z powrotem do łożyska krwionośnego.
Fibrynogen wytwarzany jest przez wątrobę, bierze udział w trzeciej fazie krzepnięcia krwi. Pod wpływem trombiny – II aktywnego czynnika krzepnięcia krwi, hydrofilny fibrynogen zamienia się na hydrofobnafibrynę, która tworzy sieć włókien w powstającym skrzepie.
We krwi występuje amoniak, który powstaje w tkankach jako produkt dezaminacji aminokwasów. Komórki wątrobowe wychwytują krążący we krwi amoniak, syntetyzują z niego mocznik i wydzielają go do krwi.
Lipidy we krwi są związane z białkiem osocza, tworząc lipoproteiny. Zasadniczą funkcją lipoprotein osocza jest transport cholesterolu, fosfolipidów, trójglicerydów, witamin i hormonów steroidowych.
Z przytoczonych przykładów łatwo zauważyć, jak wielką rolę pełni krew. Należy zdać sobie sprawę, że bez niej nie potrafilibyśmy normalnie funkcjonować: krew jest płynem życiodajnym, jest konieczna i potrzebna do życia . Ubytek 30-40% może być odtworzony, jednakże utrata znacznych ilości jest bardzo niebezpieczna. Krew jest płynem który odżywia nasze ciało, rozprowadza specjalne substancje chemiczne wszędzie tam, gdzie są potrzebne, ponadto zabija zarazki i utrzymuje właściwą temperaturę ciała. Krew jest niezbędna, bez niej nasz organizm nie potrafiłby normalnie funkcjonować.