Streszczenie tekstu Leszka Kołakowskiego pt: „Zakresowe i funkcjonalne rozumienie filozofii”

W tekście Leszek Kołakowski przede wszystkim analizuje znaczenie terminu filozofia. Przedstawia podział na cztery grupy ze względu na różne sposoby pojmowania przez filozofów treści własnego zawodu:

1. Propozycja scjentystyczna-przewiduje śmierć dla filozofii. Koncepcja ta swoje założenie tłumaczy koniecznością dokonania redukcji filozofii w szczególną gałąź wiedzy- metodologię nauk. W innym przpadku możlowe jest jej zniknięcie, gdyż do rzeczowej analizy świata będzie tylko potrzebna wiedza pozytywna bez żadnych uzupełnień spekulatywnych.

2. Propozycja transcendentalna- zakłada, że filozofia jest, albo stać się powinna pewną nauką. Jednak nie można jej zaklasyfikować do żadnej dziedziny naukowej, sama też nie korzysta z rezultatów pozostałych nauk. Hasło główne brzmi „myśleć bez założeń”, co oznacza, że filozofia nie przyjmuje żadnych założeń za pewnik. Jej zadaniem jest ciągłe sprawdzanie i interpretowanie wszystkiego.

3. Propozycja tradycyjna- zakłada, że filozofia akceptuje rygory wszystkich nauk. Jednak skupia się na kwestiach, które ze względu na swoją ogólność wykraczają poza nauki szczegółowe np. terminy „być”, „poznawać”, czy „materialność”.

4. Propozycja funkcjonalna- usiłuje filozofię charakteryzować ze względu na jej genezę lub funkcję.

Leszek Kołakowski ukazuje dwa pesymistyczne obrazy próbujące przybliżyć rolę myślenia filozoficznego w zaspokajaniu potrzeb adaptacyjnych poszczególnego człowieka ze względu na jego stosunek do natury lub zbiorowości ludzkich. W pierwszym porównuje filozofię do jednej z nielicznych protez, która pomaga gatunkowi ludzkiemu pozornie pogodzić się z naturą. Druga opierając się na teorii sublimacji Freuda traktuje filozofię jakoś środek służący pozornemu zadowoleniu dążeń, których zadowolić się nie da realnie. Jednak taka teoria nie nakreśla filozofii jako tylko środek odurzający, dzięki któremu karmimy się urojeniami broniąc się przed konfliktami życia .Ale poprzez samowiedzę, iż niemożliwe jest pogodzenie się ze światem ludzie mogą w pewien sposób nie z nim pogodzić. Autor wskazuje też na filozofię egzystencjalną, która ukazuje przeciwieństwo człowieka(samowiedzy) i rzeczy oraz brak ich zharmonizowania(struktura reifikacji).Ukazana również zostaje struktura oparta na założeniach Marksa, odmienna od opisanych wcześniej. Według, której można zaakceptować odmienność życia ludzkiego od procesów biologicznych. Dlatego zbiorowość wykazuje ruch własny, a jej wyobcowanie świadczy tylko o postępującej ewolucji gatunku. Próba połączenia interpretacji, które wszystkie traktują filozofię jako integralną część życia ludzkiego i jego instrument jest niemożliwe, ponieważ w każdej z nich bierze się pod uwagę człowieka inaczej skonstruowanego.

Jednak możliwe jest porównanie filozofii z innymi dziedzinami. Posiada ona punkt wspólny ze sztuka, gdyż niemożliwe jest jej poznanie bez znajomości jej historii i najstarszych dzieł. Łączy się z nauka poprzez swoje pytania filozoficzne, które choć nie maja odpowiedzi spełniających kryteria naukowe to przecierają się przez życie umysłowe Zaś pytania o sens rzeczywistości łączą się po części z pytaniami religijnymi. Obie dziedziny pragną dokonać całościowego obrazu świata, którego nie da się zbudować w gruncie żadnej teorii naukowej. Zaś filozofia wyrażając pewne postawy wobec świata ociera się o treści polityczne.

Końcowy wniosek zawarty w tekście wskazuje na niemożliwość bezpośredniego określenia filozofii i konkretnego jej zakwalifikowania w ludzkim świecie. Jednak ciągłe jej dążenia do samookreślenia może wskazywać na pewnego rodzajy bunt, który jest charakterystyczny dla świadomości świata, a filozofia jako jego naturalna część buntuje się przeciw własnej naturze.