Lasy równikowe

Klimat równikowy stwarza roślinom idealne warunki do rozwoju. Tylko w tej jednej strefie nie ma pór roku. Powietrze jest wilgotne, ponieważ naturalne zbiorniki wodne, bagna i lasy intensywnie parują. Średnie temperatury powietrza wszystkich miesięcy są prawie jednakowe.

W południe upał staje się tutaj nie do wytrzymania. Niebo ciemnieje i deszcze wisi w powietrzu. Po godzinie piętnastej niebo przecinają pierwsze błyskawice i zaraz potem rozpoczyna się tropikalna ulewa. Gdy minie godzina osiemnasta zapada zmrok i bardzo szybko robi się zupełnie ciemno.

Bujna roślinność wilgotnych lasów równikowych nie świadczy o żyznych glebach. W lesie równikowym obumarłe szczątki szybko się rozkładają i są wchłaniane przez korzenie roślin.

Drzewa w tej strefie tworzą zwykle trzy poziomy:
- Najwyższy poziom tworzą pojedyncze olbrzymy osiągające wysokość ok. 60 m,
- drugi poziom to drzewa średnie, których korony sięgają ok. 20-40 m,
- najniższy poziom tworzą młode drzewa o wysokości kilku metrów. Pozbawione światła nie mogę urosnąć i osiągnąć pełnej wysokości.

Jeśli po upadku starego drzewa dotrze do nich światło, to jedna z nich ma szansę wyprzedzić swoich konkurentów i zająć jego miejsce.
Pnie drzew są wysmukłe, a ich korony z reguły małe, chociaż gęsto ulistnione. Liście mają gładką, śliniącą powierzchnię i są spiczasto zakończone co ułatwia spływanie wody. Pomiędzy drzewami występuję dziko rosnące banany i bambusy. Liczne są cieniolubne paprocie, które osiągają często kilka metrów wysokości.

W lesie równikowym żyją liczne zwierzęta, zarówno naziemne, jak i nadrzewne, które rozmnażają się prawie przez cały rok. Ich bogactwo jest wprost zadziwiające. S ą wśród nich goryle, motyle wielkości ptaka i żaby, których skóra wydziela truciznę. Najliczniejszą grupą wśród wszystkich zwierząt żyjących w wilgotnym lesie równikowym są owady np. termity. Żyją one w „społeczeństwach”, podobnie ja mrówki. Budują gniazda(tzw. termitiery) na ziemi, na pniach lub gałęziach drzew. Bardzo liczną i pięknie ubarwiona grupą owadów są motyle. W poszczególnych warstwach lasu żerują liczne drapieżniki należące do bezkręgowców, takie jak pająki, skorpiony, modliszki. Z dużych drapieżnych ssaków należy wymienić jaguara i lamparta. Najbardziej charakterystyczne dola wilgotnego lasu równikowego są zwierzęta żyjące w warstwie drzew. Najliczniejsze wśród nich są małpy. Odżywiają się owocami, kwiatami, młodymi pędami. Małpy i małpiatki żyją w stadach, prowadzą nadrzewny tryb życia. Mają gęstą, ale krótką sierść.

Goryle są największymi małpami czterokształtnymi, które przystosowały się do nadziemnego trybu życia w gęstwinie lasu. Budową i kształtem ciała przypominają człowieka. Żyją w stadach. Samce sypiają na ziemi, a młode wraz z samicami na gałęziach drzew. Dorosłe samce goryli są przywódcami stada, pilnują młodych podczas odżywiania i snu. W razie zagrożenia ryczą i uderzają się po klatce piersiowej pięściami.

W lesie równikowym zadziwia bogactwo pięknie ubarwionych ptaków, np. papug, których dzioby są silnie zakrzywione i przy rozłupywaniu twardych łupin nasion działają jak kleszcze. Natomiast z gadów w warstwie drzew żyją gekony, kameleony i węże. Ponadto w lesie równikowym żyją liczne drobne ssaki należące do gryzoni, np.myszy, szczury. Wspólną cechą gryzoni są stale rosnące siekacze i brak kłów. Większość gryzoni jest roślinożerna, tylko nieliczne są wszystkożerne.

W lasach równikowych żyją w rozproszeniu ludzie, którzy zajmują się głównie myślistwem i zbieractwem. W tej strefie hiszpańscy kolonizatorzy zakładali pierwsze plantacje. Niewolnicy uprawiali dla nich rośliny, których nie można było uprawiać w Europie: trzcinę cukrową, kawę i przyprawy. W XX wieku w strefie równikowej rozwijało się nowoczesne rolnictwo plantacyjne. W Azji znajdują się plantacje kauczukowca. Z krajów położonych w strefie równikowej wywozi się np. banany, ananasy, orzech kokosowe, kawę, herbatę, przyprawy (pieprz, cynamon, wanilię, gożdziki). Trafiają one głównie na rynek europejski i północno-amerykański. Duże znaczenie gospodarcze mają plantacje trzciny cukrowej. Służy ona nie tylko do produkcji cukru, ale także paliwa (alkoholu etylowego, który zastępuje benzynę).

Dla wielu krajów położonych w tej strefie ważnym źródłem dochodów jest wykorzystanie zasobów leśnych. Mahoń, heban, palisander i inne egzotyczne gatunki drewna są cenione i poszukiwane na świece. Lasy równikowe eksploatuje się inaczej niż lasy europejskie. Ze względu na to, że drzewostan jest wielogatunkowy, na jednym hektarze można znaleźć najwyżej kilka drzew poszukiwanego gatunku. Żeby wyciąć jedno drzewo, niszczy się często wiele hektarów lasu. Strefa lasów równikowych zajmuje 9% powierzchni lądów. Dawniej niemal cały obszar pokrywały lasy. W XX wieku powierzchnia wilgotnych lasów równikowych zaczęła się zmniejszać w szybkim tempie. Główną przyczyną jest rozwój rolnictwa: zakłada się nowe plantacje oraz pola uprawne, które muszą wyżywić coraz więcej ludności. Dziś lasy równikowe zajmują zaledwie połowę swej pierwotnej powierzchni. Ich miejsce stopniowo zajmują krajobrazy rolnicze oraz roślinność krzaczasta (tak zwany busz) i trawiasta. Dalsze zniszczenia powoduje produkcja drewna na eksport. Szkody wyrządza także wydobycie surowców mineralnych, np. ropy naftowej w Nigerii, rud żelaza w Brazylii lub złota na Nowej Gwinei. Lasy równikowe wytwarzają olbrzymie ilości tlenu. W ren sposób lasy równikowe wpływają na klimat strefy międzyzwrotnikowej, a także na klimat na całej kuli ziemskiej. Jeśli ich niszczenie nie zostanie zahamowane, światu grożą niekorzystne zmiany klimatu, a przede wszystkim susze, które dotkną także strefę umiarkowaną.